Mete İkiz- 10 Aralık 2020  UEFA Kulüp müsabakalarının formatı değişiyor amaç yayın gelirinin büyümesi ve marka değerinin artması...

Yazarlarımızdan Mete İKİZ'in Sözcü Gazetesi'nde 6 Haziran 2019'da yayınlanan özet haber yorumunu tam olarak sizlerle paylaşıyoruz. Mete İKİZ günümüz Avrupa futbol yapılanmasında kulüp futbolunun nereye doğru yol aldığını ve buradan bize ve çevre liglere düşen ödev ve görevler üzerinde duruyor.

Detayları birçok farklı fikir bazında konuşulan muhtemel yeni sistem Basketbolda Avrupa’daki EUROLEAGUE organizasyonu ile benzerlikler taşıyor.

Avrupa Futbolunda UEFA Müsabakalarının Yeni Olası Düzeni  

Son yıllarda hızla büyüyen futbol gelir pastasını daha da genişleterek buradan daha fazla pay almayı hedefleyen Avrupa’nın önde gelen kulüplerinin 'European Super League' adı altında ayrışmaya gitmek isteklerinin Avrupa futbolunda özellikle Avrupa Futbol Federasyonu’nun (UEFA) düzenlediği müsabakaların kurallarında değişikliğe gitmesi amacıyla bir nevi baskı unsuru olarak kapalı kapılar ardında konuşulduğu farklı kaynaklar tarafından uzun yıllardır rivayet edilse de, bu konuda ne UEFA ne de büyük kulüplerin temsilcilerinin resmi ifadeleri bugüne kadar futbol kamuoyuna yansımamıştı. Ancak 2018 yılı sonlarına doğru Avrupa futbolunun geleceği açısından ardına ardına yapılan toplantılarda 2024-25 sezonundan itibaren UEFA müsabakalarının formatında değişiklikler olabileceğinin sinyalleri güçlü olarak gelmeye başladı. Avrupa futbolunun şekillenmesi ve ülkemizin Kulüplerinin bu potansiyel yapılanmada nerede yer alabileceklerini anlama açısından son zamanda yaşanan gelişmeleri kronolojik olarak irdeleyerek yaşananları birlikte değerlendirmeye çalışacağız.  

UEFA başkanı Ceferin: UEFA Müsabakaları Hiçbir Zaman Elit Kulüplerin kapalı Tuurnuvası Olmayacak!

2011 yılında ülkesi Slovenya’nın Futbol Federasyonu Başkanı olarak seçilen ve aynı zamanda 2011-16 yılları arasında UEFA Hukuk Komitesi’nin 2. ve 3. Başkan Yardımcılığı görevlerinde bulunan Aleksander Ceferin, 14 Eylül 2016’da Atina’da yapılan UEFA Olağanüstü Genel Kurulu’nda UEFA üyesi 55 Avrupa federasyonunun 13’ünün oyunu alan Hollandalı rakibi Michael van Praag’a karşı 42 oy alarak dönemin FIFA Başkanı Sepp Blatter ile arasında yaşandığı iddia edilen yolsuzluk neticesinde 4 yıl müddetçe futboldan men edilerek Başkanlığı düşen Michel Platini’nin kalan 2,5 yıllık dönemini tamamlamak üzere Avrupa futbolunun patronu olan UEFA’nın Başkanı seçildi. Ceferin UEFA Başkanlığı seçim kampanyası sırasında UEFA müsabakalarının hiçbir zaman Avrupa’nın elit kulüplerinin kapalı turnuvaları olmayacağını sağlayacağını ifade etmiş ve bu söylem Avrupa’nın büyük futbol ülkeleri dışında Avrupa genelinde ilgiyle karşılanmış, Ceferin’in 42 gibi yüksek bir oyla güçlü konumda seçilmesini bu bağlamda irdeleyen görüşler ortaya atılmıştı.  

Bununla birlikte Ceferin Başkan seçilmeden Ağustos 2016’da aldığı kararla UEFA, 2018-19 sezonundan itibaren geçerli olmak üzere bir format değişikliğine giderek Avrupa’nın sırasıyla en büyük ligleri olan İngiltere (English Premier League, EPL), İspanya Ligi (La Liga), Almanya Ligi (Bundesliga) ve İtalya Ligi’ni (Serie A) bir önceki sezon ilk dört sırada tamamlayan takımların UEFA Şampiyonlar Ligi’ne (Champions League, UCL) direkt katılımlarını sağlamış ve bu hamlesiyle Avrupa’nın en prestijli ve en çok seyredilen futbol turnuvası olan Şampiyonlar Ligi’nin 32 takımdan oluşan grup aşamasının yarısının Avrupa’nın ilk 4 liginin temsilcilerinden ön eleme turu oynanmadan oluşmasının önünü açarak Avrupa’nın önde gelen kulüplerinin o dönemdeki baskısını bir anlamda azaltmayı başarmış olmasına rağmen sözkonusu kararı Avrupa futbolunun tüm paydaşlarıyla görüşmeden almasından dolayı eleştirilere maruz kalmıştı.

