Tolga Genç- 24 Haziran 2025 Avrupa futbol ekonomisi, son yıllarda sportif performans kadar finansal göstergelerin de belirleyici olduğu bir yapıya dönüşmüştür.

Kulüplerin kadro piyasa değerleri; transfer piyasasındaki dalgalanmalar, oyuncu yaş profili, bireysel performans ve Avrupa kupalarındaki görünürlük gibi çeşitli faktörlere bağlı olarak şekillenmektedir. Bu çalışmada, UEFA Ülke Puanı sıralamasına göre 2024–2025 sezonunda ilk 10 sırada yer alan ülkelerin (İngiltere, İspanya, İtalya, Almanya, Hollanda, Fransa, Portekiz, Belçika, Çekya ve Türkiye) birinci ve ikinci seviye profesyonel ligleri incelenmiştir. Makalede, yaz transferlerinin genellikle kapandığı, liglerin genel olarak başladığı 1 Eylül 2024 ile sezonun genel olarak bitmek üzere olduğu 1 Haziran 2025 verileri karşılaştırılmış, lig sıralamaları, puan ortalamaları, Avrupa’da yer alıp almadıkları gibi bilgiler de dikkate alınmıştır. İlgili liglerin piyasa değeri üzerinden yapılan analizlerde, ligler arası farklar, kulüp düzeyindeki dikkat çekici eğilimler ve varsa yapısal stratejiler ortaya konulmaktadır. Söz konusu liglerdeki piyasa değeri artış ve düşüş oranları karşılaştırmalı olarak ele alınmakta; bu değişimlerin ardındaki ekonomik ve sportif etkenler detaylı biçimde irdelenmektedir.

İngiltere

İngiltere'nin 2024–2025 sezonuna ait Premier League ve Championship liglerine dair kulüp bazlı piyasa değeri ve sportif performans verileri, ülkedeki futbol ekonomisinin çok boyutlu yapısını ortaya koymaktadır.

Premier League kulüplerinin çoğu, yüksek toplam piyasa değerlerine rağmen sezon başına göre sezon sonunda değer kaybı yaşamıştır. Örneğin Manchester City (%–7,09), Liverpool FC (%–6,01) ve Arsenal FC (%–5,98) gibi üst düzey takımların piyasa değerlerinde düşüşler görülmektedir. Bu durum, sportif başarıya rağmen piyasa değerinin dalgalanabileceğini ve transfer politikaları, yaş ortalaması ya da kontrat bitişleri gibi etkenlerin finansal yansımalarının önemli olduğunu göstermektedir. Öte yandan AFC Bournemouth (%+17,22), Nottingham Forest (%+11,15) ve Ipswich Town (%+62,82) gibi takımlar piyasa değerinde ciddi artışlar yakalamıştır. Özellikle Ipswich Town’ın değerindeki sıçrama, lig performansının zayıf olmasına rağmen (lig 19.’su) geleceğe dönük yatırım beklentileri ve potansiyel oyuncu gelişimiyle açıklanabilir.

Championship’te ise piyasa değerindeki artışlar Premier League’e göre daha yaygındır. Sunderland AFC (%+97,70), Sheffield United (%+54,55) ve Middlesbrough FC (%+48,72) gibi kulüplerin piyasa değerlerindeki artışlar, bu ligde genç oyunculara yatırımın ve Avrupa futbol vitriniyle bağlantılı değer kazanımının daha belirgin olduğunu ortaya koymaktadır. Öte yandan Sheffield Wednesday (%–33,15), Luton Town (%–30,10) ve Plymouth Argyle (%–28,49) gibi takımların ciddi piyasa değeri kayıpları, sportif başarısızlıkla da paralellik göstermektedir.

Genel olarak değerlendirildiğinde, İngiltere liglerinde kulüp piyasa değerleri ile sportif başarı arasında doğrudan bir korelasyon kurmak her zaman mümkün değildir. Bu durum, futbol ekonomisinin sadece saha içi performansa değil; kulüplerin uzun vadeli stratejilerine, oyuncu portföylerine ve dışsal ekonomik faktörlere de bağlı olarak şekillendiğini göstermektedir.

