Tuğrul  AKŞAR/18 Mayıs 2011

Galatasaray’ın 17 Mayıs 2000’de kazandığı UEFA Kupası’ndan bu yana tam 11 yıl geçti. Kulüpler bazında bir ilke imza atıp UEFA ve arkasından da Süper Kupa’yı ülkemize getiren Galatasaray bugünlerde yoğun bir yönetim karmaşası içinde geleceğini belirleyecek yönetimini seçme uğraşısı veriyor.

Son derece kötü bir sportif  performansla 2010-11 sezonunu tamamlayacak olan Galatasaray bundan daha on bir yıl önce Avrupa’nın zirvesinde yer alan bir Türk takımıydı. Bugün gerek sportif gerekse mali ve iktisadi yönden gelinen nokta Galatasaray’ın geçen on sene içinde inanılmaz bir irtifa kaybettiğini bize gösteriyor.

17 Mayıs 2000 tarihinde Danimarka’nın başkenti Kopenhag’ın Parken Stadında  Türk futbolu önemli bir gün yaşıyordu. Stadı hınca hınç dolduran taraftarın 38.919’u ellerindeki flamalarla Galatasaray’ı destekliyordu. Galatasaray’ın karşısında Seaman’lı, Tony Adams’lı, Emanuel Petit’lü, Patrick Viera’lı, Marc Owermars’lı, Dennis Bergkamp’lı ve ilerleyen zamanlarda tüm gol rekorlarını alt üst edecek olan Thierry Henry’lı  kadrosuyla Avrupa’da kasırga gibi esen bir İngiliz devi, Arsenal vardı ve tüm taraftar ve Türkiye nefesini tutmuş bu maçın sonucunu bekliyordu. Sonuçta Galatasaray penaltılarla Arsenal’ı yenerek UEFA Kupası’na uzandı. Bu bir milattı Türk futbolu için. Artık Türk takımları da Avrupa’da Kupa kazanabilir, Avrupalı devlerle mücadele edebilirdi. Nitekim bu rüzgar daha sonra 2000-01 ve 2001-02 sezonuna kadar da Galatasaray ile devam etti. UEFA Kupası’nı kazanan Galatasaray ertesi sezon Şampiyonlar Ligi’nde çeyrek finale çıkıyor, bir dünya devi olan Real Madrid’e karşı Ali Sami Yende 2-0 geriye düşmesine karşın, müthiş bir geri dönüş örneği sergileyerek 3-2 galip geldiği maçın rövanşında İspanya’da Santiago Barnabéu’da Real Madrid’e 3-0 yenilerek eleniyordu.

UEFA Kupası’nı kazanan Galatasaray ne var ki, daha sonraki yıllarda, yeşil sahalarda kazandığı sportif performansı nakde çeviremiyor ve yanlış transferlere harcanan paraların yarattığı finansal olumsuzlukların girdabından kurtulmaya çalışıyordu.

Oysa, Galatasaray Avrupa’da gösterdiği sportif performans ile çok önemli bir tarihsel fırsatı da yakalamıştı. Bu performansın kalıcı kılınabilmesi sağlanabilirse, Türk futbolunun gelişimine de çok önemli bir katkı sağlanmış olacaktı. Ne var ki, bu beklenti gerçekleşemedi ve Galatasaray o günden beri içinde bulunduğu finansal darboğazdan kurtulup ta başını göğe erdiremedi.

Biz 17 Mayıs’ın yıldönümünde diğer kulüplerimize de bazı mesajlar verebilmek için o günün finalisti Arsenal ile Kupa’yı kazanan Galatasaray’ın o günden bugüne sportif, iktisadi, mali ve yönetsel tarihi yolculuklarını karşılaştırmalı analiz edip, bazı çıkarımlara yöneleceğiz.

Önce iki kulübün kısa bir künyesini sizinle paylaşmak istiyorum.

ARSENAL FUTBOL KULÜBÜ

Galatasaray Spor Kulübü

Stadı           Türk Telekom Arena (52.600 Kişilik)

17 Mayıs’ta İktisadi ve Mali Açıdan Galatasaray ve Arsenal

17 Mayıs 2000’de Galatasaray ve Arsenal’ın içinde bulunduğu iktisadi, mali, sportif ve yönetsel duruma bir bakalım isterseniz.

