Anadolu’dan Şampiyon Çıkabilir mi? Ya da Rekabetin Ekonomi Politiği
x
Buradasınız >> Ana Sayfa FutbolEkonomi KİTAPLARI

 

FutbolEkonomi yazarlarının katkı sunduğu bu kitaplar; sporun sosyolojisinden ekonomisine, hukukundan kültürüne uzanan geniş bir yelpazede, oyunun farklı boyutlarını derinlemesine inceliyor.

Her biri kendi alanında değerli bir başvuru kaynağı olan bu eserleri, tek bir sayfada okurlarımızın erişimine sunduk.

 

Son Çıkanlar

News image

Futbolda Eşitsizliğin Bedeli

  Futbolda Eşitsizliğin Bedeli Yazar: Tuğrul Akşar / Yayıncı: Literatür Yayıncılık / Yayın Tarihi: Temmuz 2025 / Sayfa Sayısı: 524 / Dil: Tü...

Devamı için
News image

Fair Play - Nedir Değildir

Fair Play Ne(Dir) DeğildirYazar: Recep Cengiz / Yayıncı: Nobel Bilimsel Eserler / Yayın Tarihi: Mart 2025 / Sayfa Sayısı: 270 / ...

Devamı için
News image

Sokak Futbolu: 4 Taş 1 Top

Sokak Futbolu: 4 Taş 1 TopYazar: Müslüm Gülhan / Yayıncı: Sancı Yayınları / Yayın Tarihi: 2025 / Sayfa Sayısı: 159 / ...

Devamı için

Doç. Dr. Kutlu Merih Kitapları

News image

Sıradışı Bir Bilim İnsanı Kutlu Merih

Sıradışı Bir Bilim İnsanı Kutlu Merih Derleyenler: Tuğrul Akşar, Fatma Çınar, C. Coşkun Küçüközmen, Şebnem Özdemir, Erdal Balaban / Yayıncı: Literatür ...

Devamı için
News image

Futbol Ekonomisi

  Futbol Ekonomisi Yazar: Tuğrul Akşar & Kutlu Merih / Yayıncı: Literatür Yayıncılık / Yayın Tarihi: Haziran 2006 / Sayfa Sayısı: 808 / ...

Devamı için
News image

Futbol Yönetimi

  Futbol Yönetimi Yazar: Kutlu Merih & Tuğrul Akşar / Yayıncı: Literatür Yayıncılık / İlk Basım Tarihi: Şubat 2008 / Sayfa Sayısı: 72...

Devamı için

Tuğrul Akşar Kitapları

News image

Futbolun Ekonomi Politiği

  Futbolun Ekonomi Politiği Yazar: Tuğrul Akşar / Yayıncı: Literatür Yayıncılık / İlk Basım Tarihi: Haziran 2010 / Sayfa Sayısı: 485 / Di...

Devamı için
News image

Futbol Yönetimi

  Futbol Yönetimi Yazar: Kutlu Merih & Tuğrul Akşar / Yayıncı: Literatür Yayıncılık / İlk Basım Tarihi: Şubat 2008 / Sayfa Sayısı: 72...

Devamı için
News image

Futbol Ekonomisi

  Futbol Ekonomisi Yazar: Tuğrul Akşar & Kutlu Merih / Yayıncı: Literatür Yayıncılık / Yayın Tarihi: Haziran 2006 / Sayfa Sayısı: 808 / ...

Devamı için
News image

Endüstriyel Futbol

  Endüstriyel Futbol Yazar: Tuğrul Akşar / Yayıncı: Literatür Yayıncılık / Yayın Tarihi: Ocak 2008 / Sayfa Sayısı: 446 / Dil: Türkçe / ...

Devamı için
News image

Krizdeki Futbol

  Krizdeki Futbol Yazar: Tuğrul Akşar / Yayıncı: Literatür Yayıncılık / İlk Basım Tarihi: Nisan 2013 / Sayfa Sayısı: 316 / Dil: Tü...

Devamı için
News image

Finansal Futbol

  Finansal Futbol Yazar: Tuğrul Akşar / Yayıncı: Literatür Yayıncılık / İlk Basım Tarihi: Eylül 2020 / Sayfa Sayısı: 382 / Dil: Tü...

Devamı için
News image

Futbolda Eşitsizliğin Bedeli

  Futbolda Eşitsizliğin Bedeli Yazar: Tuğrul Akşar / Yayıncı: Literatür Yayıncılık / Yayın Tarihi: Temmuz 2025 / Sayfa Sayısı: 524 / Dil: Tü...

Devamı için
News image

Sıradışı Bir Bilim İnsanı Kutlu Merih

Sıradışı Bir Bilim İnsanı Kutlu Merih Derleyenler: Tuğrul Akşar, Fatma Çınar, C. Coşkun Küçüközmen, Şebnem Özdemir, Erdal Balaban / Yayıncı: Literatür ...

Devamı için

Prof. Dr. Sebahattin Devecioğlu Kitapları

News image

Spor Teknolojileri

Spor TeknolojileriYazarlar: Sebahattin Devecioğlu, Abdullah Şimşek / Yayıncı: Gazi Kitabevi “Spor Teknolojileri”, spor endüstrisinin teknoloji ile olan yakın ilişkisini ele alıyor. Ki...

Devamı için
News image

Futbolda Özerkliğin Ekonomisi

Futbolda Özerkliğin EkonomisiYazar: Sebahattin Devecioğlu / Yayın Tarihi: 2018 / Sayfa Sayısı: 152 / Dil: Türkçe / ISBN: 978-605-6840-07-4 Sebahattin Devecioğlu’nun Futbolda Öz...

