Lale ORTA[1], Gökhan ÇETİNKAYA[2], Metecan KIZILÇAM[3] -14 Mart 2022 Oynanmaya başladığı ilk günden bugüne, büyük değişim ve gelişim gösteren kadın futbolu, istatistiklere göre Avrupa’nın 1 numaralı kadın takım sporu konumundadır.

Kadın futbolunun lokomotif organizasyonlarının başında, 2001 yılından bu yana üst düzey kulüpler arasında düzenlenmekte olan “UEFA Kadınlar Şampiyonlar Ligi” (UWCL) gelmektedir. Bu düzeyde büyük ölçekli turnuvaların, bir sporun gelişimine önemli katkılar sağladığı bilinmektedir. Son yıllarda UEFA’nın reform niteliğinde yaptığı uygulamalarla büyük değişime uğrayan turnuva; futbolculara daha çekici bir ortam, seyircilere daha kaliteli futbol, kulüplere ise daha büyük ekonomik katkılar sunmayı hedeflemektedir. 

Futbol otoriteleri, UEFA Kadınlar Şampiyonlar Ligi’nin parlayan bir organizasyon olma yolunda ilerlediğini değerlendirmektedirler. Araştırmamızda, kadın futbolunun en önemli organizasyonlarından biri olan UEFA Kadınlar Şampiyonlar Ligi’nde oynanan müsabakalarının istatistiki yönden analiz edilmesi amaçlanmıştır. Çalışma, güncel durumun ortaya konulabilmesi amacıyla 2018-2019, 2019-2020 ve 2020-2021 sezonları ile sınırlandırılmıştır. Verilerin toplanması aşamasında Union of European Football Associations (UEFA) resmi web sitesi kayıtları esas alınmıştır. Araştırmaya konu toplam 325 müsabakaya ilişkin resmi müsabaka raporları incelenmiş ve elde edilen veriler SPSS 25.0 programına aktarılmıştır. Analiz yöntemi olarak tanımlayıcı istatistikler kullanılmıştır. Araştırma bulguları ışığında öne çıkan önemli sonuçlar şöyledir; UEFA Kadınlar Şampiyonlar Ligi’nde ev sahibi takım olma avantajının kazanmaya olan etkisi %7,4’dür. Deplasman takımlarının ev sahibi takımlara oranla daha fazla sarı kart gördüğü, kırmızı kartlarda ise anlamlı bir farklılık bulunmadığı tespit edilmiştir. En sık rastlanılan skorlar, ev sahibi takımların 2-0’lık ve deplasman takımlarının 1-0’lık galibiyetleridir. Oynanan hemen hemen her müsabakada gol atıldığı ve golsüz biten müsabakaların oranının sadece %1,2 olduğu saptanmıştır. Müsabaka başı gol ortalaması 3,94 olarak bulunmuştur. Gollerin önemli bir bölümünün müsabakaların son 15 dakikası ve ikinci yarının sonuna eklenen ilave süre içerisinde atıldığı tespit edilmiştir. Yaklaşık dört müsabakadan birinde takımların beş veya daha farklı galibiyetler elde ettiği izlenmektedir (%22,5). Gol, izleyicileri futbol müsabakalarını seyretmeye yönelten unsurların başında gelmektedir. Ancak, liglerde farklı skorların sıklıkla yaşanması, bu kez müsabakaları sıkıcı bir hale getirebilir ve izleyiciyi seyirden uzaklaştırabilir. Yüksek farklı skorların sayıca fazla oluşunun, UEFA Kadınlar Şampiyonlar Ligi’nde yer alan takımlar arasındaki güç dengesizliğini gösterir nitelikte olduğu söylenilebilir. Son yıllarda önemli kulüplerin kadın futbol takımlarını kurmasının, yakın gelecekte saha içi rekabeti arttıracağı ve güç dengesinin sağlanması yolunda önemli düzeyde katkılar sağlayacağı öngörülmektedir[4].

GİRİŞ

Kadın futbolunun tarihsel izleri sürüldüğünde, 18. yüzyılın sonlarında İskoçya’da kadınların rekreasyonel bir faaliyet olarak futbol oynadıklarına dair belgelere ulaşılmaktadır[5]. O dönemlerde tüm spor dallarında olduğu gibi futbolda da egemen olan erkek hegemonyası, kadınların önüne bir takım engeller ve yasaklamalar çıkartarak kadın futbolunun gelişimini geciktirmiştir (Tozlu, 2019). Kadın futbolunun bu zorlu zamanlarda verdiği var olma mücadelesine öncülük eden isimlerin başında gelen Helen Graham Matthews (Resim 1), 1881 yılında Edinburgh şehrinde ilk kez kadınlardan kurulu bir futbol takımı oluşturmuş ve “Mrs Graham’s XI” adını taşıyan bu takım, erkeklere karşı müsabakalar yapmıştır[6].

Resim 1. Helen Graham Matthews[7]

1894 yılında, diğer öncü isimler Lady Florence Dixie ve Nettie Honeyball tarafından, bugünkü manada ilk kadın futbol kulübü olarak bilinen “British Ladies' Football Club” kurulmuştur (Lee, 2012). Bu amatör oluşum, kadın futbolunun yarışmacı kimliğini kazanması, yaygınlaşması ve taraftar ilgisini çekmesi için önemli bir kilometre taşıdır (Gibbs, 2021).

23 Mart 1895 tarihinde, kadın takımları arasındaki ilk kurallı futbol müsabakası 11.000 seyirci önünde Londra’da oynanmıştır[8]. Öztürk ve Koca (2015), Fransa’da 1902 yılında kadınların kendine ait bir futbol ligi olduğunu aktarmaktadırlar. Bilinen en eski kadın futbol turnuvası, 2. Dünya Savaşı döneminde oynatılan “Tyne Wear & Tees Alfred Wood Munition Girls Cup” ya da daha çok tanınan adıyla “The Munitionettes’ Cup”dır[9]. En köklü olarak adlandırabileceğimiz kadın futbol turnuvası ise 1870 yılından bu yana erkeklerde düzenlenen FA Kupası’nın kadınlar versiyonu olan ve 1970 yılından itibaren aralıksız organize edilen “Kadınlar FA Kupası”dır[10].

İlk müsabakadan bugüne, büyük değişim ve gelişim gösteren kadın futbolu, istatistiklere göre Avrupa’nın 1 numaralı kadın takım sporu konumundadır[11]. Kadın futbolu son zamanlarda her düzeyde katlanarak büyümektedir ve hâlihazırda daha yüksek potansiyeli bünyesinde barındırmaktadır[12]. Bu önemli potansiyeli değerlendirmek isteyen FIFA[13], 2.0 stratejik planı çerçevesinde, 2026 yılına kadar 60 milyon kadının futbola katılımını hedeflemektedir. Plan doğrultusunda, spora katılıma yönlendirmede etkin bir araç olan büyük turnuvalara verilen önem artmıştır.

