FutbolEkonomi – 18 Nisan 2025 Futbol ekonomisi, yayın gelirleri, transferler ya da stadyum projeleriyle sınırlı değil.

Endüstrinin alt katmanlarında yer alan ve etkisi her geçen gün artan bir başka alan daha var: spor giyim ve forma satışları. Bugün lisanslı ürünler ve formalardan elde edilen gelir, kulüplerin ticari gelir kalemlerinde önemli bir yer tutuyor. Ancak bu alan, sadece kulüplerin pazarlama stratejilerine değil; aynı zamanda global ticaret politikalarına, tedarik zincirlerine ve makroekonomik dengelere bağlı olarak da şekilleniyor.

FC Barcelona gibi kulüplerin gelirlerinin yaklaşık %20’si forma ve lisanslı ürün satışlarından geliyor. Bu denli önemli bir gelir kalemi, Vietnam, Bangladeş ve Çin gibi üretim merkezlerine yönelik olası ticaret yaptırımlarından doğrudan etkilenebiliyor. Örneğin, forma üreticisi ve Barcelona'nın tedarikçisi olan ABD merkezli Nike, ticaret savaşlarından etkilenirse bu, kulüplere kadar yansıyabiliyor.

Formanın Kısa Tarihi: Terziden Milyar Dolarlık Sektöre

Forma satışı, 1970’lerde Admiral markasının Leeds United ile yaptığı anlaşmayla başladı. O dönemde takımlar genellikle formasını yerel tekstilcilerden temin ediyor, üzerinde ne bir üretici logosu ne de kulüp amblemi yer alıyordu. Ancak 1973 yılında Admiral yöneticileri ile Leeds United teknik direktörü Don Revie arasında yapılan görüşme, modern futbol ticarileşmesinin önünü açan bir modelin doğmasını sağladı.

Bu modelin iki temel prensibi vardı: kulüp ile forma üreticisi arasında özel bir tedarik anlaşması ve formanın tasarımının telif hakkıyla korunması. Bu sayede yetkisiz üretim engellendi ve kulüpler için yeni bir ticari alan yaratıldı.

Günümüzde Forma Satışı: Stratejik Gelir Kalemi

Bugün forma, sadece bir sembol değil, ciddi bir finansal kalem. Kulüpler yıllık forma değişimleriyle, üçüncü ve dördüncü formalarla, özel turnuva formalarıyla sezon boyunca maksimum fiyattan satış hedefliyor. UEFA’nın son yayınladığı Avrupa Kulüp Finansman Raporu’na göre, ticari gelirler kulüplerin en büyük gelir kalemlerinden biri olurken; bu kategori içinde en hızlı büyüyen segment ise forma ve lisanslı ürün satışları.

Pazarın Yeni Oyuncuları ve Global Dengeler

Bugün Avrupa’nın forma gelirinden en çok kazanan 20 kulübü tamamen Nike, adidas veya Puma ile çalışıyor. Ancak Avrupa liglerinde en yaygın marka Macron. 25 yıl önce Bologna ile başlayan yolculuğu, şimdi 44 Avrupa ligine yayılan bir ağ haline geldi.

Yeni markalar Castore ve Capelli Sport pazarda kalıcı olurken, New Balance ve Airness gibi isimler istikrar sağlayamadı. Aynı zamanda Polonya’dan 4F, Macaristan’dan 2Rule ve Sırbistan'dan Seven gibi yerli markalar da pazar payı elde etmeye başladı.

Avrupa’da yerli tedarikçiyle forma giyen takım sayısı 28’i geçmiş durumda. Esnek tedarik zinciri ve beyaz etiketli üretim modeliyle, bazı kulüpler kendi markalarıyla forma üretip satış yapıyor.

Spor Giyim Endüstrisinin İçerisinde Futbol Nerede?

Dünyanın spor giyim pazarı 2024 itibariyle 433 milyar dolar büyüklüğünde. Bu rakamın 2029 yılında 548 milyar dolara çıkması bekleniyor. Buna karşılık, FC Barcelona’nın forma ve ürün gelirleri toplamda 171 milyon euro. Bu, dünya spor giyim pazarının yalnızca %0,0004'ü.

Kısacası, futbol kulüplerinin tüm forma ve lisanslı ürün satışları, dünya spor giyim sektörü için tali bir konu. Kulüplerin forma politikaları, tedarik zinciri tercihi ve ticari stratejileri, bu dev pazarın dinamikleri karşısında çoğu zaman edilgen durumda.

Ancak bu, futbolun ve futbol formalarının spor giyim endüstrisine hiçbir etkisi olmadığı anlamına gelmiyor. Kulüplerin forma anlaşmaları, küresel markalar için doğrudan gelir kaleminden çok, bir pazarlama yatırımı niteliği taşıyor. Futbol, bu markalara küresel ölçekte görünürlük, marka imajı ve tüketiciyle duygusal bağ kurma imkânı sağlıyor. Bu da doğrudan satışa değilse de, markanın genel algısı ve aktif spor giyim ürünlerinin tercih edilmesine olumlu katkı yapıyor.

Bu tabloya Birleşik Krallık bazlı araştırmalar da ışık tutuyor. Hükümet verileri ve Sheffield Hallam Üniversitesi’nin raporlarına göre, Birleşik Krallık spor endüstrisinin %87’si "aktif spor"dan (yani bizzat spora katılım), sadece %13“ü ise "pasif spor"dan (izleyicilik, bahis vs.) geliyor. Profesyonel futbol da bu %13 içinde yer alıyor.

Sonuç: Futbol İçin Yeni Bir Ticari Alan ama Büyük Resimde Ufak Bir Parça

Forma satışı kulüpler için her geçen gün daha fazla önem taşıyor. Hem gelir yaratımı hem de marka değeri inşası için önemli bir alan. Ancak bu alanın kendi başına ne kadar büyük olduğu, onu besleyen global spor giyim ekonomisinin büyüklüğü yanında oldukça sınırlı.

Kulüpler forma stratejilerini belirlerken sadece taraftar beklentilerini ya da modayı değil; aynı zamanda global ekonomik iklimi, tedarik zincirlerinin geleceğini ve uluslararası ticaret politikalarını da dikkate almak zorunda.

Zira artık futbol, sadece sahada oynanan bir oyun değil; küresel ticaretin içinde markalar için bir oyun alanı.

Bu makale LTT Sports’un Pitchside Monitor bültenindeki yazıdan yararlanılarak futbolekonomi.com tarafından yazılmıştır. 

https://www.linkedin.com/pulse/what-role-does-sports-apparel-industry-play-football-business-yuqmc/

Tweet

Tweetle                      Paylaş                        Paylaş