Arman Özdemir- 6 Mart 2022 Hukuki işlemler bir veya birden çok kimsenin hukuki sonuç doğurmaya yönelmiş irade beyanları olarak tanımlanır. (1)

Sözleşmeler hukuki işlemler arasında en önemli yeri tutarlar (2) ve kural olarak her zaman iki taraflıdırlar. (3) Ancak borç altına giren taraflar açısından değerlendirildiğinde kefalet ya da bağışlama taahhüdünde olduğu gibi bazı hallerde sözleşenlerden sadece bir tanesinin tek taraflı olarak borç altına girmesi söz konusu olsa da bu sözleşmeler de dahi iradenin karşılıklı ve birbirine uygun beyanı gerekir.

Bir sözleşmenin atipik olması ise onun “essentialia negotii”sinin kanun tarafından düzenlenmemiş olmasını gerektirir. “Essentialia negotii” ise sözleşmenin birinci derecede önemli unsurlarının kanun tarafından düzenlenmiş olmasını gerektirmektedir. (4)

Belirttiğimiz üzere bir sözleşmenin söz konusu olabilmesi çok taraflı niteliğinden dolayı en az iki farklı iradenin beyan edilmesini gerektirmektedir. Bu da doğaldır ki en az iki (gerçek/tüzel) kişinin varlığını gerektirir. 

Buraya kadar bazı hukuki kavramları anlatmakla birlikte konuya daha farklı bir bakış getiren Odysseus sözleşmeleri açısından da bakalım. Homeros’un Odisa’sında Odysseus ile Kirke arasında şu diyalog geçer;

“Ondan sonra, güçlü kudretli Kirke bana dedi ki:

— Demek, bütün bunları başarıp döndünüz! Şimdi de söyleyeceklerime kulak ver ve Tanrı bunları daima hatırına getirsin:

«En önce Sirenlere rastgeleceksiniz; bunlar kendilerine yaklaşan bütün insanları büyüler. Biri bilmiyerek yakın geçip nağmelerini işitmiş olsa, vay haline!

Karısı ve suçsuz çocukları bir daha yurtlarında görüp dönüşünün şenliğini yapamayacaklar; çünkü Sirenler onu ahenkli nağmeleriyle büyülemiş olurlar: onların oturduğu çayırın kenarlarında etleri çürümüş insan kemiklerinden ve kalıntılarından yığınlar vardır...Oradan çarçabuk geçmeli ve adamlarının kulaklarını tatlı balmumu ile tıkamalısın, hiç biri seslerini işitmesin diye. Yalnız sen, tez yürüyüşlü geminin içinde, isteyecek olursan, dinleyebilirsin;bunun için seni ellerinden ve ayaklarından orta direğe, iplerle, ayakta bağlasınlar, ondan sonra Sirenler'in sesini doya doya dinlersin; eğer yarenlerine yalvarıp bağlarını gevşetmelerini söylersen bir kat daha düğümü berkitsinler”.(5)

Tanrıçanın adamlarının kulaklarını tıkamaları için verdiği balmumunu adayı görünce kullanan Odysseus kendisini de direğe bağlatır. Sirenlerin büyülü sesini duyduğunda bütün benliğiyle onlara gitmek istemektedir. Onun iplerinden kurtulma çabasında olduğunu gören adamları kürekleri daha hızlı çekerek Sirenlerden uzaklaşırlar. Sirenlerin büyülü ezgisini duymamış olan Odysseus Sirenlerin sesini duyacak olan Odysseusla sözleşme yapmış ve kendisini direğe bağlatmıştır.(6)

İşin hikaye kısmı bu olmakla birlikte sinir biliminde incelenen durum asıl olarak şudur; kişi içinde bulunduğu zaman dilimiyle ileride içinde bulunacağı “kendisi” arasında sözleşme imzalamaktadır. Bir öğrencinin bir saat daha arkadaşlarımla oturayım daha sonra ders çalışırım demesi yahut banka kredisi alınması halinde içinde bulunduğu “rahatsız” edici durum tam olarak Odysseus sözleşmeleridir. (7)

