Sebahattin Devecioğlu- 30 Kasım 2022 Uluslararası spor etkinliklerindeki başarının bir ülkenin yumuşak güce ulaşma şansını artırdığı düşünüldüğünden, dünyadaki küçük uluslar elit sporlara daha fazla yatırım yapıyor.

Yumuşak güç, bir ülkenin uluslararası arenadaki çeşitli aktörlerin tercihlerini ve davranışlarını zorlama yerine cazibe veya ikna yoluyla etkileme yeteneğidir.

Sözkonusu terim, 1980'lerin sonlarında Amerikalı siyaset bilimci Joseph Nye Jr. tarafından icat edildi.

Yumuşak Gücün Faydaları

Güçlü bir ulus markası ve olumlu yumuşak güç algıları, bir ulusun kendisini insanların ziyaret edebileceği, yatırım yapabileceği ve mal ve hizmet kalitesiyle itibar inşa edebileceği bir yer olarak tanıtmasına olanak tanır.

Bir ülkenin komşularının itibarını artırmasına, kaynaklarını pazarlamasına ve uluslararası sahnede gösterdiği yüzü oluşturmasına olanak tanır.

Yumuşak güç, iç turizmi, yerli mal ve hizmetlerin tüketimini (ithalat yerine) teşvik edebilir[1].

Spor hem uluslararası hem de yerel olarak yumuşak güç aracı olarak kullanılabilir.  Barış inşası ve ulus inşası, spor diplomasisi ve siyasetinin dört mekanizmasıyla başarılabilir. Bunlar: İmaj inşası, diyalog için bir platform oluşturmak,  güvenilirlik, uzlaşma, entegrasyon ve ırkçılık karşıtlığı.

Bu mekanizmalar deterministik olarak kontrol edilebilir değildir ve istenmeyen sonuçlara yol açabilir.  Bir yandan, spor müsabakaları rakipler arasında güven inşa etme aracı olarak kullanılabilir.  Öte yandan, halklar arasındaki düşmanlıklar oyun alanlarına yansıtılabilir[2].  

Yumuşak güç, başkalarının sizin 'çekici kültürünüz, arzu edilen ideolojileriniz, inandırıcı, yenilikçi ve ileri görüşlü kurum ve politikalarınıza' hayranlık duymasını veya benimsemesini veya kopyalamasını sağlayarak siyasi gündemi nihai olarak belirlemek için tasarlanmış bir güç olarak tanımlanmaktadır. Yani  yumuşak güç "zorlamak yerine işbirliği yapar". Spor ve medya, devlet/hükümdar tarafından işlenen herhangi bir kötülüğün görünürde göz ardı edildiği ölçüde, dünyaya etkin ve kabul edilebilir/hoş bir yüz sunarak, bir devlet/hükümdarın uyarlanmış bir temsilinin ön plana çıkmasına izin verir.  Spor etkinliklerine ev sahipliği yaparak veya sponsorluk yaparak bir imajı iyileştirmeye yönelik bu teknik artık yaygın olarak "spor yıkama" olarak da adlandırılıyor ki bu da ayrı bir konudur. Futbol uzun süredir yumuşak bir güç aracı olarak kullanılıyor ve en yaygın olarak hem kültürel etki yaratmak hem de dünya sahnesinde çekici bir güç olarak görünmek isteyen aşırı sağcı liderler tarafından kullanılmaktadır.

Tarihsel sürece baktığımızda sporun yumuşak güç olarak kullanıldığı bir çok örnek vardır.  Futbola odaklanıldığında, spor yıkamanın yumuşak bir güç aracı olarak kullanılması, “Mussolini'nin İtalya'sında düzenlenen 1934 Dünya Kupası'na kadar uzanmaktadır.  Askeri diktatörlük sırasında düzenlenen bir Dünya Kupası olan Arjantin 1978'e ve insan hakları ihlalleri ve saldırgan dış politikaların ortasında 2018 Dünya Kupası'nı kazanan Putin Rusya'sına kadar devam etti.  Şu anda, kültürel açıdan etkili takımlara sahip olan ve inşa eden Ortadoğu diktatörlükleri örneği var.  Üç önemli örnek, 2008'den beri Abu Dabi'nin yönetici ailesine ait olan Manchester City, 2011'den beri Katar devlet servet fonunun bir yan kuruluşuna ait olan Paris St Germain (PSG) ve son olarak Veliaht Prens'in sahibi olduğu Newcastle United'dır.  Ayrıca Katar, FIFA'nın kalbindeki bir yolsuzluk skandalı sırasında kabul edildiği üzere 2022 Dünya Kupası'na ev sahipliği yapma hakkını güvence altına alması”. Gibi örnekler gösterilmektedir.[3]