UEFA Havuz Gelirleri Dağıtım Kriterlerini Değiştirdi

UEFA o dönemde aynı zamanda aldığı kararla 2018-19 sezonundan itibaren Şampiyonlar Ligi’nin ödül parasını Grup aşamasına kalma (12,7 milyon €’dan 15,25 milyon €’ya yükseldi), galibiyet (1,5 milyon €’dan 2,7 milyon €’ya yükseldi) ve beraberlik (0,5 milyon €’dan 0,9 milyon €’ya yükseldi), Gruplardan çıkma (6 milyon €’dan 9,5 milyon €’ya yükseldi), çeyrek final (6,5 milyon €’dan 10,5 milyon €’ya yükseldi), yarı final (7,5 milyon €’dan 12 milyon €’ya yükseldi), final (11 milyon €’dan 15 milyon €’ya yükseldi) ve Şampiyonluk (15,5 milyon €’dan 19 milyon €’ya yükseldi) primleri kapsamında önemli miktarda arttırmıştı. 2018-19 sezonunun başlamasına kısa bir süre kala ise, UEFA Şampiyonlar Ligi tarihinde yeni bir uygulamaya gitmiş ve 585 milyon €’luk bir havuz oluşturarak, katsayı sıralamasına (coefficient ranking) göre Şampiyonlar Ligi’ne 2018-19 sezonunda katılan 32 takımdan ve en düşük puanlı olanına 1 hisse, en yüksek puanlı olanına ise 32 hisse verilmiş, en düşük puanlı takım 1,1 milyon € alırken, en yüksek puanlı takım 35,5 milyon € almaya hak kazanmıştı. 2018-19 sezonunda 32 takım arasında ülkemizi temsil eden tek takım olan Galatasaray daha önceki sezonlarda toplamış olduğu puanlarla 24. sırada yer almış ve sezon öncesi hesaplamalarında olmayan 9,9 milyon € gibi hatırı sayılır bir miktarı kasasına gelir olarak kaydetmişti. Bunlara ek olarak 292 milyon €’ya yükseltilen yayın havuzu geliri ülkelerin yayıncı kuruluşlarının Şampiyonlar Ligi maçlarını yayınlamak için ödedikleri miktarın yayın havuzu toplamına oranına uygun olarak dağıtıldı. Sonuç olarak toplamda 2,04 milyar € olarak Şampiyonlar Ligi rekoru olan ödül parasına ulaşan prim dağıtımı tüm Şampiyonlar Ligi katılımcılarını memnun etmişti.  

Şampiyonlar Ligi ve Avrupa Ligi'nin Katılım Formatı Değişecek

Avrupa’nın önde gelen ligleri dışında kalan liglerinde büyüyen Avrupa futbol pastasından pay almasını hedefleyen Ceferin, UEFA Başkanı seçildikten sonra başta Avrupa futbolunun Kulüpler bazında en güçlü organizasyonlarından olan Avrupa Kulüpler Birliği (European Club Association, ECA) olmak üzere futbolun birçok önde gelen paydaşı ile Avrupa futbolunun geleceğini şekillendirmek üzere görüşmeler yaparak UEFA müsabakalarının yeni formatı üzerinde çalışmalar yaptı ve bunun neticesinde UEFA İcra Komitesi 2 Aralık 2018 tarihinde aldığı kararla 2021-22 sezonundan başlayarak 3 sezonluk bir dönemde UEFA Avrupa Ligi 2 (European League 2, UEL 2) adı altında Şampiyonlar Ligi ve UEFA Avrupa Ligi’nden (UEFA European League, UEL) sonra üçüncü bir UEFA turnuvası oynanmasına karar verdi. 2021-22 sezonundan itibaren Şampiyonlar Ligi 32 takımla oynanmaya devam ederken, Avrupa Ligi 48 takımdan 32 takıma düşecek, Avrupa Ligi 2’de ise 32 takım mücadele edecek ve böylelikle 96 takım UEFA turnuvalarının Grup aşamalarında yarışma fırsatını yakalamış olacaklar. Maçlar aynı hafta oynanacak, Şampiyonlar Ligi maçları Salı ve Çarşamba oynanırken, Avrupa Ligi 1 ve Avrupa Ligi 2 maçları Perşembe günleri ayrı saat dilimlerinde oynanacak. Bugün itibariyle UEFA müsabakalarında en az 26 ülkenin temsilcileri yer alabiliyorken, yeni ligin oluşumuyla birlikte bu sayı en az 34 ülkeye çıkmış olacak ve bu durum yeni katılımcıların Avrupa futbol pastasından belli oranda da olsa pay alması anlamına geliyor. 

Avrupa futbolunda bu önemli gelişmeler yaşanırken, UEFA Başkanı Ceferin alınan karar sonrası yaptığı açıklamada, UEFA’nın yeni turnuvasının UEFA müsabakalarını her zamandan daha fazla kapsayıcı hale getirdiğini söyleyerek bunun Kulüpler için daha fazla maç, ülke federasyonları için ise Grup maçları aşamasında daha fazla temsil anlamına geldiğini ifade ediyor ve bu turnuvanın Avrupa Kulüpler Birliği vasıtasıyla Kulüplerle devam eden görüşmeler neticesinde ortaya çıktığını açık olarak deklare ediyordu.  

