Futbolekonomi- 31 Aralık 2024 Dünyanın her futbol liginde bir üst lige yükselmenin bir bedeli var.

O ülkenin en üst ligine, yani cennete gidebilmenin maliyeti ise çok daha farklı. Üst lige yükselebilmek ciddi maliyetlere katlanmak anlamına geliyor. Peki, bir üst lige yükselmenin, o kulübün ekonomik ve finansal  yapısına etkisi ne oluyor? Bu etki onların yarışmacı güçlerini nasıl etkiliyor? Bu terfi sürecinde bu işin faydası ve maliyetini nasıl karşılaştırmak, analiz etmek gerekiyor? Futbol otoritesi bu sürecin neresinde yer alıyor? Kulübün üst lige yükseldikten sonra finansal gücü nasıl değişiyor? İşte tüm bu soru ve sorunların analizini İngiltere örneğinden hareketle irdeleyen önemli bir makaleyi kulüp yönetimlerine bir bakış açısı oluşturacağını düşünerek, sizler için Türkçe'ye çevirdik. Futbol ekonomi sitesi Swissramble'de yer alan ve  bolca tablonun bulunduğu bu makaleyi okumanın öğretici olduğunu düşünüyoruz.  İyi okumalar. 

Derby County'nin 2023/24 sezonu mali sonuçlarını açıklamasının ardından birçok gözlemci, Rams'in League One'dan Championship'e yükselirken kaybettiği para miktarına şaşırdığını ifade etti.

Yükselen kulüplerin kârı, oldukça yüksek olabilen yükselme bonuslarının ödenmesinden olumsuz etkilenir, bu nedenle yükselen takımlar için ödenmesi gereken bir maliyet olduğu açıktır.

Ancak Derby'nin 14 milyon sterlinlik kaybı, son yıllarda terfi masraflarının artıp artmadığını düşünmemize neden oldu.

Bu, üst ligde gelir arttıkça terfinin kulübün mali durumunu iyileştireceğini bekleyen yatırımcılar için ilgi çekicidir; ancak bu noktaya ulaşmanın bir bedeli olacağını anlamaları gerekir.

Premier Lig dışında oynayan kulüpler için giriş maliyeti daha düşük, ancak yeni sahiplerin ilk yatırımın yanı sıra işletme zararlarını da finanse etmesi gerekecek.

Konuya Yaklaşım

Bu nedenle İngiltere'de son on yılda Championship, League One ve League Two olmak üzere yükselen kulüplerin finansal durumlarına baktık. 

Analiz temel olarak aşağıdaki dört finansal konu özelinde yapılmıştır.

- Hasılat

- Maaşlar

 - Kulüp faaliyet karı/(zararı)

 - Vergi öncesi kar/(zarar)

Bu ayrıntıların hepsi bu incelemede yer alan her kulübün yayınlanmış hesaplarında yer almıyor, ancak bazı sonuçlara ulaşmak için yeterli veri mevcut.

Şampiyonluk

Championship'te, ligi ilk iki sırada tamamlayan takımlar ve üçüncü ile altıncı sıra arasında bitiren dört takımın yer aldığı play-off'ların kazananları Premier Lig'e yükseliyor.

Son on yılda, play-off'larla terfi eden kulüp dört kez üçüncü, dört kez dördüncü ve iki kez beşinci olmuştur. Altıncı olan hiçbir takım terfi edememiştir.

Terfi için gereken puan sayısı biraz artmış, bu nedenle son beş yıldaki ortalama 89,5 iken, önceki beş yıllık dönemde 88,9'du. Gereken asgari puan 82,8'den 83,0'a yükseldi.

Ancak on yıl boyunca dağılımda önemli bir farklılık var; Fulham, başarılı 2017/18 sezonunda 88 puan kazanırken, Aston Villa bir sonraki sezon sadece 76 puanla üst lige yükseldi.

Hasılat

Yükselen kulüplerin ortalama geliri, 2022/23'te 51 milyon sterlinden 49 milyon sterline hafifçe düştü, bunun başlıca nedeni Luton Town'ın 18 milyon sterlinlik çok düşük geliriydi. Ancak genel olarak, COVID'den etkilenen iki sezon dahil olmasına rağmen, son dört yılda ortalama 50 milyon sterlin olan gelirde, önceki beş yıldaki 35 milyon sterline kıyasla önemli bir artış oldu.

