Tuğrul AKŞAR- 16 Temmuz 2025 Son zamanlarda özellikle Avrupa futbolu rekabeti olumsuz etkileyen ve oyunun ruhunu örseleyen bir oluşumla, Çoklu Kulüp Sahipliği sorunuyla karşı karşıya.

Artan Çok Kulüplü Sahiplik sistemini uygulamada canlı tutan yeni bir sistem merkez lig kulüpleri tarafından geliştirilmiş durumda. Rekabetin bütünlüğünü bozan ve haksız rekabete konu olan  bu uygulamalar adeta standartlaştı.

Baştan belirtelim ki, bu yazı UEFA'nın çoklu kulüp sahipliği (ÇKS) kurallarını ve zengin kulüp sahiplerinin bu kuralları nasıl etkili bir şekilde aşarak birden fazla kulübün UEFA müsabakalarında yarışmasına olanak sağladığını ele almaktadır.

Makale, Evangelos Marinakis (Nottingham Forest ve Olympiakos'un sahibi) ve Jim Ratcliffe (Manchester United, Nice ve Lausanne Sport'un sahibi) gibi sahiplerin, görünüşte uyumsuz mülkiyet yapılarına rağmen kulüplerinin aynı turnuvalarda yer almasına izin verildiğini vurgulamaktadır. Bu durum, Drogheda United ve DAC Dunajka Streda gibi daha küçük kulüplerin benzer ihlaller nedeniyle diskalifiye edilmesiyle çelişmektedir. Makale, bu boşluğun, kontrolü geçici olarak "bağımsız" üçüncü taraflara devretmek için kör vakıfların kullanılmasından kaynaklandığını açıklamaktadır; bu mekanizma UEFA'nın Finansal Kontrol Kurulu başkanı Sunil Gulati tarafından tasarlanmıştır. Bu uygulama, UEFA'nın şeffaflık ve rekabet bütünlüğüne ilişkin kendi taahhütleriyle çelişirken, daha büyük kulüp sahiplerinin yönetmelikleri "atlatmasına" olanak tanımaktadır. 

Jim Ratcliffe

Konuyu anlatmadan önce, Çoklu Kulüp Mülkiyeti ya da yaygın kullanımıyla Çoklu Kulüp Sahipliği’ne ilişkin UEFA talimatını sizlerle paylaşalım.

Şimdi kısa özetten sonra yazımıza geçelim: 

Madde:5 Yarışmanın Bütünlüğü/Çoklu Kulüp Mülkiyeti

Çoklu Kulüp Sahipliği (ingilizcesi Multi Club Ownership -MCO) Türkçe kısaltmasıyla ÇKS’lerin yönetsel ve hukuki UEFA altyapısına bir bakalım.

UEFA Şampiyonlar Ligi Yönetmeliği – Madde 5: Müsabakanın bütünlüğü/çok kulüplü mülkiyet, 2025 talimatında yer aldığı üzere;[1]

“Hiçbir kimse, UEFA kulüp müsabakalarına katılan birden fazla kulübün yönetimi, idaresi ve/veya sportif performansında, doğrudan veya dolaylı olarak, herhangi bir sıfatla aynı anda yer alamaz.”

“Hiçbir gerçek veya tüzel kişi, UEFA kulüp müsabakalarına katılan birden fazla kulüp üzerinde kontrol veya etkiye sahip olamaz.”

Madde Yeterince Açık Görünüyor, Peki Gerçekten Öyle mi?

UEFA talimatnamesi ortadayken, diğer taraftan Crystal Palace, Olympique Lyonnais'in de sahibi olan önemli hissedar John Textor'un.

John Textor

Yani, UEFA’nın bu konuda yönlendirmesi bulunmasına karşın, çoklu kulüp sahiplikleri devam ediyor. Ancak, bu takımlar ne zaman ki, UEFA organizasyonlarına katılıyorlar, o zaman UEFA’nın radarına takılıyorlar.

Bir yandan UEFA kendi talimatlarıyla MCO’ları yasaklarken, diğer taraftan bu uygulamanın devam ediyor olması, UEFA’nın bu konudaki samimiyetini sorgulamamıza neden oluyor.

