Hasan Acılar- 4 Aralık 2013 1970’lerde Alman kulübü Eintracht Braunschweig ile başlayan ardından İngiliz kulübü Kettering Town’ın imzaladığı 1000 Paund’luk anlaşma ile futbolun endüstriyelleşmesi sürecinde önemli köşe taşlarından biri haline gelen forma reklamlarında 40.yıl geri kaldı.

Günümüz futbol dünyasında kulüplerin formalarının çeşitli bölgelerine aldıkları reklamlar sonucunda sağladıkları kazançlar, mali tablolarında önemli bir gelir kaynağı olarak yer almaktadır. Avrupa futbol pastasının %48’ini paylaşan Premier Lig,Bundesliga, La Liga, Serie A ve Ligue 1’in elde ettikleri toplam 9,3 Milyar Euro gelirin 512,4 Milyon Euro’luk kısmını forma sponsorlukları kalemi oluşturmaktadır.

Beş Büyük Lig'de Forma Sponsorluk Gelirleri ve Bu Gelirlerin Dağılımı (Tablo:1)

Forma sponsorluk gelirleri bakımından 5 büyük lig arasında Premier Lig ve Bundesliga diğer 3 büyük lig ile aralarındaki farkı her sezon biraz daha açmaktadırlar. Bu farkın nasıl oluştuğunun en açık örneği 20 takımlı Premier Lig ve 18 takımlı Bundesliga da bütün takımların formalarında reklam bulunmaktadır. La Liga’da 2 takımın diğer etmenlerde olduğu gibi forma sponsorluk gelirleri konusunda da ligi domine ettiği görülmektedir. Real Madrid ve Barcelona’nın forma sponsorluk geliri La Liga’nın bu alandaki gelirinin % 69‘unu oluşturmaktadır. Buna benzer bir durumun Süper Lig’de de yaşandığını belirtebiliriz. Arap ve Rus sermayesinin ligin kimliğini alt-üst ettiği Ligue 1 ise PSG dışındaki kulüpler arasında dengeli bir dağılımın olduğundan söz edebiliriz. Ligue 1’deki kulüplerin formalarının ve şortlarının değişik yerlerine aldıkları reklamların fazlalığı sebebiyle seyircilerin tepkisine yol açtığını da yazmadan geçmeyelim.  

2013-14 sezonunda forma sponsorluklarından en fazla gelir elde eden 10 kulübü aşağıdaki tabloda sizlerle paylaşılmaktadır. 

Avrupa'nın En Fazla Forma Sponsorluk

Geliri Elde Eden Kulüpleri (Tablo:2)

Geçen sezon İlk 10’da yer alan kulüplerin yıllık forma sponsorluk geliri toplamda 214,2 Milyon Euro iken bu sezon % 17’lik bir artışla 251 Milyon Euro’ya yükseldi. Listede futbolun bir spor dalı olarak değil de“show business” olarak görüldüğü Premier Lig’de mücadele eden kulüplerin egemenliği görülmektedir. Arsenal,Real Madrid ve PSG bu sezon yaptıkları yeni sponsorluk anlaşmaları sonucunda listenin üst sıralarında kendilerine yer buldular. Transfer sezonunda Gareth Bale’den ötürü isminden sıkça söz ettiren Tottenham bu sezon yeni bir sponsor ile anlaşarak, Chelsea ise var olan sponsoru ile anlaşmasını yenileyerek gelirlerini arttırdılar. Manchester United’ın gelecek sezondan itibaren geçerli olacak yıllık 60 Milyon Euro’luk yeni sponsorluk anlaşması ile listenin en üst sırasına yerleşeceğini de yukarıdaki tabloya dipnot olarak ekleyebiliriz.

Avrupa’nın büyük liglerinde resim bu şekilde oluşmuşken tahminen 600 Milyon Euro’luk futbol ekonomisine sahip ülkemizdeki sponsorluk fotoğrafının hangi karelerden oluştuğuna detaylı olarak göz atalım.

Öncelikle şunu belirtmeliyiz ki Süper Lig’deki kulüplerin yaptıkları anlaşmaların özellikle “bedel kısımlarını” açıklamamaları forma sponsorluklarının maddi boyutunu hesaplarken kesin rakamlara ulaşmayı engellemektedir. Bu tür uygulamaların futbol yöneticilerinin dillerinden düşürmediği kurumsal yönetim modelinin şeffaflık ilkesine aykırı bir durum teşkil ettiğini de vurgulamalıyız.