Devamı için
News image

100. Yılında Türk Futbolu: 1923-2023

  100. YILINDA TÜRK FUTBOLU: 1923-2023  Editör: Sebahattin Devecioğlu / Yazarlar: Davut Atılgan, Demet Çakır Kalem, Elifnur Pınarlı, Erdal Alkış, Fatih Harun Turhan, Fe...

Devamı için
News image

Postmodern Futbol

  Postmodern Futbol Yazar: Sebahattin Devecioğlu / Yayıncı: Nobel Bilimsel Eserler / Yayın Tarihi: Nisan 2021 / Sayfa Sayısı: 282 / Dil: Tü...

Devamı için

Prof. Dr. Ahmet Talimciler Kitapları

News image

Türkiye’de Futbol En Az Futboldur!

Türkiye’de Futbol En Az Futboldur!Yazar: Ahmet Talimciler / Yayın Tarihi: Mart 2020 / Sayfa Sayısı: 312 / Dil: Türkçe / IS...

Devamı için
News image

Futbol Yazıları

Futbol YazılarıYazar: Ahmet Talimciler / Yayın Tarihi: Şubat 2017 / Sayfa Sayısı: 136 / Dil: Türkçe / ISBN: 978-605-9911-28-3 Ahmet Talimciler’in Futbol Ya...

Devamı için
News image

Şiddet Şike ve Medya Kıskacında Futbol ve Taraftarlık

Şiddet Şike ve Medya Kıskacında Futbol ve TaraftarlıkYazarlar: Müge Demir, Ahmet Talimciler / Editörler: Salih Tiryaki, Şükrü Balcı, Mete Kazaz / ...

Devamı için
News image

Sporun Sosyolojisi Sosyolojinin Sporu

Sporun Sosyolojisi / Sosyolojinin SporuYazar: Ahmet Talimciler / Yayın: Bağlam /  Yayın Tarihi: 2010 / Sayfa Sayısı: 200 / Dil: Tü...

Devamı için
News image

Türkiye'de Futbol Fanatizmi ve Medya İlişkisi

Türkiye'de Futbol Fanatizmi ve Medya İlişkisiYazar: Ahmet Talimciler / Yayın Tarihi: İlk Basım 2003 – İkinci Basım 2014 / Sayfa Sa...

Devamı için
News image

Fair Play Yemin İstemez Cem Can Yazıları

Fair Play Yemin İstemez Cem Can YazılarıEditörler: Ahmet Talimciler, Hakan Can / Yayıncı: Moss Yayıncılık / Dil: Türkçe / ISBN: 97...

Devamı için
News image

İlkelerimizi Kim Yazacak? Cem Can Yazıları

İlkelerimizi Kim Yazacak? Cem Can YazılarıYazar: Cem Can / Editör: Ahmet Talimciler, Hakan Can / Yayıncı: Moss Spor Yayınları / Ya...

Devamı için
News image

Football in Turkey

Football in TurkeyEditors: Müge Demir, Ahmet Talimciler / Publisher: Peter Lang Group / Publication Year: 2016 / Pages: 138 / ...

Devamı için

Doç. Dr. Recep Cengiz Kitapları

News image

Kulübümüz Köklü, Camiamız Büyük “Allah Kerim!”

  Kulübümüz Köklü, Camiamız Büyük “Allah Kerim!” Yazar: Recep Cengiz / Yayıncı: Nobel Akademik Yayıncılık / Yayın Tarihi: Haziran 2021 / Sayfa Sa...

Devamı için
News image

Her Sorun Futbola Gol Oluyor

Her Sorun Futbola Gol OluyorYazar: Recep Cengiz / Yayınevi: ...

Devamı için
News image

Futbolda Yıldırma

Futbolda YıldırmaYazar: Recep Cengiz / Yayınevi: ...

Devamı için
News image

Top Patladı Şimdi Onarma Zamanı

Top Patladı Şimdi Onarma ZamanıYazar: Recep Cengiz / Yayın Tarihi: 2016 / Sayfa Sayısı: 160 / Dil: Türkçe / ISBN: 97...

Devamı için
News image

O Küçe Senin Bu Küçe Benim

O Küçe Senin Bu Küçe BenimYazar: Recep Cengiz / Yayıncı: Nobel Yayıncılık / Baskı: 2. Baskı / Yayın Tarihi: Temmuz 20...

Devamı için
News image

Köşeli Yazılar

Köşeli YazılarYazarlar: Recep Cengiz, Şebnem Şarvan Cengiz / Yayıncı: Gazi Kitabevi / Yayın Tarihi: Eylül 2019 / Sayfa Sayısı: 212 / ...

Devamı için
News image

Fair Play - Nedir Değildir

Fair Play Ne(Dir) DeğildirYazar: Recep Cengiz / Yayıncı: Nobel Bilimsel Eserler / Yayın Tarihi: Mart 2025 / Sayfa Sayısı: 270 / ...

Devamı için

Tayfun Öneş Kitapları

News image

İçimizdeki Futbol Dışımızdaki Futbol

  İçimizdeki Futbol Dışımızdaki Futbol Yazar: Tayfun Öneş / Yayıncı: Kızılelma Yayıncılık / Yayın Tarihi: 2 Haziran 2002 / Sayfa Sayısı: 166 / ...

Devamı için

Av. Arman Özdemir Kitapları

News image

CAS Kararları Işığında Futbol Hukukunda Özellik Arz Eden Klo

  CAS Kararları Işığında Futbol Hukukunda Özellik Arz Eden Klozlar Yazar: Arman Özdemir / Yayın Tarihi: Aralık 2024 / Sayfa Sayısı: 216 / ...

Devamı için

Av. Hüseyin Alpay Köse Kitapları

News image

Avrupa Birliği Hukuk Sisteminin Spor Hukukuna Etkileri

Avrupa Birliği Hukuk Sisteminin Spor Hukukuna EtkileriYazar: Hüseyin Alpay Köse / Yayıncı: Legal Yayıncılık / Yayın Tarihi: Eylül 2011 / Sa...

