Tuğrul AKŞAR- 30 Haziran 2025 UEFA, oyuncu yüküyle ilgili çığır açabileceğini iddia ettiği ortak bir çalışmayı başlattığını duyurdu.[1]

Avrupa Kulüpler Birliği, Avrupa Ligleri ve FIFPRO Avrupa tarafından desteklenen yeni bir UEFA girişimi. UEFA bugün, Avrupa Kulüpler Birliği, Avrupa Ligleri ve FIFPRO Avrupa tarafından desteklenen, elit Avrupa erkek ve kadın futbolunda 'yük' kavramını daha da tanımlamayı ve gerektiğinde ilişkili etkisini anlamayı amaçlayan yeni bir UEFA girişiminin başlatıldığını duyurdu.

UEFA’nın söz konusu açıklamasına göre, yükün karmaşık ve uzun vadeli yönlerini ele alan çalışma, en yüksek doğruluk ve güvenilirlik standartlarını sağlayarak iki ana aşamada bilimsel, sağlam ve veri odaklı bir yaklaşım benimseyecektir. İlk aşama, farklı yaralanma türleri, performans seviyeleri ve oyuncu refahı gibi ilişkili faktörleri daha iyi değerlendirmek amacıyla, kulüpler, oyuncular, koçlar, sağlık personeli ve bağımsız uzmanlardan oluşan bir panel tarafından belirlenen diğer ilgili gruplar dahil olmak üzere paydaşlar için 'yük' teriminin ne anlama geldiğini tanımlamayı amaçlayacaktır. Bunu, düzenleyici ve takvim değişikliklerinin yanı sıra zaman içindeki teknik ve performans eğilimlerinin değerlendirildiği tarihsel verilerin ayrıntılı bir analizi izleyecektir. Bu tür değişikliklerin ve eğilimlerin oyuncu sakatlıkları, performans seviyeleri ve oyuncu refahı ile ilgili olabilecek veya olmayabilecek etkileri dikkate alınacaktır.İşbirlikçi çaba, ilgili alanlardaki önde gelen, bağımsız uzmanların katkılarıyla gerçekleştirilecek ve kapsamlı, bütünsel ve disiplinler arası bir yaklaşım sağlanacaktır. Rekabet alanlarında karar alma ve yükün farklı yönlerinin etkilerini azaltabilecek politikalar geliştirme konusunda sorumlu olanlara rehberlik sunan, hakemli bilimsel makaleler ve pratik öneriler üretilecektir.

UEFA'nın bu girişimi, UEFA, Avrupa Kulüpler Birliği, Avrupa Ligleri ve FIFPRO Avrupa'nın oyunu ve oyuncuların refahını korumak için ortak taahhüdünün diğer platformlar aracılığıyla odaklanmış katılımının yanı sıra merkezi bir bileşenini oluşturmaktadır.

Peki “Yük”ten Ne Anlamalıyız?

UEFA’nın bu ortak çalışmasında, “yük”ün tarifinin yeniden yapılacağından bahsediliyor.

Peki, futbolda oyuncu yükü denildiğinde genel olarak kastedilen nedir diye soracak olursanız, karşımıza aşağıdaki konular çıkıyor.

Özetle; UEFA'nın üzerinde çalıştığı "oyuncu yükünü", futbolcunun oyun öncesinde, oyun  anında ve sonrasında maruz kaldığı fizyolojik, psikolojik, sosyolojik yıpranmışlığına yol açan ve bu nedenle oyuncunun katlanmak zorunda kaldığı zihinsel ve fiziksel  yıpranmasına yol açan tüm stres faktörleri olarak tanımlayabiliriz.

Bu kavram, oyuncuların performansını ve sakatlanma riskini değerlendirmek için çok önemlidir. İşte bu konuyla ilgili bazı önemli yükleri ana başlıklar itibariyle sınıflayacak olursak, bunlar:

1. Fiziksel Yük: Oyuncuların maçlarda ve antrenmanlarda harcadıkları enerji, koşu mesafesi ve fiziksel temas gibi faktörler.
2. Zihinsel Yük: Oyun stratejileri, karar verme süreçleri ve stres gibi zihinsel faktörler.
3. Sakatlık Önleme: Oyuncu yükü analizi, sakatlanma riskini azaltmak için antrenman programlarının ve maç takvimlerinin optimize edilmesine yardımcı olur.
4. Performans İzleme: Takımlar, oyuncuların yükünü izleyerek, dinlenme sürelerini ve antrenman yoğunluklarını ayarlayabilir.

