Tuğrul AKŞAR- 21 Ekim 2024  Hazine ve Maliye Bakanlığı, yüksek gelir elde eden ancak gelirini beyan dışı bırakan sporcuları yakın takibe alırken farklı spor dallarında 1900 kişinin ücretini inceledi ve son 3 yılda yaklaşık 5 milyar liralık kayıt dışı gelir saptadı.

Arman Özdemir- 22 Mart 2023 Sell-on klozlarında en önemli problemler doğal olarak hesap ve ödeme dönemlerinde söz konusu olmaktadır. Konunun CAS tarafından en ayrıntılı incelendiği kararlardan birine yer veriyoruz[1].

Tuğrul Akşar- 3 Mayıs 2022 Spor yasasına ilişkin yapısal eleştirilerimden sonra hukuksal eleştirilerimi de paylaşmak istiyorum.

Tuğrul AKŞAR- 14 Nisan 2022 Spor kulüpleri yasası komisyondan geçti. Büyük bir olasılıkla da yasalaşacak. Aslında adı Spor Kulüpleri yasası ancak, içeriğe bakıldığında, Profesyonel Futbol yasası demek daha doğru olur. Bu kapsamda hazırlanan yeni yasada kulüpler ile başkan ve yöneticiler hakkında önemli yaptırımlar ve cezai müeyyideler söz konusu.

Tuğrul Akşar- 27 Ocak 2021 Öncelikle Spor Kulüplerine yönelik böylesi bir düzenlemeyi gerekli ve önemli bulduğumu iletmek isterim. Zira, bugün adı spor kulüpleri, kendisi futbol kulübü olan takımlarımızın içinde bulundukları ekonomik, finansal ve yönetsel sorunlar artık yönetilemez boyutlara ulaşmış durumda.

Tuğrul Akşar- 16 Eylül 2018 İçinde yaşadığımız sosyo-ekonomik olumsuzluklar, sıradışı önlemleri de beraberinde getirmeye başladı.

Tuğrul Akşar- 4 Şubat 2013 Ülkemizde önce Galatasaray, daha sonra da Beşiktaş ile gündeme gelen nakit (bedelli) sermaye artırımına ilişkin bu hafta görüşlerimizi sizlerle paylaşacağız.

Anımsanacağı üzere, Galatasaray Sportif A.Ş. geçen yıl ilk bedelli sermaye artırımını 18 Haziran'da gerçekleştirmiş ve sermayesini 2.788.084 TL' den yüzde 400 bedelli artırarak 13.940.422 TL'ye yükseltmişti. Hisse başına rüçhan hakkını 1 TL yerine 25 TL'den kullandıran Galatasaray Sportif A.Ş. bu sermaye artırımı ile toplam 278.8 milyon TL kaynak toplamıştı.

Galatasaray ikinci sermaye artışını gerçekleştirmek için Galatasaray Sportif Sınai ve Ticari Yatırımlar AŞ, Kamuyu Aydınlatma Platformu'na (KAP) gönderdiği açıklamaya göre, şirket yönetim kurulu, ödenmiş sermayesinin 13 milyon 940 bin liradan, yüzde 300 oranında artırılarak 55 milyon 761 bin 687,60 liraya yükseltilmesine karar vermiş; bu kapsamda bedelli sermaye artırımında 1,00 lira olan beher hisse için rüçhan hakkı kullanım bedelinin 10,00 lira olarak belirlenmesi kararlaştırılmış ve bu amaçla izin alabilmek için Sermaye Piyasası Kurulu'na (SPK) başvurulmuştu. Ama bu başvuru SPK tarafından uygun bulunmayarak ret edildi.

Beşiktaş da artırıma gitme kararı aldı

Beşiktaş Futbol Yatırımları Sanayi ve Ticaret A.Ş. de geçen hafta bedelli sermaye artırım kararı aldı. Beşiktaş, İMKB'de işlem gören Beşiktaş Futbol Yatırımları Sanayi ve Ticaret A.Ş.'nin çıkarılmış sermayesinin 500.000.000 TL'lik kayıtlı sermaye tavanı içerisinde, tamamı nakden karşılanmak üzere 40.000.000 TL'den 240.000.000 TL'ye yükseltilmesine, rüçhan haklarının nominal değeri üzerinden kullandırılmasına, rüçhan haklarının kullanımından sonra kalan payların İMKB Birincil Piyasası'nda halka arz edilmesine karar verdi.

