Futbolun Ticari Sektöre Dönüşmesi Ve Süper Lig Takımlarının Sportif Ve Mali Başarı Üzerine Uygulama
Bizi Takip Edin Futbol ekonomisi facebookta futbol ekonomisi twitterde
x
Buradasınız >> Ana Sayfa Haberler & Makaleler Genel Diğer Yazarlar Futbolun Ticari Sektöre Dönüşmesi Ve Süper Lig Takımlarının Sportif Ve Mali Başarı Üzerine Uygulama

Futbolun Ticari Sektöre Dönüşmesi Ve Süper Lig Takımlarının Sportif Ve Mali Başarı Üzerine Uygulama

ShowImage

Hasan Durmuş- Baki Demirel 24 Ağustos 2017  Futbolun Ticari Sektöre Dönüşmesi Ve Süper Lig Takımlarının Sportif Ve Mali Başarı Üzerine Uygulama [1] Hasan DURMUŞ* ; Baki DEMİREL**

 [1] Bu çalışma, Baki DEMİREL danışmanlığında Hasan DURMUŞ tarafından hazırlanan ve 2017 yılında Gaziosmanpaşa Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü tarafından kabul edilen “ Futbolun Ticari Sektöre Dönüşmesi ve Süper Lig Takımlarının Sportif ve Mali Başarı Üzerine İki Eksenli Analiz” isimli yüksek lisans tez çalışmasına dayanarak hazırlanmıştır.

 

 

Özetle;

 

Endüstriyelleşme sürecine giren futbol, 2000’li yıllardan itibaren gelişen dijital platformların aracılığıyla daha hızlı bir şekilde kitlelere ulaşmıştır. Futbolun daha kolay bir şekilde kitlelere ulaşması, futbol kulüplerinin gelirlerinin artmasına neden olmuştur. Endüstriyel futbolda gelirlerin artması, daha güçlü rekabet koşullarının doğmasına olanak sağlamıştır. Futbol kulüpleri rekabetin artmasıyla birlikte başarılı olabilmek için yüksek maliyetli harcamalar ve yüksek maliyetli futbolcu transferi yapmak zorunda kalmıştır.

 

Bu çalışmada, Süper Lig kulüplerinin sportif göstergeleri ile mali göstergelerinin arasındaki ilişki iki eksenli sportif başarı ve mali başarı analizi yardımıyla ortaya konulmuştur. Bunun yanı sıra, doğal futboldaki taraftarlar ile endüstriyel futboldaki taraftarlar arasındaki farklıklara dikkat çekilmiştir.

 

Yapılan iki eksenli sportif ve mali başarı analizine göre, Süper Lig takımlarının sportif ve mali açıdan başarısız olduğu saptanmıştır. Yüksek maliyetli transfer harcamalarının kalıcı sportif başarıyı getirmediği görülmüştür. Endüstriyel futbol taraftarlarının artık, müşteri anlayışlıya hareket ettiği görülmüştür.

 

Anahtar Kelimeler: Endüstriyel futbol, sportif başarı, transfer harcamaları, finansal başarı, taraftar

   

Transformation Of Football İnto Commercial Sector And İmplementation Of Super League Football Teams’ Sportive And Fınancial Success

 

Abstract

 

Football, which entered the process of industrialization, has reached the masses more rapidly through the development of digital platforms from the year 2000 onwards. The fact that soccer has reached widespread mass in this way has led to an increase in the revenues of the football clubs as well as allowing for strong competition conditions in the football industry. Increasing competition has forced football clubs to make high-cost spending and high-cost footballer transfers in order to be successful. High cost spending and transfer expenditures can be said to be one of the most important reasons for the increase in the debt burden in the case of the Turkish Super League clubs. For this reason, examining the financial expenditures of the Super League clubs emerge from a front of us as an important issue.

 

İn this study, the relationship between sportive indicators and financial indicators of Super Lig clubs was investigated with the help of two axis sportive success and financial success analysis. Besides, the situation of the soccer audience, before the industrial and the next change of the industrial football was also examined

 

According to the biaxial sportive and financial success analysis, it has been determined that Super League teams are failing sportively and financially. It has been seen that high cost transfer spending does not bring lasting sportive success. It has been seeb that industrial football fans re now moving with customer understanding.

