Prof. Dr. Sebahattin Devecioğlu - 19 Kasım 2025 Uluslararası Bahis Dürüstlüğü Derneği (IBIA), ve H2 Gambling Capital 2024 yılında “Spor Dürüstlüğü, Tüketici Koruması ve Vergi Gelirleri için Liberal Spor Bahis Düzenlemesinin Faydaları”nı vurgulayan bir çalışma yayınlamıştı.

"Spor Bahis Ürünlerinin Kullanılabilirliği: Ekonomik ve Dürüstlük Analizi" adlı çalışmanın amacı, politika yapıcıların düzenlenmiş spor bahis ürünlerinin bulunabilirliği ve bu ürünlere yönelik artan tüketici talebine en iyi şekilde nasıl yanıt verileceği konusunda daha bilinçli kararlar alabilmeleri için veriye dayalı bir kanıt temeli sağlamak ve aynı zamanda yerel pazarın denetimini ve şikeyle mücadeleyi güçlendirmektir.

Bu çalışma, H2 Gambling Capital (H2) tarafından Uluslararası Bahis Dürüstlüğü Derneği (IBIA) ve ortakları olan Brezilya Sorumlu Oyun Enstitüsü (IBJR), Kanada Oyun Derneği (CGA), Hollanda Çevrimiçi Kumar Derneği (NOGA) ve Sorumlu Kumar Avustralya (RWA) için hazırlanmıştır. Çalışma, halihazırda geniş bir düzenleyici yaklaşım çeşitliliğine sahip 12 yargı bölgesinde, özellikle çevrimiçi spor bahis ürünlerinin bulunabilirliğini analiz edip karşılaştırmaktadır: Büyük Britanya, İtalya, Ontario, Danimarka, İspanya, İsveç, Hollanda, Portekiz, Avustralya, Almanya, Kanada (Ontario hariç) ve Brezilya; Brezilya, gelişmekte olan pazarlar bölümünde yer almaktadır.

Çalışma, spor bahis ürünlerine yönelik kısıtlayıcı ve liberal piyasa düzenlemelerinin tüketici koruması, düzenleyici gözetim, vergilendirilebilir gelir, piyasa ve spor dürüstlüğü üzerindeki karşılaştırmalı etkisini analiz etmektedir.

Çalışmanın temel bulgusu, spor bahis ürünlerinin yaygın olarak bulunması ile tüketicilerin yerel düzenlenmiş spor bahis operatörlerine bahis oynama oranı (kanalizasyon oranı olarak bilinir) arasında güçlü bir korelasyon olduğu ve böylece lisanssız pazarlarda spor bahisleriyle ilgili dolandırıcılığa maruz kalma riskinin azaldığıdır.

Ayrıca, büyüklükleri ve popülerlikleri nedeniyle piyasa ve yerel oynama oranı üzerinde orantısız bir etkiye sahip belirli bahis pazarlarını da vurgulamaktadır. Bunlar arasında, küresel spor bahislerine hakim olan futbol ve özellikle Avrupa'da güçlü olan tenis yer almaktadır. 'Canlı bahis', 'yan bahisler' (örneğin kartlar ve köşeler) ve 'yan bahis' gibi ürünler de oynama üzerinde çok önemli bir etkiye sahiptir.

Yeni veriler, bu pazarların maç hilesiyle ilgili dolandırıcılık riskinin yüksek olduğu varsayımını sorgularken, bu pazarların düzenlenmiş yerel operatörler aracılığıyla kullanılabilirliğinin kısıtlanmasının, daha riskli lisanssız açık deniz operatörlerini kullanan tüketici sayısını önemli ölçüde artırdığını gösteriyor.

Çalışma, spor bahislerinin artan küresel popülaritesini ayrıntılarıyla anlatıyor. 2024 yılında küresel spor bahislerinin brüt kazancının 94 milyar dolar olacağı ve 2028 yılına kadar yaklaşık 132 milyar dolara ulaşacağı, %70'inden fazlasının (93 milyar dolar) çevrimiçi olacağı tahmin ediliyor. Tüm çevrimiçi spor bahislerinin neredeyse yarısının (%47) 2024 yılında canlı (veya canlı) oynanacağı ve 2028 yılına kadar %51'e yükseleceği öngörülüyor.

Ayrıca, çalışmada bu artan talebi yönetmeye yönelik farklı düzenleyici yaklaşımların başarısı da karşılaştırılmaktadır. Büyük Britanya (%97) gibi geniş bir yelpazede bahis ürünlerine izin veren yargı bölgelerinin, Portekiz (%79; futbol ve tenisi kısıtlar), Avustralya (%75; çevrimiçi canlı bahisleri yasaklar) ve Almanya (%60; futbol, ​​tenis ve canlı bahisleri kısıtlar) gibi önemli bahis pazarlarına erişimi kısıtlayan ülkelere kıyasla çok daha yüksek bir yerel tüketici yönlendirme oranına sahip olduğu tespit edilmiştir.

