Tuğrul Akşar/ 11 Mart 2014

Geçen hafta çok ilginç bir gündeme tanık olduk. Tasarruf Mevduat Sigorta Fonu'nun yönetimi ve denetimine geçen LigTV'nin satışı konusunda henüz daha bir netlik bulunmazken, hem Türkiye Futbol Fedrasyonu (TFF),  hem de Kulüpler Birliği LigTV'ye talip oldu.

Böylesi bir konu ilk kez Türk futbol kamuoyunun gündemine girdi. Bu hafta bu konunun olabilirliği üzerinde durmaya çalışacağım.

Henüz futbol dünyasında, doğrudan yayıncı kuruluşun federasyon veya kulüplerce işletildiği bir model yok. Buna karşın hafta içi yapılan tartışmalarda bir kafa karışıklığı da yaratılmadı değil.    Yapılan bazı açıklamalarda, İngiliz Premier Lig'de böyle bir modelin varlığı dile getirildi. Oysa ki, Premier Lig modelinde sadece Kulüplerin kurduğu Premier Plc. şirketi bulunuyor ve bu şirket ligin tüm haklarını pazarlama yetkisi ile iktisadi ve mali konularda yapılabilecek tüm anlaşmaları  imzalama yetkisine sahip. Yani, bu şirket ligin yayın haklarını ihale ediyor fakat kendisi lig maçlarını yayınlamıyor.

TFF veya Kulüpler Birliği Yayıncı Kuruluşu Satın Alabilir mi?

TFF veya Kulüpler Birliği'nin yayıncı kuruluşu almasının önünde herhangi yasal bir engel yok.  Ancak, TFF'nin yasadan gelen organizatör rolü var. Bu satın alma işi teorik olarak mümkün görünmekle birlikte, pratikte çok önemli zorluklar da söz konusu. Bunun yanısıra, bu satın alma eyleminin doğru bir yöntem olup olmadığına da bakmak gerekir. Bu nedenle, Kulüpler Birliği Lig TV'yi satın alma nedenini öğrenmek gerekiyor.

Böylesi bir uygulamaya (eğer gerçekleşirse), ilk defa tanık olmuş olacağız. Bu işlemin hayata geçirilebilmesi teorik olarak mümkün görünmekle birlikte, pratikte çok önemli zorlukları da kendi içinde taşıyor.

Diğer yandan Kulüpler Birliği’nin, yayıncı kuruluşu satın almaktan daha çok, lig yapılanmasında Premier Lig PLC. gibi bir organizasyonun gerçekleştirilmesine yönelik stratejilere odaklanması gerektiğini düşünüyorum.

Nerede Proje, Nerede Kaynak?

Yayıncı kuruluşun Kulüpler Birliği tarafından satın alınması söz konusu olsa bile, Kulüpler Birliği’nin bu konuya ilişkin stratejik bir iş planının olup olmadığına bakmak lazım.  Böyle bir yayın organının alındığını bir an düşünelim, peki bu işin satış ve pazarlaması nasıl yapılacaktır? Kulüplere verilecek önemli büyüklükteki parayı ödeyebilecek sponsor nereden ve nasıl bulunacaktır? Yayıncı kuruluşun  işletmesi nasıl sağlanacaktır? Kendi ürününe para verip satın alamayacağına göre, bu satın alma amacının arka planında neler var? Kulüpler Birliği bugünkü naklen yayın bedelinin üzerinde bir tutara ulaşacağını mı düşünmektedir?

Diğer taraftan bu alımın finansmanı nasıl sağlanacaktır? Kulüpler Birliği’nin böyle bir finansmanı sağlayabilecek ne bir kredibilitesi, ne de moralitesi söz konusu. Böylesi koşullarda mali kesim, bu işin finansmanına bu konjonktürde, (çok rasyonel bir fizibilite yoksa) kesinlikle sıcak bakmaz. O halde finansmanın nasıl sağlanacağı konusu sorunun en önemli boyutunu oluşturuyor. Kaldı ki, bir şekilde kulüpler aracılığıyla ortak bir fon yaratılıp bu tutar Lig TV alımında kullanılsa bile, Kulüpler Birliği örgütsel ve yönetsel olarak bu işi nasıl organize edeceği de konunun diğer en önemli kısmını oluşturuyor?

Kısacası,  böylesi bir talebin yerine getirilmesine ilişkin Kulüpler Birliği Vakfı'nın nasıl bir stratejik planı var ( daha doğrusu var mı?) bilmiyoruz.

Kulüplerin en önemli gelir kaynağını naklen yayın geliri oluşturuyor. Bu nedenle Kulüpler Birliği’nin yayıncı kuruluşu satın aldıktan sonra, bu geliri kulüplere transfer etmeye devam edebilmesi için  çok sağlam kaynaklara ihtiyacı bulunuyor. Bunun için ciddi stratejiler üretmesi lazım. Bu yayın haklarının satış ve pazarlaması için Kulüpler Birliği’nin kendisini reorganize etmek zorunda.