UEFA nezdinde önem taşıdığı yapılan açıklamadan anlaşılan Avrupa Kulüpler Birliği’ni Avrupa futbolunun geleceğinin nasıl şekillenebileceğini anlama adına daha yakından tanımakta fayda olduğunu düşünüyorum. 2008 yılında kurulan ve 2018-2017 yılları arasında ilk Başkanlığını futbol oynadığı dönemlerde Alman milli takımı ve Bayern München’in önemli bir futbolcusu olan Karl Heinz Rummenigge’nin (Avrupa Kulüpler Birliği’nin Onursal Yönetim Kurulu Başkanı) yaptığı Avrupa Kulüpler Birliği’nin dört ana amacı var: Temsil özelinde üyesi olan Kulüplerin Avrupa Kulüp futbolu ile ilgili menfaatlerini korumak ve ilerletmek; Katılım özelinde futbolda kuralları belirleyen organların karar verme süreçlerine yüksek seviyede müdahil olmak; İşbirliği özelinde tüm paydaşlarla birlikte Avrupa futbolunda yapıcı bir rol oynamak ve Hizmet özelinde Avrupa Kulüp futbolu konularında bilgi birikimi ve hizmeti üyesi olan Kulüplere sunmak.  

Kendine misyon olarak üyesi olan Kulüplerin Avrupa futbolundaki sesi olmayı belirleyen ve güncel olarak 232 üyesi bulunan Avrupa Kulüpler Birliği’nin üyelik kriterleri ise UEFA’nın ülkeler bazında açıkladığı ülke sıralamasına (county ranking) ve Kulüplerin kendi UEFA katsayı sıralamasına (coefficient ranking) göre oluşturulmuş. Buna göre UEFA ülke sıralamasında 1-3 arasında olan ülkelerin 5, 4-6 arasında olan ülkelerin 4, 7-15 arasında olan ülkelerin 3, 16-28 arasında olan ülkelerin 2 ve 29-54 arasında olan ülkelerin 1’er Kulübü Avrupa Kulüpler Birliği’nin oy hakkı bulunan Tam Yetkili Üyesi (ordinary member) olabiliyor. Ülkemizden Galatasaray, Fenerbahçe ve Beşiktaş Avrupa Kulüpler Birliği’nin Tam Yetkili Üyesiyken, İngiltere’den Arsenal, Chelsea, Liverpool, Manchester City, Manchester United ve Tottenham; İspanya’dan Real Madrid, FC Barcelona, Atletico Madrid, Sevilla ve Valencia; Almanya’dan Bayer O4 Leverkusen, Borussia Dortmund, Bayern München, Schalke 04 ve Wolfsburg, İtalya’dan AC Milan, Fiorentina, Inter, Juventus, Lazio ve Napoli ve Fransa’dan ise Monaco, St. Etienne, O. Lyonnais ve Paris Saint Germain Avrupa’nın 5 Büyük Futbol Ülkesinin Kulüpler Birliği’ndeki Tam Yetkili Üyeleri. Ayrıca oy hakkı bulunmayan ancak Avrupa Kulüpler Birliği’nin hizmetlerinden yararlanma hakkı olan Ortak Üye (associated member) statüsü de mevcut ve güncel durum itibariyle ülkemizden Trabzonspor, Bursaspor ve Başakşehir bu statüde Avrupa Kulüpler Birliği üyeleri arasında yer alıyor. Avrupa Kulüpler Birliği’nin Rummenigge’den sonra Yönetim Kurulu Başkanı aynı zamanda Juventus’un Yönetim Kurulu Başkanı olan Andrea Agnelli, 14 kişilik Yönetim Kurulu ise Real Madrid, FC Barcelona, Manchester United, Bayern München, AC Milan, Paris Saint Germain, O. Lyonnais, Ajax, Anderlecht, Benfica, Celtic, Malmö, Legia Warszawa ve HJK Helsinki’nin temsilcilerinden oluşuyor. 

6 Şubat 2019’da Ceferin, Avrupa Kulüpler Birliği Başkanı Andrea Agnelli ile Roma’da bir mutabakat zaptı imzaladı. Buna göre UEFA ve Avrupa Kulüpler Birliği karşılıklı güven ve amaçların netliği ile birlikte Avrupa futbolunun refahı ve istikrarı için birlikte çalışmaya devam edecekler ve Financial Fair Play’i (FFP) geliştirmenin yanında 2024 sonrasındaki uluslararası maç takvimini de oyuncuların dinlenme ve antrenman dönemlerine izin verecek şekilde Kulüp ve milli takım turnuvalarını ayrıştırma üzerine yoğunlaşacaklar. Bir başka öncelik ise ulusal federasyon ve Kulüpler seviyesinde iyi yönetim ve UEFA bu kapsamda Kulüp temsilcilerinin ilgili UEFA komitelerine atanarak Kulüplerin UEFA’nın karar verme mekanizmasında daha yetkin hale geleceğini mutabakat zaptında konfirme etti. 7 Şubat 2019’da ise Roma’da yapılan UEFA Yıllık Genel Kurulu’nda Ceferin tek aday olarak tüm üye federasyonların oyunu alarak 2. kez UEFA Başkanı seçildi ve 2023’e kadar UEFA’yı yönetecek.  

