Tolga Genç 29 Temmuz 2025 Avrupa Kadınlar Futbol Şampiyonası 27 Temmuz Pazar günü İngiltere’nin şampiyonluğu ile sona erdi.

Erkeklerde de önde gelen futbol ülkeleri yanı sıra daha çok İskandinavların tam kadro ve yoğun bir şekilde temsil edildiği; Doğu Avrupalıların Polonya dışında kendine yer bulamadığı bir turnuvaydı. Ev sahibi isviçre, beş büyük futbol ülkesi yanı sıra İsveç ve Norveç de çeyrek finale kalmayı başardı. Yarı finale yükselen dört ülke ise İngiltere, İspanya, Almanya ve İtalya’yaydı. Hemen hemen bütün katılımcılar ekonomik olarak da oldukça güçlü ülkelerin milli takımlarıydı (Grafik 1).

Grafik 1: Finallere Katılanlar ve Çeyrek Finale Kalanlar

Bu yazının kalanında katılımcıların kadrolarında yer verdiği oyuncuların kariyerlerinde devam ettiği kulüplere odaklanacağız. Merak ettiğimiz İskandinavlar hariç erkeklerdeki güçlü ülkelerin ön planda olduğu bu turnuvadakine paralel bir görünüm kulüplerde de var mı? Turnuvada 19 farklı federasyona bağlı kulüplerden oyuncu yer aldığı görülüyor, yani 16 milli takıma 19 federasyon yer aldığı odukça kapalı bir görünüm mü var?

Oyuncuların Federasyonlara Dağılımı

Grafik 2, turnuvada yer alan oyuncuların federasyonlara göre dağılımını yüzdesel olarak göstermektedir. En yüksek yüzdeyle İngiltere federasyonu öne çıkmaktadır; yaklaşık yüzde 24’lük oran, turnuvada dört oyuncudan birinin İngiltere kulüplerinde oynadığını ortaya koymaktadır. Bu, İngiltere Kadınlar Süper Ligi’nin (WSL) son yıllardaki yükselişini ve Chelsea, Arsenal, Manchester City gibi kulüplerin uluslararası çekim gücünü teyit eder niteliktedir. Almanya federasyonu ikinci sıradadır ve yüzde 13,26 civarında bir oranla, Wolfsburg ve Bayern Münih gibi kulüpler ön plana çıkmaktadır. İtalya ve İspanya federasyonlarının sırasıyla yüzde 13,01 ve yüzde 11,38’lik katkıları, Serie A Femminile ve Liga F’nin Avrupa kadın futbolundaki yükselen statüsünü kanıtlamaktadır. Fransa yüzde 7,59’luk katkısıyla Lyon ve Paris Saint-Germain gibi kulüplerin önemini gösterirken, İsveç, ABD ve Portekiz federasyonları yüzde 5 civarındaki oranlarla orta sıralarda yer almaktadır.

Grafik 2: Federasyon Bazında Oyuncu Oranları

Grafikte dikkat çeken bir diğer nokta, Avrupa dışı federasyonların varlığıdır. ABD, Meksika ve Kanada gibi ülkeler, küçük yüzdelerle de olsa turnuvaya oyuncu göndermektedir 16’nın dışındaki üç federasyon da bu üçüdür. Özellikle ABD’nin yüzde 4,34’lük katkısı, NWSL’nin Avrupa dışındaki en güçlü oyuncu üretim merkezi olduğunu göstermektedir. Bu durum, Avrupa Şampiyonası gibi kıta bazlı turnuvalarda bile küresel bir oyuncu sirkülasyonunun olduğunu ortaya koymaktadır. İskandinavlar içinde yüzde 5,96’lık payı ile İsveç kılüpleri ön plandadır. Hollanda yüzde 3,25 ve Norveç de yüzde 2.71 ile onu takip etmektedir. Ev sahibi İsviçre, Belçika, İzlanda, Polonya, Danimarka ve Finlandiya gibi ülkeler ise yüzde 1-2 bandındadır ve bu oran daha çok yerel oyuncularla sınırlıdır. Bu ülkelerin turnuvada daha sınırlı bir temsil gücüne sahip olduğunu gösterir. Bunun nedeni, hem bu ülkelerdeki liglerin profesyonelleşme seviyesinin Avrupa’nın büyük ligleri kadar gelişmiş olmaması hem de milli takımlarının turnuvaya katılmakla birlikte üst seviye oyuncu üretiminde henüz yeterli derinliğe ulaşmamış olmasıdır.