Bilindiği üzere oyunlar teoremi birbirleriyle etkileşim ve bağımlılık ilişkisi içerisinde bulunan rasyonel ekonomik birimlerin karar alma süreçlerini inceler. (8) Bunların arasında özellikle üçüncü kişilerin, tarafların üzerlerine düşen edimlerini ifa etmemeleri durumunda oyuna dahil olma ihtimalinin bulunması, sözleşmeleri oyunlar teoremi açısından önemli bir yere koymaktadır. Üçüncü kişilerin, edimlerin ifa edilmemesi yahut ayıplı ifa edilmesi durumunda oyuna dahil olmaları hem masrafları artırmakta (yargılama giderleri vb...) hem de zaman kaybına sebep olmaktadır. İşte söz konusu durum kişinin kendisiyle yaptığı Odysseus sözleşmeleri açısından daha farklı bir yer kazanmaktadır. Burada kişi gelecekteki kendisiyle yaptığı sözleşmeyi yerine getirmediğinde üçüncü kişiler tarafından uygulanacak yaptırımları kabul etmekte, hem kendisine karşı olan edimini ifa etmeyerek bir zarara uğramakta hem de masraf ve zaman kaybıyla kendi bünyesini linç etmektedir. Kendi ayağına sıkmak dedikleri tam olarak budur.

Tuğrul Akşar’ın Spor Kulüplerinin Sorunları İle Sporda Şiddet Sorununun Araştırılarak Alınması Gereken Önlemlerin Belirlenmesi Amacıyla Kurulan Meclis Araştırması Komisyonu’na “Spor Kulüplerinin Mali Ve Yönetişim Sorunları Ve Bunlara İlişkin Çözüm Önerileri” Hakkında Raporda da belirtildiği üzere futbolun başarı döngüsü sportif performansın parasal performansa, parasal performansın da tekrar sportif performansa dönüşmesine bağlıdır. (9)

Beşiktaş özeline gelecek olursak;

1. Manchester United’ın halka arz modeli nedeniyle futbol kulübünün tüm gelir ve giderlerinin yeni kurulan şirkete devri İngiliz modeli olarak adlandırılmaktadır. 1995 yılında kurulan Beşiktaş Futbol Yatırımları Sanayi ve Ticaret A.Ş’nin paylarının %15’i 2002 yılında halka arz edilmiştir. Tüm gelir ve giderlerin şirket bünyesinde toplanması ve bu nedenle oyuncu gelir ve giderlerinin de şirkete devredilmiş olması sebebiyle Beşiktaş oyuncu satışından kâr elde edemediği takdirde finansal tabloları doğaldır ki farklılık gösterecektir. (10)

 1.1 Beşiktaş’ın 31/05/2020-31/05/2021 tarihleri arasında finansal verilerine göre toplam borcu 3.868 milyon tl olup (11) KAP bildirimi yapılan takip eden finansal tablolarda toplam yükümlülükler 4.162.430.199 TL’dir. Beşiktaş’ın 2021 Aralık ayında yapılan idari ve mali genel kurulunda borç miktarı 4 Milyar 434 Milyon olarak açıklanmıştır. 2022 yılı 1. Olağan Divan Kurul toplantısında ise 423 milyon 254 bin 721 lirası derneğe, 4 milyar 156 milyon 377 bin 373 lirası Futbol Yatırımları A.Ş’ye ait olduğu açıklanmıştır. Beşiktaş günde 1 milyon lira faiz ödemektedir. (12)

2. Beşiktaş’ın kadrosunda şu anda Ersin, Emirhan, Serdar ve Rıdvan gibi alt yapıdan çıkan gençlerin forma giydiği görülmektedir. Beşiktaş’ın teknik direktörü Önder Karaveli kendisi de alt yapıdan gelmektedir. Ancak gençleşme projesi söylemleriyle gelmesine karşın ligde iddia bulunmaması, Avrupa’dan elenmiş olmasına rağmen genç oyuncular hala gerektiği ölçüde tercih edilmemektedir. Borç yükünün büyüklüğü ve Avrupa kupalarına doğrudan katılmanın mümkün olmaması sebebiyle futbola bu yaklaşımın eleştirilmesi doğaldır. 