 

Key words : Industrial Football, sportive succes, transfer expenditures, financial succes, supporter

   

Giriş

 

Günümüzde küreselleşme süreci her de sektör olduğu gibi futbolda da yaşanmaktadır. Bu süreç futbolu da ticaretin konusu yapmıştır; futbol kitlelere hitap etmesi nedeniyle dev bir endüstriye dönüşmüştür.

 

Bilet fiyatları, kombine kart fiyatları, lisanslı ürünler ve futbolcu ücretleri futbol ekonomisinin arz ve talep dengesini belirlemektedir. Dünyada ve ülkemizde yetenekli futbolcu arzının az olması, bu futbolcuları isteyen kulüplerin fazla olması nedeniyle futbolcu maliyetleri her yıl artmaktadır. Bu artışa, kulüpler sportif başarı için, taraftarların stadyumlara gelmesinden ve forma satışından elde edilecek olan gelir için katlanmaktadır. Fakat son dönemlerde Avrupa ülkelerinde ve ülkemizde futbolculara ödenen toplam ücret kulüplerin elde ettiği geliri geçmiştir. Bu nedenle; birçok kulüp büyük finansal sorunlarla karşılaşıp bütçeleri zorlanmakta ve iflasa sürüklenmektedir.

 

Futbolun gelirleri milyar Euro’lara kadar çıkarken, artan bu gelirleri üreten ve yöneten yapının değişmemesi futbolun sürekliliği ve etkinliğini olumsuz etkilemektedir. İktisadi ve finansal açıdan değişen ve gelişen futbolun, yönetim sisteminin bu değişme ve gelişme ayak uyduramaması ve dünyadaki kulüplerin çoğu hala dernekler eliyle yönetilmesi günümüz futbolunun gelir kaynaklarını etkin kullanılamamasındaki en önemli etkenlerden biri olduğu görülmektedir.

 

Futbolun dernek sistemiyle yönetilmesi, endüstriyel futbol anlayışıyla ters düşmektedir. Futbolun gelirlerinin milyar Euro’lara ulaşması ve bu gelirlerin dernek sistemiyle yönetilmesi futbolun iktisadi ve mali açıdan denetlenebilirliğinin sorgulanmasına neden olmaktadır (Akşar, 2013;5). Türkiye Süper Lig’in toplam gelirleri yaklaşık 3 milyar Türk Lira’sına ulaşmıştır. Türkiye Süper Lig hala dernek ve vakıf sistemiyle yönetilmesi kulüplerin gelir kaynaklarının tamamını kullanmasına engel olmaktadır. Gönüllük esasına dayanan dernek sistemi, kulüplerin gelirlerinin ve harcamalarının kontrol edilmesini zorlaştırmaktadır. Süper Lig kulüpleri endüstriyel futbolun gereği olarak şirket gibi hareket ederken, kulüpleri yöneten sistemin gönüllük esasına dayanan dernek sistemiyle yönetilmesi Süper Lig’in etkinliğini ve sürdürülebirliğini olumsuz etkilemektedir.

 

Süper Lig kulüpleri gelir kaynaklarının çeşitlenmesi sayesinde devasa gelirler elde edebilmektedirler. Süper Lig’deki kulüpler, rakiplerinin bir adım önüne geçebilmek için veya taraftarların takımlarından sürekli şekilde sportif başarı beklemelerinden dolayı, elde ettikleri gelirlerden çok harcama yapmak zorunda kalmışlardır. Süper Lig kulüplerinin en önemli giderlerini yüksek maliyetli futbolcu transferleri oluşturmaktadır. Bu yüzden Süper Lig kulüplerinin yüksek maliyetli transfer harcamaları ile sportif başarı arasındaki ilişkinin incelenmesi önem arz etmektedir.

 

Günümüzde futbol, kitlelere kolayca ulaşabilme ve kitleleri etkileyebilme özelliği sayesinde büyük gelir kaynakları sağlamıştır. Futbol, sahip olduğu bu gelir kaynakları ile, fon gücüyle ve halka arz ettikleri ürünlerden elde ettikleri gelirleri hesap verebilirlik temelinde şeffaf bir şekilde yönetilmesi önem kazanmıştır. Futbol endüstrisindeki yöneticiler, kendi popülaritelerini artırmak için veya taraftarın takıma ilgisini çekmek için ya da taraftarın takıma tepkisini azaltmak için özensiz ve hesapsız yüksek bütçeli harcamalar yaparak futbol kulüplerini iflasın eşine getirebilmektedir.