Ceferin: Süper Lig Mümkün Değil

Ceferin yeniden Başkan seçildikden sonra yaptığı konuşmada UEFA FFP kurallarının birincil amacının başarılı olduğunu ve Avrupa Kulüplerinin geçmişe göre mali açıdan daha sağlıklı olduklarını, birçok ülkede Kulüplerin borç sorununun bir çözüme ulaştığını ifade ederek, her Avrupa Kulübünün kendi potansiyelinin ortaya çıkması için bu önemli Avrupa projesinde Avrupa Kulüpler Birliği’nin desteğiyle ikinci faza geçilmesinin zamanının geldiğini söyledi. Ayrıca kendisi UEFA, Agnelli ise Avrupa Kulüpler Birliği Başkanı olduğu sürece geçmişde zaman zaman gündeme gelen Avrupa’nın önde gelen Kulüplerinin ‘Super League’ adı altında bir oluşum gerçekleştirmesinin mümkün olmayacağının da bir realite olduğunun altını çizdi. 

Bu gelişmelerden sonra 19 Mart 2019 tarihinde UEFA’nın İsviçre’nin Nyon şehrindeki merkezinde Avrupa Kulüpler Birliği temsilcileriyle bir görüşme gerçekleşti. UEFA tarafından 17 Mart 2019’da Telegraph Sports’a gönderilen açıklamada Avrupa Kulüpler Birliği Yönetim Kurulu ve UEFA İcra Komitesi’nin 19 Mart tarihinde 2024 sonrası UEFA Kulüp müsabakaları hakkındaki fikir ve görüşleri konuşmak üzere bir beyin fırtınası toplantısı yapacağı ifade edilerek UEFA’nın bundan sonra ülke federasyonları ve oyuncular gibi diğer futbol paydaşlarıyla da somut teklifler oluşmadan ve kararlar alınmadan önce görüş alışverişinde bulunmak üzere toplantılar gerçekleştireceği ifade edildi.  

Uluslararası medyada birçok farklı ve güvenilir kaynakda yer alan haberlere göre Avrupa Kulüpler Birliği ile yapılan toplantıda özellikle Şampiyonlar Ligi’nin 2024-25 sezonundan itibaren daha farklı bir formatta oynanması hakkında birçok fikir ortaya atıldı. UEFA tarafından toplantı içeriğiyle ilgili bir açıklama yapılmamış olsa da, uluslararası medyaya yansıyan haberlere göre 2024-25 sezonundan itibaren Şampiyonlar Ligi’nin 32 takımla oynanmaya devam edeceğinin ancak 4 takımdan oluşan 8 Grup ve Grup aşamasında takım başına 6 maç oynanan formata göre 8 takımdan oluşan 4 Grup ve Grup aşamasında takım başına 14 maç oynanan bir formata geçilmesinin fikirler arasında olduğu anlaşılıyor.  

Basketbolda Euroleague gibi neredeyse her hafta oynanan bir Şampiyonlar Ligi formatı takımların yayın hakkından güncel duruma kıyasla oldukça fazla gelir elde etmesi anlamına geliyor ancak aynı zamanda yoğun maç takvimi dikkate alındığında ulusal ligler açısından hem maç planlama zorluklarının oluşması hem de yerel liglerde izlenme oranlarının muhtemelen düşmesi açısından önemli bir rekabet unsurunu da beraberinde getiriyor. Ayrıca 2024-25 sezonunda Şampiyonlar Ligi’nde yer alan 32 takımdan Gruplarında ilk 6’da yer alan toplam 24’ünün kendi ulusal liglerindeki konumlarına bakılmadan otomatik olarak bir sezonki sezon Şampiyonlar Ligi’ne katılmasının, geri kalan 8 takımdan 4’ünün Avrupa Ligi’nin yarıfinaline kalan takımlar olmasının, diğer 4’ünün ise kendi ulusal liglerinde elde ettikleri başarı ile Şampiyonlar Ligi’ne katılmasının konuşulan fikirler içerisinde yer aldığı anlaşılıyor.  

Tabii, bu geçmişlerinde Avrupa Kupalarında aldıkları başarılar nedeniyle bazı Kulüplere ‘wild card’ verilmesi, 2019-20 sezonundan itibaren Kulüplerin Avrupa Kupalarında aldıkları puanların dikkate alınarak bir katsayı sıralaması oluşturulması vb. uluslararası medyada yer alan haberlere göre birçok farklı konuşulan ve tartışılan öneriden sadece bir tanesi. Ancak bu olasılığın gerçekleşmesi durumunda, sözkonusu yapılanmanın doğal bir sonucu olarak ulusal liglerin kalitesinin düşmesi riski ve neticesinde sportif istikrarın bozulmasının uluslararası marka gücüne ulaşamamış birçok yerel Kulübü finansal olarak çok zor durumda bırakabileceği de halihazırda Avrupa futbolunda konuşulan konular. Sonuç olarak 2024-25 sezonu itibariyle öncelikle uluslararası medyada yer aldığı şekliyle başta Şampiyonlar Ligi olmak üzere yeni bir turnuva formatına geçilirse, önde gelen futbol ülkelerinin her zaman başa güreşen güçlü takımları haricinde, mevcut formatta UEFA nezdindeki ülke sıralamaları gerilerde dahi olsa ülkelerinde elde ettikleri Lig Şampiyonluğu ve/veya ikinciliğine bağlı olarak Şampiyonlar Ligi’ne katılım şansını düşükde olsa yakalayabilen birçok orta ve küçük ölçekli takımın Güzel Oyunun en prestijli tiyatro sahnesinden mahrum kalma olasılığının çok yüksek oranda artacağını söylemek kahinlik olmaz sanırım. 