Örneğin, UEFA'nın 1 Mart'taki son tarihine kadar John Textor'un Londra kulübünden ayrılmaması nedeniyle Crystal Palace UEFA Konferans Ligi'ne düşürüldü.

2025-26 Konferans Ligi'ne katılmaya hak kazanan iki kulüp daha, İrlanda ekibi Drogheda United FC ve Slovak ekibi DAC 1904 Dunajka Streda, söz konusu MCO (Multi Clubs Ownership) kurallarını ihlal ettikleri tespit edildiğinde UEFA tarafından bu organizasyondan ihraç edildi (*). 

Kural aynı kural olmasına karşın, uygulamada ortaya çıkan farklılıkları UEFA nasıl açıklamalı.  Çevre liglerde MCO uygulamasına sıfır tolerans gösteren UEFA’nın, merkez lig takımlarının bu kuralı esneten yaklaşımlar sergilemesine sessiz kalması anlaşılır gibi değil. İşte burada Kör Töst ya da Kör Vakıf denen yapı ortaya çıkıyor. Bu yapıyı birazdan detaylıca açıklamaya çalışacağım.

Öte yandan, Nottingham Forest Premier Lig'de ilk 5'te kalmayı başarsaydı, yeni taç giyen Yunan şampiyonu Olympiakos'u da kontrol eden gemicilik devi Evangelos Marinakis'e ait olmasına rağmen Şampiyonlar Ligi'ne kabul edilirdi. Manchester United ise berbat sezonlar geçirip Avrupa kupalarını kaçırmasaydı, Ineos teknik direktörü Jim Ratcliffe'in her iki kulüp hakkında da karar vermesine rağmen, Avrupa Konferans Ligi'ne katılmaya hak kazanan Lausanne Sport ile aynı UEFA organizasyonunda yer almalarına izin verilirdi.

Ve şimdi Temmuz 2025'teyiz. Marinakis hâlâ Nottingham Forest ve Olympiacos'un (ve Portekiz Primeira Liga kulübü Rio Ave'nin) sahibi ve Ratcliffe hâlâ Manchester United ve Lausanne Sport (ve Ligue 1 OGC Nice) üzerinde önemli bir kontrole sahip. Drogheda, Dunajka Streda ve belki de Crystal Palace'ın aksine, geçen sezon sonuçlar umdukları gibi gitseydi, kulüplerinin UEFA müsabakalarında birbirlerine karşı oynamalarına nasıl izin verilebilirdi? 

“ Hiç kimse, doğrudan veya dolaylı olarak, herhangi bir sıfatla, bir UEFA kulüp yarışmasına katılan birden fazla kulübün yönetimi, idaresi ve/veya sportif performansında aynı anda yer alamaz ” ve “ hiçbir birey veya tüzel kişi, bir UEFA kulüp yarışmasına katılan birden fazla kulüp üzerinde kontrol veya etkiye sahip olamaz ” durumu söz konusu değil midir? 

Bu UEFA kuralı bulunmasına rağmen, hâlâ çoklu kulüp sahiplikleri (MCO) uygulamada devam ediyor. Bu, farklı kulüpleri satın alan aynı kişi ya da kurumlar için bir sorun değildi. Çünkü, birden fazla kulübün çoğunluk hissesini satın alan gerçek ya da tüzel kişiler, UEFA'nın koyduğu kısıtlamalara uyarken, kulüplerin üzerinde kontrol sahibi olmalarını sağlayan bir mekanizma kullanıyorlardı. Yani, bir tür UEFA kurallarını arkadan dolanarak, UEFA’yı "atlatmayı" amaçlayan hamlelerdi.

Josimar, bu yasal hileyi tasarlayan kişinin 2021'den beri UEFA Kulüp Finansal Kontrol Kurulu'nun başkanı olan ve aynı zamanda eski ABD Futbol Federasyonu başkanı ve FIFA konsey üyesi olan Sunil Gulati'den başkası olmadığını doğruladı.

Josimar kim diyecek olursanız, onu da belirtelim: Josimar, 2009 yılında Norveç'te yayın hayatına başlayan, araştırmacı futbol gazeteciliğine odaklanmış basılı bir futbol dergisidir. Josimar, futbolun hem büyük yönlerini hem de gölgeli taraflarını ele alarak geniş bir kitleye hitap etmeyi amaçlar. Flamengo kulübünün kendi maçlarına bahis oynama olanağı sunan 'Flabet' adlı bir platformu da bulunmaktadır.