Bu dağılım, kadın futbolunun Avrupa merkezli görünmesine rağmen aslında küresel bir etkileşim içinde olduğunu vurgulamaktadır. Beşinin toplamı yüzde 70 olan İngiltere, Almanya, İtalya, İspanya ve Fransa gibi ligler üst sıralarda yer alırken, ABD’nin varlığı futbolun küresel transfer yapısına ışık tutar. Ayrıca, İsveç ve Norveç gibi kuzey ülkelerinin, küçük liglerine rağmen yüksek kaliteli bireysel oyuncular üretme kapasitesi, kadın futbolunda çeşitliliğin ve farklı futbol kültürlerinin önemini ortaya koymaktadır.

Tablo 1 federasyonların turnuvaya gönderdiği oyuncu sayılarını ve bu oyuncuların kendi ülkelerinin milli takımlarında mı yoksa başka ülkelerin milli takımlarında mı yer aldığını göstermektedir.

Tablo 1: Kulüp Oyuncularının Milli Takım Dağılımları

Tablodaki veriler incelendiğinde, İngiltere kulüplerinin toplam 90 oyuncusunun yalnızca 19’u İngiltere milli takımında görev alırken, geri kalan 71 oyuncu diğer ülkelerin milli takımlarını temsil etmektedir. Bu durum, İngiltere liginin erkeklerde olduğu gibi uluslararası bir merkez hâline geldiğini ve dünyanın dört bir yanından yetenekleri çektiğini göstermektedir. Chelsea, Arsenal ve Manchester City gibi kulüplerin kadrolarında yer alan çok sayıda yabancı oyuncunun, kendi milli takımlarına geri dönerek Avrupa Şampiyonası’nda mücadele etmesi bu tabloyu açıklamaktadır.

Almanya kulüpleri gönderdiği 49 oyuncunun 19’u kendi milli takımında oynarken, 30’u diğer milli takımlarda yer almaktadır. Bu tablo, Frauen-Bundesliga’nın hem Alman oyuncu yetiştirme kapasitesini hem de uluslararası oyunculara olan çekiciliğini yansıtmaktadır. Wolfsburg ve Bayern Münih gibi kulüpler, hem Alman futbolunun omurgasını oluşturmakta hem de Avrupa’nın farklı ülkelerinden oyunculara ev sahipliği yapmaktadır. İtalya kulüpleri 48 oyuncu ile benzer bir toplam katkıya sahiptir, ancak bu oyuncuların 22’si İtalya milli takımında, 26’sı ise diğer milli takımlarda yer almaktadır. İtalya milli takımının bir oyuncu hariç hepsi İtalya’da kariyerlerinde devam etmektedir. Serie A Femminile’nin son yıllarda yabancı oyuncu transferlerinde artış göstermesi, bu dengenin oluşmasında etkili olmuştur. Özellikle Roma ve Juventus kadın takımları, hem yerel hem de uluslararası düzeyde önemli oyuncular barındırmaktadır.

42 oyuncusu yer alan İspanya kulüplerinin gönderdiği oyuncuların 17’si İspanya milli takımında, 25’i ise diğer milli takımlarda oynamaktadır. Barcelona başta olmak üzere kulüpler, kendi milli takımlarına çok sayıda oyuncu verirken aynı zamanda farklı ülkelerin milli takımlarına da katkı sağlamaktadır. Bu durum, İspanya liglerinin çok uluslu bir yapı kazandığını göstermektedir. Fransa kulüplerinden gelen 28 oyuncunun yarısından fazlası Fransa milli takımında oynamaktadır. Lyon ve Paris Saint-Germain kadın takımları, Fransa milli takımının temelini oluşturmakla birlikte, kadrolarında bulunan yabancı oyuncularla diğer milli takımlara da katkıda bulunmaktadır. Portekiz kulüpleri 16 oyuncu ile görece düşük bir katkı sağlamış ancak dikkat çekici bir özellik göstermiştir: 14 oyuncu Portekiz milli takımında, yalnızca 2 oyuncu ise diğer milli takımlarda yer almaktadır. Bu durum, Portekiz liginin daha yerel odaklı olduğunu ve yabancı oyuncu transferinde sınırlı hareketlilik gösterdiğini ortaya koymaktadır.