FIFA'nın Dünya Kupası'nı Genişletme ve Dünya Kulüpler Kupası'nı Oluşturma Çabaları

25-26 Mart 2019’da Amsterdam’da 164 üye Kulübün katılımıyla gerçekleşen Genel Kurul toplantısında Avrupa Kulüpler Birliği Başkanı Andrea Agnelli UEFA İcra Komitesi ve Avrupa Kulüpler Birliği Yönetim Kurulu arasında 19 Mart 2019’da yapılan beyin fırtınası toplantısı hakkında bilgi verdi ve 2024 sonrasında UEFA müsabakaları hakkında görüş alışverişinde bulunulduğunu deklare ederek bunun herhangi bir resmi karar verilmeden futbolun tüm paydaşları ile yapılacak olan görüşmelerin başlangıcı olduğunu söyledi. Bununla birlikte Agnelli FIFA Genel Kurulu’nda Kulüp Dünya Kupası (Club World Cup) ile ilgili olarak alınmış olan karar hakkında derin endişelerini dile getirerek, uluslararası maç takviminin 2024’e kadar belirlenmiş olduğunu ve bu aşamada futbolun paydaşlarının önceliğinin 2024 sonrasında uluslararası futbolun özel turnuvalardan önce ne şekilde gelişmesi gerektiğinin detaylı olarak incelenmesi olduğunu söyledi ve 2021’den itibaren FIFA’nın Kulüp Dünya Kupası’nı genişletme kararını Avrupa Kulüpler Birliği’nin destekleyemeyeceğinin altını çizdi. 

Peki neydi tam olarak Uluslararası Futbol Federasyonları Birliği’nin (FIFA) Genel Kurulu’nda alınan ve ülkemiz kamuoyunda fazla yer almayan karar. Yerel ve bölgesel konfederasyonların en üstteki halkası olan FIFA, dünya futbolunun son karar verici mecrası. Futbolda global bazda karar zinciri olarak bakarsak, Türkiye Futbol Federasyonu (TFF), UEFA ve FIFA şeklinde bir yapılanma görürüz. 

Gianni Infantino, Aleksander Ceferin’in UEFA Başkanı seçildiği koşullara oldukça benzer olarak bir önceki FIFA Başkanı Sepp Blatter’ın yolsuzluk skandalları ile koltuğunun sarsılarak istifa etmesi sonrasında 26 Şubat 2016’da Zürih’de yapılan Olağanüstü Genel Kurul’da FIFA Başkanı olarak seçildi. İsviçre-İtalyan asıllı Infantino son 7 yılı Genel Sekreter olmak üzere UEFA’da 15 yıl görev yapmıştı.  

Bildiğiniz üzere Konfederasyon Kupası (Confederation Cup) her 4 yılda bir Avrupa, Afrika, Asya, Okyanusya, Kuzey Amerika ve Güney Amerika/Orta Amerika/Karaipler (CONCACAF) konfederasyonlarının ilgili turnuvaların Şampiyon olmuş 6 milli takımları ile son Dünya Şampiyonu olan ve ev sahibi ülkenin oluşturduğu 8 milli takımın katılımıyla yapılan bir turnuva, en son Haziran-Temmuz 2017’de Rusya’da düzenlenmiş, Rusya, Almanya, Portekiz, Yeni Zelanda, Avustralya, Meksika, Kamerun ve Şile turnuvaya katılmış, Kupayı Almanya kazanmıştı.  

Kulüp Dünya Kupası (Club World Cup) ise FIFA tarafından 2000 yılından bu yana her yıl düzenlenen ve ev sahibi ile birlikte 6 Konferedasyonun ilgili turnuvalarının Şampiyonlarının katıldığı 7 takımdan oluşan bir organizasyon, en son 2018 Aralık ayında Birleşik Arap Emirliklerinde düzenlenmiş ve Kupayı Real Madrid kazanmıştı. 