 

Bu çalışmada, Süper Lig kulüplerinin yüksek bütçeli transfer harcamalarının sportif başarı üzerinde nasıl bir etkisi olduğunu araştırma amacı güdülmüştür. Ayrıca bu çalışmada ikincil bir amaç olarak, futbolun sportif bir branştan nasıl ticari sektöre dönüştüğü incelenmiştir. Bu çalışmadan hareketle, futbolun sadece futbol olmadığını, futbol bir ülkenin, ekonomik politikası (Dünya Kupası Düzenlemek vb.), bir ülkenin veya bölgenin dışarıya açılan bir kapısı olduğu görülmektedir. Bu sebeple bu çalışmadaki verilerden hareketle, bu çalışmanın literatüre katkılarından biri ise; futbolun sadece sportif bir alan olarak değil aynı zamanda ekonomik bir alan olarak da ele alınmasının gerekliğidir.

 

Çalışmanın temel varsayımlarından biri, Türkiye Süper Lig’de, ‘kısa vadeli yüksek finansal harcamaların kalıcı sportif başarıyı getirmediği, fakat sportif başarıların kulüplere finansal kaynak olarak döner’ olarak belirlenmiştir.

 

Çalışmanın diğer varsayım,’’ Süper Lig’e yüksek maliyetli ve yaşlı yabancı oyuncu transferi, Süper Lig kulüplerinin zarar etmesinde en önemli nedenlerinden biri’ olarak belirlenmiştir.

 

Çalışmanın son varsayım ise, ‘Futbolun ticari bir sektör haline dönüşmesi ile paralel olarak Süper Lig’deki kulüplerin müşterileri (Seyirci), kulüplerini başarılı oldukları sezonda daha çok destekler’ olarak belirlenmiştir.

 

Bu çalışma, Süper Lig kulüplerinin sportif başarı ile mali başarının arasında nasıl bir ilişki olduğunu araştırmaktadır. İki eksenli sportif başarı ve mali başarı analizi yardımıyla karşılaştırma analizinden hareketle sportif başarı ile mali başarının arasındaki ilişki tespit edilmeye çalışılmıştır. Süper Lig kulüplerinin gelir hesapları, gider hesapları ve transfer harcamaları mali başarı göstergeleri olarak dikkate alınmıştır. Sportif başarı göstergelerinde ise her kulüp kendi hedeflerine göre değerlendirilmiştir. Sportif başarı ile mali başarı arasındaki ilişkiyi saptayarak, Süper Lig kulüplerinin mali ve sportif açıdan gelişmesini sağlayabilecek çözüm önerilene yer verilerek literatüre katkı sağlaması amaçlanmaktadır.

 

Çalışmanın birinci bölümünde, analizin amacı, analizin yöntemi ve Süper lig takımlarının sportif ve mali başarı kriterleri ayrıntılı olarak anlatılmıştır. İkinci bölümde model ve bulgular ele alınmıştır. Sonuç bölümde ise, bulgular ayrıntılı bir şekilde değerlendirilerek sonuç ve öneriler anlatılmıştır.

 

1. Süper Lig Futbol Takımlarının Sportif Ve Mali Başarı Üzerine Analiz

 

1.1. Analizin Amacı

 

Günümüzde kitleleri etkileme gücü sahip olan futbol, artık sadece spor alanı değil aynı zamanda tüketim kalıplarını belirleyen endüstriyel bir sektördür. Endüstriyel futbolun gelir kaynaklarının büyümesiyle birlikte futbol takımlarının gelirlerinde artış olduğu gibi takımların harcamalarında da büyük artış olmuştur. Kulüpler gelir kaynaklarını yanlış yönetmesi nedeniyle mali yapılarında açıklar oluşmuştur. Fakat kulüpler, sportif rekabetten ve endüstriyel futbolun tüketicileri olan seyircilerin sürekli başarı istemelerinden dolayı harcamalarını kısmak yerine daha çok harcamalar yapmıştır. Bu harcamaların büyük bir kısmını transferler oluşturmaktadır.