Avrupa futbol pazarı, taşıdığı yüksek market değeri ile futbol endüstrisinin lideri konumundadır (Çetinkaya ve Yıldırım, 2021). Avrupa kıtasını söz konusu liderliğe taşıyan en önemli gelir kaynaklarından biri büyük ölçekli turnuvalardır. Kadın futbolunun olağanüstü gelişmesinde başrol oynayan uluslararası turnuvalar; iyi futbol, tutku, heyecan uyandırmanın yanı sıra artan ticari çekicilik sunarlar[14]. Gerçekleştirilen turnuvalar içerisinde kulüp turnuvaları, Avrupa futbolunun amiral gemisi olarak nitelendirilmektedir[15]. Bu turnuvalarda yer almak ve sportif başarı elde ederek gelirlerini arttırmak, futbol kulüplerinin öncelikli hedefleri arasında yer almaktadır. 2019-2020 sezonunda UEFA Şampiyonlar Ligi ve UEFA Avrupa Ligi’nde kulüplere dağıtılan parasal tutarlar bir önceki yıla göre ortalama %16 azalırken, UEFA Kadınlar Şampiyonlar Ligi’nde %431 oranında artmıştır[16]. Bu oranlar, UEFA Kadınlar Şampiyonlar Ligi’nin kadın futbolunun lokomotif organizasyonlarından biri olduğunu gösterir niteliktedir.

Resim 2. UEFA Kadınlar Şampiyonlar Ligi Şampiyonu FC Barcelona[17]

Kadın futbolunun tarihçesi oldukça eskiye dayanmasına karşın, 1970’li yıllara kadar ulusal ve uluslararası federasyonlar tarafından destek görmemiştir (Mintert ve Pfister, 2015). Büyük ölçüde bu duruma bağlı olarak, önemli turnuvalarda kadınlar kategorilerinin yer alması oldukça gecikmiştir. Örnek vermek gerekirse; Avrupa futbolunda erkeklere yönelik organizasyonlar 1955 yılında başlatılırken, Avrupa’daki ilk büyük kadın organizasyonu olan UEFA Kadınlar Kupası 2001 yılında oynanmaya başlamıştır[18]. UEFA Şampiyonlar Ligi ilk kez 1992-1993 sezonunda oynanmış, kadınlar da ise bu tarihten 17 yıl sonra 2009-2010 sezonunda, “UEFA Kadınlar Kupası”nın adı “UEFA Kadınlar Şampiyonlar Ligi” olarak değiştirilmiştir[19].

Aulas’a[20] göre, erkek futbolu ile benzerlikleri olmasına karşın kadın futbolunun artan ilgiyi sürdürülebilir kılması için kendi dinamiklerini oluşturması önem arz etmektedir. Bu bağlamda, büyük turnuvaların stratejik yönetim anlayışıyla yürütülmesi ve izleyicilerin ilgisini çekebilecek nitelikler taşıması bir gereklilik olarak karşımıza çıkmaktadır. UEFA İcra Kurulu, 2019 yılında benzer bir düşünceden hareketle, UEFA Kadınlar Şampiyonlar Ligi’nde reform niteliğindeki değişiklikleri onaylamıştır. Reformların, Avrupa'nın önde gelen kadın takımlarını karşı karşıya getirerek, organizasyonu eskiye oranla daha üst düzey futbolun oynandığı bir kimliğe büründürdüğü gözlemlenmektedir[21].

Pandemi sürecinde futbol ekonomisi dikkat çeken bir boyutta daralmış ve domestik liglerin çoğunluğunda yayın haklarından doğan gelirler önemli ölçüde azalmıştır (Çetinkaya, 2021). UEFA Kadınlar Şampiyonlar Ligi’nin bu olumsuz ekonomik gelişmelerden mümkün olan ölçüde daha az etkilenmesi ve 2021-22 sezonunda daha yüksek yayın gelirlerine ulaşılarak kulüplere dağıtılacak ödüllerin arttırılabilmesi amacıyla, daha önce iki aşamalı eliminasyon sistemiyle oynanan organizasyona, 16 takımdan oluşan bir grup aşaması eklenmiştir[22]. Ayrıca üst düzey spor aboneliği hizmeti sunan dünyaca ünlü şirket DAZN ile organizasyonun tüm müsabakalarının dünyanın en çok izlenen video barındırma sitesi olan YouTube üzerinden canlı ve ücretsiz olarak yayınlanması yönünde uzun vadeli ve ciddi rakamlar içeren antlaşmalar yapılmıştır[23]. Futbol otoritelerine göre, tüm bu gelişmeler UEFA Kadınlar Şampiyonlar Ligi’nin parlayan bir organizasyon olmasına olanak tanıyacak niteliktedir[24].

UEFA[25], #TimeForAction ismiyle “kadın futbolu stratejisi”ni oluşturdu ve bu oluşumun ilk önemli aksiyonu olarak Avrupa Kulüpler Birliği ile işbirliği içerisinde 2021-2002 sezonundan itibaren, UEFA Kadınlar Şampiyonlar Ligi formatında ve yönetiminde planlanan düzenlemeleri hayata geçirdi. Organizasyona sadece daha önce hiç uygulanmamış olan grup aşaması eklenmekle kalmadı, UEFA Şampiyonlar Ligi’nde yer alan birçok sportif uygulama, kadın ligine de uyarlandı ve ayrıca yayın hakları ile sponsorluk hakları merkezileştirildi[26]. Tüm bu çabalar, UEFA Kadınlar Şampiyonlar Ligi'nin değerini yükseltmeyi, rekabetçi bir futbol ortamı oluşturabilmeyi, görünürlük ve kalite artışı sağlayabilmeyi hedeflemektedir.

“Müsabaka analizleri, spor müsabakalarında gerçekleştirilen hareketler ile ilgili bilgiler toplayan, bunları amaçlar doğrultusunda organize eden ve bireysel olarak oyuncuların veya bir bütün olarak takımın performansında arzu edilen değişiklikleri gerçekleştirebilmek için kullanılabilen önemli araçlardır” (Işık ve Gençer, 2007). Yarışmacı bir ortamda yapılan gözlemler ve analizler, bireysel antrenmanlarının planlanmasında da kıymetli bir referanstır ve oyuna özgü gereksinimleri ortaya koymaya yararlar (König ve Heckel, 2021). Görüleceği üzere müsabaka analizleri, hem sporcuların hem de takımların saha içi performansını yansıtarak, oyun profillerinin ortaya çıkarılmasına ve performanslarının gelişmesine katkı sağlayan stratejik içerikli çalışmalardır.