Arsenal 1999-2000 sezonunda Galatasaray’ın gelirlerinden 17 milyon Euro daha fazla bir gelire yani 65,3 milyon Euro’luk gelire sahipti. Aşağıdaki tablodan da görülebileceği üzere bir sonraki yıl gelirini 87.9 milyon Euro’ya çıkartan Arsenal hızla geçen on bir yıllık süre içinde toplam gelirlerini tam yüzde 427 artırarak 274.5 Milyon Euro’ya yükseltirken, Galatasaray’ında gelirleri de aynı süreçte %130 artarak 80.5 milyon Euro’ya ulaştı.

2000-2011 Arası Arsenal ve Galatasaray'ın Gelirleri Gelişimi (Bin Euro)

2000-11 yılları arasında Arsenal’ın gelirleri toplamı birikimli olarak 1.9 milyar Euro’ya ulaşırken, Galatasaray’ın bu süreçte birikimli gelirleri 651.6 milyon Euro’ya ulaştı. İki kulübün arasında başlangıçta gelir farkı 17 milyon Euro iken, bu fark 2010 sezonu sonunda 194 milyon Euro’ya kadar yükseldi. Başlangıçta Arsenal’ın gelirleri Galatasaray’ın gelirlerinden %86 daha fazlayken, bu gelir farkı 2010 itibariyle %241’e yükseldi. Geçen 10 yıllık süreçte İki kulübün birikimli gelirleri arasındaki farkın 1.3 Miyar Euro’ya ulaştığı yukarıdaki tablodan görülüyor.

2000-2011 Arası Arsenal ile Galatasaray'ın Gelirleri Farkları Gelişimi (Bin Euro)  

İki Kulübün 2000 yılında takım değerleri arasındaki farka bakıldığında ise 2000 yılı itibariyle Arsenal’ın takım değeri yaklaşık 90 milyon Euro iken, Galatasaray’ın takım değeri 30 milyon Euro civarındaydı. Arada tam 60 milyon Euroluk fark mevcuttu. Bugünkü takım kadrolarıyla kıyasladığımızda Arsenal’ın takım değerinin 315 Milyon Euro’ya, Galatasaray’ın da 100 milyon Euro’ya yükseldiği, aradaki farkın ise 215 milyon Euro’ya ulaştığı görülüyor.

UEFA Takım Sıraları Bakımından Gelişim Karşılaştırması

İki takımın Avrupa’daki sportif performanslarının sonucu oluşan UEFA katsayıları da bize  iki kulübün sportif performans olarak geçen on yıllık süreçte birbirlerinden nasıl ayrıştıklarını  gösteriyor.

Arsenal -Galatasaray UEFA Sıralamaları Gelişimi (1999-2011)

Yukarıdaki tabloya göre Galatasaray, Arsenal ile UEFA Kupası’nda final oynadığı sene Arsenal 31. Sırada, Galatasaray da 33. Sırada yer alırken, Galatasaray’ın izleyen yıllarda ortaya koyduğu olumlu performans sarı kırmızılı takımı 15. Sıraya kadar yükseltti.  2004-05 sezonundan sonra sportif performansta Avrupa’da serbest düşüşe geçen Galatasaray UEFA sıralamasında 97. Sıraya kadar  geriledi. Ki, bu sıra tarihi olarak ta Galatasaray’ın en kötü derecesiydi. Aynı süreçte Arsenal dördüncü sıraya kadar yükseldi.

Aynı süreçte 10 kez Şampiyonlar Ligi’nde gruplara kalma başarısı yakalayan Arsenal geçen 11 sezonda oynadığı toplam 123 Şampiyonlar Ligi maçında ön elemeler dahil (6 maç) 61 galibiyet, 34 beraberlik ve 28 mağlubiyet alırken; Galatasaray aynı süreçte beş kez Şampiyonlar Ligi’nde gruplara kalabildi. 36 maç oynadı. Oynadığı bu maçlarda 8 galibiyet, 10 beraberlik ve 18 mağlubiyet aldı. Galatasaray geçen 10 sezonda ayrıca 35 de UEFA  maçı oynadı. Bu maçların 18’ini kazanırken, dokuzunda berabere kaldı, sekizini de kaybetti.