Çalışmanın bulguları, özellikle Kuzey ve Güney Amerika'daki yeni yargı bölgeleri çevrimiçi spor bahis pazarlarını en iyi şekilde nasıl düzenleyeceklerini değerlendirirken, politika yapıcıların dikkate alması gereken önemli bulgulardır. Örneğin, Brezilya'da, yüksek ürün bulunabilirliğine sahip bir düzenleyici çerçevenin, 2028 yılına kadar 34 milyar dolarlık yerel spor bahisleri cirosuna ve 2,8 milyar dolarlık “Brüt Oyun Geliri (GGR)” ne sahip olması bekleniyor (1).

Çalışmada; Futbol bahislerinin 2024 yılında yaklaşık 570 milyar dolarlık cirodan 53 milyar dolarlık GGR üretmesi ve küresel olarak düzenlenmiş bahis pazarının brüt kazancının %56'sından fazlasını oluşturmasıyla baskın spor bahis ürünü olması bekleniyor. Tüm futbol GGR'sinin yaklaşık %65'ini sağlayan güçlü bir çevrimiçi üründür. Avrupa ve Asya'nın 2024 yılında tüm (çevrimiçi ve gerçek) futbol bahis GGR'sinin %85'ini oluşturması bekleniyor.

Futbol bahis ürünlerini kısıtlayan pazarlarda tüketici yerel oynamaların daha düşük olması özellikle dikkat çekicidir. Bu kanallaşma, hem bahislerin oynanabileceği spor müsabakalarındaki kısıtlamalardan hem de sunulan bahis türlerinden etkilenmektedir. 

Ana futbol bahis pazarları (sonuç, handikap, goller) en yüksek harcamayı sağlar ve çoğu düzenlenmiş yargı bölgesinde yaygın olarak sunulur. Bu pazarların 2024 yılında 500 milyar doların üzerinde ciro elde etmesi, bunun 370 milyar dolarının çevrimiçi bahislerden ve toplam 46 milyar dolarlık brüt kazançtan gelmesi öngörülüyor. Bu nedenle, bu pazarların mevcudiyeti, tüketicilerin yerel lisanslı spor bahis operatörleriyle etkileşimi üzerinde önemli bir etkiye sahip.

Bu nedenle, bu temel futbol bahis ürünlerine kısıtlamalar getiren yargı bölgelerinde yerel kanallamanın belirgin şekilde daha düşük olması şaşırtıcı değil. Portekiz ve Almanya tarafından kullanılan yaklaşımlar özellikle kısıtlayıcı: Örneğin, İtalya'da izin verilen müsabakaların yalnızca %18-19'unu sunuyorlar ve İtalya'nın %94'lük yerel kanallama oranının oldukça gerisinde kalıyorlar.

İki ülkenin 2024-28 yılları arasında futbol bahislerinden kaynaklanan toplam vergilendirilebilir gelir kaybının yaklaşık 750 milyon dolar civarında olması bekleniyor. Bu piyasa kısıtlamalarının net bir gerekçesi yok gibi görünüyor: IBIA, 2017-23 yılları arasında bahis için sunulan yaklaşık 950.000 maçtan 359'unun ana futbol bahis piyasalarında şüpheli faaliyete konu olduğunu bildirdi; bu da nispeten düşük bir dürüstlük riski olduğunu gösteriyor.

Ana futbol bahis piyasaları gibi temel bir ürüne getirilen kısıtlamalar, yerel operatörleri ve tüketicileri cezalandırıyor ve tüketicileri yasaklı bahis ürünlerini yurtdışında aramaya teşvik ediyor. Uygulanabilir ve etkili bir düzenlenmiş yerel bahis piyasasının kurulması, geniş bir ürün yelpazesinin mevcut olmasını ve önemli ölçüde ürün kısıtlamalarından etkilenmeden herhangi bir denizaşırı teklifle rekabet edebilmesini gerektirir.

Yan piyasalar (kartlar ve köşeler), bu çalışmadaki yargı bölgeleri arasında daha geniş bir sınırlamalar kümesine tabidir, ancak çoğunluğunun herhangi bir kısıtlama getirmediği unutulmamalıdır. Bu ürünlere yönelik önemli bir tüketici talebi var ve 2024 yılında cirolarının yaklaşık 70 milyar dolar ve toplam gelirlerinin yaklaşık 7 milyar dolar olması bekleniyor. Bunu bir perspektife oturtmak gerekirse, bu rakam basketbol ve Amerikan futbolu hariç, küresel olarak diğer tüm sporlara oynanan toplam bahisten daha büyük. Bu düzeyde talep gören bir ürünü kısıtlamaya çalışmak, tüketicilerin bu tür pazarların kısıtlamalara tabi olmadan serbestçe sunulduğu yurtdışına göç etme eğilimini önemli ölçüde artırıyor. Ancak, şüpheli bahis piyasası faaliyetlerinin yalnızca %5'inin yan pazarları içermesi nedeniyle dürüstlük riski nispeten düşük. Bu pazarlar, yolsuzluk yapanların hedef alması için açıkça tercih edilen bir ürün değil; çünkü daha yüksek iç risk yönetimi protokolleri ve genellikle ana futbol pazarlarına kıyasla daha düşük maksimum bahis miktarları uygulanıyor. Hollanda, kart ve köşe bahislerini yasaklıyor. 