Devamı için

Kenan Başaran Kitapları

News image

Sivas-Kayseri: Türkiye’nin En Büyük Futbol Faciası

Sivas-Kayseri: Türkiye’nin En Büyük Futbol FaciasıYazar: Kenan Başaran / Yayın Tarihi: Ekim 2017 / Baskı: 1. Baskı / Sayfa Sayısı: 25...

Devamı için
News image

Arkadan Müdahale: 3 Temmuz Şike Davası Süreci

  Arkadan Müdahale: 3 Temmuz Şike Davası Süreci Yazar: Kenan Başaran / Baskı: 1. Baskı / Yayın Tarihi: Nisan 2013 / Sayfa Sa...

Devamı için

Murat Başaran Kitapları

News image

Spor ve Sporcunun Vergilendirilmesi ve Vergi Avantajları

  Spor ve Sporcunun Vergilendirilmesi ve Vergi Avantajları Yazarlar: Murat Başaran, Tezcan Atay / Baskı: 1. Baskı / Yayın Tarihi: Haziran 2003 / ...

Devamı için

Müslüm Gülhan Kitapları

News image

Futbol Panteonlarındaki Tanrılar

Futbol Panteonlarındaki TanrılarYazar: Müslüm Gülhan / Yayıncı: Sancı Yayınları / Yayın Tarihi: 2024 / Sayfa Sayısı: 123 / Dil: Türkçe / ...

Devamı için
News image

Sokak Futbolu: 4 Taş 1 Top

Sokak Futbolu: 4 Taş 1 TopYazar: Müslüm Gülhan / Yayıncı: Sancı Yayınları / Yayın Tarihi: 2025 / Sayfa Sayısı: 159 / ...

Devamı için
News image

Futbolun Kültür Kodları

Futbolun Kültür KodlarıYazar: Müslüm Gülhan / Yayıncı: Tekhne Yayınları / Yayın Tarihi: 2019  Müslüm Gülhan’ın Futbolun Kültür Kodları adlı eseri, futbolu yalnızca bir oy...

Devamı için
News image

Türk Futboluna Yapısal Bakış (Sempozyum Kitabı)

Türk Futboluna Yapısal Bakış (Sempozyum Kitabı)Editör: Müslüm ...

Devamı için

Alp Ulagay Kitapları

News image

Oyunun Efendileri: Futbolun Süper Zenginlerinin Önlenemez Yü

Oyunun Efendileri: Futbolun Süper Zenginlerinin Önlenemez YükselişiYazar: James Montague / Çevirmen: Doruk Yurdesin / Sunum: Alp Ulagay / Yayıncı: İthaki ...

Devamı için
News image

Marka Spor Marka

Marka Spor MarkaEditör: Alp Ulagay / Yayıncı: Pozitif Yayıncılık / Yayın Tarihi: 2012 / Sayfa Sayısı: 275 / Dil: Türkçe / ...

Devamı için

Anadolu’dan Şampiyon Çıkabilir mi? Ya da Rekabetin Ekonomi Politiği

Tuğrul AKŞAR/ 5 Nisan 2010 Geçen hafta bu sütunlarda “Anadolu’dan Şampiyon Çıkar mı ya da Türk Futbolu İçin Daha Fazla Bursaspor!..”başlığıyla bir yazıyı kaleme almış ve özetle şunları söylemiştik…

“Bursaspor’un bugün dolu dizgin gidişinin önünde sportif bir engel bulunmuyor. Ancak şampiyonluk ta sadece sportif performansla gelmiyor. Şampiyonluk yolu engebeli, dolambaçlı ve dikenli bir yol. Bu yolu tamamlamak için sağlam ve sağlıklı bir mali yapı da tek başına yeterli olmuyor. Çünkü futbol sisteminin işleyişi çok önemli bir etken. Sistemin temel dinamiklerindeki dengesizlikler giderilmediği sürece, Bursaspor tüm Anadolunun gücünü de arkasına alarak şampiyonluğa ulaşıp sıra dışı bir örnek olarak ismini Türk futbol tarihine altın harflerle yazdırması, hoş bir tesadüf olarak kalacaktır. Asıl olan Bursaspor’u yeni Bursasporlar’un izlemesine  ve Bursaspor’un başarılarını kalıcı kılabilmesine olanak sağlayacak futbol alt ve üst yapılanmasının sağlanması; Anadolu kulüplerinin rekabet gücünün yükseltilmesi; Üç büyükler lehine haksız rekabetin minimize edilerek, dengeli gelir dağıtımının sağlanmasıdır.”

 

Gerçekten de, en son 1983-84 sezonunda Trabzonspor’un altıncı ve son şampiyonluğunu yaşadığımızdan bu yana Anadolu’dan şampiyon çıkmadı. Daha doğrusu çıkamadı. İstanbul’un üç büyük kulübü şampiyonluğu 26 senedir kimseye kaptırmadı. O zamanki adıyla Türkiye 1.Ligi, 1992’den sonra da “Süper Lig” olan Türkiye’nin profesyonel en üst futbol liginde rekabet böyle şekillendi. Bu süreç içinde şampiyonluğa çok yaklaşan, sezona çok iyi başlayıp, ancak sonunu getiremeyen takımlarımız oldu. Ama bu sezona kadar bizi en çok heyecanlandıran da Sivasspor oldu. Eğer Bursaspor bu konumunu devam ettirebilirse, Türkcell Süper Lig’de yeniden bir Anadolu ihtilali yaşamış olacağız. Ancak bu ne kadar kolay? Buna bir bakmamız gerekiyor. 53 yıldır sadece dört takımın şampiyon olabildiği; son 26 yıldır da üç İstanbul takımının ezici tahakkümüyle devam eden bir ligde yeni şampiyonlar çıkabilir mi? Bunun rekabet açısından ekonomisi nasıl? Mevcut yapı buna ne kadar izin veriyor? Salt bir yıllığına bile olsa bir Anadolu takımının şampiyon çıkması bu kısır döngüyü bitirebilir mi? İşte bu soruların yanıtını aramaya bu haftada Bursaspor özelinde devam edeceğiz.