2019/20 sezonundaki 55 milyon sterlinlik zirve, üç kulübün 50 milyon sterlinin üzerinde kazanmasından kaynaklandı: Fulham 58 milyon sterlin, Leeds United 54 milyon sterlin ve WBA 54 milyon sterlin.

Championship'ten yükselen kulüplerin elde ettiği en yüksek dört gelirden ikisi 2022/23 sezonunda (hesapların yayınlandığı son sezon) gerçekleşti. Burnley ve Sheffield United sırasıyla 65 milyon sterlin ve 64 milyon sterlin gelir elde etti.

Ancak en yüksek gelir, 2016/17 sezonunda 86 milyon sterlinle Newcastle United'ın olurken, onu 2021/22 sezonunda 72 milyon sterlinle Fulham takip etti.

Elbette daha yüksek gelir daha yüksek bütçe anlamına geliyor, dolayısıyla iyi kazanç elde eden kulüplerin yükselme şansı daha yüksek olacak.

Bununla birlikte, son on yılda 20 milyon sterlinden az gelir elde etmelerine rağmen Premier Lig'e ulaşan beş kulüp var: Luton Town (2022/23) 18 milyon sterlin, Watford (2014/15) 18 milyon sterlin, Huddersfield Town (2016/17) 16 milyon sterlin, Brentford (2021/21) 15 milyon sterlin ve Bournemouth (2014/15) 13 milyon sterlin.

Başka bir deyişle, düşük gelire sahip kulüplerin rakiplerinden daha fazla harcama yaparak değil, daha akıllı davranarak yükselme şansları var; ancak cömert bir kulüp sahibinin de bu konuda katkısı var.

Paraşüt Ödemeleri

Paraşüt ödemeleri Premier Lig'den düşen kulüplere büyük bir avantaj sağlıyor. 2023/24'te bu ödül, küme düştükten sonraki ilk yılda 48 milyon sterlin, ikinci yılda 39 milyon sterlin ve üçüncü yılda 18 milyon sterlin değerindeydi.

Üstelik bu giderek daha önemli bir faktör haline geldi. 2018/19'a kadar geçen beş yılda, terfi eden 15 kulüpten yedisi paraşüt ödemeleri aldı, yani %47. Bu son beş yılda 10'a çıktı, bu da %67'ye denk geliyor.

Son dönemde ise her sezon yükselen üç kulüpten ikisinin paraşüt ödemelerinden faydalandığı görüldü.

Maaşlar

Gelirler gibi ücretler de istikrarlı bir şekilde arttı, ancak 2022/23 sezonundaki ortalama, kısmen Luton Town'dan, ancak Burnley ve Sheffield United'ın da maliyet tabanlarına sıkı bir kontrol uygulamasından dolayı aslında 43 milyon sterline düştü.

Bir önceki sezonun 70 milyon sterlinlik ortalaması, ödenmesi gereken miktarı (terfi bonusları dahil) muhtemelen daha iyi temsil ediyor, ancak bu yine de 2019/20 sezonundaki 73 milyon sterlinlik zirveden düşük.

En yüksek 10 maaş bütçesinin neredeyse tamamı son beş yılda gerçekleşti; tek istisna Newcastle United'ın 2016/17 sezonundaki 80 milyon sterlinlik maaşıydı.

Championship'ten yükselen kulüplerin en yüksek üç maaşı Fulham (2021/22) 90 milyon £, Aston Villa (2018/19) 83 milyon £ ve Newcastle United (2016/17) 80 milyon £ olurken, Leeds United'ın 2019/20 sezonundaki 78 milyon £ maaşı paraşütle atlamayan bir kulüp tarafından ödenen en yüksek maaş oldu.

En düşük maaş bordroları açık ara Watford (2014/15) 21 milyon £ ve Huddersfield Town (2016/17) 22 milyon £ oldu.

Kulüp Faaliyet Karı/(Zararı)

Neredeyse tüm kulüpler işletme düzeyinde para kaybeder, bu yüzden Championship'ten terfi edenler için de durumun böyle olması çok da şaşırtıcı değil. Aslında, 2017/18 ile 2021/22 arasındaki beş sezonda ortalama kayıp 56 milyon sterlin gibi büyük bir rakamdı.