Bu analizler, oyuncuların sağlığını korumak ve performanslarını artırmak için kritik öneme sahiptir.

Oyuncu Yükü Analizi Genel Olarak Nasıl Yapılıyor?

Futbolcuların performansını ve sakatlanma riskini değerlendirmek için çeşitli yük ölçme verileri kullanır. Bu analizde dikkate alınan bazı önemli verileri aşağıda sizler için sıraladık.

1. Fiziksel Yük Verileri:
2. Koşu Mesafesi: Oyuncunun maç veya antrenman sırasında kat ettiği toplam mesafe.
3. Hız ve İvme: Oyuncunun hızlanma ve yavaşlama verileri.
4. İş Yükü: Antrenman ve maçlarda harcanan enerji miktarı.
   1. Kalp Yükü:
      1. Kalp Atış Hızı: Antrenman ve maç sırasında kalp atış hızının izlenmesi.
      2. Kan Laktatı: Egzersiz sırasında kan laktat seviyelerinin ölçülmesi.
5. Algılanan Zorluk Dereceleri (AZD):
   1. Oyuncuların antrenman veya maç sırasında hissettikleri zorluk seviyesini değerlendirmek için kullanılır.
6. Toparlanma Süreleri:
7. Oyuncunun antrenman veya maç sonrası toparlanma süresi ve bu süreçteki veriler.
   1. Büyük Veri Analizleri:
   2. Maç sırasında meydana gelen pozisyonlar ve top dokunuşları gibi büyük veri setlerinin analizi.

Bu veriler, oyuncuların performansını optimize etmek ve sakatlanma riskini azaltmak için kritik öneme sahiptir.

UEFA Bir Yandan Yükü Artırırken, Diğer Taraftan Bu Çalışmaya Odaklanması Bir Çelişki Değil mi?

Aslında UEFA’nın son zamanlarda almış olduğu bazı kararlar oyuncuların yüklerini önemli ölçüde ağırlaştırdı.

Şampiyonlar Ligi başta olmak üzere, Avrupa Ligi ve Konferans Ligi turnuvalarında format değişikliğine giderek, maç sayılarını % 30’a kadar artırdı. Yine, Avrupa Futbol Şampiyonasını, Avrupa Uluslar Ligi formatıyla yeniden düzenleyerek, lig usulüne dönmesi de maç trafiklerini ağırlaştırdı.

Tüm bunların yanısıra, diğer taraftan FIFA’nın da en son Kulüpler Dünya Kupası gibi yeni bir turnuvaya start vermesi de, oyuncu yüklerini ağırlaştıran bir başka faktör oldu.

Aslında, UEFA elindeki en önemli sermaye olan futbolcuların, sağlıklarını koruyarak, onların mücadele güçlerini en üst düzeye çıkartmak istiyor. Buna bir anlamda kendisini zorunlu hissediyor. Çünkü, finansal futbol yapılanması aşamasında daha fazla sayıda maç, daha fazla sponsor, daha fazla ticari gelir, daha fazla ürün satışı, daha yüksek naklen yayın geliri anlamına geliyor.

UEFA ve aynı zamanda FIFA’nın bu çabaları ve arayışlarının temelinde bence oyuncu sağlığından daha çok, artan oyun yükünün tolere edilmesine olanak sağlayacak ortam ve olanakların hazırlanması amacı yatıyor. Çünkü, oyuncu fizyolojisi ne kadar geliştirilebilirse, o ölçüde kâr maksimizasyonu da gerçekleşmiş olacak. Artan yüke karşı, oyuncu dayanıklılığının artırılması, UEFA’nın daha fazla para kazanmak için oyuncu sağlığının riske atılmasından başka bir anlam ifade etmiyor. Bir hafta içinde iki maç oynamak zorunda olan bir futbol takvimi var bugün Avrupa futbolunda.  Bu formatın da mimarı UEFA. Nitekim, artan maç sayısı, diğer taraftan önemli oyuncu sakatlıklarına da davetiye getiriyor. Oyuncu sakatlıkları ise hem oyuncu hem de takımı açısından maddi kayıp anlamına geliyor.  Bu kapsamda bakıldığında 2024-25 sezonunda Avrupa futbolunda hayli sayıda üst düzey oyuncu sakatlıklarıyla karşılaştık.