 

Bursaspor Şampiyon Olabilir!

Bursaspor ya da bir başka Anadolu takımı Türkcell Süper Lig’de bu yılı ya da daha sonraki sezonları şampiyon olarak tamamlayabilir. Ancak şampiyonluğun kalcı ve sürdürülebilir olması analizimiz açısından anlamlı. Çünkü biz asla Bursaspor’un Türk futbolu için sıradışı bir örnek olarak kalmasını istemiyoruz. Anadolu’nun her türlü haksız rekabete maruz kalmış ve adil olmayan gelir dağılımı nedeniyle finansal ve iktisadi sıkıntılar içindeki cesur ve özverili takımlarının önlerinin açılmasını istiyoruz.

 

Geçen hafta bu sütunlarda yer verdiğimiz veriler bize; Türk futbol pastasının futbolumuzu daha ileri noktalara taşıyabilecek büyüklüklere ulaşamadığını; var olan pastanın paylaşımında çok ciddi dengesizlik ve haksızlıkların bulunduğunu; paylaşılan kaynakların ise verimli ve efektif kullanılamadığını; üç büyüklerin lehine  amansız bir haksız rekabetin bulunduğunu gösteriyor.  Yani İçinde bulunduğumuz mali ve iktisadi durum bugün Türk futbolunun ayağına pranga olmuş durumda. Futbol gelirlerinin dengede rekabeti sağlayacak, futbol kalitesini yükseltecek, teşvik ve şikeyi ortadan kaldıracak şekilde düzenlenmesi ve dağıtılması Federasyonun önünde duran en acil görev...Bu sorunlarımızı gideremediğimiz sürece Türk Futbolunda rekabete, kaliteye ve yeni şampiyonlara hasret kalacağımız görülüyor. Bu yapının oluşturulması, sadece lokal rekabeti getirmiyor. Avrupalı devlerle de baş edebilmenin yolu da buradan geçiyor. İşte bu koşullarda gerekli ve yeterli iyileştirmeleri sağlayabilirsek, o zaman yeni Bursasporlar çıkartabiliriz. Yoksa hayallerimiz sadece bir temenni ve dilek olarak kalır. Türkiye’nin 60’lı yıllarda yaşadığı toplumsal uyanış hareketinin, Süper Lig’de de yaşanabilmesi için Bursaspor çok önemli bir fırsat...Bu nedenle Türk Futbolunda sloganımız: “İki, üç daha fazla Bursaspor” olmalıdır ki, hayallerimiz gerçeğe dönsün.

 

Turkcell Süper Lig’de Rekabet Analizi

Doç.Dr. Kutlu Merih ile 2006 yılında kaleme aldığımız Futbol Ekonomisi isimli kitabımızda, Türkcell Süper Lig’in çok detaylı tarihsel bazlı bir rekabet analizini yapmıştık. Bu analizimizde özellikle futbol ekonomisinde rekabetin nasıl ölçümlenmesi gerektiği üzerinde durmuş ve rekabetin üzerinde yükseldiği gelir dağılımındaki dengesizliğe ilişkin Lorenz Eğrisi ve Gini Katsayısı ile Türkcell Süper Lig’in bir tomografisini çekmiştik. Bu konuda Türk futbol ekonomisine orijinal bir katkı sağlayan Çukurova öğretim üyesi Doç.Dr. İsmail Güneş’in çok kapsamlı bir analizi yer almaktaydı. Biz bu analiz temelinde verileri biraz daha güncelleyerek ancak çok da detaya girmeden bu hafta biz bu iki kavram temelinde Türkcell Süper Lig’de Anadolu Kaplanları’nın İstanbul Triosu ile baş edip edemeyeceklerini inceleyeceğiz.

 

Lorenz Eğrisi 

Gelir dağılımındaki eşitsizliği analiz eden bu yaklaşımı futbola uyarladığımızda, ilginçtir ki, çıkan sonuçlar sosyal ekonomide alınan sonuçlara yakın özellikler taşıyordu.

 

Yatay eksende nüfusun, dikey eksende de bu nüfusun elde ettiği gelirin kümülatif oranlarının bulunduğu Lorenz Eğrisi, gelir dağılımındaki eşitsizliğin grafiksel olarak gösterilme yollarından biridir. Eğrinin yatay ekseninde kişi veya hane halkları nüfusunun birikimli yüzde payları, dikey eksende ise bu kişi veya hane halklarının elde ettikleri gelirin birikimli yüzde payları yer alır.  Lorenz eğrisinde Gelir dağılımda ülke nüfusu genelde beş eşit gruba ayrılır. Her bir parça nüfusun % 20’ sini temsil eder. Böylece, her bir gruba düşen ulusal gelir hesaplanarak hane halkının yüzde dağılımı ile gelirin yüzde dağılımı karşılaştırılır.

 

102

Lorenz eğrisi, eğer gelirin dağılımında bir eşitlik söz konusu ise herkesin gelirden eşit ölçüde pay aldığını ifade etmek için 'Mutlak Eşitlik Doğrusu' adını alır. Başka bir deyişle, gelirler bireyler arasında eşit olarak dağılmışsa Lorenz eğrisi mutlak eşitlik doğrusu ile çakışarak 45°'lik bir doğru biçimini alacaktır. Lorenz eğrisinin tam eşitlik doğrusundan uzaklaşmaya başlayarak daha çukur hale gelmesi gelir paylaşımında eşitsizlik olduğu anlamına gelmektedir.