İyi haber şu ki, bu 2022/23'te "sadece" 31 milyon sterline düştü, çünkü terfi eden üç kulübün hiçbiri büyük harcama yapanlar olarak tanımlanamadı. Sonuç olarak, işletme zararları nispeten küçüktü, özellikle de bunların terfi bonuslarıyla şişirilmiş olacağı düşünüldüğünde: Luton Town 21 milyon sterlin, Sheffield United 32 milyon sterlin ve Burnley 41 milyon sterlin.

En büyük iki işletme zararı aslında birkaç yıl önce yaşandı, Aston Villa 2018/19'da 84 milyon £ ve Fulham 2019/20'de 73 milyon £. 2014/15'ten bu yana yükselen 27 kulüpten en az 12'si bunu yaparken 50 milyon £'dan fazla kaybetti.

Sadece üç kulüp zararlarını 20 milyon £'un altında tutmayı başardı, bunlar Burnley (2015/16) 4 milyon £, Watford (2014/15) 12 milyon £ ve Hull City (2015/16) 20 milyon £ idi ve hepsi yıllar önce gerçekleşti. Son on yılda Premier Lig'e yükselen hiçbir kulüp bunu işletme düzeyinde kar elde ederek başaramadı.

Vergi Öncesi Kar/(Zarar)

Elbette birçok kulübün iş modeli, operasyonel zararları oyuncu satışlarından elde edilen kârla telafi etmektir, ancak Premier Lig dışındaki oyuncu ticaretinden kazanılan para genellikle düşük seviyededir.

Bu nedenle, vergi öncesi kayıplar işletme kayıplarından daha küçük olsa da, çoğu sezondaki fark oldukça küçüktür. 2022/23'te 28 milyon £ ve özellikle 2020/21'de 2 milyon £ gibi birkaç istisna vardır, ancak son altı yılın diğer dördünde ortalama net kayıp 47 milyon £'dur.

Son on yılda terfi eden sadece bir kulüp vergi öncesi kar elde etti, yani 2020/21'de 21 milyon £ ile Norwich City, tamamen oyuncu satışlarından 60 milyon £ kar elde etmesi sayesinde. Diğer dört kulüp 10 milyon £'dan daha az kaybetti: Watford (2014/15) 5 milyon £, Burnley (2015/16) 5 milyon £, Norwich City (2014/15) 8 milyon £ ve Brentford (2020/21) 8 milyon £.

Buna karşılık, beş kulüp 50 milyon sterlinin üzerinde önemli kayıplar yaşadı; bunların başında Aston Villa (2018/19) 69 milyon sterlin, Leeds United (2019/20) 62 milyon sterlin ve Wolves (2017/18) 57 milyon sterlin geldi.

Elbette, yükselen kulüplerin finansal performansları arasında, aynı sezon içerisinde bile geniş farklar olabilir; örneğin 2018/19 sezonunda Sheffield United sadece 21 milyon £ kaybederken, Aston Villa'nın kaybı bunun üç katından fazla, 69 milyon £ oldu.

Ancak son iki sezonda makul derecede bir homojenlik vardı, ancak 2022/23'teki kayıplar 2021/22'den oldukça küçüktü. İlginç bir şekilde, finansal açıdan en iyi son sezon, kulüplerin kemerlerini sıkmak zorunda kalması nedeniyle COVID nedeniyle oyunların kapalı kapılar ardında oynandığı 2020/21 sezonuydu.

Birinci Lig

League One, Championship ile aynı modele sahip olup, ilk iki takım ve play-off kazananları bir üst lige yükseliyor.

Son on yılda, play-off'lar aracılığıyla yükselen kulüplerden beşi üçüncü oldu, ancak garip bir şekilde sadece biri dördüncü oldu, ikisi beşinci ve altıncı oldu. Başka bir deyişle, ilk altıda bitiren herhangi bir takımın yükselme şansı var gibi görünüyor.

Son beş yılda terfi için gereken puan sayısı 89,0'dı ve bu sayı önceki beş yıllık dönemdeki 88,7 milyon puandan çok az daha fazlaydı. Gereken asgari puan sayısı 80,6'dan 83,4'e çıktı.