İsveç kulüpleri 22 oyuncu göndermiş olup, bunların yalnızca dördü İsveç milli takımında, 18’i ise diğer milli takımlarda yer almaktadır. İsveçli oyuncular çoğunlukla İngiltere ve Almanya’da kariyerlerinde devam ederken Damallsvenskan’da yer alan kulüpler özellikle Fin ve İzlandalı oyuncular için bir fırsat olmuştur.  Benzer bir durum daha az oyuncuyla Norveç için de geçerlidir.  Hollanda, İsviçre ve Belçika federasyonları orta sıralarda yer almaktadır. Hollanda 12 oyuncu ile katkı sağlarken bunların 5’i kendi milli takımında, 7’si diğer milli takımlarda forma giymektedir. İsviçre 9 oyuncusunun beşini kendi milli takımına, dördünü diğer milli takımlara vermektedir. Belçika ise 8 oyuncusunun 7’sini kendi milli takımına göndermekte, yalnızca 1 oyuncusu farklı bir milli takımda forma giymektedir. Belçikalı oyuncular Hollanda, İngiltere ve İtalya’ya dağılmıştır. Hollandalı oyuncuların on tanesi İngiltere’dedir ve İsviçreliler de ağırlıklı olarak Almanya’dadır. İzlanda, Danimarka, Polonya ve Finlandiya kulüpleri çok az oyuncuyla temsil edilmiştir ve bu milli takım oyncuları genellikle yurtdışında oynamaktadır. İzlanda ve Finlandiya’nın İsveç ve Norveç ilişkisinden daha önce bahsetmiştik, Danimarka’nın onlardan farklı olarak dokuz oyuncusu İtalya’da kariyerine devam etmektedir.

Buraya kadar olan dağılımların erkeklere paralel olduğu söylenebilir. İskandinavlar erkeller şampiyonalarında bu seviyede temsil edilmese de oyuncuların birbirlerine liglerinde oynaması benzer bir durumdur. Avrupa dışı federasyonlar da tabloya dâhildir. İskandinavlar dışında ABD federasyonu 16 oyuncu ile dikkat çekici bir katkı yapmıştır. NWSL’in uluslararası oyuncular için bir cazibe merkezi olması nedeniyle bu oyuncular farklı Avrupa milli takımlarına dağılmış durumdadır. Meksika ve Kanada ise ikişer oyuncu ile sınırlı katkı sağlamaktadır; bu da Kuzey Amerika’nın Avrupa Şampiyonası’na olan dolaylı etkisini göstermektedir.

Önde Gelen Kulüpler

Tablo 2, 2025 Avrupa Kadınlar Futbol Şampiyonası’na en fazla oyuncu gönderen on kulübü ve bu kulüplerin toplam oyuncu sayısı içindeki paylarını göstermektedir. Tabloya göre en fazla oyuncu gönderen kulüp, Barcelona’dır. Barcelona, 18 oyuncu ile turnuvaya katılan oyuncuların yaklaşık yüzde 4,88’ini tek başına karşılamaktadır. Bu durum, Barcelona kadın futbol takımının son yıllarda kazandığı Şampiyonlar Ligi şampiyonluklarının ve İspanya milli takımının temelini oluşturmasının bir yansımasıdır. Barcelona’nın kadrosu yalnızca İspanyol oyuncularla değil, aynı zamanda yabancı yeteneklerle de güçlenmiştir; bu nedenle kulüp hem kendi milli takımına hem de diğer Avrupa milli takımlarına yoğun katkı sağlamaktadır.