 

Lorenz eğrisinin Türkiye 1. Futbol ligine uyarlanmasında gelir yerine puan, nüfus yerine takımlar baz alınmıştır.  Yatay eksende takımların kümülatif oranları, dikey eksende ise bu takımların elde ettiği puanların kümülatif oranları yer almaktadır.  Lorenz eğrisi yüzde olarak ligdeki toplam alınan puanların ne kadarını kaç takımın aldığını göstermektedir. İdeal/ Mutlak eşit  puan dağılımı sisteminde  yüzdelik dilimler halinde yatay ve dikey eksenleri 20’ lik dilimlere ayırdığımızda  takımların kümülatif olarak % 20’si toplam puanın %20’sini, takımların kümülatif olarak % 40’si toplam puanın %40’ını almalı ve bu seri bu şekilde devam etmelidir. Bunun gerçekleştiği durumda  'tam eşitlik doğrusu' üzerinde bir denge sağlanır ve bu eşitlikçi durumu ifade eder. Pek çok nedenden ötürü bunun gerçekleşmesi oldukça zordur. Bu durumda eşitsizliğin ölçütünün ne olduğu önem kazanmaktadır. Lorenz eğrisinin tam eşitlik doğrusuna ne kadar yakın olursa bu arzu edilen duruma yaklaşıldığını gösterir. Mutlak eşitlik doğrusundan uzaklaşıldıkça eşitsizlik olduğu anlamına gelmektedir.

 

Sezonsal Lorenz Eğrisi Türkiye 1.Ligindeki bir sezon sonunda takımların topladıkları puanların toplamının , ligi oluşturan takımlar arasındaki dağılımını ifade etmektedir.  Buradaki tanımlamadan da anlaşılacağı üzere, Sezonsal Puan dağılımında puanın takımlar  arasındaki dağılımı ön plandadır. Takımlar arasındaki güç dengesinin göstergelerinden biri olarak kabul edebileceğimiz toplanan puanlar ve bunların dağılımından beklediğimiz  ilk hedef takımlar arasında puan eşitsizliklerinin belirlenmesidir. Bu anlamda analizimiz belirli bir grup takımı baz almakta ve statik bir analizdir. 

 

Takımlar arası puan dağılımında eşitsizlikler, takımların  aldıkları puanın büyüklüğüne göre belirlenir. Bu çalışmanın literatürde puan baz alarak uygulanmasının bir nedeni de futbolda sonuca dayalı ve puana bağlı oluşan ve başarıyı ve başarısızlığı kendi içinde sıralayabilen bir gösterge olmasıdır. Bu konuda en açık ve erişilebilir veriler mevcuttur. Aynı çalışmayı takımların gelirlerini baz alarak da yapmak mümkündür.   

 

                    

Yapılan analizlerde Türkiye 1.Futbol en iyi dağılımın olduğu sezon 1979-1980 olarak karşımıza çıkarken; en kötü dağılımın olduğu sezonlar ise 1996-1997; 2004-2005 sezonlarını görüyoruz.  Bu sonuçlar diğer analizlerimizle de paralellik gösteriyor. 53 yıllık toplam puan durumunun  lorenz egrisine uyarlanması durumunda ise tüm Türkiye ligi tarihindeki özellikle 3 büyük kulübün ağırlığı daha net şekilde hissediliyor. Fenerbahçe, Galatasaray , Beşiktaş ve Trabzonspor’un 53 sezonda toplam puanların yaklaşık 1/3’ünü topladıklarını gözlemliyoruz.  65 takımın bugüne kadar ligimizde mücadele ettiği düşünüldüğünde sadece 4 takımın toplam puanların üçte birini almış olması ligdeki bu takımların ağırlıklarının ne denli yoğun olduğunun bir göstergesi olarak kabul etmek gerekiyor.

 

Buna karşın rekabet açısından bakıldığında ise bu durumun ne yazık ki çok da olumlu bir gösterge olarak algılanmaması gerekiyor. 4 takımı topladıkları puanlar açısından izleyen 8 takıma baktığımızda sırasıyla Ankaragücü, Altay, Bursa, Gençlerbirliği, Samsunspor, Göztepe, Eskişehirspor İstanbulspor ve Sivasspor izliyor. Diğer grupta yer alan bu 9 takımın bugün sadece dördü  Türkiye süper liginde oynuyor.  

 

Türkiye 1.Futbol Ligi 1959-2009 Lorenz Eğrisi

 

 

 Yukarıdaki tablo bize Türkcell Süper Lig’de gelir dağılımı açısından çok önemli bir dengesizliğin bulunduğunu ortaya koyuyor. Henüz gelirlerin bu kadar artmadığı  başlangıç döneminde  gelirlerin dağılımında çok büyük bir fark bulunmazken; Lig’deki tüm takımların gelirden eşit ölçüde pay aldığını gözlemleyebiliyoruz.  Nitekim, Mutlak Eşitlik Doğrusu’na bakıldığında,  Türkiye Profesyonel futbol gelirlerinin  ligdeki takımlar arasında bir uçurum yaratmayacak şekilde dağıtıldığını; bu nedenle de Lorenz eğrisinin  mutlak eşitlik doğrusu ile çakıştığını görebiliyoruz. Ancak daha sonraki yıllarda bu eşitlik eğrisinin hızla 45°'lik doğrudan uzaklaşmaya başladığını; bu nedenle Lorenz eğrisinin tam eşitlik doğrusundan uzaklaşmaya başlayarak daha çukur hale geldiğini ve gelir paylaşımındaki eşitsizliğin daha sonraki yıllarda giderek arttığını görüyoruz.