Kulüpler neden sermaye artırımına gitmek Zorunda

Şirketleşen kulüplerde bilançonun pasifinde sermaye kalemini görürüz. Sermaye içinde şirket tarafından kuruluş aşamasında konulan nakit para veya benzeri olmak üzere ayni sermaye olabilir. Ya da şirketin zaman içinde elde ettiği karlar veya şirketin ihtiyari amaçla tuttuğu fonlardan oluşan parasal fonlar, şirketin sahip olduğu menkul ya da gayri menkullerin değerlerindeki artıştan kaynaklanan fonlar, çok genel anlamda şirketin Öz kaynaklarını/Öz sermayesini oluşturur.

Futbol veya Sportif A.Ş.'lerin öz kaynakları zamanla, o şirketin faaliyetlerindeki karlılık ya da zarara göre artar ya da azalır. Kulüp/şirket faaliyetlerinden kar elde ediyorsa, elde olunan bu kar bir süre sonra kulübün öz kaynak yapısını güçlendirmek için sermayeye eklenir. Zarar durumunda da bu sermaye erimeye/azalmaya başlar. Zararın büyüklüğü ya da sürekliliği zamanla sermayenin negatife dönmesine yol açar. Bu da "Sermaye Yetersizliği" olarak değerlendirilir.

Gelir gideri karşılamıyorsa sermaye yetersizliği oluşur

Bizim burada ele alacağımız konu: Kulüplerin sermaye yetersizliklerinin neden kaynaklandığıdır. Temelde faaliyetlerin, yani gelirler ve giderler arasındaki aleyhteki fark zarar olarak ifade edilir. Bu bağlamda, bir kulübün gelirleri, giderlerini karşılamıyorsa, bu durumda faaliyetlerin aksamaması için kulübün aradaki bu farkı gidermesi gerekir. Çünkü, gelir-gider dengesi bozulan kulüpler öz kaynak açığı verir.

Kulüplerin gelirleri temel olarak;

1. Naklen yayın gelirlerinden,

2. Reklam, medya ve sponsorluk gelirlerinden,

3. Maç günü gelirleri,

4. Logolu ürün satışı ve diğer ticari gelirlerden oluşur.

Özkaynak açığına sebep olan giderler ise genelde;

- Toplam oyuncu, teknik adam ve kulüp çalışan maliyetinden,

- Net Transfer giderleri-harcamalarından,

Operasyonel harcamalardan,

- Faaliyet dışı giderlerden, (zarar finansmanı)

- Tesis yatırımı, renovasyonu ve altyapıya yatırımına yapılan harcamalarından oluşmaktadır.

Bu giderlerin/harcamaların giderilmesi finansman gereksinimini ortaya çıkartır. Bu da, temelde dört şekilde karşılanır.

1. Banka kredisi kullanırlar.
2. Kısa vadeli bono ya da orta veya uzun vadeli tahvil ihraç ederler.
3. Kulüp yönetiminden ya da üçüncü kişilerden borçlanırlar.
4. Şirket hisselerini halka arz ederek gelir elde ederler.

Kulüpler sermaye artışına gitmek zorunda, çünkü;

Şirketleşen kulüpler temel olarak üç nedenle sermaye artışına yönelmek durumundadır. Bunlar;

1 - Yukarıda da belirttiğimiz üzere gelirlerin giderleri karşılamaması nedeniyle, zaman içinde oluşan zararları karşılayabilmek amacıyla. Sermaye artırımına gidilir. Bu anlamda, eski TTK 324, yeni TTK md 376 kapsamında mevcut şirket zararının şirket sermayesini aşması ve/veya şirket sermayesinin üçte ikisinin oluşan zararlar nedeniyle karşılıksız kalması halinde şirketin iflası gündeme geleceğinden, aradaki farkı sermaye olarak koymak gerekecektir.[1]

2 - Kulübün faaliyetlerinin devamını sağlayabilmek için nakit paraya/sermayeye gereksinim duyulması nedeniyle ilave sermayeye gereksinim vardır.