Peki, futbolda çoklu kulüp sahipliği pratikte nasıl çalıştırılarak, uygulama devam ettiriliyor? UEFA’nın Şampiyonlar Ligi yönetmeliğinin 5.maddesi kapsamında belirtilen kesin ve ağır yaptırımlar olmasına karşın, gerçek ya da tüzel kişiler buna nasıl cesaret ediyor? Ya da çoğunluk hissesini bir kulüp, bu durumu bildiği halde nasıl oluyor da çoklu kulüp sahibine satabiliyor?

İşte tüm bunlar aşağıdaki yöntemle gerçekleştiriliyor.

Kör Güven Vakfı (Tröstü) (Blind Trust Foundation)

Ne demek Kör Güven Vakfı?

Açıklayalım…

Kör Güven Vakfı ya da Tröstü, yararlanıcıların tröstün varlıkları hakkında hiçbir bilgisinin olmadığı ve bunların kullanımına müdahale etme hakkının bulunmadığı bir trösttür.

Kör tröstte, mütevelli heyeti (emanetçiler veya vekalet verilenler), varlıklar üzerinde tam takdir yetkisine sahiptir. Kör tröstler genellikle, tröst kurucusunun (bazen kurucu, güvenen, bağışlayan veya bağışçı olarak da adlandırılır) yararlanıcının tröstteki belirli varlıklardan haberdar olmasını istemediği durumlarda kullanılır; örneğin, yararlanıcı ile yatırımlar arasında çıkar çatışması olmasını önlemek için.

Kör Tröst MCO’larda işin püf noktasını oluşturuyor. Bu kurum aracılığıyla UEFA’nın Çoklu Kulüp Mülkiyeti kuralları esnetilebiliyor. Bunun nasıl yapıldığını size aşağıda daha açık bir şekilde anlatmaya çalışacağım.

Son kullanıcının ya da bu işten son yararlananın, varlıkların kontrolünü, güvendikleri kişi ya da kurumlara vekaleten verebiliyorlar. Bu durum medeni hukukun önemli maddelerinden birisi. Zira, yasal haklarını kullanma ehliyeti olmayan ya da yaşlılık, hastalık vb gerekçelerle yasal haklarını kullanma kısıtı bulunan kişiler kendi mallarının ve varlıklarının üzerinde tasarrufta bulunma hakkını bir başka kişiye (vasiye) ya da kuruma verebiliyorlar. İşte hukukun tamamen insani gerekçelerle düzenlenen bu kuralları, futbolda tamamen kâr saikiyle çalıştırılıyor. Futbolun finansal evreye geçmiş olması, bu türden faullü hareketlerin de ortaya çıkmasına neden oluyor.

Düşünün ki, bir ligde iki ayrı takımın tek sahibi var ve bu takımlardan rekabet bütünlüğünün bozulmadan birbirleriyle rekabet etmesi beklenmektedir. Bu durum, ödülleri milyonlarca eurolara ulaşan futbolun sert yarışmasında, ne kadar adil çalışabilir?

İşte futbolun son yirmibeş yılda başına bela olan bu durum, tamamen futbolun finansallaşmasıyla ilgili bir gelişme olarak karşımıza çıkıyor.