3. MHK’nin sezon başından bu yana yaptığı hakem atamalarının da göz önünde bulundurulması gerektiği kadar bu atamalara ve kararlara Beşiktaş yönetiminin yaklaşımında ki pasiflik de göz önünde bulundurulmalıdır. İletişim direktörlüğünde değişime gidilmesinden sonra teknik direktörler de hakem atama ve kararlarına karşı mutlak biçimde suskunluğa bürünülmesi ve hatta kabullenir nitelikte açıklamalar yapılması taraftar açısından hayal kırıklığı olmuştur. Premier lig kulüplerinin neredeyse tamamının basın açıklamaları konu uzmanları tarafından yapılırken ilgili alanda eğitimi dahi bulunmayan bazı yöneticilerin açıklama yapması taraftar ile yönetim arasında bağı kopartmaktadır.

Bunun yanı sıra 6222 sayılı Sporda Şiddet Ve Düzensizliğin Önlenmesine Dair Kanun Beşiktaş açısından doğrudan tribün liderlerine uygulanmış, seyirden yasaklama yerine sürekli blok kapatmalarına gidilmiştir. Bu durum ise stat gelirlerinde doğrudan düşmeye sebep olmuştur.

4. Beşiktaş’ın itici gücü her dönem taraftarı olmasına rağmen Vodafone Park’ın inşası döneminde sahada takımının yanında olmasının önü sanki bilinçli bir şekilde engellenmiş olmaması gereken tribünler yapılmış, ses mühendislerinden faydanılmamıştır. Mevcut haliyle seyircinin takım açısından ateşleyici güç görevini henüz ifa etmediğini düşünmekteyiz.

SONUÇ

Sportif başarısızlık ekonomik başarısızlığı getirmektedir. Ekonomik başarısızlık ise devam eden yıllar için sportif başarısızlığı ifade etmektedir. Beşiktaş mevcut ekonomi yönetimiyle başarısız durumdadır.

Taraftarla yönetim arasında ikilik olmuş görünmektedir. Bu durum ise taraftarlar arasında bölünme ve ayrışmaya sebep olmaktadır. İletişim eksikliği ise profesyonel bir dalın profesyonel olarak yönetilmediği izlenimi oluşturmakta halka açık bir anonim ortaklığın marka değerine etki etmektedir.

Doğaldır ki avukat ameliyat yapmayacağı gibi doktor gemi inşa edemez bu nedenle taraftar kulüp yönetmez ancak taraftar talepleri gelir kalemleri içerisinde önemli bir yer tutan stat gelirlerini oluşturduğundan asgari düzeyde olsa dahi dikkate alınmalıdır. 

Genç oyuncular takımın ekonomik durumu dikkate alındığında daha fazla yer almalıdır. Aksi halde kulüp yönetilir olmaktan çıkarak sadece idare edilir hale gelecektir.

Mevcut haliyle Beşiktaş kendisiyle atipik bir Odysseus sözleşmesi yapmış mevcut haliyle geleceğine ilişkin akdini ifa etmemiştir. Önü alınmadığı takdirde futbolda başarısızlık bir döngü olarak sürekli karşımıza çıkacaktır. 

Dipnotlar:

(1) Andreas von TUHR, Bürgerliches Recht Allgemeiner Teil, Enzyklopädie Der Rechts und Staatswissenschaft, Verlag von Julius Springer, Berlin 1923, s.119; Fikret EREN, 6098 Sayılı Kanuna Göre Hazırlanmış Borçlar Hukuku Genel Hükümler, 16. Bası, Ankara, 2014, s.243; Safa REİSOĞLU, Türk Borçlar Hukuku Genel Hükümler, 24. Bası, Beta Yay. 2013, s.50.

(2) REİSOĞLU, ae.

(3) İfa menfaatlerinin aynı yönde olduğu sözleşmelerin de bulunduğunu belirtelim. İki veya daha fazla kişinin ortak bir amaca erişmek üzere mal ve emeklerini bir araya getirmelerini ifade eden adi ortaklık örnek olarak verilebilir (TBK md.620).