3 - Finansal Fair Play kapsamında öz kaynak yapısını güçlendirmek ve zarar yapan kulüplerde "kabul edilebilir zarar"ı aşan kısmın ilgili kulüplerce giderilmesi zorunluluğundan dolayı sermaye artışı yapmak zorundadırlar. (Nitekim Finansal Fair Play Kapsamında kulüpler 2014-15'e kadar maksimum yıllık 45 milyon Euro, 2015-16 ile 2018-19 arası da maksimum 30 milyon zarar yapabilirler. 2018-19'dan itibaren ise yıllık zarar 30 milyon zararın altına düşmek zorundadır.)

Nitekim, bu söylediklerimiz kapsamında, Beşiktaş'ın neden sermaye artışına gittiğini Mali İşlerden Sorumlu Yönetim Kurulu Üyesi Berk Hacıgüzeller'in, Beşiktaş resmi internet sitesine yaptığı değerlendirmeden de görebiliriz.

Berk Hacıgüzeller'e göre; "Hedeflenen Beşiktaş; denk bütçeli, gelir-gider dengesinde gelir fazlası veren ve devamlı yatırım yapan bir Beşiktaş'tır. Kulüp bu anlamda sermaye artışına nakit anlamda katılacaktır. Sermaye artışı, Futbol A.Ş.'nin yüksek faizli borçlarının kapatılması ve bunların temliklerinin temizlenmesi ile bazı borçların yapılandırılması için kullanılacaktır. Birinci hedefimiz, karlı olmak ve bu karlılığı sürekli kılmaktır." Galatasaray'ın bedelli artışına gitmesi de, yine mevcut borç tutarının azaltılması ve transfere ilave kaynak sağlanmasını amaçlamaktadır.{jcomments on}

Tuğrul Akşar/ 23 Ocak 2012

Kayıt dışı ekonomi tüm dünyada olduğu gibi ülkemizde de ekonominin en önemli sorunlarının başında geliyor. Kayıt dışılığın çok yaygın olduğu ekonomilerde kamusal gelirin sağlıklı bir şekilde büyümesi söz konusu olamadığından, toplumsal genel refah seviyesinde de haksız ve dengesiz dağılımlar ortaya çıkıyor.

Tuğrul Akşar/8 Ekim 2011

Geleceğe yönelik doğuracağı sonuçlar bakımından geçen haftanın en önemli gelişmelerinden birisi Premier League maçlarının uydu üzerinden mekanlarda izletilmesi konusunda açılan davada, Avrupa Adalet Divanı’nın, Premier Lig maçlarının  işletmeler tarafından uydu üzerinden izletilebileceğine ilişkin hüküm vermesiydi. 

Aslında bu gelişmeyi Hüseyin Özkök’ün tabiriyle “naklen yayın haklarının Bosman davası” olarak nitelendirmek en doğrusu olacak.

Konunun gelişimi çok sıradan bir olayla başladı aslında. Çoğu ülkede olduğu gibi İngilizlerde publarda biralarını yudumlayarak Premier Lig maçların izlemekteyken,  Premier Lig maçlarının resmi yayıncısı BskyB yetkilileri kırk iki yaşındaki Karen Murphy’nin Portsmouth şehrinde Fratton Park Stadı yakınındaki barına yaptıkları baskınla Premier Lig maçlarının Yunanistan üzerinden yayın yapan bir digital platform üzerinden decoder aracılığıyla bar sakinlerine izlettirildiğini bir tutanakla saptayıp konuyu mahkemeye taşımaları, böylesi bir karar ortaya çıkmasına yol açtı.

Pub sahibi Karen Murphy, yıllık aidatı o zaman 9800 Euro olan BSkyB decoderi yerine, yalnızca yıllık 930 Euro ödediği Yunanistan’ın dijital platformu olan o dönem Premier Lig yayın haklarına sahip Nova decoderi satın alarak işletmesine koymuştu.

Ancak bunu öğrenen Premier Lig ve Sky yönetimleri Karen Murphy’i mahkemeye verdi. Çünkü lokal yasalar ve uygulamalara göre İngiltere’de yayıncı kuruluşun digital platformu dışında başka bir platformun uydusu aracılığıyla Premier Lig maçlarının yayınlanması ve izletilmesine yasak getirilmişti. Bu nedenle İngiltere’de Premier Lig’i uydu vasıtasıyla yayınlayan pub sahiplerine, yayıncı kuruluş tarafından daha önceden açılmış ve pub sahipleri aleyhine sonuçlanmış davalar bulunmaktaydı.