FIFA Başkanı Infantino katılan takımlar ve zamanlamaları açısından fazla ilgi çekmeyen her 2 turnuvanın formatını değiştirmeyi arzu ediyor ve bu kapsamda futbolun global paydaşları ile uzun süredir görüşmeler yürütüyordu. Infantino’nun planı 2 turnuvayı da birleştirmek ve sırasıyla 8 ve 7 takımdan oluşan yapıyı 3’er takımdan oluşan 8 Grup olarak 24 takıma çıkarmaktı. Böylelikle hem her takım Grup aşamasında en az 2, finale ulaşanlar ise en fazla 5 maç oynayacak ve dolayısıyla çok yoğun bir maç takvimi oluşmayacak, hem de 4 yılda bir Haziran-Temmuz aylarında yapılacak olan turnuvadan eskisine göre çok daha fazla bir yayın geliri elde edilecekti. Orijinal plan turnuvaya Avrupa’dan 12 Kulübün katılımını öngörse de, 4 yılda bir oynanacak olmasına rağmen alternatif bir Şampiyonlar Ligi oluşabileceği riskine karşılık UEFA’nın itirazıyla Avrupa’dan 8, Güney Amerika’dan 6, Afrika, Asya ve Kuzey/Orta Amerika’dan 3’er ve Okyanusya’dan 1 Kulübün turnuvaya katılması ve her konfederasyonun Kulüp Dünya Kupası’na katılım koşullarını kendisinin netleştirmesi kararlaştırıldı.  

FIFA Format Değişikliği Konusunda Ne Kadar Şeffaf?

Ceferin yaptığı açıklamada FIFA’nın turnuva formatı değişikliği konusunda UEFA’ya yeterince danışmadığını ve şeffaf davranmadığını söyleyerek format değişikliği konusunda UEFA’nın olumsuz oy kullandığını ifade etti ve 15 Mart 2019’da Miami’de yapılan FIFA Genel Kurulu’nda Kulüp Dünya Kupası’nın formatının değiştirilmesi 6 konferedasyon bazında UEFA Başkanı Ceferin ve Avrupalı delegelerin olumsuz oy kullanmalarına rağmen 7’ye karşı 25 oyla kabul edildi. FIFA’nın kendi dokümanlarına göre 221 üye federasyonun %90’ı 2 turnuvanın birleştirilmesini, %60’ı ise 24 Kulüpden oluşan yeni formatı destekliyor.  

FIFA’nın Kulüp düzeyinde şimdiye kadar düzenlediği Kulüp Dünya Kupası her yılda olsa Aralık ayında düzenlenirken ve katılım kriterleri açısından UEFA Şampiyonlar Ligi Şampiyonu olarak sadece tek Avrupa Kulübü turnuvada yer alırken, 2021’den itibaren bunun 24 takıma çıkacak olması ve bunun üçte birinin Avrupalı kulüplerden oluşmasının doğal olarak kendi düzenlediği turnuvaların göz önünde olmasını ve bu kapsamda 4 yılda birde olsa alternatif oluşmasını arzu etmeyen UEFA’nın en azından ilk safhada FIFA’nın format değişikliğine sıcak bakmaması anlaşılabilir bir durum bana göre. Ancak Infantino’nun da ifade etmiş olduğu üzere Kulüp Dünya Kupası’nın 2021 yılından itibaren 24 takımla oynanması konusunda karar alınmış olsa da, bundan sonra UEFA ve başta Avrupa Kulüpler Birliği olmak üzere Avrupa kulüplerinin temsilcileriyle görüşmeler devam edecek. Kanaatimce yapılacak görüşmeler neticesinde gerek UEFA ve FIFA gerekse de turnuvaya katılacak Avrupa Kulüpleri bazında tarafların kazan kazan ilişkisi içerisinde olacakları bir orta yol bulunacaktır. 

Bu arada yeri gelmişken 05 Haziran 2019’da Paris’de yapılan FIFA Genel Kurulu’nda Infantino’nun aynı Ceferin gibi tek aday olarak seçime girdiğini ve yine onun gibi 4 yıllık bir dönem için 2023’e kadar 2. kere FIFA Başkanı olarak seçildiğini belirtelim. 

Futbolun biri global diğeri ise Avrupa bazında patronu olan FIFA ve UEFA arasında Kulüp Dünya Kupası ve Konfederasyon Kupası’nın birleştirilerek, katılımın 24 Kulübe çıkarılmasına karar verilen yeni formatta katılımcıların üçte birinin Avrupa’dan gelecek olması nedeniyle futbolun iki kural koyucu organı arasında ortaya çıkan fikir ayrılığını inceleme konumuza olan direkt etkileri sebebiyle nedenleri ve ortaya çıkabileceğini düşündüğümüz muhtemel çözümleriyle ele aldıkdan sonra şimdi yine 19 Mart 2019’da UEFA ve Avrupa Kulüpler Birliği arasındaki toplantıya dönelim. 

Premier Lig: Tüm Futbol Paydaşlarının Görüşleri Alınmalı

Sözkonusu toplantının içeriği hakkında medyada yer alan haberler sonrasında ilk tepki İngiltere Premier Ligi’nden geldi ve ligde yer alan 20 Kulüp 8 Nisan 2019 tarihinde yapmış oldukları ortak bir deklarasyonla Avrupa’nın en üst seviyedeki Kulüp turnuvasının formatının baştan başa değişmesi hakkındaki potansiyel tekliflerle ilgili önemli endişelerini dile getirerek futbolun İngiltere’de kültür ve günlük yaşam üzerinde önemli bir rol oynadığını söylediler ve jenerasyonlar boyu devam eden ulusal bazdaki rekabetle birlikte milyonlarca taraftarın ülke genelinde maçları takip ettiklerini belirttiler. İspanya La Liga Başkanı Javier Tebas’da ulusal liglerin onayı olmadan UEFA nezdinde kararların alınamayacağını ve birçok ülkede yerel liglerin kötü etkilenmesi açısından önemli riskler taşıdığını düşündüğü fikir aşamasındaki konuların tüm futbol paydaşlarının katılımıyla detaylarıyla incelenmesi gerektiğini ifade etti.