 Gini Katsayısı

 

Gelir dağılımı dengesizliklerini İtalyan istatistikçisi Gini bir katsayı ile göstermiştir. Gelir eşitsizliğini tek bir değerde özetleyen Gini katsayısı, kişisel gelir dağılımını ölçmede en çok kullanılan ölçülerden biridir. Katsayı sıfır ile bir arasında değerler almaktadır. Gelir dağılımı iyileştikçe katsayı sıfıra, gelir dağılımı bozuldukça katsayı bire yaklaşmaktadır. Gini katsayısının değeri gelir düzeyinin büyüklüğüne değil, farklı gelir düzeyleri arasında kalan kişilerin sayısına bağlıdır.

 

Gini oranı, Lorenz eğrisine bağlı olup Lorenz ile köşegen arasında kalan alanın,köşegenin altında kalan toplam alana oranına eşittir. Gini oranının artması eşitsizliğin arttığını, azalması ise eşitsizliğin azaldığını gösterir. Analizimizde Gini Katsayısı her sezon için ayrı ayrı hesaplanmış ve belirli bir sezonda puan dağılımının ne denli adil gerçekleştiği araştırılmıştır. Bu oran büyüdükçe puan dağılımdaki eşitsizlik artıyor demektir. Bir ligde puan adaletli olarak paylaşılmışsa Gini katsayısı “0”’a eşit olacaktır. Bu katsayısı arttıkça eşitlik bozuluyor anlamına gelir. “0” ve “1” katsayıları  iki uç noktayı temsil etmektedir.  Genellikle hesaplanan değerler bunların arasında yer almaktadır. 

Türkiye Profesyonel Futbol Ligi’nde Yıllar İtibariyle Gini katsayısı Bakımından Gelir Dağılımındaki Dengesizliğin Gelişimi (1954-2009)

 

Lorenz eğrisinden hareketle hesaplanan Gini katsayılarının yıllık değişimleri yukarıdaki tabloda gösteriliyor. Yukarıda Gini Katsayılarının oluşturduğu dalgalı trendi gösteren eğilim çizgisi ile bu eğilimlerin doğrusal ortalama eğilimini gösteren doğrusal gini katsayısı eğilimini iki farklı trend olarak görebiliyoruz. Bu tabloya göre ortalama Gini katsayısı 14,8’dir. Lorenz eğrisinde gösterildiği gibi dağılımın en bozuk olduğu sezonlar olarak karşımıza 1996-1997(0,22), 2004-2005(0,20), 1988-1989(0,20), 1991-1992(0,20), 1992-1993(0,20) sezonları çıkıyor. Tablodan da görüldüğü üzere gelir dağılımındaki dengesizlik eğrisi özellikle 1980’den sonra hızla artmaya başlamış ve 1996-1997 sezonunda en üst noktaya gelmiştir.  Ancak bu dengesizlik daha sonra Dr. Levent Bıçakcı federasyonunun 2005 yılında havuz gelirleri dağıtım kriterlerinde yaptığı değişikliklerle tekrar bir miktar azalmaya başlamış ve gini katsayısı sıfıra doğru yönlenmiş; ancak kulüplerin gelirlerinde özellikle de büyük kulüplerin yaptığı uzun vadeli sponsorluk sözleşmeleri, logolu ürün satımındaki gelir artışları; statların renove edilmesi nedeniyle maç günü gelirlerindeki artış, tekrar gini katsayısının yukarıya (1’e doğru; yani dengesizliğin tekrar giderek artması) yönlendiğini ortaya koyuyor.

 

Tarihsel Demografi Açısından Rekabet

Lorenz eğrisi ve Gini Katsayısı ile Türkiye Profesyonel Futbol Ligi’nde gelir dağılımındaki dengesizliğin tarihsel gelişimini ortaya koyduk. Rekabet analizinin eksik kalmaması bakımından ayrıca bölgelere göre Türkiye Profesyonel Futbol Ligi’nde Temsil’e de bakmamız gerekiyor.

 

Aynı şekilde ekonomik analizlerde uygulanan bölgesel gelir dağılımı  çalışmaları, 1. Türkiye Liginde mücadele eden takımların coğrafi dağılımı bağlamına uyarlandığında da 53 Yıllık sezonda yer alan 65 takımın coğrafi bölgelere göre dağılımında da dengesizlikler gözleniyor.  

 

Bölgelere göre Türkiye 1.Liginde Temsil Edilme

Marmara

Yıl

İç Anadolu)

Yıl

BEŞİKTAŞ

53

MKE ANKARAGÜCÜ

47

FENERBAHÇE

53

GENÇLERBİRLİĞİ

37

GALATASARAY

53

ESKİŞEHİRSPOR

23

BURSASPOR

40

KAYSERİSPOR

15

İSTANBULSPOR AŞ

27

ANKARADEMİRSPOR

13

KOCAELİSPOR

20

PTT

12

VEFASPOR

14

KONYASPOR

11

SARIYER

13

HACETTEPE

9

SAKARYASPOR AŞ

11

ŞEKERSPOR

6

FERİKÖY

9

ŞEKERHİLAL

4

BEYKOZ

8

BŞB ANKARASPOR

4

KASIMPAŞA

8

YİMPAŞ YOZGATSPOR

2

KARAGÜMRÜK

6

GENÇLERBİRLİĞİ OFTAŞ SPOR

2

ZEYTİNBURNU

5

KAYSERİ ERCİYES SPOR

1

BAKIRKÖYSPOR

3

KIRIKKALE

1

DARDANEL AŞ.