 

Bu çalışma, futbol kulüplerin transfer harcamalarındaki artışı ile sportif başarıda da aynı oranda artış olup olmadığını analiz etmeyi amaçlamaktadır. Ayrıca futbolun endüstriyel sektöre dönüşmesinden önce, taraftarlar takımlarını her koşulda destekleme duygusuna sahipti. Endüstriyel futbolda da taraftarlar takımlarını her koşulda destekliyorlar mı sorusuna cevap aramayı amaçlamaktadır. Finansal performansın, sportif başarıya dönüşmesine katkı sağlayacak ve sportif başarının sağlanması için potansiyel çözüm önerileri sunmak amaçlanmaktadır.

 

1.2. Analizin Yöntemi

 

Türkiye Süper Ligdeki futbol takımların üzerine iki eksenli analiz yapılarak kulüplerimizin mali harcamaları ile sportif başarıları karşılaştırılması yapılmaktadır. Analiz iki eksende oluşmaktadır. Diyagramın düşey ekseni Mali Durum (MD), yatay eksen ise Sportif Durumu (SD) göstermektedir. İki eksenin kesiştiği 0 noktasına göre MD’ un yukarı bölgesi mali durumun pozitif olduğu konumları, alt bölge ise mali durumun negatif olduğu konumları göstermektedir. Mali yapıda pozitiflikten kasıt: gelirlerin giderlerinden büyük olması ve gelir ve giderin eşit olduğu durumu gösterir. Negatif durum ise gider gelirden büyük olduğu durumu göstermektedir. Dikey eksenle yatay eksenin kesiştiği 0 noktası üst bölgesi sol tarafı ise sportif başarının negatif olduğu, sağ tarafı ise sportif başarının (SB) pozitif olduğu durumu göstermektedir. I no.lu bölgede kulüplerin hem mali hem de sportif durumunun pozitif olduğu durumu göstermektedir. II no.lu bölgede kulüplerin mali göstergeleri pozitif iken sportif alanda başarısız olduğu durumu göstermektedir. III no.lu bölgede kulüplerin hem mali yapılarında başarısız olduğunu hem de sportif alanda başarısız olduğunu göstermektedir. IV no.lu bölge ise mali başarısızlığın yaşadığı, fakat sportif alanda başarılı olduğunu göstermektedir. İki eksenli mali ve sportif başarı analizinde Süper Lig kulüpleri hangi bölge de olduğunun göstermektedir.

                   

                         MAliBasari

 

Süper Lig futbol kulüpleri kendi mali yapılarına göre ve kurdukları kadroların kalitesine göre sezon hedefleri koymaktadır. Her kulübün başarı durumu farklıdır. Süper Lig futbol kulüplerinin başarı gösterge koşulları aşağıdaki Tablo 1’deki gibidir.

   

Tablo 1: Süper Lig Kulüplerinin Sportif Başarı Kriterleri

                                                     

 

Kulüpler

 
 

KULÜPLERİN SPORTİF BAŞARI KRİTERLERİ

 
 

GALATASARAY

 
 

S. Lig şampiyonluğu, Şampiyonlar Ligine katılmak, Türkiye kupası şampiyonluğu. Süper kupa şampiyonluğu, Avrupa Ligi çeyrek final ve sonrası

 
 

FENERBAHÇE

 
 

S. Lig şampiyonluğu, Şampiyonlar Ligine katılmak, Türkiye kupası şampiyonluğu. Süper kupa şampiyonluğu, Avrupa Ligi çeyrek final ve sonrası

 
 

BEŞİKTAŞ

 
 

S. Lig şampiyonluğu, Şampiyonlar Ligine katılmak, Türkiye kupası şampiyonluğu. Süper kupa şampiyonluğu, Avrupa Ligi çeyrek final ve sonrası

 
 

TRABZONSPOR

 
 

S. Lig şampiyonluğu, İlk 4’ te yer almak, Avrupa Ligine Katılmak, Türkiye Kupası şampiyonluk veya final

 
 

BURSASPOR

 
 

S. Lig şampiyonluğu, İlk 4’ te yer almak, Avrupa Ligine Katılmak, Türkiye Kupası şampiyonluk veya final

 
 

M.BAŞAKŞEHİR

 
 

S. Lig şampiyonluğu, İlk 4’ te yer almak, Avrupa Ligine Katılmak, Türkiye Kupası şampiyonluk veya final

 
 

A. KONYASPOR

 
 

S. Lig şampiyonluğu, İlk 4’ te yer almak, Avrupa Ligine Katılmak, Türkiye Kupası şampiyonluk veya final

 
 

GENÇLERBİRLİĞİ

 
 

İlk 6 yer almak (yayın geliri kazanmak için), Türkiye Kupasında ilerlemek

 
 

G. ANTEPSPOR

 
 

İlk 6 yer almak (yayın geliri kazanmak için), Türkiye Kupasında ilerlemek, ilk 10’da yer almak

 
 

AKHİSAR B.