Futbolda çoklu kulüp sahipliğinin uygulamada çalışmasında, varlık sahibinin (yani hiçbir müdahalesi olmadan) sahip olduğu varlıkların yönetimini, sözde bağımsız görünen üçüncü bir tarafa (mütevelliye) verdiği vakıflar olarak tanımlanabilecek "kör tröstler" kullanmaktır. Bu sistem Anglo-Sakson hukuk sisteminde son zamanlarda Fransa gibi Avrupa ülkelerinde de yaygınlaşmıştır. Bunun politikada da “çıkar çatışmasını” önlemeye yönelik zaman zaman kullanıldığına tanık olabiliyoruz. Bu bağlamda, Kanada Başbakanı Mark Carney gibi politikacıların, göreve geldiklerinde olası çıkar çatışmalarından kaçınmak için bu sistemi kullandıkları bilinmektedir. Burada ilkesel olarak temel kural: Üçüncü tarafın yararlanıcıyla önceden var olan kişisel veya profesyonel bir ilişkisi olmamalıdır ve varlıkların sahibi olmaya devam eden güvenen, mütevellinin varlıkları nasıl yöneteceği hakkında, finansal performansını özetleyen basit bir üç aylık beyan dışında hiçbir bilgiye sahip olmamalıdır. Bu mekanizma, örneğin içeriden bilgi ticareti (insider trading) yapılmasını önlemek için erdemli bir şekilde kullanılabilir. Ancak konu futbola gelince, mekanizmanın orijinal amacından saptığına tanık olmaktayız. Bu sistem yukarıda da belirttiğim üzere tamamen UEFA’nın MCO düzenlemelerinin arkasından dolanarak, kâr maksimizasyonunu hedeflemektedir. UEFA’nın bu uygulamasını esnetebilecek bir yapı da zamanla dizayn edilmiştir. Bu sayede UEFA’nın MCO kuralları da kolaylıkla esnetilebilecektir. Ne var ki, rasyonel ve objektif bir göz, bu sistemi futbolun içinde çok rahatlıkla görebilir.  

Futbolda, "kör tröst" kurmak, bir kulübün nihai faydalanıcısının, söz konusu kulüpteki hisselerinin kontrolünü, istediği sürece istediği üçüncü bir tarafa devretmesini sağlar; çünkü bu kör tröstler, asıl sahip tarafından istediği zaman tek taraflı olarak iptal edilebilir. Ancak bir kulüp, finansal bir varlıktan çok daha fazlasıdır. Evangelos Marinakis ve Jim Ratcliffe örneğinde olduğu gibi aktif kulüp sahiplerinin, Nottingham Forest ve Lausanne Sport'un operasyonel kontrolünü, istediği gibi hareket edebilecek bağımsız bir üçüncü tarafa emanet etmesini kim bekleyebilir?

Nitekim tam da bu konuya ilişkin çarpıcı bir örnek, 11 Mayıs 2025’te Premier Lig’de yaşandı. Maçı izleyen binlerce seyirci, Leicester City ile Nottingham Forrest’ın 2-2 berabere kaldığı maçın ardından, Evangelos Marinakis'in sahada Forest teknik direktörü Nuno Espirito Santo'ya sataştığını gördü.[2]Bu davranış biçimi de gösterdi ki, çoklu kulüp sahipliğine körü körüne güvenmek, şüphe duymamak mümkün değildir. Her ne kadar kulüp daha sonra bu sataşmanın kulüp yapılanmasıyla bir ilgisinin olmadığını açıklasa da, bu çok inandırıcı bulunmadı. 

Evangelos Marinakis'in sahada Forest teknik direktörü Nuno Espirito Santo

Nasıl Çalışır?

Diyelim ki, bir sahibin UEFA’nın aynı yarışma liginde iki tane kulübü var. UEFA, bu durumda UEFA kulübe bir son tarih veriyor. Bu tarihten önce bu kulüplerden birinin kontrolü Kör Tröste devrediliyor.

Peki, kim yapıyor bu devri? Genellikle bu durumları yönetmeye yönelik özel kurulmuş şirketler ve bu şirketlerin avukatları var. Buna ilişkin çarpıcı örneği aşağıda sizlerle paylaşıyorum. İngiliz ticaret sicilinde yer alan kayıtlarda Kör Trust Tröstün nasıl çalıştığı açıkça görülmektedir.

Kör Güven Trust Sisteminde Süreç Oldukça Basit  

Evangelos Marinakis'in sahibi olduğu Nottingham Forrest’ın  45 yıl aradan sonra Şampiyonlar Ligi’ne gitme olasılığı belirince Nisan 2025’te, kulübün kontrolü geçici olarak, avukat Matthew Peter Shayle’in yönettiği  bir şirkete, Pittville One Limited’e geçmiş. Daha sonra Nottingham Forrest gidemeyince, Haziran 2025’te kontrol tekrar Marinakis'e dönmüş.