Futbol karmaşık yapıya sahip bir spor dalıdır ve teknik direktörlerin performansla ilgili bir çok faktörü kontrol etmesi gerekmektedir (Mülazimoglu vd., 2020). Üst düzey turnuvalar ele alınarak yapılan performans analizleri, mevcut oyun seviyelerinin belirlenmesi ve seviyeye uygun etkin müsabaka stratejileri geliştirilmesi için ideal bir yöntemdir (Pratas vd., 2018). Ayrıca, müsabaka sırasında oluşan parametrelerin farklı yönlerden ele alınması, teknik direktörlere ve spor yöneticilerine birçok faydalar sunmaktadır (Gözübüyük ve Öcal, 2021).

Futbol, günümüzde araştırmacılar için önemli bir çalışma nesnesi haline gelmiştir ve teknik-taktik açıdan, fiziksel-psikolojik yönden müsabakaları analiz eden zengin çalışmalar yapılmaktadır (Amatria vd., 2021). Müsabaka analizlerine ilişkin bu çalışmaların daha çok erkek futbolunu odağına aldığı gözlenmektedir. Kadın futbol müsabakalarına yönelik derinlemesine analiz içeren çalışmalar az sayıda bulunabilmiştir (Alcock, 2010; Magni vd., 2008; Orta, 2012; Si ve Yang, 2020). Literatür, kadın futbolu özelinde incelendiğinde, yapılan araştırmaların çoğunlukla ulusal gelişimi inceleyen ve konuya ilişkin temel nitelikte eserler oluşturmayı hedefleyen çalışmalar olduğu görülmektedir (Hjelm ve Olofsson, 2003; Macbeth, 2002; Orta, 2014; Sebastiao, 2003; Reza ve Rahman, 2015; Williams, 2003). Bu çalışmayla, kadın futbol literatüründe eksikliği tespit edilen müsabaka analizlerine yönelik araştırmaların zenginleşmesine katkı sunulmasına gayret edilecektir.

AMAÇ

Araştırmamızın temel amacı, kadın futbolunun önde gelen organizasyonlarından biri olan UEFA Kadınlar Şampiyonlar Ligi müsabakalarının, mevcut istatistikler merkeze alınarak analizinin yapılmasıdır. Çalışmanın, UEFA Kadınlar Şampiyonlar Ligi özelinde, her geçen gün değeri artan kadın futbolunun saha içi profilinin ortaya konulmasına katkı sağlaması umulmaktadır. Ayrıca, bu alanda yöneticilik yapan spor profesyonellerine ve bilimsel çalışmalar üreten akademisyenlere gelecekte yapacakları çalışmalar için bir yol haritası çıkartılması hedeflenmektedir.

KAPSAM

Araştırma UEFA Kadınlar Şampiyonlar Ligi’nin tamamlanmış olan son üç sezonunu kapsamaktadır (2018-2019; 2019-2020; 2020-2021). Buna karşın, elde edilecek sonuçların geçmiş sezonlar için de fikir verebilecek mahiyette olmasına çalışılmıştır. Çalışmamızda, üzerinde durulan başlıklar, UEFA’nın arşivlediği müsabaka raporlarında yer alan istatistiki bilgilerden oluşturulmuştur. Bu durum çalışmanın en önemli sınırlılığını oluşturmaktadır.

YÖNTEM

Araştırmada “genel tarama” modelinde tasarlanmıştır. Veri toplama tekniği olarak ise belgesel tarama uygulanmıştır. Belgesel tarama, “belli bir amaca dönük olarak kaynakları bulma, okuma, not alma ve değerlendirme işlemlerini kapsar” (Karasar, 2020).

2001 yılından itibaren UEFA Kadınlar Şampiyonlar Ligi’nin tamamlanmış olan 20 sezonu çalışmamızın evrenini teşkil etmektedir. Örneklem seçiminde “tesadüfi olmayan örnekleme” yöntemi kullanılmıştır. Bu yöntemde örneklem evreni temsil etme özelliğine sahip örneklerden, araştırmacıların deneyimleri ve bilgi birikimleri doğrultusunda seçilmektedir (Lorcu, 2015). En güncel sonuçların elde edilebilmesi düşüncesinden hareketle son tamamlanan 3 sezon örneklem olarak belirlenmiştir.

Çalışmamızda UEFA resmi web sitesi[29] kayıtları esas alınmıştır ve ilgili sezonlar incelenerek araştırmaya konu veriler toplanmıştır. Oynanan toplam 327 müsabakadan, 325’i çalışmaya dâhil edilirken, Covid19 tedbirleri doğrultusunda oynanmayan 2 müsabaka değerlendirme dışı tutulmuştur.

Araştırma kapsamında incelenen resmi müsabaka raporlarından toplanan veriler, analiz edilmek üzere SPSS 25.0 paket programına aktarılmıştır. Tabloların oluşturulmuş ve tanımlayıcı istatistik yöntemleri kullanılarak analiz edilmiştir. Elde edilen bulgular konu başlığı çerçevesinde yorumlanmıştır.

BULGULAR

Tablo 1. Müsabakaların Sezon ve Sonuç Değişkenlerine Göre Dağılımı

Tablo 1’de müsabakaların sezon ve sonuç değişkenlerine göre dağılımı yer almaktadır. Oynanan 325 müsabakadan 31’inde kazanan çıkmamıştır (%9,5). Neredeyse iki müsabakadan birinde ev sahibi takımlar sahadan galip ayrılmıştır (%48,9). Deplasman takımlarının galibiyet oranı ise %41,5’dir. 2019 ve 2021 sezonlarında ev sahibi takımların üstün olduğu, 2020 sezonunda ise deplasman takımlarının üstün olduğu izlenmektedir.

Tablo 2. Müsabakaların Skor Değişkenine Göre Dağılımı

Tablo 2’de müsabakaların skor değişkenine göre dağılımı yer almaktadır. Müsabakalarda 90 dakikalık normal sürede, 45 farklı sonuç elde edildiği izlenmektedir. 325 müsabakadan 4’ü golsüz sona ererken, kalan 321 müsabakada en az bir gol atılmıştır. En sık rastlanılan skorlar; deplasman takımlarının 1-0’lık galibiyeti ve ev sahibi takımların 2-0’lık galibiyetidir (%8,0). 141 müsabakada 3 ve daha farklı galibiyetler elde edilmiştir (%43,4).

