TBMM gündeminde bulunan Türk Ticaret Kanunu taslağındaki kurumsal yönetim ve denetime ilişkin normların hem şirket hem de dernek statüsündeki kulüplere uygulanmasını sağlayacak hükümlerin yer alacağı benzeri bir yasa taslağı çalışması gerekiyor

Hiç kuşku yok ki; 321 milyon dolara gerçekleşen Türkiye Süper Ligi yayın ihalesi, Türkiye Futbol Federasyonu (TFF) yönetimi adına büyük bir başarıdır. Ancak; TFF yönetiminin alkışlanması gereken asıl başarısı, ‘kulüp lisans sistemi’nin tüm kurum ve kurallarıyla yerleştirilmesi için gösterdiği çabadır. Çünkü; kulüplerin, yayın haklarından elde ettiği gelirler dahil tüm finansal kaynakların doğru, yerinde ve verimli kullanılması, kulüp lisans sisteminin en önemli bileşeni olan mali kriterlere uyumla mümkündür.
TFF Yönetimi, -kimi çevrelerce aşırı temkinli ve hoşgörülü davranmakla eleştirilmekte ise de- Kulüp Lisans Birimi ve Kulüp Lisans Komitesi’nin oluşturulmasıyla başlayan ve 5894 sayılı yasa ile TFF Statüsü zemininde devam eden süreç, kanımızca doğru yönetilmiştir. TFF yönetimindeki, kulüp lisans sistemi ve Etik Kurulu Talimatı ekseninde şekillenen paradigma değişimini futbol kamuoyu dikkatle izlemelidir.

Devasa endüstri
Büyük usta Turhan Selçuk’un bir karikatüründe betimlediği gibi, -deyim yerindeyse- günümüz dünyası, futbol topunun etrafında dönen bir uydudur.
M.Ö. 5000-2500 arasında Çin’de ve benzer tarihlerde Mısırda görülen, Türk tarihinde ‘Tepük’ ismiyle bilinen; 1848 tarihli Cambridge yasaları ile kurallara bağlanan futbol oyunu, özellikle son 20 yılda
‘endüstri’ haline dönüşmüştür. Bu dönüşüm, kaçınılmaz bir biçimde taraftarın da ‘müşteri’ye dönüşme sürecini başlatmıştır. Artık futbol kulüplerinin yalnızca sportif anlamda iyi yönetilen kurumlar halinde örgütlenmesi ve yönetilmesi kesinlikle yeterli değildir.  Deloitte’in Futbol Para Ligi’ne ilişkin 2009 verileri ve Türk futbolunun tahmini büyüklüğünün 600 milyon avro sınırını zorluyor olması, bu görüşümüzün kanıtları niteliğindedir.
Kulüplerin; dernek-anonim sirket ekseninde kilitlenen statü sorunları, bazı kulüplerimizin yaşadığı holdingleşme süreci,  ürünlerin çağdaş yöntemlerle pazarlanmasına ilişkin sorunlar, hukuk, finans-muhasebe, genel yönetim bilimlerinin çağdaş verileriyle donatılmış çağdaş bir yönetim yapısını gerekli kılmaktadır. Öte yandan kulüplerin şirketleşmesi ve halka açılmaları sonucunda, hesap vermekle yükümlü oldukları yerlerin sayısı ve kapsamı nitel ve nicel anlamda değişmiş; finansal açıdan başarının yanı sıra tüm paydaşlara hesap verilmesi de bir zorunluluk halini almıştır.
Ne var ki; tüm bu gerçeklere karşın,  kulüplerimizin giderek karmaşıklaşan bu yapıları yönetecek biçimde örgütlendiklerini, bu süreci basarıyla yönetecek yetkinliğe ve donanıma sahip olduklarını, noksanlarını saptayarak çözüm üretme yaklaşımı içinde bulunduklarını söylemek mümkün değildir. 

UEFA kriterleri
Kulüp lisans sisteminin de aslında yukarıda belirtilen sorunları çözme ihtiyacından kaynaklandığını ve UEFA’nın zorunlu kriterlerinin yanı sıra Avrupa Birliği Komisyonu’nun 391 sayılı direktifinin konuları arasında bu nedenlerle yer aldığını söylemek yanlış olmaz.
Kulüp Lisans Sistemi; -özetle- profesyonel futbol kulüplerinin, UEFA’nın saptadığı beş ana kritere (sportif, altyapı, personel ve idari, hukuki, mali) ve TFF Kulüp Lisans Talimatı’na göre denetlenmesi ve TFF Kulüp Lisans Kurulu kararı ile lisanslanması sürecidir. Kulüp lisansları sezonluk verilir ve sezonun sona ermesiyle kendiliğinden ortadan kalkar; yani her sezon kulüp lisanslarının yenilenmesi gerekmektedir.
Avrupa Birliği Komisyonu’nun ‘White Paper On Sport’ başlıklı dökümanında da ifadesini bulan ve AB’nin Brüksel’de düzenlediği bir konferansa konu olan ‘kulüp lisans sistemi’; mali disiplin, ‘mali fair play’, daha sağlıklı, eğitimli, alacakları garantiye alınmış sporcular, güvenlik, daha iyi altyapı, konforlu stadyumlar ve eğitilmiş personel anlamına gelmektedir.
Avrupa tribünlerinde kullanılan terimle ‘modern futbol’, Türkiye’deki yaygın anlatımla ‘endüstriyel futbol’ sürecinde en fazla önem kazanan kavramlardan birisi olarak karsımıza ‘Kurumsallasma’ kavramı çıkmaktadır. Günümüzde bir çok kulüp başkanı ve yöneticisinin bu kavramı daha fazla dile getirdigi ve çesitli uygulamaların geliştirilmeye çalışıldıgı görülmektedir. Fakat bu konuda halen çok ciddi anlayış ve uygulama sorunlarının bulunduğunu ifade etmek gerekmektedir.

Oto kontrol
Kurumsallaşma için; saydamlık, hesap verebilirlik, tüm paydaşların karar süreçlerine katılımı gibi temel ilkelerin yanı sıra,  risk yönetimi ve finansal sağlamlık ölçme sistemleri, bağımsız denetim, iç denetim, denetim komiteleri, oto kontrol gibi alt bileşenlerin ya da işlevlerin de varlığı gerekir.
Hemen şunu belirtmeliyiz ki; TFF’nin yardım, katkı ve rehberliği olmadan bu sorunların çözülmesi mümkün değildir. Bu cümleden olmak üzere; kulüplerimizde iyi yönetişim (good governance)  ilkelerinin yerleşmesini sağlamak, sürdürülebilir, dengeli ve kalıcı bir finansal yapılanmayı tesis etmek, ‘mali fair play’ kurallarını hayata geçirmek için TFF, rehberlik ve yol göstericilik işlevini yerine getirmelidir. TBMM gündeminde bulunan Türk Ticaret Kanunu taslağında yer alan kurumsal yönetim ve denetime ilişkin normların hem şirket hem de dernek statüsündeki kulüplere uygulanmasını sağlayacak hükümlerin yer alacağı benzeri bir yasa taslağı çalışması da TFF’den beklenmektedir.
TFF’nin ‘kulüp lisans sistemi’nin yerleştirilmesi yönündeki katkı ve çabaları, rehberlik ve kurumsallaşma alanındaki öncü işlevini yerine getireceğinin de kanıtları olarak görülmelidir. 

R. Bülent Tarhan: TFF Kulüp Lisans Kurulu Başkan Vekil {jcomments on}