Yayıncı kuruluş da doğal olarak Premier League yayın haklarının sadece kendisine ait olduğunu söyleyerek, ticari amaçlı maçların yayınlanmasının sadece kendileri üzerinden gerçekleşebileceğini iddia ediyordu. 

Pub Sahipleri Kazandı

Ancak,  Murphy Bosman yasasından esinlenerek, Avrupa Birliği hukuk normları kapsamında serbest piyasa ekonomisinde böyle bir yasağın olmaması gerektiğini iddia ederek, AB yasalarının tüm ülkelerde eşit uygulanması konusunda yetkili olan Avrupa Adalet Divanı’na başvurdu. Murphy tek başına da olsa BskyB ve Premier Lig yönetimiyle mücadele etmeye karar vermişti ve bu mücadele tam dört yıl sürdü. 2006-07 sezonunda açılan dava dördüncü yılını bitirmek üzereyken Mahkeme, AB ülkelerinden satın alınan decoderlerin AB sistemine dahil olan başka bir ülkede yasaklanamayacağına karar verdi.

Mahkemenin  vermiş olduğu bu kararla, İngiltere'de futbol yayınları konusunda pub sahipleri ve yayıncı kuruluş arasında ortaya çıkan anlaşmazlığı, şimdilik pub sahipleri kazanmış oldu. 

Adalet Divanı’nın Kararları Kesin

İlk kez böylesi bir davaya tanıklık eden Avrupa Adalet Divanı'nın açıklaması ise şöyle:  "İthalat, satış veya yabancı dekoderlerin kullanımı ile ilgili yerel hukuk, servis sağlama özgürlüğüne aykırı. Bu kısıtlama, fikri mülkiyet haklarının korunması için kullanılamaz. Sadece yayıncı kuruluşa ait özel programlar, Premier League klipleri ve grafikleri yayıncı kuruluş tarafından korunabilir…fikri hakların korunması  ya da stadyumlara daha fazla izleyicinin gitmesini özendirmek, yabancı dekoderlerin yasaklanmasına gerekçe olamaz.”

Avrupa Adalet Divanı’nın vermiş olduğu karar kesin hüküm niteliğinde olduğu için itiraz hakkı bulunmuyor. Bununla birlikte, bu kararın yetkili İngiliz mahkemesince de kararı onaylaması gerekiyor. Avrupa Birliği Hukuk Normları çerçevesinde buna da kesin gözüyle bakılıyor. 

Kim Haklı?

Premier League maçlarını yayıncı kuruluştan almak yerine, daha az para ödeyerek Yunanistan'da Premier League'i yayınlayan kuruluş üzerinden müşterilerine sunan Karen Murphy, kendisini "Yunanistan'dan aldığımız yayın için zaten belirli bir ücret ödüyoruz. Bu ödediğimiz paradan İngiltere'deki yayıncı kuruluş da belli bir pay alıyor. Dolayısıyla İngiltere'deki yayıncı kuruluşun bize dayattığı pahalı yayını alma mecburiyetimiz yok" şeklindeki savunması tüketici taraftar açısından rasyonel bir yaklaşım olarak değerlendirilebilir.

Ancak bir de madalyonun diğer yüzüne bakmak gerekiyor. Premier Lig maçlarını 2010-13 sezonları için yayınlama hakkına sahip Bskytv+ESPN yukarıda belirtilen üç sezon için PL yönetimine 1.996 milyon Euro yayın bedeli ödemeyi taahhüt ve garanti etmişti. Yayıncı kuruluş bu parayı kazanabilmek için PL maçlarını İngiltere içinde ve dışında satıyor. Haftalık 174 farklı ülkede yayınlanan maçlardan elde olunan gelir toplam gelirin yüzde onunu oluştururken, yayıncı kuruluşun esas gelirini ülke içindeki 4 milyona yakın abone ve 44 bin Pub ve Bardan elde olunan naklen yayın geliri oluşturuyor. Bar ve publardan elde olunan 1.3 milyar Euro gelir, toplam yayın gelirinin yüzde altmış dördüne karşılık geliyor. Hal böyle olunca, yayıncı kuruluşun bu konu üzerinde neden bu kadar titiz davranmak zorunda kaldığı da kendiliğinden ortaya çıkıyor.