Aşağıdaki tablolar Josimar’dan alınmıştır. [2]

Forest örneğinden de görülebileceği gibi, İngiliz şirketler sicili, kulübü kontrol eden şirket olan NF FOOTBALL INVESTMENTS LIMITED'in "mülkiyetinin" 29 Nisan 2025'te Marinakis'ten Pittville One Ltd adlı geçici bir şirkete geçtiğini gösteriyor. Marinakis'ten Pittville One Ltd.’nin, NF FOOTBALL INVESTMENTS LIMITED'in çoğunluk hissesi ve oy oranı % 75’e yükseliyor bu satın alımı sonrası…

Nottingham Forest, Şampiyonlar Ligi'ne katılma hakkını kaybedince, bu devir 6 Haziran 2025'te iptal edildi. Pittville One Ltd'ye devredilen mülkiyet ve oy hakları Marinakis'e geri döndü. Kör güven, amacına ulaşmıştı. Çok doğal olarak Forest'ın, 1 Mart 2025 son teslim tarihinden önce UEFA'yı bilgilendirmek için gerekli özeni gösterdiği varsayılabilir.

Birleşik Krallık'ta "uyuyan şirket" olarak kayıtlı olan Pittville One Ltd, üç sterlin sermayeyle bu operasyon için özel olarak kuruldu. Şirketin "yöneticisi" ve "önemli kontrole sahip kişisi", 43 yaşındaki İngiliz avukat Matthew Peter Shayle. Shayle, aynı zamanda bazıları en azından kör tröst gibi görünen 21 başka şirkette de yöneticilik yapıyor.

Kiralık Yönetici

Matthew Peter Shayle (aşağıda fotoğrafı görünen), kısaca Nottingham Forest holding şirketinin “önemli kontrolüne sahip kişi” olarak anılıyor .

Tax Journal'a göre Shayle, "Wiggin Osborne Fullerlove vergi ve özel müşteri hukuku butik firmasında ortak" olup, "ultra yüksek net değere sahip uluslararası aileler ve danışmanlarına vergi ve özel servet konularında danışmanlık hizmeti verme" konusunda uzmanlaşmıştır. 

Shayle, futbol dünyasına da yabancı değil ve bir kulübün UEFA'nın çok kulüplü kulüp sahipliği düzenlemelerine uyması için ona başvurması ilk kez olmuyor. Shayle, Evangelos Marinakis için yaptıklarını, Manchester City FC'nin holding şirketi City Football Group (CFG) için de yapmıştı.

Kör Güven MCO’yu Aşmak İçin Kullanılan standart Bir Yönteme Dönüştü

2024-25 sezonunda Manchester City ve Girona her ikisi de Şampiyonlar Ligi'ne katılma hakkı kazandılar. Bu kulüpler daha sonra birbirleriyle eşleşti. Ortada bir sorun vardı. Çünkü, Manchester City’nin sahibi, aynı zamanda Girona’nın da büyük hissedarıydı. UEFA'nın tavsiyesi üzerine CFG’nin Girona’daki hisselerinin dörtte üçü Kör Trust’a devredildi. Girona'nın üç yönetim kurulu üyesi, CFG ve City yönetim kurullarında görev yapmış olan City'nin eski geçici CEO'su John MacBeath, CFG'nin genel danışmanı Simon Cliff ve City Football Investments Ltd.'nin direktörü Ingo Bank (Cliff ile birlikte) geçici olarak kulüpten ayrıldılar. Böylece iki kulübün artık birbirleriyle karşılaşmalarında bir engel yoktu ve bu çözüm önerisi tamamen UEFA’dan geldi. Bu işin hukuki planlayıcısı ise Matthew Shayle idi. Shayle, Kör Tröst’ün yönetim kurulundaki yerini aldı. Ayrıca  diğer iki kişi Edward Hall ve Paul Hunston da yönetim kuruluna girdiler. Bu iki kişi de, Wiggin Osborne Fullerlove hukuk firmasında çalışmaktaydılar.

Girona, 2025-26 UEFA Şampiyonlar Ligi'ne katılma hakkını elde edemeyince Shayle'in takımda kalmasına gerek kalmadı ve 1 Haziran 2025'te Girona FC yönetim kurulundaki (Pep Guardiola'nın kardeşi Pere'nin başkanlığında) koltuğunu boşalttı.