Katar, yurtdışındaki imajını iyileştirmek için spora, özellikle futbola yatırım yaptı. Bu amaçla Dünya futbol şampiyonasına ev sahipliği yaptı.

Katar, 2010 yılında Amerika Birleşik Devletleri, Güney Kore, Japonya ve Avustralya gibi diğer ülkeleri geride bırakarak spor şampiyonasına ev sahipliği yapmak üzere seçilen ülke oldu.  Ancak, seçilmesinden bu yana Katar'ın teklifi tartışmalarla çevrilidir.  Yolsuzluk ve rüşvet suçlamaları FIFA, o zamanki örgütün başkanı Joseph Blatter ve UEFA başkanı Michel Platini'yi de etkiledi., Dünya Kupası'nın başlamasına aynı zamana denk gelen farklı insan hakları STK'ları ve uluslararası kuruluşlar, Katar'daki insan hakları durumu ve aynı zamanda Dünya Kupası'nı inşa eden yabancı işçilerin korkunç çalışma koşulları hakkında bir kez daha uyarıda bulundu.  Dünyanın her yerinden taraftarların milli takımlarını desteklemek için gelmeye başlamasıyla Katar'a yönelik çok sayıda STK eleştirisi, Doha'yı, Pateriya'ya göre "Katar'ın çalışma reformundaki en cesaret verici adımlardan" biri olan iş uyuşmazlığı çözüm komitelerinin oluşturulması gibi belirli önlemler almaya sevk etti[4]. Bu bağlamda Katar Dünya Kupası ile ilgili yazılan yaklaşık  685 makalenin 454'ü veya yüzde 66'sı kritik, 201'i (yüzde 29'u) tarafsız ve yüzde beşi de olumlu olarak nitelendirilmektedir.

Olumsuz makalelerin çoğunun insan haklarına odaklandığı görülmektedir. Son tahlilde, Katar'ın spor stratejisinin turnusol testi, Dünya Kupası'nın Katar'ın jeopolitik başarısını yeniden üretmesine yardımcı olup olmayacağı şeklindedir. Bu durum, Katar'ın eski muhalifleri olan Birleşik Arap Emirlikleri ve Suudi Arabistan'ın kasıtsız yardımlarıyla olduğu kadar kendi gücüyle de elde etmesi olarak ta yorumlanmaktadır.  3,5 yıl süren ekonomik ve diplomatik boykotu BAE ve Suudi Arabistan, 2021'in başlarında ambargoyu kaldırmıştı.

Nihayetinde, Katar Dünya futbol turnuvasının itibar değerinden tam olarak yararlanmak için, aktivistlerin dikkati Suudi Arabistan ve Mısır gibi ülkelere odaklansa da  ve Dünya Kupası sonrasında Katar sosyal, ekonomik ve siyasi reformları ilerletmesi gerektiğinin farkında olarak,  2027 Asya Kupası ve 2030 Dünya Kupası gibi yaklaşan spor mega etkinlikleri için teklif vermesi beklenmektedir[5].

Dünya siyasetinin yeniden şekillendiği günümüzde,  sporun özelliklede futbolun uzun yıllar yumuşak güç olarak  dünya siyasetini şekillendiren oyun kurucular tarafından bir strateji olarak kullanılacağı görülmektedir. Yumuşak Güç olarak tanımlanan kamu diplomasisine ilişkin bulgular Katar 2022 Dünya Kupası ile birlikte farklı boyutlar kazanacaktır.  

1. Kaynaklar    

Tweet

Tweetle                      Paylaş                        Paylaş