Özellikle Premier League kapsamında gelen tepkiyi anlayabilmek için konunun kaynağına inmek gerektiğini düşünüyorum. 2016-17, 2017-18 ve 2018-19 sezonlarını kapsayan ve sezon başına 2,8 milyar Pound’a satılan (2015-16 sezonu 1,6 milyar Pound) Premier League’in ulusal ve uluslararası yayın hakları İngiliz Kulüplerinin finansal durumlarına oldukça olumlu olarak yansıdı, o kadar ki Premier League’i son sırada tamamlayan takım dahi Ligue 1 Şampiyonu’ndan daha fazla bir yayın geliri elde etti.  

2019-20 sezonundan itibaren 3 milyar Pound mertebesine ulaşacak olan yayın hakkı gelirlerinin uzun yıllardır Avrupa futbolunun en fazla gelir yaratan ligi olan Premier League’i daha uzun süre bu konumda tutmaya devam edeceği gözüküyor. Deloitte tarafından 30 Mayıs 2019’da açıklanan Futbol Finansmanının Yıllık Raporu’na (Annual Review of Football Finance) göre 2017-18 sezonunda Premier League 5,4 milyar € gelirle 5 Büyük Avrupa Futbolu ülkesi içerisinde açık ara ilk sırada yer alırken, onu 3,2 milyar € ile Bundesliga, 3,1 milyar € ile La Liga, 2,2 milyar € ile Serie A ve 1,7 milyar € ile Ligue 1 takip ettiler. 2019-20 sezonu ve takip eden 2 sezonda yılda yaklaşık 3,3 milyar € yayın geliri elde edecek olan Premier League’de yer alan takımlar izlenme oranlarının değişmesini sözkonusu yayın gelirlerinin düşmemesi adına doğal olarak istememekteler ve bana göre bu durum İngiliz Kulüplerinin Şampiyonlar Ligi’nin formatının değişmesi durumunda her hafta oynanması muhtemel olan formatın radikal olarak değişmemesi için ana motivasyon kaynağı. Aynı şekilde kendi ligleri Premier League kadar rekabetçi olmayan ve tüm dünyada Premier League kadar yaygın bir şekilde seyredilmeyen diğer önemli liglerin özellikle önde gelen Kulüpleri de her hafta oynanma potansiyeli olan Şampiyonlar Ligi ile yayın haklarını artırma peşindeler ve onlara göre İngiliz takımları ile kıyasıya rekabet edebilme adına bu bir zorunluluk.  

Bu arada yeri gelmişken UEFA tarihinde Şampiyonlar Ligi ve Avrupa Ligi oynanmaya başlandıkdan sonra 2018-19 sezonunda ilk defa her iki Kupa finalinde de Premier League takımlarını gördüğümüzü denklemi anlama adına birlikte not düşelim. 

Avrupa’nın profesyonel futbol liglerinden oluşan bir dernek olan Avrupa Ligleri (The European Leagues, EL) 07 Mayıs 2019 tarihinde Madrid’de 38 ülkeden 41 profesyonel derneğin 244 Kulüp temsilcisinin katılımıyla bir toplantı gerçekleştirdi ve Avrupa Ligleri Başkanı Lars Christer Olsson, ki aynı zamanda UEFA İcra Komitesi’nde Avrupa Liglerini temsil ediyor, toplantı sonrası yaptığı açıklamada içlerinde Avrupa Kulüpler Birliği temsilcilerinin de bulunduğu birçok Kulübün toplantı sırasında konumlarını net olarak belirttiklerini söyleyerek derneklerinin Avrupa’da yaklaşık 1.000 Kulübü temsil ettiğini ifade etti ve UEFA Avrupa müsabakalarının geleceği ile ilgili verilecek kararlarda düzgün bir şekilde karar verme mekanizmasının içerisinde yer almaları gerektiğini söyledi. Yine uluslararası medyada yer alan bilgilere göre Avrupa Ligleri temsilcileri 08 Mayıs 2019 tarihinde ise UEFA ile bir toplantı yaptılar ve kendilerine 2024 sezonundan sonra Şampiyonlar Ligi’nde gerçekleştirilmesi düşünülen format değişikliği hakkında fikirler sunularak görüşleri ve düşünceleri soruldu. UEFA Başkanı Ceferin toplantı sonrasında her ne kadar medyada birçok konu yer alsa da, futbolun paydaşları ile halihazırda konuşulanların sadece fikir ve görüşler olduğunu ifade etti.  