Ancak bu büyümenin büyük kısmı, ortalamanın 98 puan olduğu ve en düşük güvencenin de 96 ile gerçekten yüksek olduğu 2022/23 sezonundan kaynaklanıyordu. Bunun bir nedeni de ilk üç sırayı dolduran kulüplerin terfi kazananlar olmasıydı.

League One'dan yükselen bir kulübün en düşük puan toplamları, Millwall'un 2016/17'de 73, Barnsley'nin 2015/16'da 74 ve Oxford United'ın geçen sezon 77'siydi.

Not: 2019/20 sezonu pandemi nedeniyle Mart ayının başında sona erdi, bu yüzden puanları oynanan maç başına orantılı olarak dağıttık.

Hasılat

Son üç sezonda League One'dan Championship'e yükselen kulüplerin ortalama geliri önemli ölçüde arttı. Bu artışın bir nedeni de yükselenler arasında bazı geleneksel büyük kulüplerin bulunmasıydı.

Bu şekilde, 2023/24'e kadar olan üç yıllık dönemde ortalama gelir 17,6 milyon sterlin oldu; bu da kısmen COVID'in 2019/20 ve 2020/21'i olumsuz etkilemesi nedeniyle, önceki 7 yıllık dönemdeki 8,0 milyon sterlinin iki katından fazlaydı.

En yüksek gelir 2021/22 sezonunda 26,1 milyon sterlin ile Sunderland'in olurken, onu 21,8 milyon sterlin ile Ipswich Town (2022/23), 19 milyon sterlin ile Derby County (2023/24) ve 19,3 milyon sterlin ile Sheffield Wednesday (2022/23) takip etti.

Buna karşılık, dört kulüp 6 milyon sterlinin altında gelirle yükselmeyi başardı: Burton Albion (2015/16) 4,2 milyon sterlin, Coventry City (2019/20) 5,1 milyon sterlin, Milton Keynes Dons (2014/15) 5,2 milyon sterlin ve Blackpool (2020/21) 5,4 milyon sterlin.

Maaşlar

League One'a yükselen kulüplerin maaşlarında da önemli artışlar görüldü. Son üç sezonda ortalama 16,3 milyon sterlin kazanan kulüplerin maaşları, önceki yedi yılda 8,7 milyon sterlindi.

COVID dönemlerinde maaş bordroları düştü, ancak 2017/18'de 11,6 milyon sterline kadar çıktı.

En yüksek altı maaştan beşi son üç sezonda geldi, bunların başında 2023/24'te 22,0 milyon £ ile Derby County ve 2022/23'te 19,8 milyon £ ile Ipswich Town geliyor. Tek istisna 2017/18'de 16,8 milyon £ ile Blackburn Rovers oldu.

En düşük altı maaş bütçesinin yarısı, son on yılda üç kez League One'dan yükselen Rotherham United'da gerçekleşti, ancak en düşük maaş bütçesi açık ara 2015/16 sezonunda Burton Albion'un 3,6 milyon sterliniydi.

Kulüp Faaliyet Karı/Zararı

Son iki sezondaki faaliyet zararları, League One'dan yükselen kulüpler için şimdiye kadarki en büyük zararlar oldu; 2022/23'te ortalama 10,3 milyon sterlin, 2023/24'te ise 18,8 milyon sterlin zarar edildi.

Önceki dört sezonda ise ortalama kayıp 6,5 milyon sterlinle çok daha düşüktü.

Üç kulüp, diğer yükselen kulüplerin hepsinden önemli ölçüde daha büyük işletme zararları yaptı: Ipswich (2022/23) 19,8 milyon £, Derby County (2023/24) 18,8 milyon £ ve Blackburn Rovers (2017/18) 17,5 milyon £.

Kulüplerin hiçbiri işletme karı elde etmeyi başaramazken, Burton Albion 2015/16 sezonunda sadece 4 bin £ zarar ederek bu rakama çok yaklaştı.

Vergi Öncesi Kar/(Zarar)

League One'dan Championship'e yükselen kulüplerin vergi öncesi ortalama zararı, 2019/20 sezonunda sadece 2,1 milyon sterlin iken, geçen sezon 14,2 milyon sterline çıktı (ancak Derby County, bugüne kadar 2023/24 hesaplarını yayınlayan tek kulüp).