Normal döngüde bugünkü naklen yayın gelirinin yaratılmasında iki taraf bulunuyor. Bunlardan birisi yasal olarak bu işin içinde olan  TFF ve diğeri de yayıncı kuruluş. TFF'nin organizatörlüğünde, açılan ihalede yayıncı kuruluş belirleniyor ve bu ihalenin yüzde onluk kısmı TFF'ne ödeniyor.

Kulüpler Birliği'nin bu işe talep göstermesiyle, TFF'yi devreden çıkartmak gibi bir düşüncesinin olduğu anlaşılıyor. Ne var ki, TFF'nin yasadan gelen organizatörlük  görevi söz konusu. Burada bir diğer önemli açmaz da, sahibi olduğu kendi mal veya hizmetine yıllık 450 milyon Dolar gibi bir para vermesi gerekiyor ki, bunun tek anlaşılabilir çözüm yolu, Yayıncı konumundaki Kulüpler Birliği'nin elindeki ürünün bedelini çıkartabilmesi için çok ciddi sponsor bulması veya reklam, medya gelirine ulaşması gerekiyor.  Bu da pratikte çok kolay gerçekleştirilebilir bir şey değil.

Kısacası, bu talep belki denemeye değer bir girişim, heyecan verici bir proje olabilir. Alanında bir ilk olabilir. Ancak, bu iş için çok profesyonel yaklaşım ve stratejik iş planları, rantabl bir fizibilite ve kredibilite olanakları yaratmak gerekiyor. Bugünkü örgütsel yapı ile bu iş bir hayalden öteye gitmez.

Böyle bir şey olursa, futbol kulüpleri kendi ürünlerini satar konuma gelir. Bu sayede yayın gelirleri dağıtımı yeniden düzenlenebilir. Ama tüm bu işler gerçekten çok ciddi danışmanlık ve sıkı bir örgütlenme gerektirir. Kulüpler Birliği’nin bu konuda ne alt yapı, ne de üst yapı olarak birikimi ve iş yapabilme potansiyeli var.

Çok tartışılan İngiliz Premier Lig yapılanmasına da bir bakalım.

Premier Lig Yapılanması?

Haftalık 174 ülkede yaklaşık 600 milyon insan tarafından izlenen, yıllık naklen yayın gelirleri 2.3 Milyar Euro'ya ulaşan, 20 takımın mücadele ettiği Premier Lig bu konumuyla, bugün Dünyanın en çok izlenen ve en çok para kazanan ligi durumunda.

Peki, İngilizler bu işi nasıl yapıyorlar?

İngiliz Premier Lig aslında bizdeki Kulüpler Birliği Vakfı'na karşılık geliyor.  Bu oluşum sadece Lig'in organizasyonunu, kulüplerin UEFA ile koordinasyonunu sağlıyor, lig yapılanmasını idari olarak yönlendiriyor, denetliyor ve tescil ediyor. Kesinlikle iktisadi ve mali konularla uğraşmıyor. Bu işlerle uğraşmak amacıyla 1992’de Premier Plc. adıyla anonim şirket statüsünde kurulmuş farklı bir yapılanma söz konusu. Bu yapılanma, kulüpler adına ligin tüm iktisadi ve mali işlemlerini yapmaya, kontratlar imzalamaya tam yetkili ticari bir şirket. Premier Lig'de oynayan her kulübün eşit oranda hisse sahibi olduğu bu şirketin sahibi gerçekte Premier Lig kulüpleri. Ligdeki tüm takımlar şirkette pay sahibi. Yapılan sözleşmeye göre ligden düşen ekip haklarını lige yükselen yeni takımlara devrediyor. Futbol naklen yayın gelirleri Premier Plc. tarafından ihale ediliyor ve onun oluşturduğu havuz modeline göre paylaşılıyor. Gelir, ‘50:25:25’ şeklinde pay ediliyor.

Federasyon paranın yüzde 50’sini tüm kulüplere eşit dağıtıyor. Kalan yüzde 50’nin yarısı (yüzde 25) performansa göre kulüplere veriliyor. Son yüzde 25’lik pay kulüplerin popülaritesine göre (şampiyonluk sayıları vs) ödeniyor.

Federasyon da gelirden bir pay alıyor. Federasyonun asli görevi denetimden ibaret. Ligin pazarlanması ve işletmesiyle ilgilenmiyor.

Premier Lig'de Naklen yayın gelirleri 1.2 milyar sterlin arttı

2013 Haziran'ında Premier Lig maçlarının yayın hakları, Premier League Plc. tarafından yaklaşık 3 milyar 18 milyon sterline BSkyB (British Sky Broadcasting) ve BT (British Telecommunications) televizyonlarına satıldı ve bu tutarla Premier Lig'de naklen yayın hakları bir önceki anlaşmaya göre yaklaşık 1 milyar 254 milyon sterlinlik bir artış kaydetti.

Bu ihale sonrasında  2013-14 ve 2015-16 sezonları için ana yayıncı kuruluş BskyB oldu.{jcomments on}

Tweet

Tweetle                      Paylaş                        Paylaş