 Tablo 3. Müsabakaların İlk Yarı Sonucu ve Müsabaka Sonucu Değişkenlerine Göre Dağılımı

Tablo 3’de müsabakaların ilk yarı sonucu ve müsabaka sonucu değişkenlerine göre dağılımı yer almaktadır. Deplasman takımların ilk yarıyı mağlup bitirdiği maçların %2,5’ini lehine çevirdiği gözlemlenirken, aynı durumda ev sahibi takımların %1,2’lik orana sahip olduğu izlenmektedir. Yapılan ki-kare analizinde müsabakaların seviyeleri ile kazanç düzeyleri arasında anlamlılık saptanamamıştır (Pearson Chi-Square= ,695).

Tablo 4. Müsabakaların Sezon ve Seyirci Sayısı Değişkenlerine Göre Dağılımı

Tablo 4’de müsabakaların sezon ve seyirci sayısı değişkenlerine göre dağılımı yer almaktadır. 2019 sezonu en yüksek seyirci ortalamasına sahip sezondur (1742,6). İncelenen üç sezonun sezon başına düşen seyirci ortalaması ise 957,9 olarak bulunmuştur. 2020 ve 2021 yıllarında toplam 91 müsabaka seyircisiz olarak oynanmıştır.

Tablo 5. Müsabakaların Seviye ve Kazanan Takım Değişkenlerine Göre Dağılımı

Tablo 5’de müsabakaların seviye ve sonuç değişkenlerine göre dağılımı yer almaktadır. Yapılan ki-kare analizinde müsabakaların seviyeleri ile sonuç arasında çok sınırlı bir anlamlılık saptanmıştır (Pearson Chi-Square= ,479).

Tablo 6. Müsabakalarda Atılan Gollerin Ev Sahibi-Deplasman Değişkenine Göre Dağılımı

Tablo 6’da müsabakalarda atılan gollerin ev sahibi-deplasman değişkenine göre dağılımı yer almaktadır. 325 müsabakada toplam 1279 gol atılmıştır ve bu gollerden 730’u ev sahibi (%57,1), 549’u ise deplasman takımları tarafından kaydedilmiştir (%42,9). Ev sahibi takımlar 2,25, deplasman takımları ise 1,69’luk aritmetik gol ortalamasına sahiptirler. Toplamda müsabaka başı gol ortalaması 3,94 olarak bulunmuştur.

Tablo 7. Müsabakaların İlk Gol ve Müsabaka Sonucu Değişkenlerine Göre Dağılımı

Tablo 7’de müsabakaların ilk gol ve müsabaka sonucu değişkenlerine göre dağılımı yer almaktadır. 267 müsabakada ilk golü atan takımın sahadan galip ayrıldığı görülmektedir (%82,2). 27 müsabakada ise ilk golü atan takım müsabakayı kaybeden taraf olmuştur (%8,3). Deplasman takımlarının ilk golü yedikleri 19 müsabakada (%5,8), ev sahibi takımların ise ilk golü yedikleri 8 müsabakada (%2,5) skoru lehlerine çevirmeyi başardıkları izlenmektedir.

Tablo 8. Müsabakalarda Atılan Gollerin Devrelere Göre Dağılımı

Tablo 8’de müsabakalarda atılan gollerin devrelere göre dağılımı yer almaktadır. İncelenen tüm sezonlarda ikinci devre atılan gol sayısının, ilk devre atılan gol sayısından daha fazla olduğu bulgulanmıştır. İlk yarılarda takımlar 597 (%46,7) gol kaydederken, ikinci devrelerde atılan gol sayısı 682 (%53,3) olarak saptanmıştır. Müsabaka başına düşen gol sayısı ele alındığında, 2019 sezonu 4,26 ile en yüksek, 2020 sezonu ise 3,57 ile en düşük sezon konumundadır.

Tablo 9. Ev Sahibi Takımların Attıkları Gollerin Sonuç Değişkenine Göre Dağılımı

Tablo 9’da müsabakalarda ev sahibi takımların attığı gollerin sonuç değişkenine göre dağılımı yer almaktadır. Ev sahibi takımların tek gol attığı müsabakaların yarısından fazlasını kaybettiği görülmektedir (%53,0). Yapılan ki-kare analizinde iki değişken arasında çok anlamlı seviyede bir ilişkinin varlığı tespit edilmiştir (Pearson Chi-Square= ,000).

Tablo 10. Müsabakalarda Atılan Gollerin Zaman Bölümlerine Göre Dağılımı

Tablo 10’da müsabakalarda atılan gollerin zaman bölümlerine göre dağılımı yer almaktadır. Gollerin en çok normal sürenin son çeyreğindeki zaman diliminde atıldığı izlenmektedir (%17,6). 61-75 arasındaki dakikaları kapsayan kısım bir diğer çok golün atıldığı zaman dilimidir (%16,5). Normal sürenin sonlarına eklenen ilave sürelerde atılan 47 gol ilgi çeken bir diğer bulgudur (%3,7). 75. dakikadan sonra atılan goller ise %21,3’lük oran teşkil etmektedir.

Tablo 11. Müsabakalarda Atılan Gollerin Müsabaka Seviyelerine Göre Dağılımı

Tablo 11’de atılan gollerin müsabaka seviyelerine göre dağılımı yer almaktadır. Oynanan üç final müsabakasında 4 ve üzeri gol atılmış olması ilgi çeken bulgu olarak karşımıza çıkmaktadır. Bir diğer çarpıcı bulgu ise oynanan toplam 33 (çeyrek final, yarı final ve final) müsabakadan hiç birinin golsüz bitmiş olmamasıdır. Yapılan ki-kare analizinde, iki değişken arasında anlamlı seviyede bir ilişkinin varlığı tespit edilmiştir (Pearson Chi-Square= ,132).

Tablo 12. Müsabakaların Devre Sonlarına İlave Edilen Süre Değişkenine Göre Dağılımı

Tablo 12’de müsabakaların devre sonlarına ilave edilen süre değişkenine göre dağılımı yer almaktadır. Aritmetik ortalama değerleri, ilk yarı sonuna eklenen sürenin 2,31 dakika, müsabaka sonuna eklenen ilave sürenin 4,62 dakika olduğunu göstermektedir.

Tablo 13. Müsabakaların Hakemlerinin Ülke Değişkenine Göre Dağılımı

Tablo 13’de müsabakaları yöneten hakemlerin vatandaşları oldukları ülke değişkenine göre dağılımı yer almaktadır. Müsabakalarda 43 farklı ülkeden hakem görev yapmıştır. Tabloda dört ülkenin hakemlerinin diğer ülkelere oranla daha çok görev aldığı görülmektedir; İsviçre (20), İsveç (17), Polonya (16), Hırvatistan (15). UEFA Kadınlar Şampiyonlar Ligi’nin son üç sezonunda oynanan 325 müsabakanın 5’inde ise Türk hakemlerinin görev yaptığı izlenmektedir.