Tablo 2: En Çok Oyuncu Gönderen Kulüpler

Bayern Munich, 16 oyuncu ile ikinci sırada yer almakta ve yüzde 4,34’lük bir oranla turnuvaya önemli katkı yapmaktadır. Bayern Munich kadın takımı, Frauen-Bundesliga’nın en güçlü ekiplerinden biri olup, Almanya milli takımının omurgasını oluştururken aynı zamanda İsviçre ve Hollanda gibi komşu ülkelerin milli takımları başta olmak üzere birçok milli takıma da oyuncu vermektedir. Bayern’in altyapıya verdiği önem ve transfer politikaları, kulübün bu listede üst sıralarda yer almasını sağlamaktadır.

Chelsea, 14 oyuncu ile üçüncü sırada ve yüzde 3,79’luk paya sahiptir. Chelsea’nin yükselişi, İngiltere Kadınlar Süper Ligi’nin (WSL) son yıllarda artan popülaritesinin bir sonucu olarak değerlendirilebilir. Benzer şekilde 14 oyuncu ile listede yer alan İtalya’nın Juventus takımı da Serie A Femminile’nin temsil gücünü yansıtmaktadır. Juventus kadın takımı, İtalya milli takımının çekirdeğini oluştururken, kulüp bünyesindeki bazı yabancı oyuncular da turnuvada diğer milli takımlar adına sahaya çıkmaktadır.

İngiltere’den Arsenal, 13 oyuncu ile onları takip etmektedir ve yüzde 3,52’lik payla önemli bir katkı yapmaktadır. Kadrosunda İsveç, Hollanda ve Norveç milli takımlarından oyuncular bulundurması, kulübün uluslararası yapısını göstermektedir. Almanya’dan VfL Wolfsburg ve İngiltere’den Manchester City de 10’ar oyuncu ile listede yer almakta ve yüzde 2,71’lik katkı sağlamaktadır. Wolfsburg kadın futbolunda uzun süredir dominant bir kulüp olup Almanya milli takımına önemli katkılar yapmaktadır. Manchester City ise son yıllarda yaptığı transferlerle kadrosunu güçlendirmiştir.

Fransa federasyonundan Lyon ve Paris Saint-Germain, 9’ar oyuncu ile listede yer almakta ve yüzde 2,44’lük paya sahiptir. Lyon’un kadın futbolundaki tarihi başarıları ve altyapı üretim gücü, onu yalnızca Fransa’nın değil Avrupa’nın da en önemli oyuncu kaynaklarından biri hâline getirmiştir. Paris Saint-Germain ise özellikle son beş yılda yaptığı büyük yatırımlarla hem yerli hem de yabancı oyuncuların yoğunlaştığı bir kulüp konumuna gelmiştir. Dördüncü İngiliz kulübü olan Manchester United da aynı sayıda oyuncu göndermiştir ve WSL’nin güçlenen kulüplerinden biri olarak dikkat çekmektedir.

Bu on kulüp toplamda 122 oyuncu ile turnuvaya katılan tüm oyuncuların yüzde 33,06’sını karşılamaktadır, yani turnuvaya katılan her üç oyuncudan biri bu kulüplerden gelmektedir. Bu durum, kadın futbolunda da belirli kulüplerin nasıl bir güç odağı hâline geldiğini ve oyuncu gelişiminde merkezi bir rol üstlendiklerini açıkça ortaya koymaktadır. Ayrıca bu kulüplerin çoğunun Şampiyonlar Ligi’nde düzenli olarak boy göstermesi, kulüp düzeyindeki başarıların milli takım düzeyine doğrudan yansıdığını göstermektedir.