İtalya

İtalya futbol ligleri, 2024–2025 sezonunda Serie A ve özellikle Serie B düzeyinde dikkat çeken piyasa değeri değişimleri ve sportif performans farklılıklarıyla öne çıkmaktadır. Bu veriler, kulüplerin ekonomik ve sportif stratejileri arasındaki ilişkiyi değerlendirmek açısından önemli ipuçları sunmaktadır.

Serie A düzeyinde en yüksek piyasa değeri artışı, %65,15 ile Como 1907’ye aittir. Bu kulüp sportif olarak 10. sırada yer almasına rağmen, kadrosuna yaptığı genç ve potansiyelli oyuncu transferleriyle önemli bir finansal sıçrama göstermiştir. Benzer şekilde, FC Empoli (%64,65) ve Parma Calcio (%42,60) gibi alt sıralarda kalan kulüplerin de yüksek piyasa değeri artışları, geleceğe dönük yatırım ve oyuncu gelişimi stratejilerinin öne çıktığı anlamına gelebilir. Ancak bu artışlar, her zaman sportif başarıyla paralel değildir. Örneğin, SSC Napoli lig şampiyonu olmasına rağmen %–33,09 ile en büyük piyasa değeri kaybını yaşamıştır. Bu çarpıcı düşüş, yüksek yaş ortalaması, kontratı sona eren yıldız oyuncular veya muhtemel satış baskılarıyla açıklanabilir. Aynı şekilde, AC Milan da %–12,90’luk bir değer kaybı yaşamış; bu durum saha içinde orta sıralarda yer almasına rağmen finansal gerilemenin habercisi olmuştur.

Serie B liginde ise Spezia Calcio’nun %122,31 gibi rekor düzeyde piyasa değeri artışı, bir alt ligde bile dikkat çekici bir ekonomik büyümenin mümkün olduğunu ortaya koymaktadır. Pisa SC (%46,13) ve SS Juve Stabia (%98,40) gibi kulüpler de üst lige çıkma mücadelesiyle beraber değer kazanan kulüpler arasında yer almıştır. Öte yandan, AS Cittadella (%–16,52) ve US Cremonese (%–21,34) gibi bazı köklü kulüplerin ciddi değer kaybı yaşaması, sportif istikrarsızlıkla doğrudan ilişkilidir. Sonuç olarak, İtalya liglerinde kulüp piyasa değerleriyle sportif performans arasında tam anlamıyla doğrudan bir ilişki kurmak zor olsa da, potansiyel transfer geliri, oyuncu portföy kalitesi ve yaş dengesi gibi faktörler kulüp değerlemelerinde belirleyici olmaktadır. Serie A’daki büyük kulüplerin değer kayıpları, Serie B’deki orta ölçekli kulüplerin büyümesiyle karşıt bir tablo çizmektedir. Bu durum, İtalya futbolunun yalnızca sahadaki başarıya değil, kadro yapısı ve mali sürdürülebilirlik stratejilerine de dayalı olarak şekillendiğini göstermektedir.

İspanya

İspanya futbol ekonomisi, 2024–2025 sezonunda hem LaLiga hem de LaLiga2 düzeyinde dikkat çekici piyasa değeri değişimleri ve lig performanslarıyla Avrupa'nın en çok konuşulan liglerinden biri olmaya devam etmektedir. Veriler, hem zirve yarışındaki kulüplerin istikrarını hem de alt sıralardaki değer dalgalanmalarını gözler önüne sermektedir.

LaLiga'da FC Barcelona (%+16,57) ve Athletic Bilbao (%+15,19) gibi kulüpler yüksek piyasa değeri artışıyla dikkat çekerken, Real Madrid %5,22 gibi görece düşük bir artış göstermiştir. Bununla birlikte, Real Madrid toplam piyasa değeri açısından zirvedeki yerini korumaktadır. Ligde dikkat çeken diğer bir unsur da Espanyol Barcelona'nın %33,63’lük artışa rağmen ligde ilk 10 dışında kalmasıdır. Bu durum, daha çok kadro yaşı, oyuncu potansiyeli ve transfer beklentilerine göre şekillenmiştir. Öte yandan, Sevilla FC (%–5,82), Real Betis (%–10,03), Real Sociedad (%–10,99) ve Valencia CF (%–17,35) gibi köklü kulüplerin piyasa değeri düşüşleri, ekonomik istikrarsızlık ve sahadaki performansla gibi etmenlere işaret etmektedir.