Derby, League One'dan terfi eden kulüpler arasında vergi öncesi en yüksek üçüncü kaybı yaşadı, sadece Ipswich Town (2022/23) 18,2 milyon £ ve Blackburn Rovers (2017/18) 16,8 milyon £ tarafından geçildi. İki kulüp daha terfiyi garantilerken çift haneli kayıplar yaşadı, yani Bristol City (2014/15) ve Charlton Athletic (2018/19) her biri 10,1 milyon £.

Ancak dokuz kulüp net zararlarını 3 milyon sterlinin altında tutmayı başarırken, MK Dons 2014/5'te 2,3 milyon sterlin kar elde etti.

Son sezonların çoğunda, terfi eden üç kulüpten biri bunu sadece küçük bir miktar para kaybederek başarmıştır. Ancak, aynı şekilde, her zaman oldukça büyük bir kayıp yaşayan başka bir kulüp de vardır.

2022/23 sezonundaki kayıpların yelpazesi özellikle genişti: Plymouth Argyle 3,4 milyon £, Sheffield Wednesday 7,2 milyon £ ve Ipswich Town 18,2 milyon £.

İkinci Lig

İkinci Lig'de her sezon dört kulüp Birinci Lig'e yükselir; bunlar arasında ilk üç takım ve dördüncü ile yedinci sıralar arasında yer alan dört takımın yer aldığı play-off kazananları yer alır.

Garip bir şekilde, son on yılda play-off'lar aracılığıyla terfi eden kulüplerin çoğu yedinci (dört kez) sırada yer aldı, ardından beşinci (üç kez) ve altıncı (iki kez) sırada yer aldı. Üçüncü, yani en yüksek sırada yer alan kulüp yalnızca bir kez terfi etti.

Terfi için gereken puan sayısı, önceki beş yıllık dönemdeki 84,1 milyona kıyasla son beş yılda 82,3'e düştü. Gereken asgari puan da 75,4'ten 74,8'e düştü.

Bununla birlikte, bu durum büyük ölçüde 2014/15 (88 puan) ve 2015/16 (86 puan) sezonlarındaki çok yüksek ortalamalardan kaynaklanırken, son iki sezondaki 84 puan, 2017/18 sezonundan bu yana en yüksek ortalamaydı.

Oldukça dikkat çekici olan ise, İkinci Lig'den yükselen bir kulübün en düşük puan toplamının üst üste iki yıl 78'den (2021/22'de Port Vale) 2023/24'te 70'e (Crawley Town) düşmesidir; bu son on yılın en düşüğüdür.

Not: 2019/20 sezonu pandemi nedeniyle Mart ayının başında sona erdi, bu yüzden puanları oynanan maç başına orantılı olarak dağıttık.

Hasılat

League Two'dan yükselen kulüplerin ortalama geliri son sekiz sezonda oldukça dar bir aralıkta kaldı ve bu süre zarfında ortalama 5,4 milyon £ oldu. 2020/21'deki düşük gelir COVID'den olumsuz etkilendi. Aksi takdirde, en yüksek gelir 2017/18'de 6,1 milyon £ iken, en düşük gelir 2018/19'da 5,2 milyon £ idi.

Yedi kulüp 6 milyon sterlinden fazla kazandı, bunların başında Portsmouth (2016/17) 7,5 milyon sterlin ve Plymouth Argyle (2019/20) 7,0 milyon sterlin geliyor. İlginç bir şekilde, en son sezondaki en yüksek miktar Leyton Orient'in 5,9 milyon sterliniydi ve bu onları dokuzuncu sıraya taşıdı.

Üç kulüp 3 milyon sterlinin altında gelirle yükselmeyi başardı: Morecambe (2020/21), Bury (2014/15) ve Burton Albion (2014/15), hepsi 2,7 milyon sterlinle.

Maaşlar

Benzer şekilde, ücretler de son beş yılda ortalama 4,3 milyon sterlin civarında seyretti; en yüksek seviye 4,6 milyon sterlin, en düşük seviye ise 4,0 milyon sterlin oldu.

2017/18'de en yüksek ortalama 5,5 milyon sterlindi, ancak bu biraz yanıltıcıdır, çünkü terfi eden kulüplerden ikisi, Accrington Stanley ve Wycombe Wanderers, hesaplarına bir ücret rakamı eklemedi. Ücret faturaları kesinlikle düşük tarafta olurdu, bu da ortalamayı aşağı çekerdi.

