Futbolekonomi- 11 Aralık 2013 Futbol topu deyip geçmeyelim. Her topun oynandığı yıllar, o yılların sosyal, ekonomik ve teknolojik izlerini taşır.

Günümüzde topun gelişimi, futbolun gelişimiyle yakından ilgili...

Aralarında simbiyotik bir ilişki var. Biri olmadan diğeri asla olamıyor. Yaşamları ve gelişimleri birbirine bağlı...

Toplumsal gelişimin yönlendirilmesinde Futbolun özellikle sosyolojik bir öge olarak yoğun olarak kullanıldığı yıllarda, yani 30'lu ve 50'li yıllar arasında, ülkelerini faşizm ile yöneten diktatörler yüzbinlik statlar yapmışlardı Almanya'da, ispanya'da, İtalya'da, Portekiz'de...Çünkü, kitleleri yönlendirebilecek fonksiyonlara sahip 3F'nin (Futbol, Fiesta ve Fado'dan) en önemlilerinden birisi,  en göze batanı futboldu.

Futbolun bu evrimsel gelişiminin temel aktörlerinden birisi de top oldu...

Topun gelişimi bir yandan teknolojik gelişimle, diğer yandan da futbolun endüstriyel gelişimiyle yakından ilgiliydi...

Teknoloji geliştikçe topun evrimsel gelişimi de hızlandı. Akıllı toplar üretilmeye başlandı.

Özellikle ilk akıllı toplardan birisi olan 2006 Almanya Dünya Kupası'nda kullanılan Teamgeist (takım ruhu) adı verilen toptu. Bu topun sahip olduğu özellikler çok kalecinin canını yaktı. Havada falso almasını sağlayan içindeki bağımsız kürecikler sayesinde bu kupada atılan gollerin yüzde yirmiye yakın kısmı 18 dışından kaydedilmişti. Havayla temasını en aza indirecek şekilde dizayn edilen ve bu nedenle minimum panel ile üretilen, parlak yüzeyi ve dikişsiz birleştirilen panelleriyle akıllı top unvanını da hak eden ilk toptu TeamGeist. Kalecilerin yedikleri goller ile bu topun ünü giderek daha da arttı.

Topun  basit bir dana derisinden yapıltığı  ilk halinden, bugüne kadar sayısız değişim ve gelişim gösteren top giderek komplike bir ürün haline dönüştü. 

Şüphesiz ki, topun bu gelişiminde futbolun olduğu kadar  Adidas'ın da çok büyük katkıları bulunuyor.

Adidas 1970 Dünya Kupası için Telstar ismi ile ürettiği ilk topla, FIFA'nın top sponsorluğuna başlamış oldu.

Adidas'ın kendi açıklamalarına göre, 1970 ile 2006'ya kadar geçen 36 yıllık süreçte topun gelişimine, Ar-Ge'ye tam 1.5 milyar dolar harcamış Adidas...Ancak, son finansal tablolardan da görülüyor ki, Adidas bu harcamalarının karşılığını çıkartmış durumda. Sadece 2010 yılında G.Afrika'da düzenlenen Dünya Kupası'nda kullanılan Jo'bulani topunun satımından 556 milyon Euro kazanmış. Yine, 2006 yılında Almanya Dünya kupasında kullanılan Teamgeist toplarının tanesi 180 dolardan satılmış ve Adidas bu toptan da yaklaşık 600 Milyon dolar para kazanmıştı. Şimdi 2014 için satışa çıkartılan Brazuca topunun tanesi 160 dolardan satılmaya başladı. Buradan da yaklaşık 500 Milyon doların üzerinde bir hasılat bekleniyor.

Tabi bu topların nerelerde üretildiği konusu da ayrı bir sorun. En ileri kalitede topların bile Uzakdoğu ülkelerinin yanısıra Pakistan ve Hindistan gibi ülkelerde günlük 14 dolara çalışan 18 yaşın altında çocuklara ürettiriliyor olması da geçmiş yıllarda FIFA aleyhine ciddi bir kamuoyu oluşturmuştu. Her konuda olduğu gibi Blatter bu konuyu da geçiştirmesini de bildi. Ama bir şey ortaya çıktı ki, Adidas ve FIFA, futbol topunun üretiminde önemli bir artık değere ulaşıyorlar ve bunu da kendi aralarında kardeşçe paylaşıyorlar.

Kısacası, top bir dünya ve onun da bir hikayesi var...

İçinde emek var, kazanç var, sömürü var, toplumsal yönlendirim var, istihdam var...

Futbol topunun basit olduğu kadar da masum hikayesini bu kez sizlerle fotografik olarak paylaşmak istiyoruz.

İlk Dünya Kupası’ndan bugüne…

Dünya futbol tarihi ile parelel bir geçmişe sahip olan futbol topları, dünden bugüne büyük değişim yaşadı. Dünya Kupası organizasyonu ile birlikte her 4 yılda bir yeni bir tasarım kazanan futbol toplarının değişimini derledik. İşte ilk 1930 yılında Uruguay'da düzenlenen Dünya Kupası'ndan bugüne kullanılan toplar:

1930 Uruguay

Finalde iki farklı top kullanıldı: İlk yarıda kullanılan topu devreye 2-1 üstün giren Arjantin berlirlerken ("Tiento"); ikinci yarıdaki top ise maçı 4-2 kazanan ev sahibi Uruguay tarafından belirlendi (ilk yarıdaki topa göre daha büyük ve daha ağır olan "T-Model").

1934 Roma Federale 102

1938 Fransa Allen, Paris

1950  Brezilya Duplo T

1954 İsviçre Swiss WChampion

1958 İsveç Top Star

1962 Şili Crack Top Star 

1966 İngiltere Challenge 4-star

Meksika 1970 Telstar

Almanya 1974 Telstar Durlast 

Arjantin 1978 Tango

İspanya 1982 Tango España

Meksika 1986 Azteca  Tamamı sentetik ve el yapımı dikişlere sahip olan ilk Dünya Kupası topuydu.

İtalya 1990 Etrusco Unico 

Amerika 1994 Questra

Fransa 1998 Tricolore

Kore-japonya 2002 Fevernova 

Almanya 2006 TeamGeist 14 bölmeden oluşmaktaydı. Finallerde oynanan her maçta kullanılan topların üzerinde maçın tarihi, stadyum ve takım adları yazmaktaydı. Final maçında, aynı topun altın renkli versiyonu olan Teamgeist Berlin kullanıldı.

Güney Afrika 2010 Jabulani Sekiz panelden oluşmaktaydı. Final maçında ise aynı topun altın renkli versiyonu olan ve adını maçın oynandığı Johannesburg şehrinden alan Jo'bulani kullanıldı. 

2014 Brezilya Brazuca adı taraftarlar tarafından belirlenen ilk Dünya Kupası topu oldu.

Tweet

Tweetle                      Paylaş                        Paylaş