LaLiga2 seviyesinde ise piyasa değerinde güçlü artış gösteren kulüpler dikkat çekmektedir. Özellikle CD Mirandés (%+86,84), Córdoba CF (%+43,21) ve Racing Santander (%+38,66) gibi kulüpler, genç oyuncu gelişimi ve potansiyel yatırım fırsatlarıyla öne çıkmıştır. Ancak UD Almería (%–16,55), Granada CF (%–30,26) ve Cádiz CF (%–34,73) gibi kulüplerin piyasa değeri düşüşleri, lig performansındaki dengesizliklerle paralellik göstermektedir. Sonuç olarak, İspanya'daki piyasa değeri eğilimleri, yalnızca sportif performansa dayanmamakta; altyapı üretkenliği, transfer stratejileri ve oyuncu profilleri gibi yapısal unsurlarla şekillenmektedir. LaLiga’daki büyük kulüplerin göreli istikrarı, LaLiga2'deki yüksek değişkenlikle birlikte değerlendirildiğinde; İspanyol futbolunun rekabet gücünü farklı düzlemlerde sürdürdüğü görülmektedir.

Almanya

Almanya futbolu, 2024–2025 sezonunda Bundesliga ve 2. Bundesliga düzeylerinde dikkat çekici piyasa değeri değişimleriyle öne çıkmaktadır. Lig yapısının istikrarı, seyirci potansiyeli ve genç oyuncu gelişimine verdiği önem, birçok kulübün finansal görünümünde doğrudan etkili olmuştur.

Bundesliga tarafında en yüksek piyasa değeri artışı, %69,84 ile 1. FSV Mainz 05’e aittir. Kulüp, sezonu lig 6.’sı olarak iyi bir yerde tamamlamış; potansiyelli oyuncu yapısı ve performans yükselişiyle yatırımcı ilgisi toplamış görünmektedir. Holstein Kiel (%44,37) ve Heidenheim 1846 (%29,17) gibi alt sıralarda kalan kulüplerin de yüksek artış oranları, ligdeki rekabette geride kalmanın mali büyümeye engel olmadığını göstermektedir. Bununla birlikte, Bayern Münih (%–8,28), Borussia Dortmund (%–5,46) ve RB Leipzig (%–6,99) gibi üst düzey kulüplerin piyasa değeri düşüşleri dikkat çekicidir. Bu düşüşler, yıldız oyuncuların yaşlanması, sözleşme durumları ile ilişkilendirilebilir. Özellikle Bayern Münih gibi lig lideri bir kulübün değer kaybı yaşaması, sportif performanstan bağımsız olarak piyasa algısının önemini ortaya koymaktadır.

2. Bundesliga ise piyasa değeri artış oranlarının genel olarak daha yüksek olduğu bir yapı sergilemektedir. 1.FC Nürnberg (%77,95), Elversberg (%75,42) ve SC Paderborn 07 (%62,62) gibi kulüpler, genç oyuncu gelişimi, sportif çıkış ve geleceğe dönük yatırım beklentileriyle öne çıkmaktadır. Ancak bu pozitif tabloya karşın, 1. FC Köln (%–12,68) gibi büyük kulüplerin değer kaybı yaşamaları, inişli çıkışlı sportif performansın piyasa yansımasına doğrudan etkisini göstermektedir. Alman futbol sisteminde genel eğilim, finansal büyümenin sadece sportif başarıya bağlı kalmadığını; genç yetenek gelişimi, yapısal planlama ve kurumsal strateji ile sürdürülebilir hale geldiğini göstermektedir. Hem Bundesliga hem de 2. Bundesliga’da gözlemlenen bu farklılaşmalar, Almanya'nın uzun vadeli futbol ekonomisinde istikrar ile dönüşüm arasındaki dengeyi koruduğunu göstermektedir.

Fransa

Fransa futbolu, 2024–2025 sezonu itibarıyla Ligue 1 ve Ligue 2 düzeyinde önemli piyasa değeri dalgalanmalarına sahne olmuştur. Kulüplerin finansal değerlerinde gözlemlenen artışlar ve düşüşler, sportif performanstan çok daha fazlasının etkili olduğunu ortaya koymaktadır.