Tablo 14. Müsabakaların VAR Uygulanması Değişkenine Göre Dağılımı

Tablo 14’de müsabakaların VAR uygulanması değişkenine göre dağılımı yer almaktadır. Oynanan 325 müsabakadan 323’ünde (%99,4) VAR uygulanmazken, 2 müsabakada ise VAR uygulaması yapıldığı görülmektedir.

Tablo 15. Oyuncu Değişiklerinin Ev Sahibi-Deplasman Değişkenine Göre Dağılımı

Tablo 15’de müsabakalarda yapılan oyuncu değişiklerinin ev sahibi-deplasman değişkenine göre dağılımı yer almaktadır. Oyuncu değişiklerinin sayısı ile ev sahibi olma durumu arasında herhangi bir anlamlılık tespit edilememiştir.

Tablo 16. Görülen Kartların Ev Sahibi-Deplasman Değişkenine Göre Dağılımı

Tablo 16’da müsabakalarda görülen kartların ev sahibi-deplasman değişkenine göre dağılımı yer almaktadır. Deplasman takımlarının daha çok sarı kart ve iki ihtardan kırmızı kart gördüğü tespit edilmiştir. Ev sahibi takımların ise daha fazla sayıda direkt kırmızı kart gördükleri izlenmektedir. Oynanan 325 toplam müsabakada hakemlerin, 803 kez sarı kart (2,47) ve 31 kez kırmızı kartlarına (0,10) başvurduğu görülmektedir.

Tablo 17. Ev Sahibinin Gördüğü Kırmızı Kartların Sonuç Değişkenine Göre Dağılımı

Tablo 17’de müsabakalarda ev sahibi takımların gördüğü kırmızı kartların sonuç değişkenine göre dağılımı yer almaktadır. Ev sahibi takımların hiçbir müsabakada birden fazla kırmızı kart görmediği tespit edilmiştir. Ev sahibi takımların kırmızı kart gördükleri müsabakaların %46,7’sinde sahadan galip ayrıldığı, %20’sinde müsabakaların berabere bittiği, %33,3’ünde ise deplasman takımlarının müsabakayı kazandığı görülmektedir. Yapılan ki-kare analizinde iki değişken arasında düşük seviyede anlamlı bir ilişkinin varlığı tespit edilmiştir (Pearson Chi-Square= ,354).

Tablo 18. Ev Sahibi Takımların Gördüğü Sarı Kartların Sonuç Değişkenine Göre Dağılımı

Tablo 18’de müsabakalarda ev sahibi takımların gördüğü sarı kartların sonuç değişkenine göre dağılımı yer almaktadır. Ev sahibi takımların kazandıkları 159 müsabakadan 72’sinde hiç sarı kart görmediği izlenmektedir (%45,3). Yapılan ki-kare analizinde iki değişken arasında çok anlamlı bir ilişkinin varlığı tespit edilmiştir (Pearson Chi-Square= ,004).

TARTIŞMA ve SONUÇ

Bu çalışma, kadın futbolunun gelişiminde ve profesyonelleşmesinde önemli katkıları olan UEFA Kadınlar Şampiyonlar Ligi turnuvasında oynanan müsabakaların, istatistiksel yönden analiz edilmesi amacıyla gerçekleştirilmiştir. Çalışmamızın UEFA’nın arşivleri ile sınırlı olması, bir başka önemli sınırlılığa yol açmış ve veri setini oluşturan müsabaka sayısı da istenenden daha kısıtlı olmuştur.

Büyük çaba gerektiren müsabaka analizlerine yönelik çalışmalar, birçok değişken ve parametrenin dış etkiye açık olması nedeniyle ölçümleme problemleri ve ayrıntıların, tanımların yeterince net olmaması gibi bir takım hatalar içerebilir (Papahristodoulou, 2007). Çalışmamızın üç sezonu içermesi güncel sonuçları elde etmeye olanak tanımakla birlikte, elde bulguların kesinlik içermediğinin altının çizilmesi gereği hissedilmektedir.

Çalışmamamızdan elde edilen bulgulara göre; UEFA Kadınlar Şampiyonlar Ligi’nde ev sahibi takım olma avantajının kazanmaya olan etkisi %7,4 olarak bulunmuştur. UEFA Şampiyonlar Ligi’nde benzer bir çalışma yapan Goumas’ın (2017) elde ettiği bulgular, takımlar ve ülkelere göre oranlar değişmekle birlikte UEFA Şampiyonlar Ligi’nde ev sahibi olma avantajının, çalışma sonuçlarımızın yaklaşık iki katı nispetinde olduğunu göstermektedir.

Domestik erkek liglerini inceleyen çalışmalarda da benzer sonuçlar elde edilmiştir (Carmichael ve Thomas, 2005; Göral, 2015; Pollard ve Gómez, 2009; Öndeş, 2019). Bu durum, UEFA Kadınlar Şampiyonlar Ligi’nde farklı skorlarla biten müsabaka sayısının çok oluşundan kolaylıkla anlaşılan güç dengesizliği nedeniyle, belirgin güçlü olan takımların rakip sahada oynarken ev sahibi avantajını ortadan kaldırabildiği sonucuna işaret etmektedir.

Kalabalık taraftarların tribünde takımlarına verdikleri destek, futbol takımlarının sportif başarında önemli pay sahibidir (Satman, 2014). UEFA Kadınlar Şampiyonlar Ligi’nde ev sahibi avantajının erkek organizasyonlarından az olmasının bir diğer temel sebebinin, kategori özelinde müsabakaları izleyen seyirci sayıları arasındaki gözle görülür farklılık olduğu düşünülmektedir.