(4)  Saibe OKTAY, İsimsiz Sözleşmelerin Geçerliliği, Yorumu ve Boşlukların doldurulması, İÜHFM, C.55, 1996, s.265.

(5) Homeros, Odysseia, Çev. A. Kadir Azra Erhat, 27. Basım, Can Yay. 2013.

(6) Sidal KOYUNCUOĞLU,Odysseus Anlaşması: Bugünkü Siz ile Gelecekteki Siz Arasında Yapılan Sözleşmeler..., evrimagaci.org

(7) Migren hakkında bir kitap yazma sürecinde bulunan Dr. Oliver Sacks yazar tıkanıklığına yakalandıktan günler sonra kendisine kitabı 10 gün içerisinde bitirmemesi halinde intihar edeceği sözünü vermiştir. İşin ilginç yanı bu söz kendisi de inanmış ve telaş içerisinde 9 günde yazımı bitirmiştir. Bruce GRLERSON, https://www.psychologytoday.com/us/blog/the-carpe-diem-project/201709/writing-your-own-ulysses-contract

(8) Bastian FROMEN, Faire Aufteilung in Unternehmensnetzwerken: Lösungvorshläge auf der Basis der Kooperativen Spieltheorie, Deutscher Universitäts- Verlag, 2004, s.53; Josef ÜRE, Einführung in die Spieltheorie und Nash-Gleichgewichte, Münster, den 08.Mai 2012, s.3; Markus WESSLER, Entscheidungstheorie: Von der klassischen Spieltheorie zur Anwendug kooperativer konzepte, Springer Gabler, 2012, s.9.  ManfredJ. HOLLER/Gerhard ILLING, Einführung in die Spieltheorie, Sechste überarbeitete Auflage, Springer, 2005, s.1; Joel WATSON, Strategy An Introduction to  Game Theory, W.W Norton & Company, Third Ed. 2013, ss. 1-3; Theodore L. TUROCY/ Bernhard von STENGEL, Game Theory, CDAM Research Report LSE-CDAM-2001-09 October 8, 2001, s.4; Martin J. OSBORNE/Ariel RUBİNSTEİN, A  Course in Game Theory, MIT Press, 2012, s.1-2;  Wynn C. STIRLING, Theory of Conditional Games, Cambridge University Press, 2012, s.1;  Arman ÖZDEMİR, Halka Açık Olmayan Anonim Şirketlerde Birikimli “Oy”un Teorisi, Seçkin Yay. 2018, s.59; WojciechZAŁUSKI, Game Theory in Jurisprudence, Copernicus Center Press, 2013, s.19; Yanis VAROUFAKIS/Shaun HARGRAVES-HEAP, Game Theory: A Critical Text, Routledge, 2004, s.3. 

(9) Tuğrul Akşar, "Spor Kulüplerinin Sorunları ile Sporda Şiddet Sorununun Araştırılarak Alınması Gdereken Önlemlerin Belirlenmesi Amacıyla Kurulan Meclis Araştırma Komisyonu'na, 'Spor Kulüplerinin Mali ve Yönetişim Sorunları ve Bu Sorınlara İlişkin Çözüm Önerileri Hakkında Rapor', Ankara, 8 Mart 2011. https://futbolekonomi.com/images/stories/raporlar/Ekonomi/futbol-ekonomisi.pdf 

 (10) Banu SULTANOĞLU, Hisseleri Halka Arz Edilen Türk Futbol Kulüplerinin Mali Tablolarının Türkiye Muhasebe Standartları Çerçevesinde İncelenmesi, 2008, s.21.

(11) Tuğrul AKŞAR, https://futbolekonomi.com/haberler-makaleler/mali/110-tugrul-aksar/5382-football-and-crisis-futbol-ve-finansal-kriz-futbol-ekonomi-futbol-finansal-finansal-futbol.html

(12)  https://www.sozcu.com.tr/spor/futbol/besiktasin-borcu-dudak-ucuklatti 6990628/?utm_source=anasayfa&utm_medium=free&utm_campaign=alt_surmanset

Tweet

Tweetle                      Paylaş                        Paylaş