Futbolekonomi- 26 Eylül 2025 Son on yılda, "Büyük 6" terimi Premier Lig etrafındaki söylemin merkezinde yer alıyor. Arsenal, Chelsea, Liverpool, Manchester City, Manchester United ve Tottenham Hotspur, kulüp futbolunda küresel lider olan Premier Lig'in  sportif ve finansal güç merkezleri haline gelmiş bulunuyorlar. 

Bu kulüpler, Premier Lig'de lokal rekabeti domine eder hale geldiler. Her sezon neredeyse, Şampiyonlar Ligi ve Avrupa Liglerindeki yerlerini  çoğu zaman garantiler duruma geldiler. Her biri küresel dev ticari markalara dönüştüler. Bu kulüpler sadece Premier lig'de ilk altı sıraya değil, daha farklı hedeflere odaklanmış durumdalar...

Özetle bu makale, İngiltere Premier Ligi'ndeki "Büyük Altılı" olarak bilinen altı büyük futbol kulübünün (Arsenal, Chelsea, Liverpool, Manchester City, Manchester United ve Tottenham) rekabetçi ve finansal hakimiyetini inceliyor. Makale,  son on yılda bu kulüplerin ligdeki sportif ve finansal üstünlüğünü ve özellikle Şampiyonlar Ligi'ne katılım üzerindeki güçlü kontrolünü analiz ediyor. Bununla birlikte, artan yayın gelirleri, UEFA müsabakalarının genişlemesi ve kârlılık kuralları (PSR) nedeniyle Newcastle United ve Aston Villa gibi rakiplerin ortaya çıktığını belirtiyor. Ancak kaynak, Büyük Altılı'nın ticari gelir ve küresel marka erişimi açısından hala rakiplerine göre devasa bir finansal farka sahip olduğunu ve bu durumun uzun vadeli hakimiyetlerini sürdürdüğünü vurguluyor. Nihayetinde makale, rakiplerin ilerlemesinin kalıcı bir yeniden dengelemeyi mi yoksa geçici bir dönemi mi işaret ettiğini sorguluyor.

Büyük altılının Premier Lig'deki başarıları su götürmez ama son zamanlarda artan havuz gelirleri, bu altılılıya karşı meyden okuyan kulüplerin de gelişmesine neden oldu. Yeni gelişen bu meydan okuyucular, büyük altılının tahtlarını da sallar duruma geldi.Ancak son zamanlarda Premier Lig'de yayın gelirlerinin artmasıyla durumlar değişti. Premier Lig'in yayın gelirleri arttı ve orta sıralardaki kulüplere bile kıtadaki rakiplerinin çok üzerinde gelir akmaya başladı. Bu durum, altyapı ve yeteneklere yatırım yapılmasını mümkün kılarak, yerleşik elitlerin ötesinde rekabet gücünü artırdı. Aynı zamanda, Kârlılık ve Sürdürülebilirlik Kuralları'nın (PSR) yürürlüğe girmesi, sürdürülebilir modellere daha fazla vurgu yapılmasını sağladı ve UEFA müsabakalarının genişlemesi, bir zamanlar yalnızca elitlere ayrılmış olan gelir akışlarına erişimi daha da kolaylaştırdı.

Bu ortamda, hırslı rakipler ortaya çıktı. Newcastle United, Aston Villa ve Everton gibi tarihi isimler zirveye yakın bir yerde konumlanmaya çalışırken, Brighton & Hove Albion, Brentford ve Bournemouth gibi yeni güçler kendilerinden daha iyi performans göstermeye devam ediyor. Bu ilerleme, Big 6'nın uzun süredir devam eden hakimiyetinin geçmişteki kadar güvenli olup olmadığı sorusunu gündeme getirdi.

Bu analiz, rakiplerin rekabet ortamını ne ölçüde yeniden şekillendirdiğini ve bu atılımların kalıcı bir yeniden dengelemeye mi işaret ettiğini yoksa dönemsel mi olduğunu değerlendirmek için lig performansını, Avrupa katılımını, gelirleri ve kadro değerlerini inceliyor.

Yurt içi ve Avrupa performansı

UEFA Kulüpler Kupası eleme verileri, elit lige girmenin ne kadar zor olduğunu net bir şekilde ortaya koyuyor. Son on yılda 17 farklı İngiliz kulübü Avrupa kupalarına katıldı, ancak katılım yüksek kaldı: Avrupa kupalarına tüm katılım sıralarının %74'ü Büyük 6'ya gitti. Şampiyonlar Ligi'ne katılım ise daha da kısıtlandı ve elemelerin %91'i bu kulüpler tarafından sağlandı.