UEFA Kadınlar Şampiyonlar Ligi’nde deplasman takımlarının ev sahibi takımlara oranla daha fazla sarı kart gördüğü, kırmızı kartlarda ise anlamlı bir farklılık bulunmadığı tespit edilmiştir. Boyko ve arkadaşları (2007), İngiltere Premier Lig’inde oynanan 14 sezonu inceledikleri çalışmada, ev sahibi takımların daha az kart gördüklerini tespit etmiştir. Seçkin ve Pollard (2008), Türkiye Süper Ligi’nde görülen kartlarda ev sahibi-deplasman takımları açısından kayda değer bir anlamlılık bulunmadığını dile getirmektedirler. Ülkemizde Erkekler Süper Ligi üzerine yapılan bir çalışmanın sonuçlarına göre ise ev sahibi takımların sarı kartlarda %10,6’lık ve kırmızı kartlarda %34,22’lik bir avantajı söz konusudur (Öndeş, 2019). Müsabaka analizlerinde bu tip bulgular değerlendirilirken; müsabaka düzeyi, futbol kalitesi, futbolun seyrindeki değişiklikler, görev alan hakemlerin oyun yönetme tarzları ve özellikle oyun kurallarında yapılan regülasyonlar gibi bazı değişkenlerin, kart sayılarında beklenmeyen farklılaşmalara yol açabileceği gözden kaçırılmamalıdır (Boyko vd., 2007).

Futbolda müsabaka analizine yönelik literatür incelendiğinde sahadan mağlup ayrılan takımların daha fazla kart gördüklerini bulgulayan çalışmalar mevcuttur (Peñas vd., 2011; Gürkan vd., 2020). UEFA Kadınlar Şampiyonlar Ligi’nde elde ettiğimiz sonuçlar diğer çalışmaların sonuçlarıyla paralellik göstermektedir.

UEFA Kadınlar Şampiyonlar Ligi’nin son üç sezonunda oynanan hemen hemen her müsabakada gol atıldığı ve golsüz biten müsabakaların oranının sadece %1,2 olduğu saptanmıştır. Müsabakalarda en sık rastlanılan skorlar, ev sahibi takımların 2-0’lık ve deplasman takımlarının 1-0’lık galibiyetleridir. Ev sahibi takımların tek gol attığı müsabakaların yarısından fazlasını kaybettiği bulgulanmıştır (%53,0). Futbolda tecrübe, oyunun kontrolünü elinde tutmada güçlü bir silahtır. UEFA Kadınlar Şampiyonlar Ligi’nde takımların yaş ortalamasının düşük olmasının (2021= 23,29), kontrollü futbol için bir dezavantaj oluşturduğunu ve ev sahibi takımların bu dezavantaj nedeniyle kazanmak için birden fazla gole ihtiyaç duyduğunu söylemek mümkündür[30].

FIFA Kadınlar Dünya Kupası Finalleri üzerine gerçekleştirdiği çalışmasında Orta (2012), 6 organizasyonun gol ortalamasını 3,47 olarak tespit etmiştir. UEFA Kadınlar Şampiyonlar Ligi’nde oynanan 3 sezonun müsabaka başı gol ortalaması ise 3,94 olarak bulunmuştur. UEFA[31] verilerine göre UEFA Kadınlar Şampiyonlar Ligi’nde oynanmakta olan sezondaki gol ortalaması 40 müsabaka sonunda 3,40’dır. Bu düşüşte ilk kez uygulanan grup aşamasının etkili olduğu tahmin edilmektedir. Erkek futbolunda yapılan çalışmalar ise çok daha düşük gol ortalamalarına işaret etmektedir; FIFA 2010 Dünya Kupası: 2,27 (Gözübüyük ve Öcal, 2021), UEFA Avrupa Futbol Şampiyonası: 2,47 (Lale vd., 2012), UEFA Şampiyonlar Ligi: 2,74 (Gürkan vd., 2017).

Gollerin devrelere göre dağılımı incelendiğinde, UEFA Kadınlar Şampiyonlar Ligi’nde ikinci yarılarda daha fazla gol atıldığı görülmektedir (%53,3). Çalışmamızın bulguları Avrupa kıtasının büyük ligleri İngiltere Premier Lig, Fransa Lig 1, İtalya Seri A ve İspanya La Liga üzerine gerçekleştirilen bir çalışmada elde edilen %55,1 oranı ile örtüşmektedir (Alberti vd., 2013). Hem kadınlar hem de erkekler kategorilerinde elde edilen oranlar, futbol müsabakalarında sportif açıdan skoru telafi etme şansı bulunmayan ikinci devrelerde, takımların daha fazla risk üstlenerek atak bir oyun tercih etmeleri ile açıklanabilir.

Bir diğer çarpıcı bulgu ise, 3 sezonda oynanan toplamda 33 üst düzey müsabakadan (çeyrek final, yarı final ve final) hiç birinin golsüz bitmemiş olmamasıdır. Ayrıca, yaklaşık 4 golden birinin müsabakaların son 15 dakikası ve ikinci yarının sonuna eklenen ilave süre içerisinde atıldığı tespit edilmiştir. Elde edilen bu veriler, kadın futbolunun seyir zevkinin yüksekliğine ilişkin ipuçları içermektedir.

Yaklaşık dört müsabakadan birinde takımların beş veya daha farklı galibiyetler elde ettiği izlenmektedir (%22,5). Gol, futbol oyununun en önemli çıktısıdır ve tribündeki, ekran başındaki izleyicileri heyecanlandıran, onları futbola çeken hayati bir role sahiptir (Orta ve Korkmaz, 2012). Buna karşın, liglerde farklı skorların sıklıkla yaşanması, bu kez müsabakaları sıkıcı bir hale getirebilir ve izleyiciyi seyirden uzaklaştırabilir. Yüksek farklı skorların sayıca fazla oluşunun, UEFA Kadınlar Şampiyonlar Ligi’nde yer alan takımlar arasındaki güç dengesizliğini gösterir nitelikte olduğu söylenilebilir. Bu bulgunun çalışmamızdan elde edilen en önemli sonuç olduğu düşünülmektedir. Son yıllarda önemli kulüplerin kadın futbol takımlarını kurmasının, yakın gelecekte saha içi rekabeti arttıracağı ve güç dengesinin sağlanması yolunda önemli düzeyde katkılar sağlayacağı öngörülmektedir.

Müsabaka analizine yönelik çalışmaların, farklı düzey kadın futbolu organizasyonlarında ele alınmasının bir gereklilik olduğu düşünülmektedir. Bu tarz çalışmaların kadın futboluna fayda sağlayabilmesi için, tutulan verilerin kalitesi büyük önem taşımaktadır. Yapılan müsabaka analizlerinin, kapsamlı bir şekilde erkek futbolu ile karşılaştırılması, bir takım farklılıkların tespitine olanak tanıyacaktır.

KAYNAKÇA

Alberti, G., Iaia, F. M., Arcelli, E., Cavaggioni, L., and Rampinini, E. (2013). Goal scoring patterns in major European soccer leagues. Sport Sciences for Health, 9 (3), 151-153.

Alcock, A. (2010). Analysis of direct free kicks in the women’s football World Cup 2007. European Journal of Sport Science, 10, 279-284.