Süper Lig’de TFF’nin Sportif Ekipman Talimatnamesinin 7. ve 8. Maddesi gereğince kulüpler formalarının ön yüz, sağ kol, arka yüz üst kısmı ile şortlarında sağ ön yüzüne reklam alabilirler. Yani Spor-Toto Süper Lig, ligde mücadele eden 18 takım forma ve şortlarına 4’er tane reklam aldığı takdir de toplam 72 reklamlık bir hacime sahiptir. 

Aşağıdaki tablolar da 2013-14 sezonu ile geçen sezonun sportif ekipman sponsorlukları yer almaktadır. Tablolardan da anlaşılacağı üzere 2013-14 sezonunda kırmızıların yani reklamsız forma ve şortların sayısının arttığı görülmektedir.

Spor Toto Süper Lig Forma Sponsorlukları Tablosu (Tablo:3)

2012-13 sezonunda sportif ekipman sponsorluğu oranı % 82 (59/72) iken, bu oran 2013-14 sezonunda % 69’a (50/72) düşmüştür.

2013-14 sezonunda forma sponsorluk oranın düşmesinin aksine forma sponsorluk gelirleri artmıştır. STSL’de geçen sezon sportif ekipman sponsorlukların kulüplerin mali tablolarına yansıması toplam olarak 34,5 Milyon Euro idi. 2013-14 sezonunda ise 18 kulübün elde ettiği forma sponsorluk geliri toplam da 35,95 Milyon Euro’ya yükselmiştir.

Bu sezon yalnızca 5 kulüp, 4 reklam alanında da sponsor bulundurarak bu alanda %100 başarı sağlamıştır.

Gaziantep,Kayseri gibi 2 büyük sanayi şehrini temsil eden kulüplerin sponsor bulamaması ,lig de şampiyonluk yaşamış Bursaspor,Beşiktaş ve Trabzonspor’un forma sponsorluklarından elde ettikleri gelirin yetersiz kalması ayrı birer inceleme konusu olabilecek bir ironiyi içinde barındırmaktadır.

Akhisar Bel.Gençlik ve Spor,Eskişehirspor,Karabükspor,Konyaspor,Rizespor ve Sivasspor’un merkezleri kendi bulundukları şehirlerde olan firmalarla imzaladıkları sponsorluk anlaşmaları diğer Anadolu kulüplerine rol model olabilecek bir başarı örneğidir.

Fenerbahçe ve Galatasaray’ın forma sponsorluklarından elde ettikleri toplam gelir 17,25 Milyon Euro’yu bulmaktadır.

Gelecek sezondan itibaren geçerli olacak 3+2 yılda 29 Milyon dolarlık bir sponsorluk anlaşmasına imza atan Beşiktaş ise bu sezon formasının sadece ön yüzü ve arka sırt kısmında reklam bulundurmakta ve 3,9 Milyon Euro gelir elde etmektedir.

Trabzonspor ise formasının ön yüzü ile sağ kolunda reklam bulundurmakta ve 1,5 Milyon Euro‘yu kasasına koymaktadır. 4 büyükler dışındaki kulüplerin elde ettiği forma sponsorluk gelirleri için ortalama olarak şu rakamları baz alabiliriz;

14 Anadolu kulübünün formaları sayesinde elde ettikleri sponsorluk gelirleri yukarıdaki tablodaki veriler ışığında şöyledir;

Süper Lig’in forma sponsorluk gelirlerine ait tüm kareleri biraraya getirdiğimiz de ortaya şöyle bir fotoğraf çıkmaktadır :

Avrupa’nın 5 büyük ligi ile ülke futbolunu hem toplam gelir hem de forma sponsorluk gelirleri bakımından kıyasladığımız zaman yukarıdaki tablolar Türkiye futbolunu yönetmeye çalışanlar için ibretlik sayılabilecek rakamları gün yüzüne çıkarmaktadır.

Son olarak, UEFA tarafından yürürlüğe konulan Finansal Fair-Play uygulamasının ayak seslerinin her geçen gün kulüpler için daha yakından duyulduğu bir dönemde forma sponsorluk gelirleri artık olmazsa olmaz bir unsur haline gelmiştir.{jcomments on}

Tweet

Tweetle                      Paylaş                        Paylaş