 
 

İlk 6 (yayın geliri kazanmak için)ve 10’da yer almak, Türkiye Kupasında ilerlemek, Süper ligdeki tek ilçe takımı olarak ligde kalması

 
 

Ç. RİZESPOR

 
 

İlk 6 yer almak (yayın geliri kazanmak için), Türkiye Kupasında ilerlemek, ilk 10’da yer almak

 
 

KASIMPAŞASPOR

 
 

İlk 6 yer almak (yayın geliri kazanmak için), Türkiye Kupasında ilerlemek

 

  

2. Model Ve Bulgular

 

Futbolun endüstriyelleşmesi ile birlikte Süper Lig futbol kulüplerinin gelir kaynakları da önemli ölçüde artmıştır. Süper Lig futbol kulüplerinin gelir kaynaklarının artması ile beraber rakiplerinin bir adım önüne geçmek için ve taraftarların sürekli başarı isteklerinden dolayı harcamaları da artmıştır. Süper Lig futbol kulüplerinin en önemli harcamasını transfer giderleri oluşturmaktadır.

 

Çalışmanın bu bölümünde, Süper Lig 2014-2015 ve 2015-2016 Futbol sezonlarındaki transfer harcamalarının kulüplerin sportif başarılarındaki etkisinin nasıl olduğuna cevap bulmak amaçlanmaktadır. 2014-2015 ve 2015-2016 sezonlarının ikisinde de bulunan takımlar dikkate alınmıştır. Futbol kulüplerinin iki sezondaki sportif göstergeleri ile mali performansları karşılaştırılarak Süper Lig kulüplerinin Şekil.1’deki iki eksenli sportif ve mali başarı analizinde hangi bölgede oldukları belirlemeyi amaçlamaktadır. Süper Lig kulüpleri Tablo 1’deki kriterlere göre bölgeleri belirlenmiştir. Süper Lig 2014-2015 ve 2015-2016 futbol sezonlarında 3 büyüklerden biri 2. oldukları zaman başarılı sayılmamıştır. Bunun sebebi ise; 3 büyüklerin hedeflerinden biri olan Şampiyonlar Ligi’ne, playoff’ları geçerek katılmayı başaran Türk takımı olmamasıdır.

 

            

               

Tablo. 2: Süper Lig Kulüplerinin Sportif ve Mali Göstergeleri

                                                                                                

 

Kulüpler

 
 

Sportif Başarı

 
 

Mali Başarı

 
 

2014-2015

 
 

2015-2016

 
 

2014-2015

 
 

2015-2016

 
           

Galatasaray

 
 

Lig şampiyonu,

 

Türkiye kupası şampiyonu,

 

İzleyici sayısı ortalama 23bin,

 

21 oyuncu alıp 24oyuncu göndermiştir.

 
 

Lig 6.’si olmuştur.

 

Türkiye Kupası şampiyonu

 

Süper Kupa Şampiyonu.

 

İzleyici sayısı Ort. 17 bindir.

         
 

Transferde 11 milyon TL zarar etmiştir.

 

Bütçe açığı 113milyon TL

 
 

Bütçe açığı yaklaşık 50 milyon TL’dir.

 

Transferde 10 milyon TL’sı gelir elde etmiştir.

 

Avrupa Kupalarından men cezası almıştır.

 
             

Fenerbahçe

 
 

Lig 2.’si olmuştur.

 

UEFA men cezasının son yılıdır.

 

11 oyuncu alıp, 13 oyuncu göndermiştir.

 

Seyirci sayısı Ort. 19 bindir.

 
 

Lig 2.’si olmuştur.

 

T. Kupa Finali.

 

Avrupa’da çeyrek final oynamıştır.

 

22 oyuncu transfer edip, 18 oyuncu göndermiştir.

 

Seyirci sayısı Ort.

 

28 bindir

 
 

Transferde 6 milyon TL’si gelir elde etmiştir. Bütçesinde 150milyon TL açık vermiştir.

