Deniz Gökçe- 29 Eylül 2010

Bu satırların yazarının en yakından izlediği iki sosyal konu ekonomi ve futbol. Ekonomi vatandaşların tümümün yaşamı için ölümcül derecede önemli bir konu.

Futbol ise olmasa da olur, keyif için yapılan bir eğlence konusu. Futbol yokken de mutlu ve başarılı insan ve toplumlar vardı. Futbol eğlencesi gündeme geldikten sonra da, mutlu ve başarılı olunabilir.

Ancak futbolun her kişinin göremediği bir önemi var. Futbol toplumun yaşam tarzı ve ekonomik tercihlerinin arkasındaki toplumsal özelliklerin bir aynası. Bu nedenle ülke futbola yaklaşımına ve başarısına bakıp, ekonomik yaklaşımı ve başarısı için bir yargıya ulaşmak yüzde yüz olmasa da büyük bir çoklukla mümkün. Futbola yaklaşım genelde ekonomiye yaklaşım için önemli ipuçları verebilir.

Şimdi 1989 yılına geri gidelim. 1987 seçiminde ANAP ve Özal tek parti olarak iş başına gelmiş, ama çok zayıflamıştı. Mahalli seçimleri erkene almak ve çoğunluğu kaybetmek istemedi. Ama muhalefet izin vermedi ve yapılan mahalli seçimden ANAP çok oy kaybederek yaralı çıktı. 1991 erken seçiminde ve üçüncü parti statüsüne düştü. Ancak Türkiye 1989 yılında 'belki ekonomik bir yenilik siyasi bir ivme kazandırır' teorisi çerçevesinde, Merkez Bankası ve diğer ekonomi bürokrasisi yöneticilerinin muhalefetine rağmen, ANAP ve Özal'ın tercihi ile sermaye hareketleri serbestisini, konvertibiliteyi getirdi. Bu adım için erkendi, ama toplumsal riskler gözönüne alınmadı; siyasi bir hamle olarak atılan bir adım vardı. Türkiye 1989 sonrasında sermaye hareketleri ile çalkalandı durdu. Tabii bir de 1991 erken seçiminde ortaya çıkan ikili koalisyon vardı. 1991 yılından 2002 yılına kadar ülke koalisyonlarla idare edilmeye çalışıldı. Ama idare edilmedik ve 1994, 1999 ve 2000-2001 krizlerini yaşadık. Tekrar edelim: 1989 mahalli seçim kargaşası ile başlayan ve 1991-2002 arasındaki berbat koalisyonlar ile devam eden siyasi istikrarsızlık ile 1989 yılında gündeme gelen sermaye hareketi serbestisinin ortak üretimi istikrarsızlık, ülkemizde devleti iflas ettirdi ve üç krizin nedeni oldu. 1999 krizi Asya, 1997, Rusya 1998 ve deprem 1999 nedeni ile bir ölçüde affedebilebilir ama, diğer çöküşler bizim yapımız. Çöküşün başlangıcı da 1989 yılı.

Diğer taraftan 1989 yılı futbolda Şenez Erzik'in kurduğu Federasyon çerçevesinde ulaşılan istikrar nedeni ile 'Türk futbol devrimi'nin başlangıç yılı oldu. Okul sporu ve kulüp altyapısı sadece göstermelik olarak bulunan ülkemizde bir futbol milli takımı üstyapısı kuruldu. Piontek, Fatih Terim ve Serpil Hamdi Tüzün gibileri bu üstyapı için insan seçti ve yetiştirdiler. Bu üstyapı 40 kadar futbolcu üretti. Bu futbolcular 1993 yılında Olimpik Milli Takım adı altında Fransa ve Cezayir'i yenerek ülkemize kupalar getirdiler, şampiyonluklar yaşattılar. 1996 yılında Fatih Terim bu milli takım ile Avrupa 1996 finaline gitti. 2000 yılında Mustafa Denizli bu takımın başında Avrupa'da son sekize girmeyi başardı. Nihayet 2002 yılında Şenol Güneş takımın başında Kore ve Japonya'da dünya üçüncüsü oldu. Bu arada Fatih Terim de Galatasaray ile (milli takım oyuncularının çoğunluğu oluşturduğu bir kadro ile) UEFA Şampiyonu oldu.

Ancak, 2003 yılında Şenol Güneş Fransa'daki Konfederasyon Kupası'ndan gençlere fırsat verdi ve başarılı oldu ise de, İngiltere ve de sonra Letonya karşısında yaşlanan kadro ile başarısız olduk. Kuşak değişimini başaramadık. Yeni bir ivme getiremedik ve neticede Türk futbol devrimi 1989-2003 sonrasında çöküş dönemine girdi. 2004 Avrupa Şampiyonası'nın ve 2006 Dünya Kupası'nın dışında kaldık. Şimdi de son Malta, Moldova ve Yunanistan maçları çerçevesinde 2008 Avrupa Şampiyonası'nın dışında kalacak gibiyiz. Son anda Norveç'i deplasmanda yenip tesadüfen finallere gidebiliriz. Ama bizce Türk futbol devrimi 1989-2003 arasında başladı ve bitti. Yeniden doğabilir miyiz? Bilemiyorum! Yaşayacak ve göreceğiz.

Türk ekonomisi ise 1989-2001 arasındaki çöküş döneminden 2001-2002 arasında K.Derviş ve 2002 sonrasında da AKP ile çıktı. Şimdi 2007 yılı biterken yeni bir dönem başlıyor. Ya sosyal güvenlik reformu ve enerji bağımsızlığını azaltma reformu gibi kritik reformları gündeme getirecek ve futbol batarken, ekonomiyi sağlam temellere oturtacağız. Ya da ekonomiyi de futbolun yanına yerleştireceğiz! Yarın analizine başlayacağımız 2008 bütçesi bu nedenle çok, hem de çok çok önemli! {jcomments on}

Tweet

Tweetle                      Paylaş                        Paylaş