Ligue 1 kulüplerinden Paris Saint-Germain, lig lideri olmasının yanı sıra 923,5 milyon € ile en yüksek piyasa değerine sahip takımdır. Ancak artış sadece %4,62 düzeyinde gerçekleşmiştir. Buna karşılık, RC Strasbourg Alsace (%39,59), AJ Auxerre (%29,04) ve LOSC Lille (%28,52) gibi takımlar sezonu PSG'nin gerisinde tamamlasalar da piyasa değer artışı bakımından dikkat çekici bir yükseliş göstermişlerdir. Bu durum, genç oyunculara yatırım, transfer beklentisi ve performans potansiyelinin piyasa değerlemesinde belirleyici olduğunu göstermektedir. Düşüş yaşayan takımlar arasında Montpellier HSC (%–38,82), RC Lens (%–26,34) ve Olympique Lyon (%–11,36) gibi kulüpler yer almaktadır. Özellikle Montpellier'nin hem sportif (lig sonuncusu) hem de finansal olarak büyük bir düşüş yaşaması, değer kaybının saha içi performansla doğrudan ilişkili olabileceğini göstermektedir. Olympique Marseille gibi güçlü ekiplerin bile %–4,36’lık değer kaybı yaşaması ise finansal değerlemenin sadece sportif başarıya değil, daha uzun vadeli stratejik planlamaya bağlı olduğunu ortaya koymaktadır.

Ligue 2 tarafında ise USL Dunkerque (%151,14), Rodez AF (%54,59) ve EA Guingamp (%53,17) gibi kulüplerin piyasa değerinde ciddi artışlar yaşanmıştır. Bu yükselişler, genç oyuncuların gelişimi ve üst lige çıkma potansiyeliyle doğrudan ilişkilidir. Öte yandan, FC Lorient (%–20,30) ve AC Ajaccio (%–20,66) gibi kulüplerin piyasa değerinde düşüş yaşaması, hem sportif istikrarsızlık hem de kadro yapısındaki zayıflıkla açıklanabilir. Genel olarak Fransa ligleri, 2024–2025 sezonunda hem Ligue 1’deki büyük kulüplerin görece durağanlığı hem de Ligue 2’deki yüksek potansiyelli sıçramalarla farklı bir ekonomik yapı sergilemiştir. Bu tablo, Fransa futbolunun yalnızca rekabetçi değil, aynı zamanda finansal olarak dinamik ve potansiyel odaklı bir sistemle yönetildiğini göstermektedir.

Hollanda

Hollanda futbolu, 2024–2025 sezonunda Eredivisie ve Keuken Kampioen Divisie düzeylerinde önemli piyasa değeri değişimlerine sahne olmuş; özellikle genç oyuncu üretimi ve kulüp altyapıları üzerinden şekillenen finansal gelişmeler ön plana çıkmıştır.

Eredivisie’de birçok orta ve alt sıra kulübü piyasa değeri açısından ciddi artışlar göstermiştir. Özellikle FC Groningen (%130,45), Go Ahead Eagles (%99,28) ve AZ Alkmaar (%85,92) dikkat çeken yükselişlere imza atmıştır. Bu artışlar, genç oyuncuların vitrine çıkması, transfer potansiyeli ve uluslararası görünürlük ile yakından ilişkilidir. Bu kulüplerden bazıları ligde orta sıralarda yer alsa da, oyuncu satış değeri ve potansiyel kar beklentileri finansal değerlemelerini yukarı taşımıştır. Öte yandan, Ajax Amsterdam (%–13,62) ve PSV Eindhoven (%–1,80) gibi ülkenin önde gelen kulüplerinin piyasa değeri düşüşleri dikkat çekmektedir. Ajax’ın değer kaybı, yıldız oyuncuların ayrılması ve zayıflayan sportif istikrarla açıklanabilir. Almere City FC ve RKC Waalwijk gibi kulüpler ise hem sportif hem de finansal olarak sezonun en zayıf performanslarını göstermiştir.