İkinci Lig'den yükselen üç kulüp ise çok daha yüksek maaşlar ödüyor: Bolton Wanderers (2020/21) 6,9 milyon £, Luton Town (2017/18) 6,2 milyon £ ve Portsmouth (2016/17) 5,6 milyon £.

Spektrumun diğer ucunda, dört kulüp 3 milyon sterlin veya daha az maaş bildirdi: Morecambe (2020/21) 2,2 milyon sterlin, AFC Wimbledon (2015/16) 2,6 milyon sterlin, Burton Albion (2014/15) 2,7 milyon sterlin ve Shrewsbury Town (2014/15) 3,0 milyon sterlin.

Kulüp Faaliyet Karı/(Zararı)

Ortalama işletme zararı, 2022/23'te üst üste iki yıl 0,8 milyon sterlinden 2,3 milyon sterline çıktı; bu, yalnızca 2017/18'deki 2,9 milyon sterlini aşarak şimdiye kadarki en yüksek ikinci seviye oldu.

Son on yılın en küçük açığı, kulüpleri COVID nedeniyle bütçelerinden kısmaya zorlayan 2020/21 sezonunda 0,8 milyon sterlin olarak gerçekleşti.

Dört kulüp, operasyonel seviyede diğer yükselen kulüplere göre çok daha fazla kaybetti: Luton Town (2017/18) 4,2 milyon £, Leyton Orient (2022/23) 4,1 milyon £, Milton Keynes Dons (2018/19) 4,0 milyon £ ve Bristol Rovers (2021/22) 3,9 milyon £.

Öte yandan iki kulüp ise faaliyet karı elde etmeyi başardı: Morecambe (2020/21) 1,0 milyon £ ve Forest Green Rovers (2021/22) 16 bin £.

Vergi Öncesi Kar/(Zarar)

League Two'da tablo, alt satır için oldukça benzerdir, çünkü bu seviyede oyuncu ticaretinden çok az para kazanılır. Sonuç olarak, vergi öncesi ortalama zarar son iki yılda 0,3 milyon sterlinden 1,4 milyon sterline çıkarak şimdiye kadarki en yüksek ikinci seviyeye ulaşmıştır.

İkinci Lig'den terfi edip vergi öncesi en büyük zararı eden üç kulüp (belli bir farkla) Leyton Orient (2022/23) 3,9 milyon £, Bristol Rovers (2021/22) 3,9 milyon £ ve Milton Keynes Dons (2018/19) 3,8 milyon £ oldu.

Yedi kulüp aslında net kar bildirdi, ancak bunlardan dördü 100.000 £'dan azdı. En büyük karlar Exeter City (2021/22) 1,2 milyon £, Morecambe (2020/21) 0,7 milyon £ ve Accrington Stanley (2017/18) 0,4 milyon £ tarafından elde edildi.

League Two'daki bütçelerin daha küçük olması göz önüne alındığında, finansal sonuçların oldukça dar olması şaşırtıcı olmayabilir; ancak son beş sezondan üçünde büyük harcama yapan bir takım vardı (bu da daha büyük bir açığa yol açtı).

Genel bakış

Tahmin edebileceğiniz gibi, yükselme maliyeti lig yükseldikçe artıyor, dolayısıyla 2022/23 sezonunda (tüm kulüplerin hesaplarını yayınladığı son sezon) Championship'te vergi öncesi ortalama zarar 27,9 milyon sterlin olurken, League One'da bu rakam 9,6 milyon sterlin, League Two'da ise 1,4 milyon sterlin oldu.

Her üç lig için de istisnai sezon, kulüplerin COVID salgını sırasında çok daha az harcama yapması nedeniyle kayıpların çok daha küçük olduğu 2020/21 sezonu oldu.

Açığın büyüklüğü hem League One hem de League Two'da artıyor, ancak Championship'te azaldı. Bununla birlikte, 2023/24 hesapları mevcut olduğunda bu ligde kayıpların da artmış olması mümkün, çünkü üç büyük kulüp terfi etti ve daha fazla para kaybetme eğilimindeler.