Bu çalışma için sağlanan operatör piyasa verileri ve diğer pazarlardan elde edilen veriler, bu pazarların eklenmesiyle futbol pazarının yaklaşık %18 artacağını gösteriyor. Bu, önümüzdeki beş yıl içinde Hollanda'da 118 milyon dolar ek vergi geliri yaratacaktır. Bu analiz tamamen mevcut yerel müşterilerin harcamalarına dayanmaktadır. Gerçekte, vergi gelirlerindeki artış çok daha yüksek olabilir, çünkü bu artış bazı offshore oyuncularını tekrar yerel pazara çekerek offshore harcamalarının tamamını karşılayacaktır.

Öneriler 

Bu çalışmadaki kanıta dayalı ve veri odaklı analiz, spor bahisleri piyasası kısıtlamalarının karasal kanallamayı olumsuz etkilediğini ve bunun da düzenleyici gözetim ve vergilendirilebilir gelirler üzerinde olumsuz sonuçlar doğurduğunu göstermektedir. Karasal düzenlenmiş bir çerçeve aracılığıyla elde edilen ekonomik etkiyi ve sosyal korumaları en üst düzeye çıkarmayı hedefleyen bir piyasa, geniş bir spor bahis ürünleri bulunabilirliğine ihtiyaç duyar.

Bu çalışma, belirli bahis türlerinin ve spor müsabakalarının mevcudiyetinin yerel kanalizasyon üzerinde özellikle etkili olduğunu açıkça göstermektedir. Bu spor bahis ürünleri, talebe bağlı konum bölgeye ve zamana göre değişebilse de tüketiciler için daha değerlidir.

Futbol yan pazarları, piyasa faaliyetlerine göre şüpheli bahislerin yalnızca %5'inin hedefi olmasına rağmen, yılda 70 milyar dolarlık bahis hacmine sahiptir ve bu da nispeten düşük bir dürüstlük riski ancak yüksek bir tüketici talebi göstermektedir. Bahis için sunulan maçların %43'ünü oluşturan ITF tenisinin tamamen yasaklanması da, bu turun çeşitli seviyeleri (örneğin Challenger seviyesi eşdeğeri) ve buna bağlı düşük dürüstlük riski arasındaki nüansları göz ardı etmektedir.

Hareket halinde bahisleri kısıtlamaya devam eden yargı bölgeleri, karasal kanalizasyonla da mücadele etmeye devam edecektir. Bu çalışmaya katkıda bulunan önde gelen küresel operatörler, canlı bahislerden ortalama %66 ciro elde etmiş ve bu da brüt kazancın %58'ine (maç öncesi %42'ye karşılık) yol açmıştır.

Potansiyel olarak yüksek dürüstlük riski taşıyan piyasalar, halihazırda düzenlemeye tabi operatörler tarafından daha fazla özen ve risk değerlendirmesine tabi tutulmaktadır. Piyasaların kullanılabilirliği ve izin verilen maksimum bahis miktarı, etkinliğe ve müşteri risk profiline göre belirlenir. Piyasa sınırlamaları hedef odaklı ve orantılı olmalıdır.

Operatörler ve politika yapıcılar arasında spor bahis ürünlerinin bulunabilirliğini sağlamak için kanıta dayalı iş birliği, nihayetinde tüketiciler için daha cazip bir yerel piyasa sağlayacak ve vergilendirilebilir getirileri en üst düzeye çıkaracaktır.

Piyasaları yasaklamanın gerekçesi genellikle dürüstlük ilkesine dayanır. Ancak, bahis ürünü yasakları genellikle risk düzeyiyle orantılı değildir ve hatalı veya kanıtlanmamış verilere dayanmaktadır. Ürünleri yurt içinde yasaklamak, bir spor etkinliğini bahis yolsuzluğuna daha az açık hale getirmez ve bahislerin genellikle yurt dışında oynandığı yerler haline getirmez.

Bir bahis piyasasının ve ilgili spor etkinliklerinin dürüstlüğünü korumanın temel yolu bahis piyasası izlemesidir ve en etkili ve yaygın olarak kullanılan yaklaşım, lisanslı operatörlerin şüpheli bahisleri tespit edip spor ve düzenleyici kurumlara bildirmek için piyasa ve müşteri hesabı işlem denetimlerini kullanmalarını zorunlu kılmaktır.

Bu model etkili olmakla birlikte, daha yeni mevzuat bu yaklaşımı benimsemiş ve üzerine inşa etmiştir. Bireysel operatör izleme ve raporlamasına ek olarak, operatörlerin daha geniş bir uluslararası spor bahisleri dürüstlük izleme ağının parçası olmasının açık bir değeri olduğu giderek daha fazla kabul görmektedir (2).

Kaynaklar

(1). IBIA and H2 Publish New Study Which Highlights the Benefits of Liberal Sports Betting Regulation for Sports Integrity, Consumer Protection and Tax Revenues

(2).The Availability of Sports Betting Products: An Economic And Integrıty Analysis. 2024

Tweet

Tweetle                      Paylaş                        Paylaş