Keuken Kampioen Divisie’de en çarpıcı yükseliş, AZ Alkmaar U21 (%310,89) ve PSV Eindhoven U21 (%221,81) gibi akademi takımlarında gözlenmiştir. Bu durum, Hollanda futbol sisteminin altyapı odaklı ve oyuncu yetiştirme temelli yapısının piyasa değerine doğrudan etkisini yansıtmaktadır. Bununla birlikte, SC Cambuur (%45,16), SC Telstar (%50,77) ve Excelsior Rotterdam (%31,64) gibi kulüplerin de değer artışları, hem lig sıralamasındaki başarı hem de genç oyuncu üretiminin finansal geri dönüşü ile ilişkilidir. FC Volendam (%17,27) gibi zirveye oynayan kulüplerin bile göreli düşük artış göstermesi, piyasa değerinin sadece sportif başarıdan ibaret olmadığını bir kez daha ortaya koymaktadır.

Hollanda lig yapısında, özellikle altyapıya dayalı kulüp modelleriyle piyasa değeri artışları göze çarpmaktadır. Eredivisie’de PSV ve Ajax gibi büyüklerin değer kaybetmesi; buna karşın AZ Alkmaar, Utrecht, Groningen gibi kulüplerin yükselmesi, ligde dengeli bir finansal rekabetin oluştuğuna işaret etmektedir. 2. ligdeki U21 takımlarının değer sıçraması ise Hollanda’nın Avrupa futboluna oyuncu ihraç eden rolünü pekiştirmektedir.

Portekiz

Portekiz futbolu, 2024–2025 sezonunda Liga Portugal ve Liga Portugal 2 düzeylerinde, piyasa değeri artışları ve sportif performans arasındaki ilişki açısından çarpıcı veriler sunmuştur. Özellikle genç oyuncu üretimi ve Avrupa vitrinine çıkma potansiyeli, değerlemelerde belirleyici olmuştur.

Liga Portugal’da, piyasa değeri artışında zirvede CD Santa Clara (%151,16) yer almaktadır. Takım, bu yükselişi sezonu beşinci sırada tamamlayarak sportif başarıyla da desteklemiştir. Rio Ave FC (%87,23) ve Estoril Praia (%78,71) gibi orta sıra kulüpleri de önemli değer artışları yakalamışlardır. Büyük kulüpler arasında, Sporting CP (%30,06) istikrarlı bir yükselişle öne çıkarken, SL Benfica (%11,83) ve FC Porto (%3,68) daha sınırlı artışlar göstermiştir. Bu takımların halihazırda yüksek değerlerinin olması, artış oranlarının düşük görünmesine neden olmaktadır. Buna karşın, Boavista FC (%1,29) neredeyse yerinde sayarken, FC Arouca (%–8,81) sezon sonunda hem sportif hem finansal düşüş yaşayan tek takım olmuştur. SC Braga (%1,85) gibi Avrupa kupalarında sıklıkla yer alan kulüplerin düşük artışı da dikkat çekicidir.

Liga Portugal 2’de, değer artış oranları birinci lige kıyasla çok daha yüksektir. Özellikle FC Felgueiras 1932 (%73,57), Paços de Ferreira (%69,83) ve SC União Torreense (%65,66) gibi takımlar, potansiyel yükseliş beklentisiyle önemli piyasa değeri kazanmışlardır. CD Tondela (%57,78) lig birincisi olarak sportif başarıyı finansal artışla birleştirirken, SL Benfica B (%–3,04) ve Portimonense SC (%–18,85) gibi rezerv veya zayıf performans gösteren ekiplerde düşüş yaşanmıştır. Olumsuz dikkat çeken bir diğer örnek ise Leixões SC (%–21,12)’dir. Bu kulüp hem sportif başarıdan uzak kalmış hem de değer kaybetmiştir. Buna karşın, FC Vizela (%3,61) gibi bazı takımlar, yüksek sıralarda yer almasına rağmen değer artışında geride kalmıştır. Bu durum, yatırımcının yalnızca sportif başarıya değil, transfer potansiyeline ve genç kadro yapısına da dikkat ettiğini göstermektedir.

Portekiz futbolu, piyasa değerleri açısından iki farklı dinamiğe sahiptir. Liga Portugal’da, büyük kulüplerin değerleri durağanlaşırken, orta sıralardaki sürpriz takımlar yükselişe geçmiştir. Liga Portugal 2’de ise sportif başarıdan bağımsız olarak, genç oyunculara sahip ve üst lig hedefi taşıyan takımlar üksek artışlar yaşamıştır. Bu tablo, Portekiz’in Avrupa futbolundaki “yetiştirici ülke” rolünü pekiştirirken, kulüplerin sürdürülebilir bir mali yapı için genç yeteneklere yatırım yapma stratejilerini benimsediklerini göstermektedir.