Son iki sezona bakıldığında, League Two kulübüne yeni yatırım yapan birinin, Premier League'in vaat edilmiş topraklarına kadar ilerlemek için yaklaşık 50 milyon sterlin daha bütçe ayırması gerekecek; League Two'da ortalama 1 milyon sterlin, League One'da 8 milyon sterlin ve Championship'te 41 milyon sterlin kayıp yaşanacak.

Gerçekte, oyuncu ticareti muhasebesinin doğası ve altyapı yatırımı ihtiyacı nedeniyle nakit kayıplarının muhtemelen daha yüksek olması nedeniyle maliyeti çok daha fazla olabilir.

Promosyonun Etkisi

Yükselmenin getirdiği sportif başarının getirdiği tüm sevincin yanı sıra, kulüp sahipleri daha üst bir ligde oynamanın kulüplerinin mali durumunu da iyileştireceğini umarlar. O halde gelin 2014/15'ten bu yana yükselen kulüpler için bunun pratikte nasıl işlediğine bir bakalım.

Çok az kulüp 2023/24 sezonu için hesaplarını yayınladı, bu nedenle inceleyebildiğimiz en son etki, 2021/22'de yükselen ve 2022/23 hesaplarını kullanan kulüpler için geçerli.

Promosyon Etkisi – Şampiyonluk

Her sezon yorumcular kaçınılmaz olarak Şampiyonluk play-off finalinden "170 milyon sterlinlik maç" olarak bahsederler, ancak bu yalnızca gelir artışını ifade eder ve ayrıca Premier Lig'den düşme sonrası paraşüt ödemelerini de içerir.

Açıkçası, kulüplerin en üst ligde hayatta kalma şanslarına sahip olmak için kadrolarına yatırım yapmaları gerekecek, dolayısıyla net kazanç çok daha küçük olacak.

Bununla birlikte, 2014/15 ile 2021/22 yılları arasında Championship'ten yükselen 24 kulübün 4'ü hariç hepsinin bilançosunda iyileşme görüldü, ancak mali durumu kötüleşen her kulübün son dört sezonda yükseldiği unutulmamalıdır.

Ayrıca, incelenen son dört sezondaki iyileşme, yalnızca en üst lige yükselen kulüplerin kayıplarında bir azalmadan ibaretti; ancak yine de ortalama olarak para kaybettiler.

Önceki 4 yıllık dönemde, yükselen kulüpler Championship'teki kayıplardan Premier League'deki karlara geçmeyi başarmıştı. Başka bir deyişle, yükselme artık eskisi kadar değerli değil.

Son dört yıldaki ortalama iyileşme yalnızca 10 milyon sterlindi ve buna ortalama kârlılığın aslında biraz daha kötü olduğu bir sezon da dahildi. Bu, önceki 4 yıllık dönemdeki ortalama 43 milyon sterlinlik kazancın dörtte birinden daha azdı.

Bazı kulüpler terfi ettikten sonra çok daha iyi performans gösterdi ve beş kulüp net karlarını 50 milyon sterlinden fazla artırdı; bunların başında 57 milyon sterlin zarar eden Wolves (2017/18) 77 milyon sterlin kazandı, 57 milyon sterlin kâr eden kulüp 20 milyon sterlin kâr etti, Newcastle United (2016/17) 70 milyon sterlin ve Hull City (2015/16) 56 milyon sterlin kazandı.

Buna karşılık, dört kulüp Premier Lig'de Championship'teki yükselme sezonlarından daha fazla kayıp yaşadı: Fulham (2019/20) 45 milyon £, Norwich City (2020/21) 45 milyon £, Aston Villa (2018/19) 31 milyon £ ve Nottingham Forest (2021/22) 21 milyon £.

Promosyon Etkisi – Birinci Lig

İncelememizde League One'dan Championship'e yükselen 23 kulüpten 16'sı karını iyileştirdi. Ancak, 2021/22'deki en son terfiden ikisi de dahil olmak üzere yedi kulübün mali sonuçları kötüleşti.

Not: Bolton Wanderers, yönetimde olduğu için terfi sonrası sezonda hesap yayınlamadı.

İncelenen sekiz yılın altısında terfi sonrasında ortalama kârlılık iyileşti, ancak bu sezonlardan yalnızca ikisinde, yani 2015/16 ve 2018/19'da kulüpler kâr elde etti. Ancak, ortalama mali sonucun aslında kötüleştiği birkaç durum vardı, 2021/22 dahil.