Kadın futbolunda en çok oyuncu gönderen kulüplerin dağılımı, erkeklerde Avrupa Şampiyonaları ve Dünya Kupaları öncesinde görülen tabloyla büyük ölçüde paralellik göstermektedir; her iki alanda da Barcelona, Bayern Munich, Chelsea ve Manchester City gibi ekonomik gücü yüksek, Şampiyonlar Ligi seviyesinde rekabet eden kulüpler milli takımlara en fazla oyuncu sağlayan merkezlerdir. Ancak dikkat çekici bir fark, kadın futbolunda erkelerde en ön sıralarda olmayan Wolfsburg ve Lyon gibi kadın oyununa özgü tarihi kulüplerin önemli bir rol oynamasıdır; Bunun dışında erkek futbolunda sınırlı etkisi olan ABD kulüplerinin kadınlarda hatırı sayılır bir etkisi olduğu görülmektedir. Bu durum, kadın futbolunun küresel gelişim dinamiklerinin erkek futbolundan kısmen farklılaştığını, ancak elit kulüp yoğunlaşması açısından benzer eğilimler taşıdığını göstermektedir.

Turnuva Sonuçlarının Değerlendirilmesi

2025 Avrupa Kadınlar Futbol Şampiyonası sonuçları incelendiğinde, grup aşamalarından itibaren öne çıkan ülkelerin büyük oranda güçlü kulüp altyapılarına sahip federasyonlar olduğu görülmüştür. İngiltere, Almanya, İspanya, Fransa ve yakın zamanda İtalya gibi hem milli takım düzeyinde başarı geçmişi olan hem de kulüp futbolunda yoğun yatırım yapan ülkeler, turnuvada ilerlemişlerdir. Özellikle İngiltere’nin geniş oyuncu havuzu ve Premier League kulüplerinin katkısı, takımın kadro derinliğini artırarak turnuvada istikrarlı ve dirençli bir performans sergilemesini sağlamıştır. İspanya, Barcelona merkezli kadrosuyla teknik oyunu ve topa sahip olma üstünlüğüyle dikkat çekerken; Almanya disiplinli savunması ve Bayern Munich – Wolfsburg hattından beslenen oyuncu grubuyla üst turlarda kendine yer bulmuştur. Fransa ise Lyon ve Paris Saint-Germain’in sağladığı yıldız oyuncularla hücum gücü yüksek bir performans ortaya koymuş ancak sonuna kadar gidememiştir. İtalya da özellikle Juventus ve Roma’ya dayanan kadrosuyla dikkat çekmiştir. Erkeklerden farklı olarak kadınlarda önemli bir konumda olan İskandinavların temsilcileri İsveç ve Norveç gibi ülkeler, güçlü bireysel oyuncular barındırsa da kulüp seviyesindeki sınırlı yatırımların da etkisiyle derinlik sorunu yaşamış ve çeyrek finalin ötesine geçememiştir.

Sonuç

Turnuva sonuçları, kadın futbolunda kulüp ve milli takım dinamikleri arasındaki güçlü ilişkiyi bir kez daha ortaya koymuştur. İngiltere, Almanya, İspanya, İtalya ve Fransa gibi ülkelerin aynı zamanda en çok oyuncu gönderen kulüplere sahip olması, altyapı yatırımı ve profesyonel lig yapılanmasının doğrudan başarıya yansıdığını göstermektedir. Bu tablo, erkek futbolundaki Avrupa Şampiyonaları ve Dünya Kupaları sonuçlarıyla büyük ölçüde paralellik taşımaktadır; güçlü liglere ve elit kulüplere sahip ülkeler, hem kadın hem erkek futbolunda istikrarlı biçimde üst sıralara çıkmaktadır. Bununla birlikte, kadın futboluna özgü dinamikler de dikkat çekmektedir. ABD gibi Avrupa dışı bir federasyonun oyuncu katkısına rağmen, Avrupa merkezli kulüplerin turnuva başarısında belirleyici olduğu görülmüştür. Ayrıca Wolfsburg ve Lyon gibi kadın futboluna özel tarihi kulüplerin etkisi, erkek futbolundaki örneklerden farklı bir profil çizmektedir. Sonuç olarak, turnuva hem kadın futbolunun erkek futbolundaki yapıları yansıttığını hem de kendi özgün kimliğini koruduğunu kanıtlamış, kulüp yatırımlarının ve profesyonelleşmenin milli takım düzeyinde başarıya nasıl dönüştüğünü somut biçimde göstermiştir.

Tweet

Tweetle                      Paylaş                        Paylaş