Belçika

Belçika futbolu, 2024–2025 sezonunda Jupiler Pro League ve Challenger Pro League düzeylerinde piyasa değeri artışları ve sportif performans arasında dikkat çekici bir ilişki sergilemiştir.

En üst düzey lig olan Jupiler Pro League’de, en yüksek artışı Sint-Truidense VV (%81,67), KRC Genk (%72,87) ve FCV Dender EH (%68,75) göstermiştir. Bu kulüpler, genç oyuncuların gelişimi ve potansiyel transfer gelirleri sayesinde değer kazanmıştır. Özellikle KRC Genk, hem sportif başarıda ligin zirvesinde yer alarak hem de finansal büyümeyle öne çıkmıştır. Club Brugge KV %36,06’lık artışla güçlü bir çizgi sergilerken, RSC Anderlecht (%–8,72) ve Cercle Brugge (%–22,06) gibi diğer köklü kulüpler piyasa değeri açısından düşüş yaşamıştır. Bu durum, performans istikrarsızlığı, Avrupa kupalarındaki görünürlük eksikliği veya kadro yaş ortalamasındaki olumsuz yapılarla açıklanabilir.

2.lig olan Challenger Pro League, yatırım potansiyeli açısından çok daha dikkat çekici veriler sunmuştur. En çarpıcı örnekler arasında RAAL La Louvière (%351,22), KSC Lokeren-Temse (%277,30) ve Jong Genk (%175,38) gibi kulüpler yer alır. Bu artışlar, hem kadro değerinin başlangıçta yaşlarından dolayı düşük olması hem de yatırımcı ilgisinin genç oyuncu gruplarına yönelmesiyle açıklanabilir. Aynı zamanda, Zulte Waregem (%19,17) ve SK Beveren (%30,00) gibi üst sıralarda yer alan takımların değer artışı daha sınırlı kalmıştır. Bu durum, kulüplerin genç yetenek portföyünden çok sportif başarıya odaklı bir yapı sergilediğini düşündürmektedir. Negatif dikkat çeken kulüplerden Lommel SK (%–19,47) hem finansal hem sportif olarak düşüşü, yatırımcı ilgisinin azaldığını göstermektedir.

Belçika futbolu, hem sportif rekabet hem de ekonomik değer açısından Avrupa futboluna oyuncu yetiştiren bir merkez olma işlevini sürdürmektedir. Jupiler Pro League, artık sadece büyük kulüplerin değil, gençlik yatırımı yapan orta ölçekli kulüplerin de finansal olarak yükseldiği bir lig haline gelmiştir. Challenger Pro League, yüksek oranlı değer artışlarıyla yatırımcıların “geleceğin yıldızlarını” izlediği bir vitrin niteliğindedir. Genç oyuncu odaklı stratejiler ve Avrupa kupalarındaki görünürlük, kulüp değerleri üzerinde doğrudan etkilidir. Düşen piyasa değeri yaşayan kulüpler, ya sportif istikrarsızlığa ya da uluslararası görünürlük eksikliğine sahiptir. Bu analiz, Belçika futbolunun sadece sahada değil, kulüp yapıları ve genç oyuncu gelişimi açısından da Avrupa’nın dikkatle izlenmesi gereken pazarlarından biri olduğunu göstermektedir.

Çekya

Çekya futbolu, 2024–2025 sezonunda Chance Liga (1. Lig) ve ChNL (2. Lig) düzeylerinde gösterdiği piyasa değeri eğilimleriyle dikkat çekmiştir. UEFA ülke sıralamasında 9. sırada yer alan ülke, genç oyuncuların gelişimi ve yerel kulüplerin uluslararası vitrine çıkma hedefi doğrultusunda önemli yapısal değişimler yaşamaktadır.