Beş kulüp mali durumlarını 5 milyon sterlinden fazla artırdı; Barnsley (2015/16) esas olarak oyuncu satışlarından elde ettiği 13,5 milyon sterlinlik kâr sayesinde 13,4 milyon sterlinle başı çekerken, onu Charlton Athletic (2018/19) 8,9 milyon sterlin ve Wigan Athletic (2015/16) 6,6 milyon sterlinle takip etti.

Ancak Wigan (2021/22) da 5,7 milyon £ ile en büyük düşüşü yaşadı, onu 4,8 milyon £ ile Bristol City (2014/15) ve 3,9 milyon £ ile Milton Keynes Dons (2014/15) takip etti.

Terfi Etkisi – İkinci Lig

Analizimizde League Two'dan League One'a yükselen 30 kulüpten (hesapların mevcut olduğu) 17'sinin bilançosu iyileşirken, 13 kulübün mali performansı kötüleşti, yani bu oran 50:50'den çok da uzak değil.

İlginçtir ki, 2021/22'de (yani incelenen en son sezonda) terfi eden dört kulübün de terfiden sonraki sezonda daha kötü bir sonucu vardı.

Bu bölünme her sezon ortalama hareketlere yansıdı; incelenen sekiz yıldan beşinde terfi sonrası mali durum iyileşirken, diğer üç yılda düşüş yaşandı.

İyileşme görülen sezonlarda bile, bu genellikle sadece kayıplarda bir azalmaydı. Terfi sonrası ortalama net sonucun kar olduğu sadece bir sezon vardı - ve o da sadece 45 bin sterlindi.

Yıllık bazda en büyük iyileşme 2015/16'da sadece 0,8 milyon sterlin olurken, en büyük düşüş 2021/22'de kapsanan en son terfiden itibaren 1,2 milyon sterlin oldu.

Yükselmenin ardından en büyük iyileşmeyi Oxford United (2015/16) ve Coventry City (2017/18) takımları 2,5 milyon sterlinle kaydederken, bildirilen zararlardaki en büyük artışlar ise Port Vale (2021/22) ve Bolton Wanderers (2020/21) takımlarında, her ikisinde de 2,3 milyon sterlinle gerçekleşti.

Daha kötü sonuçlar alan kulüp sayısının yüksek olması, İkinci Lig'den yükselmenin finansal açıdan tek başına bir çare olmadığını gösteriyor.

Çözüm

Bir üst lige terfi etmek (yükselmek) şüphesiz iyi bir şeydir, ancak çoğu zaman bir bedeli vardır; buna başarının bedeli diyebilirsiniz.

League Two'da ve özellikle League One'da yükselen kulüplerin kayıpları istikrarlı bir şekilde artıyor. Bu durum Championship'te de geçerliydi - 2022/23 hariç. Bunun başlıca nedeni, o sezon İngiltere'nin ikinci kademesinden yükselen üç kulübün de oldukça maliyet bilincine sahip olmasıydı.

Bir üst lige yükselen kulüplerin çoğu, bir sonraki sezonda daha yüksek ligde daha iyi mali sonuçlar görüyor, ancak bu garanti olmaktan uzak. Futbol piramidinde aşağıya doğru indikçe yıldan yıla iyileşme olasılığı azalıyor, yani Championship'ten yükselen kulüplerin neredeyse hepsi daha iyi performans gösteriyor, ancak bu durum League Two'dan yükselen kulüplerin yalnızca yaklaşık yarısı için geçerli.

Bunun anlamı, alt ligdeki bir kulübe yatırım yaparak hızlı para kazanmayı ve daha sonra bu kulübü yükselmeye yönlendirmeyi uman yatırımcıların, ilk satın alma maliyetine ek olarak büyük ihtimalle işletme zararlarını da karşılamak zorunda kalacaklarını anlamaları gerektiğidir.

Kısacası, bir üst lige çıkmanın bedeli, maliyetlerin de yukarıya çıkması demektir. 

Kaynak:

"The Cost of Promotion...What Price Paradise?"

https://swissramble.substack.com/p/the-cost-of-promotion

Tweet

Tweetle                      Paylaş                        Paylaş