1 Temmuz 2025'te düzenlenen Girona FC Olağanüstü Hissedarlar Toplantısı'nda, Simon Cliff, John MacBeath ve Ingo Bank'tan oluşan üç "yeni" yöneticinin atandığı duyuruldu. Böylece tekrar eski sisteme geri dönülmüş oldu. Yani, “eski tas eski hamam”, operasyon tamamlanmış oldu. Bu operasyonda,  
Marinakis davasında, "kör güven" oyunu açıkça oynandı ve sürece katılan kişi ve kuruluşların isimleri kamuya açık kayıtlarda yer aldı.

Ratcliffe'in (**) davasında ise durum farklı görünüyor. Bu operasyonda işler biraz daha gizli tutuldu. Hamgi şirketin devir aldığı açıklanmadı. Sadece Lausanne Sport'un başkanının geçici olarak değişip daha sonra geri döndüğü biliniyor. Monako vergi mükellefinin kullandığı İngiliz şirketinin adı kamuoyuna açıklanmadı. Bu araştırmayı derinleştirmek isteyen Josimar, Lausanne Sport ile iletişime geçti ve şu yanıtı aldı: "Kulüp, bağımsız şirketin adını açıklamak istemiyor."

Yani, buradan da anlaşılıyor ki, Kör Trust Tröst bu kuralın etrafından dolanmak için bulunan, artık standartlaşmış bir yönteme dönüşmüş durumda.

Araştırmacı spor dergisi Josimar, İsviçre Ligi, Ineos ve UEFA'ya da detaylı sorular yöneltti, ancak sorularına yanıt alamadı. Lausanne Sport'un yeni (ve geçici) "sahibinin" kimliğini öğrenmeye çalışan İsviçre medya kuruluşları da aynı sessizlikle karşılaştı. 

İsviçre kulübünü etkileyen ve konuya ilişkin UEFA’ya son başvuru tarihi olan  Mart 2025’te, kulüpçe "mülkiyet devri" nedeniyle kamuoyu bilgilendirmesi,  inandırıcılığını yitirmiş, komik bir açıklamaya dönüşmüştü. Kulüpçe yapılan açıklamada, bu devrin "Herhangi bir çıkar çatışmasından kaçınmak" amacıyla yapıldığı belirtilerek, “Lausanne başkanı Leen Heemskerk’in devir günü görevinden istifa ettiği ve yerine başkan yardımcısı Vincent Steinmann getirildiği” ifade edildi. Bu açıklamanın gerisini tahmin etmek zor değil tabi ki… Lausanne Sport kulübünün herhangi bir Avrupa kupasına katılma hakkı olmadığı ve herhangi bir "çıkar çatışması" olmayacağı netleşir netleşmez, Ratcliffe kulübün kontrolünü yeniden ele geçirdi; Heemskerk ise başkanlığını geri aldı ve Steinmann 2 Numara'daki görevine geri döndü. 

Kanunun Lafzı ve Ruhu Birbiriyle Çelişiyor

Yukarıdaki örnek verdiğimiz olaylardan da görülebileceği üzere, UEFA’nın ortaya koyduğu talimat ile amacı birbiriyle uyuşmamaktadır. Yeri gelmişken, “kanunun lafzı ve ruhu” ile ne anlatmak istediğimizi de ortaya koyalım ki, ne dediğimiz tam anlaşılabilsin.

Kanunun lafzı ve ruhu, bir yasanın yorumlanması ve uygulanmasıyla ilgili iki temel kavramdır. "Lafzı" (harfi), yasanın sözcüklerinin ve ifadelerinin tam anlamıyla okunması ve uygulanması anlamına gelir. "Ruhu" ise, yasanın arkasındaki amacı, niyetini ve genel ilkelerini ifade eder. Yasa uygulamasında, hem lafzın hem de ruhun dikkate alınması önemlidir. Lafız açık değilse, ruh devreye girerek yasanın doğru anlaşılmasına yardımcı olur. Bu, yasanın sadece kelimelerine bağlı kalmak yerine, amacına uygun bir şekilde yorumlanması anlamına gelir.