Size 2024-25 üst düzey oyuncu sakatlıklarından bazı örnekler vereyim:

Bu sezon, yoğun maç takvimleri ve sıkışık programlar nedeniyle birçok oyuncunun sakatlık yaşadığına tanık olduk. Bu dönemde sakatlanan bazı dikkat çekici oyuncular:

1. Kylian Mbappé (Paris Saint-Germain) - Bel sakatlığı nedeniyle bir süre sahalardan uzak kaldı.
2. Kevin De Bruyne (Manchester City) - Diz sakatlığı nedeniyle önemli maçları kaçırdı.
3. Virgil van Dijk (Liverpool) - Ayak bileği sakatlığı nedeniyle birkaç hafta forma giyemedi.
4. Karim Benzema (Al-Ittihad) - Yırtık nedeniyle uzun süreli bir sakatlık yaşadı.
5. Gavi (Barcelona) - Omuz sakatlığı nedeniyle bir süre dinlenmek zorunda kaldı.

Bu örnekler daha da uzatılabilir ama biz burada örnek sayısını sınırlı tutalım.

Bu Çalışmaya UEFA’yı Avrupa Kulüpler Birliği, Avrupa Ligleri ve FIFPRO mu Zorladı?

Her ne kadar, UEFA’nın bu arayışa yönelmesinde Avrupa Kulüpler Birliği, Avrupa Ligleri ve FIFPRO gibi mesleki örgütlenmelerin etkisi bulunuyorsa da, gerçekte oyunun iki temel aktörü olan oyuncular ve kulüplerin her türlü çıkarını korumak amaçlı kurulmuş bu organizasyonların, bu konuda UEFA’ya karşı gereken tepkiyi veremediği de bir gerçek olarak karşımıza çıkıyor. Ne yazık ki, UEFA’nın ve FIFA’nın yük artırıcı düzenlemelerine karşı bu örgütlerden fazla ses çıkmıyor. Bundan güç olan UEFA ve FIFA ise oyuncu sağlığını fiziksel ve mental olarak sakatlayabilecek düzenlemelere pervasızca gidebiliyor. Günümüzde para kazanma hırsı, oyunun sağlığını ciddi tehdit eder duruma geldi. Paranın her şeyi belirlediği bir gösteri endüstrisinin kaçınılmaz bir sonucu bu yaşanılanlar. Oyunun insani ve yarışmacı özelliğinin yerini bugün vahşi bir para kazanma dürtüsü almış durumda. Ne var ki, bu anlayış devam ettiği sürece, UEFA’nın bu çabalarını sonuç itibarıyla sürdürülebilir samimi olarak görmek bana çok inandırıcı gelmiyor. Onlar, oyunu değil, kendi sürdürülebilirliklerini sağlama peşindeler. Ama şunu hatırlatalım ki, oyunun temel aktörleri korunmadan ayakta kalabilmek mümkün değildir.

Bu konuda yayınlanmış bir başka makalem de size bu konuda daha detay bilgiler verebilecektir. Bkz.[2] 

[1] https://www.uefa.com/news-media/news/029a-1e19f06f3e03-e4126298b65a-1000--uefa-announces-launch-of-groundbreaking-joint-study-on-p/ 

[2] Para Sayesinde Futbol Durmayan Oyuna Dönüştü, Sakatlıklar Arttı!, Tuğrul AKŞAR, 

https://www.futbolekonomi.com/index.php/haberler-makaleler/genel/122-tugrul-aksar/6203-oyuncu-sakatlklar-futbol-ve-sakatlk-real-madrid-.html

Tweet

Tweetle                      Paylaş                        Paylaş