Yani, Galatasaray geçen 10 sezonda Avrupa’da UEFA ve Şampiyonlar Ligi olmak üzere toplam 71 maç yaptı. Oynadığı bu maçların %36’sını kazanan Galatasaray,  %26’sında berabere kalırken, %38’ini ise kaybetti. Bu rasyo ise Arsenal’da ise sırasıyla  %50, %27 ve %22.

Geçen 10 sezonda Arsenal Avrupa’da Galatasaray’a kaybettiği UEFA Kupası dahil olmak üzere bir kez de,  2005-06 sezonunda Barcelona’ya kaybettiği Şampiyonlar Ligi finali dahil 2 kez final oynadı. Bunun dışında Şampiyonlar Ligi’nde 1kez yarı final,  5 kez çeyrek final gördü ve  5 kez 2.turda mücadele etti. 9 kez de gruplardan çıkma başarısı gösterdi. 3 kez de ön eleme oynadı.

Arsenal'ın Şampiyonlar Ligi Performansı (2000-2011)

Arsenal'ın Şampiyonlar Ligi Performansı (2000-2011)

1999-2011 Arası Arsenal'in Şampiyonlar Ligi Performans Tablosu

Bu süreçte Galatasaray 1 kez Şampiyonlar Ligi ve UEFA Kupası’nda çeyrek finale yükseldi. Şampiyonlar Liginde 2001-02 sezonunda ilk gruptan çıkmasına karşın o günkü statüye göre mücadele ettiği 2. Gruptan son maçında Ali Sami Yen’de Liverpool’a 1-0 yenilerek çıkma başarısı gösteremedi.

Galatasaray'ın 2000-2011 Arası Şampiyonlar Ligi Performans Tablosu

Sarı kırmızılılar katıldıkları Europe Lig’de ise 3 kez gruplardan çıkma başarısı gösterdi. Bir kez çeyrek final oynadılar.

İki takımın lokal liglerindeki sportif performanslarına bakıldığında ise karşımıza aşağıdaki tablo çıkıyor. Buna göre Galatasaray kendi ligini 4 kez şampiyon, 2 kez ikinci, 3 kez üçüncü, 1 kez beşinci ve bir kez de altıncı sırada bitirirken;

Arsenal aynı dönemde Premier Lig’i 2 kez şampiyon, 4 kez ikinci, 2 kez üçüncü ve 3 kez de dördüncü sırada tamamlamış.

Galatasaray’a Hoca Dayanmıyor!

İki takım arasındaki en önemli farklılıklardan birisi de değişen teknik direktör sayısı. Bu süreçte Arsenal’da Arsen Wenger 1996 yılından bu yana takım başındayken, Galatasaray tam 12 teknik direktör eskitmiş. Kısacası her seneye bir teknik adam düşüyor. Aynı dönemde Galatasaray’da 4 ayrı başkanın da görev yaptığını görüyoruz.

2000-2010 Arası Galatasaray’da Çalışan Teknik Direktörler

İki Kulüp te Stat Değiştirdi

Geçen on yıllık süreçte Arsenal 2006-07 sezonunda eski stadı Highbury’i bırakarak, 60.355 kişilik yeni stadı Emirates’e taşınırken, bu süreçte  Galatasaray da 28 bin kapasiteli Ali Sami Yeni terk ederek 2011’de 52.600 kişilik Türk Telekom Arena’ya taşındı.

İki Kulüp te Yönetiliyor Ama Nasıl?

Premier Lig ekibi Arsenal'in ana şirketi olan Arsenal Holdings plc, kulübü finansal bir operasyonla sınırlı olarak halka açık bir şirket olarak karşımıza çıkıyor. Bu nedenle kulüp mülki açıdan, diğer futbol takımlarından oldukça farklı bir özellik gösteriyor.  Sadece 62,217 hisse senedi piyasaya kote edilmiş olmasına  karşın, bu hisse senetleri, borsada daha az değiş-tokuş işlemi görüyor.  2009 yıl sonu verilerine göre, Arsenal'in tek bir hisse senedinin değeri, ortalama olarak 7,150 Sterlin’e ulaşırken,  kulübün market cap değeri yaklaşık 444.9 milyon Sterlin’e ulaşmış durumda.