Chance Liga’da piyasa değeri açısından en yüksek artışlar, FC Banik Ostrava (%46,33), FC Viktoria Plzen (%44,73) ve MFK Karvina (%37,34) gibi kulüplerden gelmiştir. Banik Ostrava ve Viktoria Plzen aynı zamanda sportif olarak da ilk üçte yer almıştır. Lig lideri SK Slavia Prague (%21,04) ve ikincisi AC Sparta Prague (%24,39) daha düşük oranlı artışlar gösterse de, yüksek başlangıç değerleri nedeniyle bu artışlar dikkate değerdir. SK Dynamo Ceske Budejovice ise hem sportif hem finansal açıdan ligin en zayıf takımı olmuş ve yalnızca %5,96’lık bir artışla dikkat çekmiştir. Negatif değerdeki tek takım 1.FC Slovacko (%–8,27) olmuş, bu da muhtemelen yaşlanan kadro ve sınırlı transfer beklentisi ile açıklanabilir.

2.lig olan ChNL, dramatik piyasa değeri artışlarıyla ön plana çıkmıştır. En yüksek artış oranı, FC Banik Ostrava B (%215,79), SK Slavia Prag B (%141,55) ve AC Sparta Prag B (%19,51) gibi büyük kulüplerin B takımlarında gözlemlenmiştir. Bu yükseliş, genç yeteneklerin pazarlanabilirliği ve gelecekteki transfer potansiyelinin piyasada değer bulduğunu göstermektedir. Diğer yandan, MFK Chrudim ve Zbrojovka Brno gibi sportif olarak başarılı ama düşük piyasa değerli kulüpler de %10–30 bandında değer kazanmıştır. FC Zlin, ligin lideri olmasına rağmen değer kaybeden (%–3,63) nadir örneklerden biri olmuş, bu durum da gençlik odaklı stratejilerin önemini bir kez daha ortaya koymuştur. Düşüş yaşayan takımlar arasında ise MFK Vyskov (%–5,07), Slezsky FC Opava (%–7,28) ve FK Viktoria Zizkov (%–22,59) yer almıştır. Bu kulüplerin, ya yaş ortalaması yüksek kadrolara sahip olmaları ya da ulusal ve uluslararası görünürlükten uzak olmaları bu gerilemeyi açıklamaktadır. Özellikle B takımları, transfer pazarı ve genç oyuncu değerlemesi bakımından ana takımlar kadar değer kazanmaktadır. Sonuç olarak, Çek futbol sistemi, Avrupa pazarına oyuncu sunma kapasitesiyle, hem sportif hem finansal anlamda gelişime açık ve dikkatle izlenmesi gereken bir futbol ekonomisi sunmaktadır.

Türkiye

UEFA sıralamasında 10. sırada bulunan Türkiye, 2024–2025 sezonunda hem Süper Lig hem de 1. Lig düzeyinde oldukça heterojen bir piyasa değeri görünümüne sahiptir. Genel toplamda transfer döneminde yaklaşık %6,7'lik bir artışla 1 milyar Euro bandını geçen Süper Lig, Avrupa’nın ilk 10 ülkesi arasında en düşük artış oranına sahip liglerden biri olarak dikkat çekmektedir.

Türkiye Süper Ligi’nde Göztepe (%65,45), Galatasaray (%41,02) ve Kasımpaşa (%39,91) gibi kulüpler piyasa değerini kayda değer ölçüde artırmıştır. Ancak Hatayspor (-14,59%), Beşiktaş (-%16,99), Sivasspor (-%19,11), Kayserispor (-32,89%) ve Adana Demirspor (-%40,11) gibi kulüplerdeki dramatik düşüşler, toplam artışı sınırlamıştır. Süper Lig’de yalnızca Galatasaray ve Fenerbahçe’nin piyasa değeri 200 milyon Euro’nun üzerindedir ve bu iki kulüp toplam lig değerinin büyük bir kısmını oluşturmaktadır. Buna rağmen Fenerbahçe’nin artışı %0,21 gibi neredeyse durağan bir düzeydedir. Durum, Türkiye’de büyük kulüplerin finansal büyümeyi sürdürülebilir kılmakta zorlandığını göstermektedir.