Şampiyonlar Ligi'nde, son on yılda her sezon  'büyük 6'lıdan en az üçü bu lige katılım sağladı; Leicester gibi Büyük 6'lı dışındaki kulüplerin Avrupa kupalarına katılımları ise nadiren ve genellikle kısa ömürlü oldu. Newcastle ise son yıllarda daha düzenli bir kulüp olarak kendini kanıtlamaya başlamasıyla bir istisna olarak diğer kulüplerden ayrışıyor. Buna karşılık, Avrupa Ligi ve yakın zamanda kurulan Konferans Ligi, rakip kulüplere uluslararası müsabakalardan elde edilen gelirlerden düzenli olarak yararlanma fırsatı sunuyor. 

Lig performansı da benzer bir örüntüyü yansıtıyor. Büyük Altılı, son on sezonun altısında en az bir yabancının takıma girmesiyle, Premier Lig'de tekel konumda geldiler. Bazı sezonlarda rakiplerinden çok azı bu sıralamaya girebildi.  Buna Leicester'ın yükselişi en dramatik örnek olarak verilebilir. 2015/16 sezonunda Premier Lig şampiyonu oldu, ardından iki kez Avrupa Ligi'ne katıldı ve ardından birkaç yıl içinde iki kez küme düşmeyle sonuçlanan keskin bir düşüş yaşadı. 

Bu eğilimler, Premier Lig tablosunun daha değişken hale gelmesine ve daha fazla kulübün ara sıra Avrupa'ya katılmasına rağmen, Şampiyonlar Ligi'ne düzenli katılımın elit statünün belirleyici göstergesi olmaya devam ettiğini ve bunun hala büyük ölçüde Büyük 6'lı tarafından kontrol edildiğini gösteriyor.

Gelirler ve erişim

2014/15 ve 2023/24 yılları arasında, Büyük 6'lının ortalama futbol faaliyet gelirleri %69 artarak 700 milyon avronun hemen altına ulaştı ve bu da kulüp başına ortalama 286 milyon avroluk bir artışa denk geliyor. Gelir sıralamasında 7-10. sırada yer alan kulüpler, %98'lik bir büyümeyle ortalama gelirlerini neredeyse ikiye katladılar, ancak mutlak değerlere göre bu, 158 milyon avroluk daha küçük bir artışa denk geliyor. Başka bir deyişle, rakipler yüzde olarak daha hızlı büyürken, finansal uçurum mutlaka daralmadı.

Big 6'nın hakimiyeti, gelir akışlarının ölçeği ve dengesine dayanmaktadır. Aynı dönemde, ticari gelirleri kulüp başına ortalama 155 milyon avro (+%93), yayın gelirleri 96 milyon avro (+%61) ve maç günü gelirleri 34 milyon avro (+%38) artmıştır. 7-10 yaş grubu için ise tablo farklıdır. Yayın gelirleri, kulüp başına 97 milyon avro (+%92) ekleyerek büyümeye en büyük katkıyı sağlarken, ticari gelir 44 milyon avro (+%158) ve maç günü geliri yalnızca 17 milyon avro (+%61) artmıştır.

2023/24 sezonunda, Büyük Altı kulübün ortalama ticari geliri 322 milyon avroya ulaşırken, bu kulüpler  yayın gelirlerinden ortalama 255 milyon avro ve maç günü gelirlerinden de ortalama 123 milyon avro elde ederken; 7-10 sıradaki kulüpler için bu ortalama rakamlar sırasıyla 72 milyon avro, 203 milyon avro ve 44 milyon avro oldu. Bu rakamlar, gelir akışları arasındaki uçurumun boyutunu göstermektedir.

Bu zıtlık, yapısal güçlü yanlarını vurguluyor: 6 Büyük için büyüme, küresel marka statülerini yansıtan ticari ölçeğe dayanıyor. Rakipler için büyüme, daha çok yayıncılıktan besleniyor ve yayıncılık da duraklama belirtileri gösteriyor. Maç günleri ise çoğu için stadyum büyüklüğüyle sınırlı kalıyor. Avrupa'dan katılımın daha sık olmasına rağmen, ticari açığı kapatmak en zoru ve gruplar arasındaki finansal açığı vurguluyor.

Bu dayanıklılık, sahadaki mücadeleleri zayıflayan bir tutuşa işaret edebilecek kulüplere bakıldığında en belirgin şekilde ortaya çıkıyor. Manchester United, Tottenham ve Chelsea, son sezonlarda istikrarsız sportif sonuçlar elde etti ve bu da 6 Büyük kulübün daha az baskın olduğu algısını besledi. Finansal gerçeklik ise bambaşka bir hikaye anlatıyor. Örneğin United, çalkantılı bir sezona rağmen 2024/25 sezonunda 666,5 milyon sterlinlik rekor gelir elde etti ve ticari gelirler artık toplamın yarısından fazlasını oluşturuyor. Bu durum, en büyük markaların sahadaki düşük performans dönemlerinde bile finansal performanslarını nasıl sürdürebildiğini gösteriyor ve rakipleriyle arasındaki farkın neden bu kadar zor kapandığının altını çiziyor.