İşte tam da bu konuda şunu rahatlıkla söyleyebiliriz: UEFA’nın özellikle merkez lig kulüplerine bu konuda gösterdiği tolerans, 'kanunun lafzını' oyunun ruhu açısından anlamsız bir hale getirdi.

Sistemin Mimarı Kim?

Kuralların kişiden kişiye, kurumdan kuruma farklı yorumlaması adil olmayacağı ve evrensel hukuk normlarına aykırı olacağı için MCO uygulamasında, Kör Güven Sistemi’nin Marinakis ve Ratcliffe gibi aç gözlü kulüp sahiplerinin bir oyuncağına dönüşmemesi için UEFA’nın bu konuda tavizsiz olması gerekir.

Ama uygulamalar gösteriyor ki, bu türden aktif kulüp sahipleri, sistemin boşluğundan ve güzel oyunun popülaritesinden gelecekte de aynı numaralarla yararlanmaya çalışacaklarını gösteriyor.

Sistemi kendi çıkarları doğrultusunda optimize etmeye çalışan bu kâr saikli, futbolu sakatlayan finansal anlayışın, bu tür ayak oyunlarında ne kadar zeki olduğu görülüyor.

UEFA’nın bu konularda kapıyı sıkıca kapatması ve ödünsüz olarak kendi talimatlarının arkasında durması gerekirken, merkez ligler lehine olabilecek uygulamalara sessiz kalması, oyunun sağlığını bozuyor, ruhunu örseliyor.

Ancak sorun şu ki, UEFA'nın bu konularda yaklaşımının tamamen oportünistçe olması.

Josimar'ın araştırmaları da gösteriyor ki, "kör güven" mekanizmasının, UEFA'nın tüm finansal meselelerinde söz sahibi olması gereken Sunil Gulati'nin eseri olduğunu doğruluyor…Columbia Üniversitesi'nde ekonomi alanında yüksek lisans derecesi alan Gulati, FIFA üst yönetimiyle birlikte görev yaptığı başkan Aleksandr Čeferin'in yakın arkadaşı aynı zamanda. Ailelerinin birlikte tatile çıktığı ve şu anda MLS'de çalışan Gulati'nin oğlu Emilio'nun da 2018'de Avrupa Konfederasyonu'nun finans bölümünde staj yaptığı da kamuoyunda dile getiriliyor. 

Sunil Gulati

Josimar, UEFA'ya, MCO kurallarını ihlal etme potansiyeli olan belirli kulüplere ve sahiplere bu kuralları nasıl aşacaklarını söyleyenlerin kendileri olup olmadığını ve Sayın Gulati'nin bu görüşmelerde nasıl bir rol oynadığını sordu. Bu sorular dört hafta önce gönderilmişti, ancak bu sorulara herhangi bir yanıt alınamadı maalesef.

Araştırmacı Spor dergisi Josimar UEFA'ya, MCO kuruluşları için bir "çözüm" olarak önerdikleri "kör tröstlerin" oluşumuna sessiz kalmalarını, bazen de aktif yönlendirmelerde bulunmalarının yanısıra, oluşturulan Kör Tröstler’de mütevelli heyetinde yer alan kişilerin kimliklerini açıklamamalarını, UEFA'nın 2024-2030 dönemi için United For Success stratejisinde belirtilen hedefleriyle nasıl uyumlu olduğunu da sordu. Bu plan, UEFA'nın "açık rekabete ve Avrupa spor modeline, şeffaf karar alma süreçlerine ve dünyanın en iyi spor etkinliklerini düzenlemeye" bağlı olduğunu belirtiyor. UEFA beklendiği üzere bu soruya da herhangi bir yanıt vermedi.

Bugünkü uygulamada, MCO kuruluşlarının sahip olduğu kulüplerin Avrupa'da aynı kulüp organizasyonlarında yarışmalarını engelleyecek bir engel bulunmuyor. Ancak, birbirleriyle eşleşmelerini engelleyecek bir UEFA talimatı söz konusu…

Bir zamanlar MCO'ya şüpheyle yaklaşan Aleksandr Čeferin'in, bu kuruluşlara daha fazla özgürlük verme fikrine sıcak baktığı da artık bilinen bir gerçek…