Amatria, M., Maneiro, R., Casal, C. A., Papadopoulou, S., Sarmento, H., Ardá, A., Iglesias, X., and Losada, J. L. (2021). Differences in technical development and playing space in three UEFA Champions Leagues.

Frontiers in Psychology, 12, 1-14.  https://doi.org/10.3389/fpsyg.2021.695853

Boyko R. H., Boyko A. R., and Boyko M. G. (2007). Referee bias contributes to home advantage in English Premiership football. Journal of Sports Sciences, 25(11), 1185-1194.

https://doi.org/10.1080/02640410601038576

Carmichael, F., and Thomas, D. (2005). Home-field effect and team performance: Evidence from English Premiership Football. Journal of Sports Economics, 6(3), 264-281.

Çetinkaya, G. (2021). Futbolda “Kiralık Ordusu Modeli” üzerine bir çalışma. Akdeniz Spor Bilimleri Dergisi, 4(1), 89-105.

https://doi.org/10.38021/asbid.897406

Çetinkaya, G., ve Yıldırım, Ü. (2021). Türk futbolundaki yabancı futbolcu transferlerinin kâr-zarar analizi. The Journal of Social Science, 5(9), 176-188.

https://doi.org/10.30520/tjsosci.846934

Gibbs, S. (2021). When women’s football came to the Island. Studies in Arts and Humanities, 7(1), 35-57.

Goumas, C. (2017). Modelling home advantage for individual teams in UEFA Champions League football. Journal of Sport and Health Science, 6(3), 321-326.

Göral, K. (2015). Türkiye Futbol Süper Ligi’nde ev sahibi olma avantajı. International Refereed Academic Journal of Sports, 14(5), 72-82.

Gözübüyük, T., ve Öcal, Y. (2021). UEFA Avrupa Ligi’nde müsabakalardan galip ve mağlup ayrılan takımların bazı parametreler açısından karşılaştırmalı analizi. Beden Eğitimi ve Spor Bilimleri Dergisi, 15(1), 154-161.

Gürkan, O., Ertetik, G., ve Müniroğlu, S. (2017). Analysis of goals scored in UEFA Champions League by the time. International Journal of Science Culture and Sport, 5(3), 2148-1148.

https://doi.org/10.14486/IntJSCS660

Gürkan, O., Yüksel, Y., ve Ertetik, G. (2020). UEFA Şampiyonlar Ligi’nde galibiyet, mağlubiyet ve beraberlikle sonuçlanan müsabakaların bazı parametreler açısından karşılaştırmalı analizi. International Journal of Contemporary Educational Studies, 6(2), 669-680.

Hjelm, J., and Olofsson, E. (2003). A Breakthrough: Women's Football in Sweden. Soccer and Society, 4, 182-204.

Işık, T., ve Gençer, R. T. (2007). Basketbolda takım performansının teknik analizi: İç saha ve dış saha performanslarının değerlendirilmesi. Spor Bilimleri Dergisi, 18(3), 101-108.

Karasar, N. (2020). Bilimsel araştırma yöntemi: Kavramlar, ilkeler, teknikler. Ankara: Nobel Yayınları.

König, S., and Heckel, J. (2021). Match analysis in basketball. D. Memmert (Ed.), Match analysis: how to use data in professional sport. New York: Routledge.

Lee, J. F. (2012). The lady footballers and the British press, 1895. Critical Survey, 24(1), 88-101.

Lorcu, F. (2015). Örneklerle veri analizi SPSS uygulamalı. İstanbul: Detay Yayıncılık.

Macbeth, J. (2002). The development of women's football in Scotland. The Sports Historian, 22(2), 149-163.

Magni, M., Krustrup, P., Andersson, H., Kirkendal, D., and Bangsbo, J. (2008). Match activities of elite women soccer players at different performance levels. Journal of Strength and Conditioning Research, 22(2), 341-9.

Mintert, S. M., and Pfister, G. (2015). The free project and the feminization of football: the role of women in the European fan community. Soccer & Society, 16(2-3), 405-421.

https://doi.org/10.1080/14660970.2014.961383

Mülazimoglu, O., Zengin, Y. E., ve Kartoğlan, A. (2020). The process between the Initiation of an attack and scoring touch in the UEFA Champions League. Ambient Science, 7

(1), 375-379. https://doi.org/10.21276/ambi.2020.07.sp1.oa50

Orta, L. (2012). FIFA Kadınlar Dünya Kupası finallerinin analitik olarak incelenmesi. Uluslararası Hakemli Akademik Sosyal Bilimler Dergisi, 3(2), 304-322.

Orta, L., Akşar, T., ve Beşiktaş, Y. (2012). UEFA Avrupa Futbol Şampiyonası’nın analitik olarak incelenmesi. IIB International Refereed Academic Social Sciences Journal, 3(7), 79-91.

Orta, L., ve Korkmaz, M. (2012). An analysis on the goals scored in Turkish Super League in 2011-2012 football season. European Journal of Business and Social Sciences, 1(5), 153-167.

Orta, L. (2014). Women and football in Turkey. International Journal of Humanities and Social Science, 4(7), 85-93.

Öndeş, H. (2019) Türkiye Spor Toto Süper Ligi kulüplerinin ev sahibi olma avantajı. Hacettepe Spor Bilimleri Dergisi, 30(2), 74-84.

https://doi.org/10.17644/sbd.386809

Öztürk, P., ve Koca, C. (2015). Futbolun “ötekisi” kadınlar, fotoğrafın “ötekisi” fotoromanı yazıyor. Hacettepe Üniversitesi İletişim Fakültesi Kültürel Çalışmalar Dergisi, 2(2), 157-183.

https://doi.org/10.17572/mj2015.2.157183

Papahristodoulou, C. (2007). An analysis of Champions League match statistics. International Journal of Applied Sports Sciences, 20(1), 67-93.

Peñas, L. C., Ballesteros, J. L., and Rey, E. (2011). Differences in performance indicators between winning and losing teams in the UEFA Champions League. Journal of Human Kinetics, 27, 135-146.

https://doi.org/10.2478/v10078-011-0011-3

Pollard, R., and Gómez, M. A. (2009). Home advantage in football in South-West Europe: Long-term trends, regional variation, and team differences. European Journal of Sport Science, 9(6), 341-352.

https://doi.org/10.1080/17461390903009133

Pratas, J., Volossovitch, A., and Carita, A. I. (2018). Goal scoring in elite male football: a systematic review. Journal of Human Sport and Exercise. 13(1), 218–230.

https://doi.org/10.14198/jhse.2018.131.19

Reza, N., and Rahman, H. (2015). Historical devolopment of women’s foootball in Bangladesh. UNMESH: A Journal of Physical Education, 11(1), 1-7.