Sosyal medya trendleri bu uçurumu daha da belirginleştiriyor. Manchester United, büyük platformlarda 231 milyondan fazla takipçiyle açık ara önde yer alırken, Manchester City, Liverpool, Chelsea, Arsenal ve Tottenham'ın takipçi sayısı 110 milyonu aşıyor. 

Etkileyici büyüme oranlarına rağmen, rakipler ölçek olarak çok daha küçük kalmaya devam ediyor. Newcastle'ın takipçi sayısı Ocak 2022'den bu yana %160 artarken, Aston Villa ve West Ham'ın her biri izleyici kitlesini iki katından fazla artırdı. Nottingham Forest (+%440), Brighton (+%419) ve Brentford (+%249) ise daha küçük tabanlardan daha da hızlı büyüdü. Ancak bu rakamlar zorluğun altını çiziyor: Hızlı büyümeye rağmen, rakipler küresel görünürlükte ve bununla birlikte ölçekten kaynaklanan ticari gelir potansiyelinde hala çok geride kalıyor.

Takım değer artışı

Artan gelirler, geleneksel elitlerin dışındaki kulüplerin kadrolarına daha fazla yatırım yapmalarına olanak sağladı; bu süreç bugün hala finansal ölçek ve düzenleyici sınırlamalarla yakından bağlantılı. 

Newcastle'ın sahipleri, kaliteli oyunculara yapılan büyük yatırımları destekledi ve bu durum, 2024/25 sezonunda kadro değerlemelerinin Manchester United'ı geride bırakmasıyla doruğa ulaştı. Aston Villa da çok geride değil; güçlü bir spor modeli ve kulüp genelindeki yatırımlar, farkı büyük ölçüde kapatmalarına yardımcı oldu. Brighton ve Brentford gibi diğer rakipler ise, yeteneklerin belirlenmesi, geliştirilmesi ve takasına dayalı modeller oluşturmaya çalıştı ve yeniden yatırım rekabet gücünü korudu.

Ancak takım değeri artışı da PSR çerçevesinde değerlendirilmelidir. Bu makalede bahsedilen en önemli rakipler -örneğin Everton, Aston Villa, Newcastle, Nottingham ve Leicester- son sezonlarda PSR ile ilgili zorluklarla karşılaştı ve bu durum, Büyük Altılı ile olan ticari gelir farkının rekabet etme yeteneklerini nasıl kısıtladığını doğruluyor.

Bu bağlamda, Aston Villa, Nottingham Forest, Leicester, Everton ve Bournemouth gibi birçok kulüp, üretken yetenek havuzlarının kısa ve orta vadede rekabet etmenin en etkili yolu olarak kabul edilmesi nedeniyle çok kulüplü mülkiyet (MCO) stratejisini izlemeyi tercih etti. 

Daha açık bir Premier Lig, ancak yerleşik bir hakimiyet

Geçtiğimiz on yıl, Big 6'ya rakip olanların farklı formlarda ortaya çıktığını gösterdi: Aston Villa ve Newcastle gibi tarihi kulüpler kendilerini zirveye yakın bir yerde konumlandırırken, Brighton, Brentford ve Bournemouth gibi yeni güçler daha üst seviyelerde rekabet etmek için modeller oluşturuyor.

Sportif açıdan fark daralıyor, daha fazla kulüp ilk altıya girip Avrupa'ya katılmaya hak kazanıyor. Ancak finansal açıdan, 6 Büyükler sağlam bir şekilde konumlarını koruyor ve gelir ölçekleri, ticari güçleri ve küresel erişimleri uzun vadeli hakimiyetlerini desteklemeye devam ediyor.

Asıl soru, rakip kulüplerin son dönemdeki gelişiminin bir yeniden dengelenmenin başlangıcı mı, yoksa geçmişteki dönemsel atılımların bir yansıması mı olduğudur. Sürdürülebilir sportif sonuçlar hiyerarşiyi zaman içinde yeniden şekillendirebilirken, aksilikler en büyük kulüpleri bile çökertebilir. Sonuç olarak, finansal ve sportif performans birbirinden ayrılamaz ve yalnızca tutarlı sonuçlar kalıcı değişimi sağlayabilir.

Football Benchmark, futbolun en rekabetçi pazarlarından birinde karar alma süreçlerine rehberlik etmek için pazar istihbaratını, uzmanlığı ve özel danışmanlığı bir araya getirerek kulüplere ve yatırımcılara bu ortamda yol göstermelerinde destek sağlar. Ligin benzersiz ortamı ve gelişen dinamikleri hakkındaki derin anlayışımız, paydaşların değişen bir ortamda fırsatları belirlemelerine ve stratejilerini uyarlamalarına olanak tanır.

Kaynak:

https://footballbenchmark.com/w/breaking-into-the-premier-league-s-big-6-are-challengers-changing-the-competitive-landscape-on-and-off-the-pitch-

Tweet

Tweetle                      Paylaş                        Paylaş