3

PETROLOFİSİ

1

İSTANBUL BELEDİYE SPOR

3

   

ADALETSPOR

2

Güneydoğu

yıl

BEYOĞLUSPOR

2

GAZİANTEPSPOR

20

YEŞİLDİREK

2

DİYARBAKIRSPOR

11

BALIKESİRSPOR

1

SİİRT JETPASPOR

1

Ege

Yıl

Karadeniz

Yıl

ALTAY

41

TRABZONSPOR

35

GÖZTEPE

25

SAMSUNSPOR

28

DENİZLİSPOR

16

BOLUSPOR

20

KARŞIYAKA

16

ZONGULDAKSPOR

14

ALTINORDU

10

ÇAYKUR RİZESPOR

15

İZMİRSPOR

10

ORDUSPOR

9

VESTEL MANİSASPOR

5

GİRESUNSPOR

6

AYDINSPOR

3

DÇ.KARABÜKSPOR

3

 

 

AKÇAABAT SEBATSPOR

2

Akdeniz

Yıl

Dogu Anadolu

Yıl

ADANASPOR

21

MALATYASPOR

10

ADANADEMİRSPOR

17

VANSPOR

5

ANTALYASPOR

13

ERZURUMSPOR

3

MERSİN İDMANYURDU

11

ELAZIĞSPOR

2

KAHRAMANMARAŞSPOR

1

 

 

 

Bugüne kadar Marmara Bölgesi 21 takımla 1.ligde temsil edilmiştir. İç Anadolu Bölgesi ise 15 takımla temsil edilirken; Karadeniz Bölgesi 9 takımla; Ege bölgesi ise 8 takımla 1.Lig’de temsil edilebilmiş. Bu 4 bölge toplam temsilin yüzde 81’ini oluşturuyor.  En az temsil edilme şansı bulunan bölgemiz 3 takımla G.Doğu Anadolu ve 4 takımla Doğu Anadolu Bölgesidir.  Bu durum aşağıdaki tablodan da net olarak görülüyor.

 

Bölgelere göre Türkiye 1.Liginde Temsil Edilme ve Yüzde Dağılımı

Bölge

Sezon

Yüzde

Marmara

21

32,00

İç anadolu

15

23,00

Karadeniz

9

14,00

Ege

8

12,00

Akdeniz

5

8,00

Doğu Anadolu

4

6,00

G.Doğu

3

5,00

Toplam

65

100,00

Temsil edilen her sezonu dikkate alarak yapılan ağırlıklı temsili baz aldığımızda ise Fenerbahçe, Beşiktaş ve Galatasaray 53 sezonun hepsinde yer almaları nedeniyle temsilde Marmara bölgesinin ağırlığı  artmıştır. Marmara, Karadeniz, İç Anadolu ve Ege’nin ağırlıklı temsildeki payı %81’e kadar yükselmiştir.   

 

Futbolun ülke sathında yaygınlığı açısından bakıldığında Türk futbolunun tarihsel süreçte Marmara odaklı olduğunu ve bunu İç Anadolu, Karadeniz ve Eğe bölgelerinin takip ettiğini görüyoruz.  İlk 3 bölgeye Eğe bölgesini de dahil ettiğimizde lig tarihinde 4 bölgenin ağırlığı % 81’e ulaşmaktadır ki, bu da bize ligin aslında 4 bölgeli bir lig olduğunu gösteriyor. Özellikle Güneydoğu ve Doğu Anadolu takımları temsilde oldukça geride kalmış durumdalar.  

 

Bursaspor Bölgesel Avantajlarını İyi Kullanırsa Şampiyon Olabilir

Yukarıdaki verileri birlikte değerlendirdiğimizde Marmara Bölgesi’nin gerek ekonomik, gerekse demografik açıdan Türkcell süper Lig’de önemli bir ağırlığı bulunuyor. Bugünkü durum itibariyle Marmara Bölgesi’nden 7 kulüp Süper Lig’de top koşturuyor.

 

Bursaspor sahip olduğu camia, taraftar kitlesi, demografik ve sosyo-ekonomik ortam bakımından diğer Anadolu kulüplerinden farklı potansiyel ve yeteneklere sahip görünüyor. Türkiye’nin Süper Lig’e en çok takım veren Marmara bölgesinde yer alan Bursa ili, Bursaspor’a  çok önemli avantajlar sağlıyor. Türkiye’de yaratılan Gayrisafi Milli Hasılanın üçte ikilik kısmının üretildiği bu coğrafya da yer alan Bursa ekonomik olarak ta diğer Anadolu takımları ve illerinden farklılıklar gösteriyor.

 

İstanbul’a fiziki yakınlık; Marmara Bölgesi’nin sağladığı sinerjik katmadeğer; kulübün sahip olduğu  tarihi sportif başarı kültürü; güçlü taraftar ve her maçta dolan bir stat; sosyo-ekonomik yaşam biçiminin Avrupai bir nitelik taşıması Bursaspor’a çok farklı bir vizyon veriyor, çok özel bir misyon yüklüyor.

Bursaspor’un sahip olduğu yukarıdaki faktörler, Bursaspor’u şampiyonluğa yürütebilir.  

 

SONUÇ 

Yukarıdaki verilerin ışığında Türkcell Süper Lig’de genel bir rekabet dengesi analizini yaptığımızda;  ülkemizde rekabetçi dengenin dengesizlik temelinde konumlandığını görüyoruz. Türkcell Süper Lig’de rekabeti belirleyen Marmara Bölgesi ve bu bölge içinde de İstanbul  kulüpleri  dönemsel ve tarihsel rekabette üstünlüğü ellerinde tutuyorlar. Bugüne kadar 15 ekibin İstanbul’u temsil ettiği profesyonel futbol liginde 3 büyüklerin kesin ve tartışmasız bir üstünlüğü bulunuyor. 53 yıllık profesyonel futbol liginde üç kulübümüzün toplam şampiyonluk sayısı 46’ya ulaşıyor. Trabzonspor’un 6 şampiyonluğunu da dikkate aldığımızda toplam 52 şampiyonluk sayısının %88’i  Üç Büyüklere gitmiş durumda. Toplam 52 şampiyonluk sayısının %88’ini kendi aralarında paylaşan Üç Büyükler’in bu süreçte oluşan  toplam puanların sadece %32’sini alabilmeleri ise sportif performans ile şampiyonluk arasında çok büyük bir çelişkinin de varolduğunu bize gösteriyor.