1.Lig düzeyinde ise İstanbul takımları olan Fatih Karagümrük (%92,48), Ümraniyespor (%83,40) ve Esenler Erokspor (%80,75) gibi takımlar ciddi piyasa değeri artışlarıyla öne çıkarken; Ankaragücü (-%46,70), Pendikspor (-%22,03) ve Yeni Malatyaspor (-%76,83) gibi kulüplerin dramatik gerilemeleri 2. lig seviyesindeki kırılgan finansal yapıyı gözler önüne sermektedir. 1.Lig’deki artışların çoğu, Süper Lig’den düşen ya da çıkma mücadelesi veren kulüplerin kadro yapılanmasına bağlıdır. Örneğin, İstanbulspor’un %4,59’luk düşüşüne rağmen ligin zirvesinde yer alması; sportif başarı ile piyasa değeri arasında doğrudan bir ilişki olmadığını, piyasa değerinin daha çok oyuncu kalitesi ve genç potansiyellere bağlı olduğunu göstermektedir.

2024–2025 sezonu itibarıyla Türkiye, UEFA sıralamasındaki 10. konumuna rağmen Avrupa'nın diğer önde gelen ligleriyle kıyaslandığında durağan ve parçalı bir piyasa değeri gelişimi sergilemiştir. Süper Lig’de Galatasaray ve Göztepe gibi kulüplerin yükselişi, lig ortalamasını yukarı taşırken; Beşiktaş, Adana Demirspor ve Trabzonspor gibi köklü takımların yaşadığı değer kayıpları, finansal sürdürülebilirlik ve yatırım stratejilerinde sorunlara işaret etmektedir. Türkiye’nin futbol ekonomisinde değer üretimi, büyük kulüplerin sportif başarısına ve Avrupa vitrinine çıkma kapasitesine bağlı görünmektedir. Ancak genç oyuncu geliştirme, ihracat ve kulüpler arası finansal denge açısından bakıldığında, Türkiye ligleri sürdürülebilir büyüme için yapısal reformlara ve stratejik yatırım planlamasına ihtiyaç duymaktadır. Bu bağlamda, Türkiye’nin Avrupa futbolundaki rekabet gücünü artırabilmesi, yalnızca transfer harcamalarıyla değil; altyapı yatırımları, finansal denetim, yerli oyuncu gelişimi ve Avrupa kupalarında istikrarlı performans gibi çok boyutlu stratejilerle mümkündür.

Genel Sonuç

2024–2025 sezonu, Avrupa futbolunun yalnızca sportif başarıya değil, kulüplerin piyasa değeri yaratma kabiliyeti, oyuncu yetiştirme stratejileri ve yatırım sürdürülebilirliğine de dayandığını bir kez daha göstermiştir. İncelenen 10 ülke – Almanya, Fransa, Hollanda, Portekiz, Belçika, Çekya, Türkiye, İngiltere, İtalya ve İspanya – futbol ekonomisinin dinamiklerini çok farklı biçimlerde yansıtmaktadır.

Almanya, Hollanda ve Belçika gibi liglerde genç oyuncu odaklı yapı, Avrupa vitrinine çıkabilme kapasitesi ve düzenli transfer geliri sayesinde birçok kulübün piyasa değerinde önemli artışlar gözlemlenmiştir. İngiltere, İtalya ve İspanya gibi "Big 5" ülkelerde yüksek piyasa değerleri korunmuş ancak bu ülkelerdeki kulüplerin çoğu negatif büyüme ya da çok sınırlı artış sergilemiştir. Bu durum, artık değer üretiminin yalnızca “büyük harcama” ile sürdürülemediğini, verimli transfer planlaması ve oyuncu ihracatının şart olduğunu ortaya koymaktadır.

Tüm ülkelerde öne çıkan ortak tema, altyapı yatırımı yapan, genç oyunculara süre veren ve Avrupa kupalarına istikrarlı katılım sağlayan kulüplerin ekonomik anlamda daha istikrarlı bir büyüme gösterdiğidir. Sonuç olarak, Avrupa futbol ekonomisi çok merkezli bir yapıya evrilmektedir. Artık yalnızca büyük kulüpler değil; altyapı, scouting ve transfer planlaması güçlü olan orta ölçekli kulüpler de değer üretiminde başat rol oynamaktadır. Bu süreçte ülkeler arası rekabet sadece sahada değil, piyasa değeri ve oyuncu ekonomisi alanında da sertleşmektedir. Avrupa futbolunun geleceğini bu çok katmanlı rekabet belirleyecektir.

Tweet

Tweetle                      Paylaş                        Paylaş