 
 

70 milyon TL zarar etmiştir.

 

Transferde 21 milyon TL zarar etmiştir.

 

FFP başa baş kriterinden dolayı UEFA ile anlaşma yapmıştır.

 
         

Beşiktaş

 
 

Lig 3.’ sü olmuştur. Feda sezonundan dolayı yüksek maliyetli 23 oyuncuyu gönderip, daha düşük maliyetli 21 oyuncu almışlardır. Seyirci sayısı Ort. 12 bindir

   
 

Lig şampiyonluğu. Avrupa Kupası gruplarda son maçta elendi.

 

23 oyuncu gidip, 23 oyuncu gelmiştir.

 

Sezonunun son 1 ayında Vodafone arenada oynamaya başlamıştır.

 

Seyirci sayıcı Ort. 20 bindir.

 
 

Bütçesinde 60 milyon TL açık vermiştir.

 

Transferde 13 milyon TL zarar etmiştir.

     
 

Transferde 12 milyon TL gelir elde etmiştir.

 

Bütçe açığını 40 milyon TL’na indirmiştir.

 
           

Trabzonspor

 
 

Lig 6.’si olmuştur.

 

38 oyuncu alıp, 35 oyuncu göndermiştir.

 

Seyirci sayısı Ort. 9,5 bindir.

   
 

Tarihinin en kötü sezonlarından birini yaşamıştır. Birçok oyuncu transferi yapmasına rağmen Lig’de 12 olmuştur.

     
 

Transfer harcamalarında

 

22 milyon TL’sı zarar etmiştir.

 

Bütçe açığı 45 milyon TL’sı olmuştur.

 
 

Bütçesinde 110 milyon TL açık vermiştir.Transferde 300 bin TL zarar etmiştir.

 

UEFA ile başa baş kuralı anlaşması yapmıştır.

   
       

Bursaspor

 
 

Lig 5.’si olmuştur.

 

Türkiye kupa finali.

 

12 oyuncu alıp, 19 oyuncu göndermiştir.

 
 

Lig 11.’si olmuştur.

 

Türkiye Kupa finali.

 
 

UEFA’dan mali ve lisans kriterlerinden dolayı ceza yemiştir.

 

2 milyon TL transferde zarar etmiştir.

 
 

Yaklaşık olarak 270 milyon TL borcu vardır.

 

Fenerbahçe sattığı oyuncular sayesinde 14,5 transferde kar elde etmiştir.

 
   

Konyaspor

 
 

Süper Lig’de 2.yılında ilk 8 girmeyi başarmıştır.

 

Transferde düşük maliyetli oyuncular tercih etmiştir.

 

18 bin seyirci ortalamasıyla Anadolu’da en çok izlenen takım olmuştur.

 
 

Lig’i ilk 3’te bitirmiştir.

 

Avrupa kupalarına gitmeye hak kazanmıştır.

 

16 bin seyirci ortalamasına sahiptir.

 
 

Transferde 800 bin TL zarar etmiştir.

 

32 milyon TL bütçe açığı vardır.

 
 

Ligdeki başarılarıyla orantılı olarak borçlarını da 20 milyon TL’ye kadar düşürmüştür.

 
           

M.Başakşehir

 
 

Lig’i 4. bitirmeyi başarmıştır.

 

Avrupa Kupalarına katılmaya hak kazanmıştır.

   
 

Lig’i 4. bitirmeyi başarmıştır.

 

Avrupa Kupalarına katılmaya hak kazanmıştır.

 

Türkiye Kupasında çeyrek final oynamıştır.

 
 

Gelir ve gideri denktir.

 

Borcu olmayan

 

3 takımdan bir tanesidir.

 
 

Transfer giderleri ile transfer gelirleri eşittir.

 

Bütçesinde 200 bin TL gelir fazlası vardır.

 
     

Gençlerbirliği

 
 

Lig’i 9. bitirmiştir.

 

22 oyuncu gönderip 23 oyuncu almıştır.

 
 

Lig’i 10. bitirmiştir.

 

30 oyuncu gönderip 30 oyuncu almıştır.

 
 

Borcu yoktur.

 

Transferde 1,2 gelir elde etmiştir.

 
 

Borcu yoktur.

 
     

G. Antepspor

 
 

Lig’i 10. bitirmiştir.