Bu karar üzerine, İngiltere Alkollü İşletmeler Derneği yönetim kurulu başkanı Brigid Simmonds, "En azından belirsizlik sona erdi. Artık İngiliz yetkililer de kanunu yeniden düzenlenmeli ve pub sahipleri de ne yapacaklarını bilmeliler" şeklinde konuşarak, yetkili mahkemenin Avrupa Adalet Divanı’nın verdiği karara uygun bir karar vermesini beklediklerini ifade etti.

Şimdi diğer Pub sahipleri de Karen Murphy gibi hareket ederlerse, yayıncı kuruluş parasal anlamda çok büyük bir darbe yemiş olacak. Avrupa Adalet Divanı’nın kararı Premier Lig'in yayım haklarıyla ilgili olarak kurulmuş olan mali modelin sarsılmasına yol açabilecek nitelikte görünüyor.

Bu Karar Diğer Ligleri ve Ülkemizi de Etkileyebilir

Geçen haftaki “ Futbol Ruhunu Televizyona mı Sattı ?” başlıklı yazımızda da belirtildiği  üzere, (http://www.futbolekonomi.com/index.php?option=com_content&view=article&id=1795) halen Avrupa liglerinde en önemli gelir kalemlerinden birisini naklen yayın gelirleri oluşturuyor.  Bu anlamda naklen yayın gelirlerinin toplam gelirler içindeki payı oldukça yüksek. Nitekim, Premier Lig’de toplam gelirlerin %49’u, İtalyan Serie-A’da %60’ı, Fransız Lig 1’de %55’i ve İspanyol La Liga’da %41’i yayın gelirlerinden oluşuyor.

Durum böyle olunca, bu karar ister istemez bu liglerdeki yayıncı kuruluşları  önemli parasal bir sıkıntıya sokacak gibi görünüyor. Hüseyin Özkök’e göre, “Bu durumda yayıncı kuruluşlar fiyatlarını indirmek zorunda kalacak. Yeni ihalede ise büyük ihtimalle uğrayacağı zararın karşılığı olan rakamı düşerek teklifini verecek. Ancak diğer yandan da yurt dışı satışları da artacak, fiyatlar öncekine göre yükselecek. Yine de ortaya çıkacak zararın karşılık bulması zor. Bu karar bundan sonra yapılacak olan yayın ihalelerini de oldukça etkileyecek gibi gözüküyor. Özellikle FIFA ve UEFA organizasyonları da bundan nasibini alabilir. Bu durum ayrıca her ülkede ayrı ayrı satılan liglerin AB ülkelerinde toplu ihale ile satılma durumunu da ortaya çıkabilir. Premier League için alınan bu karar,  Şampiyonlar Ligi'nin yayın hakları konusunda da emsal oluşturabilir.”

Bu durumun sadece Publarda değil de, aynı zamanda konutlarda da geçerli olabileceği düşünülürse, yayıncı kuruluşları gerçekten zor günler bekliyor. Bu konuda lokal hukuk ne yapabilecek ya da nasıl bir orta yolcu çözüme gidecek bunu önümüzdeki günlerde hep birlikte göreceğiz. Bu durumdan Süper Lig yayıncı kuruluşunun da etkilenmemesi çok mümkün görünmüyor. Aslında konunun bir de internet boyutu var.  Aynı mantıkla bakıldığında internet üzerinden dağıtımı yapılan canlı yayınların televizyonlara aktarılarak ticari amaçlı kullanımı gündeme gelirse bu da bir başka hukuki sorunu beraberinde getirmiş olacak.{jcomments on}

Tuğrul Akşar- 27 Haziran 2011

Geçen haftaki yazımızda özetle, futbolun giderek endüstriyel bir karaktere bürünmesi  ve çok önemli parasal gelirler yaratmasının, futboldan para kazanma anlayışında yeni değişikliklere yol açtığını ve bunun sonucunda bazı yatırım fonlarının ellerindeki finansal olanakları da kullanarak futbola para plase etmeye başladıklarını ifade etmiştik.