Avrupa Kulüpler Birliği Yönetim Kurulu 20-21 Mayıs 2019 tarihlerinde St. Petersburg’da toplandı ve UEFA müsabakalarının geleceği de dahil olmak üzere önceliklerini masaya yatırdılar. Toplantı sonrasında yayınladıkları açıklamada Avrupa Kulüpler Birliği Yönetim Kurulu tüm Avrupa ülkelerinde kendilerini en iyi şekilde geliştiren ve devamlı olarak Avrupa kupalarında yer alan kulüplerin bu şansı bulmaları gerektiğini belirterek, kaliteli maçların daha fazla miktarda Avrupa kupalarının her seviyesinde oynanabileceği bir ekosisteme inandıklarını ifade ettiler. Avrupa Kulüpler Birliği Yönetim Kurulu bu nedenle UEFA’nın reform girişiminin prensiplerini Avrupa Kulüp müsabakalarının gelişmesi ve dünyadaki en iyi futbol sistemine ulaşması amacıyla iyi niyetle karşıladıklarını ve desteklediklerini söyleyerek, UEFA ile yapıcı ve aktif olarak görüşmeler yaptıklarını deklare ettiler. Avrupa Kulüpler Birliği Yönetim Kurulu 6-7 Haziran 2019’da Malta’da yapılacak olan Özel Genel Kurul’da 2024 sonrası UEFA Kulüp müsabakalarındaki gelişim hakkındaki Birliğin düşüncelerini paylaşmak ve görüş alışverişinde bulunmak üzere üyelerini toplantıya beklediklerine açıklamalarında yer verdiler. 

Federasyona görevler düşüyor... 

Öncelikle 1 Haziran 2019’da yapılan Genel Kurul’da seçilen TFF yönetimini tebrik eder, gerek Kulüplerimiz gerekse milli takımımız nezdinde başarılı olmalarını Türk futbolu adına canı gönülden dilerim.  

Avrupa futbolunda yukarıda anlattıklarım doludizgin ard arda yaşanırken, özellikle ayrışmaların olabileceği bir dönemde UEFA İcra Komitesi ile ilişkilerimizi son derece yakın tutmalıyız, yeni seçilen TFF yönetiminin buna öncelik vereceğini düşünüyorum. 19 kişiden oluşan UEFA İcra Komitesi’nde TFF Başkanvekili Sayın Servet Yardımcı’nın ülkemizi temsilen Nisan 2017’den bu yana yer alması UEFA müsabakaları nezdinde format değişikliklerinin gündemde olduğu kritik bir dönemde Türkiye için bana göre önemli bir avantaj. Sayın Yardımcı aynı zamanda 29 Mayıs 2019 tarihinde UEFA Ulusal Federasyonlar Komitesi'nin de Başkanlığına seçildi, ki kanaatimce diğer ülke federasyonlarıyla direkt komunikasyon açısından bu da bir başka avantaj. Ayrıca Avrupa Kulüpler Birliği Başkanı Andrea Agnelli ile Avrupa Kulüpler Birliği Yönetim Kurulu üyesi ve aynı zamanda Paris Saint Germain’in Yönetim Kurulu Başkanı olan Nasser Al-Khelaifi’nin de UEFA İcra Komitesi Yönetim Kurulu’nda yer aldıklarını da yeri gelmişken belirtelim. 

Aynı zamanda Kulüpler özelinde ise Avrupa Kulüpler Birliği tam yetkilili üyeleri olan İstanbul kökenli 3 Büyük Kulübümüz vasıtasıyla Türk futbolunun Avrupa’da temsili açısından ortak bir ajanda oluşturarak Avrupa Kulüpler Birliği ile ilişkilerimiz daha da güçlendirmeli, başta Avrupa’nın birçok ülkesinde yaşayan Türk asıllı vatandaşlarımız olmak üzere ülkemizin Balkanlar, Türki Cumhuriyetler, Kuzey Afrika ve Ortadoğu’dan oluşan yakın coğrafyasında başta Galatasaray, Fenerbahçe ve Beşiktaş olmak üzere yüzyılı aşmış köklü kulüplerimizin izleyecekleri doğru stratejiler ve hatta karşılıklı katma değerli işbirlikleriyle bölgesel bir marka yaratma potansiyeli bulunan Türk futbolunun gücü ve farklılıklarını en doğru şekilde Avrupa futbolunun kural koyucu organları ve tüm önde gelen paydaşlarıyla layıkıyle paylaşmalıyız, ki UEFA Kulüp turnuvaları nezdinde muhtemel format değişiklikleri gündeme geldiğinde masada yerimizi almış olalım.  

Zaman çok çabuk akıp gidiyor, Türk futbolunun Avrupa’daki konumunun güçlendirilmesi adına şimdi önümüzdeki orta vadeli dönemi, TFF ve Kulüplerimizin birlikte akılcı bir şekilde planlama yaparak ve ortak strateji geliştirerek, UEFA ile Avrupa Kulüpler Birliği başta olmak üzere Avrupa futbolunun önde gelen oyuncuları bazında görüş ve düşüncelerimizi en verimli şekilde değerlendirme ve sonuç olarak karar verme mekenizmaları içerisinde Türk futboluna yer edinme zamanı. Bunların yapılması durumunda zamanı geldiğinde bu hayati girişimlerin meyvelerini uzun vadede ülke futbolu olarak toplayacağımıza eminim. {jcomments on} 

Tweet

Tweetle                      Paylaş                        Paylaş