Görünen o ki, UEFA'nın 2019 tarihli Futbolun Geleceği İçin Birlikte politika belgesinde dile getirilen endişeler ortadan kalkmış durumda. Bu belgede, "Avrupa ligleri içinde ve genelinde çok kulüplü mülkiyetin giderek daha fazla oyuncu bulundurmanın bir yolu haline geldiği ve tüm karşılaşmaların bütünlüğünü ve rekabet gücünü etkileyebileceği" ifade ediliyordu. [3]

Red Bull takımları RB Salzburg ve RB Leipzig, Avrupa turnuvalarına dahil edilmelerini gerektirecek kadar günlük operasyonlarında yeterli ayrım olduğunu başarıyla savunmuştu. Daha yakın zamanda, 2023'te Čeferin, "[UEFA] yatırımlara ve çok kulüplü mülkiyete sadece hayır dememeli; ancak bu durumda ne tür kurallar koyacağımıza da bakmalıyız, çünkü kuralların katı olması gerekiyor" demişti.[4]

Aleksandr Čeferin

Sadece Sana Söyleneni Yap, İyi Olacaksın!

Buraya kadar yazdıklarımız gösteriyor ki, Merkez Ligler kâr maksimizasyonu odaklı yaklaşımlarının bir gereği olarak finansal futbolda MCO’nun yaşamasına ve büyümesine olanak sağlayacak Kör Trust Tröst uygulamasını keşfetmiş durumdalar.

Nitekim yukarıda bahsettiğimiz Nottingham Forest ve Lozan'ın yaptığı da tam olarak buydu; tıpkı Girona ve Nice'in onlardan önce yaptığı gibi. 

Sonuçta, Çoklu Kulüp sahipliği sistemi futbolun oyun olma ve yarışmacı özelliğini örseleyen bir durum. Her ne kadar, UEFA bu işe karşı çıkıyor gibi görünmekle birlikte, aslında MCO’ların öz olarak UEFA Kulüp Finansal Kontrol Kurulu başkanı Sunil Gulati tarafından tasarlandığını da Josimar’ın araştırmaları ortaya koyuyor. Ne var ki, bu tasarım futbolda UEFA'nın kendi şeffaflık taahhütleriyle çelişiyor. Haksız ve dengesiz rekabete yol açıyor. Bu durum futbolun finansallaşmasının en belirgin özelliklerinden birisi olarak karşımıza çıkıyor. UEFA Çok Kulüplü Sahiplik konusunda kuralların ruhunu değil, sadece lafzını takip etme eğilimini sorguluyor. Bu ise futbolun bağışıklık sistemini çökertebilecek teşvik, şike gibi anti-futbol unsurlarının gelişmesine neden olabilecek en sakıncalı ve zararlı bir gelişme olabilme potansiyelini bünyesinde taşıyor.

Son olarak Avrupa'da Çoklu Kulüp Sahipliği'nin harita üzerinde bir dağılımını da paylaşarak, yazımızı bitirelim.

Avrupa'da Merkez Liglerde Çoklu Kulüp Mülkiyeti Tablosu

(*) Drogheda'nın sahibi Trivela Group, Danimarka ekibi Silkeborg'da da çoğunluk hissesine sahipken, Dunajka Streda ve Macar kulübü Győri ETO, iş adamı (ve Macar Başbakanı Viktor Orbán'ın arkadaşı) Oszkár Világi'nin mülkiyetindedir. Konferans Ligi'ne katılmaya hak kazanan Silkeborg ve Győri ETO, UEFA sıralamasında daha yüksek bir sıralamaya sahip oldukları için, kardeş kulüplerinin aleyhine olsa da bu turnuvaya katılmalarına izin verilmiştir.

(**) Jim Ratcliffe, bu numarayı geçen sezon OGC Nice'te, Fransız kulübünün Manchester United ile birlikte UEFA Avrupa Ligi'nde mücadele ettiği dönemde de kullanmıştı. Bu operasyonda kullanılan şirketin adı da kamuoyuna açıklanmadı.

Not: Bu makalenin yazımında Josimar Sports Magazine’in  https://josimarfootball.com/2025/07/15/bend-it-like-uefa/ adresindeki “Bend it like Uefa”, by Philippe Auclair, 15 July, 2025 yazısından yararlanılmıştır.

Tweet

Tweetle                      Paylaş                        Paylaş