 

Dönem dönem Türkcell Süper Lig’de rekabetçi dengeye yaklaşılsa da genel olarak 90’ l ı yıllardan bu yana rekabetçi dengenin giderek daha da bozulduğu gözlemleniyor. Özellikle Türkiye 1. Ligi’nin isminin değiştiği 1992 yılından bu yana haksız rekabetin giderek Üç Büyüklerin lehine çalıştığı; gelirlerde bu kulüplerin lehine bir yoğunlaşmanın yaşandığı; buna bağlı olarak şampiyonlukların da bu takımlara gittiği açıkça görülüyor.

 

Süper Lig’de toplam puanların 1/3’ünü alan üç takımın her sene 1/3 şansla şampiyonluğa ulaşmaları Türkcell Süper Lig’de dengede bir rekabetin olmadığını açıkça ortaya koyuyor. Bu dengesizlik ekseninde ligde zaman zaman bazı Anadolu kulüplerinin çok önemli çıkışları gözlemlense bile, bu rekabetçi denge yeniden dengeyi sağlayacak şekilde konumlandırılmadığı sürece Anadolu Kaplanlarının  şampiyonlukları kalıcı olamayacakmış gibi görünüyor. Dengede rekabeti kurabilmenin yolu Türk Futbol örgütlenmesinin yeniden yapılanmasından geçiyor. Gelirlerin dengeli dağıtılabildiği; giderlerin ve bütçelerin sıkı denetlenebildiği; kurumsal yönetimin egemen bir yapıya dönüştürüldüğü oranda performans ta dengeli olarak artabilecektir.

 

Ayrıca Süper Lig’in dengesiz demografik dağılımı da rekabetçi dengeyi olumsuz etkiliyor. Bu kapsamda daha çok takımın daha farklı bölgeden katılımına olanak sağlayacak bir futbol alt yapısının ve üst yapısının oluşturulması gerekiyor. Kanımca bu bağlamda 20 takımlı ligin bütün yönleriyle tartışılmasının yararlı olacağını düşünüyorum. Lige katılan takımların bölgesel dağılımındaki dengesizlik,  7 bölgeli ülkemizi  ve 53 yıllık geçmişi bulunan Süper Lig’i adeta 4 bölgeli bir lig haline getirmiştir. Bu bulgular etrafında rekabetçi düzen için neler yapılabileceği, gelir artırıcı politika önermeleri , rekabet yapısını düzenleyici önlemler  ve öneriler bu sütunlarda ve kitaplarımızda detaylıca ele alındığından burada tekrar etmek istemiyoruz. Bu analizimiz içinde Bursaspor’un şampiyonluğunun teorik olarak mümkün olabileceğini; Bursaspor’un olası bir şampiyonlukta bile pratikte çok büyük zorlukların Bursaspor’u beklediğini tekrar vurgulayalım.{jcomments on}

 

                    linkedin-logo Paylaş                        Flipboard -logo Paylaş

Bu İçerik  48309  Defa Okunmuştur
 

Degerli yazarimiz Tuğrul Akşar Cuma, 02 Nisan 2010.

YAZARIN DIGER YAZILARINI GORMEK ICIN TIKLAYIN

futbolekonomihakkimizdabanner2

esitsizliktanitim

aksartbmmraporbanner

Yazarlarımızın Son Yazıları

Doç. Dr. Kutlu Merih
Doç. Dr. Kutlu Merih
Doç. Dr. Deniz Gökçe
Doç. Dr. Deniz Gökçe
Prof. Dr. Sebahattin Devecioğlu
Prof. Dr. Sebahattin Devecioğlu
Murat  Başaran
Murat Başaran
Mete İkiz
Mete İkiz
Hüseyin Özkök
Hüseyin Özkök
Ömer Gürsoy
Ömer Gürsoy
Neville Wells
Neville Wells
Kenan Başaran
Kenan Başaran
Prof. Dr. Ahmet Talimciler
Prof. Dr. Ahmet Talimciler
Prof. Dr. Lale Orta
Prof. Dr. Lale Orta
Müslüm Gülhan
Müslüm Gülhan
Tuğrul Akşar
Tuğrul Akşar
Av. Hüseyin Alpay Köse
Av. Hüseyin Alpay Köse
Doç. Dr. Recep Cengiz
Doç. Dr. Recep Cengiz
Dr. Ahmet Güvener
Dr. Ahmet Güvener
Av. Arman Özdemir
Av. Arman Özdemir
Dr. Tolga Genç
Dr. Tolga Genç
Tayfun Öneş
Tayfun Öneş
Dr. Bora Yargıç
Dr. Bora Yargıç
Alp Ulagay
Alp Ulagay
Dr. Sema Tuğçe Dikici
Dr. Sema Tuğçe Dikici
Prof. Dr. Fuat Tanhan
Prof. Dr. Fuat Tanhan
Prof. Dr. Turgay Biçer
Prof. Dr. Turgay Biçer

Kimler Sitede

Şu anda 871 konuk çevrimiçi

İstatistikler

İçerik Tıklama Görünümü : 55319471

raporlaranas

kitaplar aksar

1

futbol ekonomi bulten

fesamlogobanner

ekosporlogo


Futbolun ekonomisi, mali, hukuksal ve yönetsel kısmına ilişkin varsa makalelerinizi bize gönderin, sizin imzanızla yayınlayalım.

Yazılarınızı info@futbolekonomi.com adresine gönderebilirsiniz. 

 

futbolekonomisosyal2

 

sosyal1