Satman, C. (2014). Futbol maçlarındaki seyirci topluluklarının sesinin, hakemlerin kararları üzerindeki etkisi. Spormetre Beden Eğitimi ve Spor Bilimleri Dergisi, 12(2), 147-154.

https://doi.org/10.1501/Sporm_0000000263

Sebastiao, V. (2003). Women's football in Brazil: Progress and problems. Soccer and Society, 4, 254-267.

Seçkin, A., and Pollard, R. (2008) Home advantage in Turkish professional soccer. Perceptual and Motor Skills, 107(1), 51-54.

https://doi.org/10.2466/pms.107.1.51-54

Si, W., and Yang, Q. (2020). Differences in the match performance of Asian women's football teams. Journal of Physical Education and Sport, 20(3), 2230-2238.

Tozlu, B. (2019). Kadın futbol alanının ilişkisel analizi. Sosyoloji Dergisi, 39, 53-80.

Valenti, M., Scelles, N., and Morrow, S. (2020). The determinants of stadium attendance in elite women’s football: Evidence from the UEFA Women's Champions League. Sport Management Review, 23(3), 509-520.

Williams, J. (2003). The fastest growing sport? Women's football in England. Soccer and Society, 4, 112-127.

İNTERNET KAYNAKLARI

Aulas, J. M. (2014). Women’s club football analysis. ECA Women’s Football Committee.  

https://www.ecaeurope.com/media/3643/eca_womens-club-football-

analysis.pdf, (E.T.15.11.2021).

British Library. (2020). The history of women's football in the UK.

 https://www.bl.uk/womens-rights/articles/the-history-of-womens-football-

in-the-uk, (E.T.08.11.2021).

Connolly, E. (2021). At Large - Uefa Women’s Champions League expansion

arrives to reframe expectations for women’s sport.  

https://www.sportspromedia.com/opinions/womens-champions-league-

2021-22-format-dazn-uefa-womens-sport-strategy, (E.T.12.11.2021).

ECA Women’s Football Committee. (2014). Women’s club football analysis.

 https://www.ecaeurope.com/media/3643/eca_womens-club-football-analysis.pdf,

(E.T.11.11.2021).

FIFA. (2020). Benchmarking report: women’s football.

  https://digitalhub.fifa.com/m/3ba9d61ede0a9ee4/original/dzm2o61buenfox51qjot-

pdf.pdf, (E.T.11.11.2021).

FIFA. (2021). Women’s football strategy.

  https://www.fifa.com/womens-football/strategy/strategy-details, (E.T.11.11.2021).

Football Makes History. (2020). Helen Graham Matthews.

 https://footballmakeshistory.eu/mrs-graham-promoting-the-womens-game/, (E.T.09.11.2021).

KMPG. (2021). A FIFPRO report on women’s football.  

https://www.footballbenchmark.com/library/a_fifpro_report_on_women_s_football, (E.T.12.11.2021).

Olympique Lyonnais. (2021). UWCL : A major change in The Women’s Champions League.

 https://www.ol.fr/en/contents/articles/2019/12/04/uwcl-a-major-change-in-the-

womens-champions-league, (E.T.15.11.2021).

Reuters. (2021). Soccer: List of UEFA Women's Cup/Women's Champions League winners.  

https://www.reuters.com/article/soccer-champions-women-idINKCN1SO0MR, (E.T.14.11.2021).

Scimex. (2018). QUT research uncovers rich history of women’s football.

 https://www.scimex.org/newsfeed/qut-research-uncovers-rich-history-of-

womens-football, (E.T.16.11.2021).

Simkin, J. (2021). History of women's football.

 https://spartacus-educational.com/Fwomen.htm, (E.T.19.11.2021).

Sinitsyn, M. (2021). Sports Press Photo.  

https://shekicks.net/uwcl-gunners-and-glasgow-get-through-to-group-finals/, (E.T.16.11.2021).

South West News Service. (1895). Secret history of women's football reveals how riots during

Auld Enemy clash led to Scotland banning the developing game.

  https://www.dailyrecord.co.uk/news/real-life/secret-history-womens-football-uncovered

-2243257, (E.T.7.11.2021).

Sport History. (2021). Women's Champions League past winners list.  

https://www.sportshistori.com/2017/06/uefa-womens-champions-league-champions.html,

(E.T.14.11.2021).

The Daisy Cutter. (2021). On this weekend In football: Blyth Spartans Munition Ladies

win The Munitionette’s Cup.  

https://www.thedaisycutter.co.uk/2013/05/on-this-weekend-in-football-blyth-spartans-munition-l

adies-win-the-munitionettes-cup/, (E.T.10.11.2021).

The FA. (2021). History of The Women’s Cup Final.

 https://www.thefa.com/news/2018/may/10/womens-fa-cup-final-history-100518, (E.T.10.11.2021).

The Guardian. (2021). Overdue group stage gives Women’s Champions League chance to shine.

  https://www.theguardian.com/football/2021/oct/05/overdue-group-stage-gives-womens-

champions-league-chance-to-shine, (E.T.16.11.2021).

UEFA. (2019). New Women’s Champions League format with group stage: how it will work.

 https://www.uefa.com/womenschampionsleague/news/0258-0e222dadd45e-11c2e2ca042a-1000

--new-women-s-champions-league-format-with-group-stage-how-it-wil/, (E.T.16.11.2021).

UEFA. (2020). UEFA financial report 2019-2020.  

https://editorial.uefa.com/resources/0268-1215a6daaf78-a6ca16cd1df1-1000/04_uefa_financial

_report_2019-20_en.pdf, (E.T.13.11.2021).

UEFA. (2021a). Chelsea-Barcelona Gamla Ullevi Stadium-Gothenburg final match summary.

https://www.uefa.com/womenschampionsleague/match/2030666--chelsea-vs-barcelona/, (E.T.14.11.2021).

UEFA. (2021b). Clubs.  https://www.uefa.com/womenschampionsleague/clubs/, (E.T.18.11.2021).

UEFA. (2021c). DAZN and YouTube to stream Women's Champions League.

 https://www.uefa.com/womenschampionsleague/news/026a-12a4be9a164b-3ab12d4380b3-1000--

dazn-youtube-broadcast-deal/?iv=true, (E.T.15.11.2021).

UEFA. (2021d) Technical reports.  https://www.uefatechnicalreports.com/, (E.T.03.11.2021).

UEFA. (2021e). Tournament stats.  https://www.uefa.com/womenschampionsleague/statistics/, (E.T.18.11.2021).

Tweet

Tweetle                      Paylaş                        Paylaş