Deloitte Touche Tohmatsu’nun her yıl düzenlediği Para Ligi’ne 275 milyon sterlinlik değeriyle beşinci sıradan giren kulüp, Forbes dergisinin 2009 değerlendirmesine göre 1.2 milyar dolarlık piyasa değeriyle de Manchester United ve Real Madrid'den sonra dünyanın en değerli (borçlar hariç) üçüncü futbol takımı durumunda. Arsenal aynı zamanda operasyonel faaliyetlerinden de kar yaratabilen bir futbol kulübü konumunda. 2008/09 mali verilerine göre kulüp 52 milyon Sterlin faaliyet karı yaratmış durumda. 

Bu süreçte Galatasaray 2002 yılında Sportif A.Ş.’ni borsaya kote ettirdi ve yaklaşık 20.5 milyon dolarlık halka arz geliri elde etti. Ancak Sportif A.Ş.’nin geçe sekiz yıllık süre içinde dağıttığı temettü miktarı halka arz gelirini aşınca, bunun sürdürülebilir durum olamayacağının farkına varan Galatasaray yönetimi geçen sene yaklaşık 50 milyon dolarlık bir operasyonla Sportif A.Ş. ile Futbol A.Ş.’ni birleştirerek, gelir ağırlıklı ve yüksek temettü dağıtım modelli şirket yapısını sona erdirdi. Bu süreçte Galatasaray’ın temettü tutarı olarak kulüp dışına transfer ettiği tutar 40 milyon dolara yaklaşmış durumda.

Kısacası,

Kaderleri birbirine pek benzemese de sportif performansları ve yolları 2000’li yılların başında kesişen iki kulübün sportif, iktisadi, idari, mali gelişim ve değişimlerini sizlerle paylaştık.

Gördük ki, bu iki kulüpten Arsenal her ne kadar 2000 yılında UEFA Kupası’nı Galatasaray’a kaptırsa da, geçen on yıllık süreçte sportif, iktisadi ve mali gelişimini çok ileri noktalara taşıma başarısı göstermiş. Oysa, Galatasaray bu süreçte ede ettiği sportif performansı nakdi başarıya dönüştürememiş, yakaladığı bu büyük fırsatı değerlendirememiştir.

Aynı zaman diliminde UEFA finalinin mağlubu ve 2003-04’ten bu yana İngiliz ligi’ni kazanamayan Arsenal, 15. Sezondur Arsen Wenger ile yola devam etmekte ısrar ediyor. 2001-02 sezonundan itibaren takımını gençleştirip, Avrupa’da yoluna devam eden Arsenal 2006 senesinin Mayıs ayında, Şampiyonlar Liginde Barcelona’ya finali kaybetmesine karşın, oyun felsefesi ve anlayışına güvenen kulüp Arsen Wenger’i bırakmadı ve onun takıma gençlik aşısı yapmasına izin verdi. İşte bu sayede Cesc Fabregas, Robin Van Persie, Theo Walcott, Samir Nasri, Jack Wilshire ve Aaron Ramsey gibi yetenekleri Arsenal’e kazandıran Wenger geleceğe ve gençliğe de bu şekilde yatırım yapıyordu. Oysa bu dönemde Galatasaray’ da alt yapıdan çıkıp bugün takımda oynayan sadece Emre Çolak ve Arda’yı görüyoruz.

Arsenal son altı sezonda Lig’de ve Avrupa’da kupa kazanamazken, Emirates’ten sezonluk bilet almak için taraftarın sekiz sene beklemeyi göze alması ve tribünlerde kulübüne hala onun adına şarkılar besteleyip tezahüratlar yapmasından kulüplerimizin alacağı çok ders vardır diye düşünüyorum.{jcomments on}

Tweet

Tweetle                      Paylaş                        Paylaş