 

24 oyuncu alıp, 24 oyuncu göndermiştir

   
 

Lig’den düşmekten son anda kurtulmuştur.

 

Lig’i 14. Bitirmiştir.

 
 

8 milyon TL bütçe açığı vardır.

 
 

3,5 milyon TL açığı vardır.

 
       

Akhisar B.

 
 

Lig’i 12. Bitirmiştir.

 

Lig’deki tek ilçe takımıdır.

 

28 oyuncu gönderip, 25 oyuncu almıştır.

 
 

Lig’ ilk 8’de bitirmiştir.

 

Türkiye kupasında çeyrek final oynamıştır.

 
 

Transferde 6 milyon TL gelir elde etmiştir.

 

Borcu yoktur.

 
 

Borcu yoktur.

 
         

Ç. Rizespor

 
 

Düşmekten son anda kurtulmuştur.

 

Lig’i 15. bitirmiştir.

 

26 oyuncu gönderip, 19 oyuncu almıştır.

 
 

Lig’i 13. bitirmiştir.

 

Türkiye kupasında yarı final oynamıştır.

       
 

27 milyon TL bütçe açığı vardır.

 
 

32 milyon TL bütçe açığı vardır.

 
   

Kasımpaşa A.Ş.

 
 

Lig’i 13. bitirmiştir.

 

FFP cezası nedeniyle Avrupa kupalarına katılamamıştır.

 
 

Lig’i 7. Bitirmiştir.

 
 

Gelir ve giderle ilgili veri bulunamadı.

 
 

Gelir ve giderle ilgili veri bulunamadı.

 

 

Kaynak: Transfermarkt’den ve KAP’danderlenmiştir. (Transfer sayılarında kiralıktan dönen ve kiralık giden oyuncular dahildir).

 

Galatasaray SK son iki sezonda 4 şampiyonluk kazanmış ve Süper kupa finali oynamış olduğu görülmektedir. Galatasaray SK son iki sezonda yaklaşık olarak 165 milyon TL bütçe açığı verdiği ve UEFA tarafından FFP kriterlerine uymadığı gerekçesiyle Avrupa kupalarından men cezası aldığı Tablo 2’de görülmektedir. Galatasaray SK sportif açıdan başarılı olduğu, fakat mali açıdan başarısız olduğu görülmektedir. İki eksenli SB ve MB analizinin 4.nolu bölgesinde yer almaktadır (Bkz. Şekil.1). Süper Lig kulüplerinin içeresinde bu bölgede yer alan tek takım olduğu görülmektedir.

 

Fenerbahçe SK son iki sezonda lig ikincisi olmuştur. 3 büyük futbol kulübün sportif başarı kriterlerinde Şampiyonlar Ligi’ne katılmak başarı sayılmaktadır. Fenerbahçe SK iki sezonda da Şampiyonlar Lig’i ön elemelerini geçememiştir. Bütçesinde yaklaşık olarak 220 milyon TL açık verdiği görülmektedir. Başa baş kuralını aştığı için UEFA ile anlaşma yapmak zorunda kalmıştır. Anlaşmaya göre; Sattığı oyuncunun bonservis geliri kadar transfer harcaması yapmak zorundadır. Fenerbahçe SK, iki eksenli SB ve MB analizinin borç batağı olarak kabul edilen 3.nolu bölgede yer aldığı görülmektedir (Bkz. Şekil.1).

 

Beşiktaş SK, 2012-2013 sezonunda FFP kriterlerine uymadığı gerekçesiyle Avrupa kupalarından men cezası almıştır. Bu sezondan sonra uyguladıkları ‘’Feda sezonu’’ politikalarıyla kulübün hem borçlarını kapatmış hem de sportif başarılarını artırmıştır. Son iki sezonda yüksek maliyetli oyuncular yerine gelecek vaat eden genç oyunculara yönelmiştir. Bu politikanın sportif sonuçlarını 2015-2016 sezonunda şampiyon olarak ve 2016-2017 sezonunda şampiyonluğa oynayarak almıştır. Mali sonuçları ise 2015-2016 sezonunda bütçe açığını 40 milyon TL’sına kadar indirmiş ve 2016-2017 sezonunda bütçesinde yaklaşık 3 milyon TL fazlalık olmuştur. Beşiktaş SK, iki eksenli SB ve MB analizinin ideal bölgesi olan 1.nolu bölgede yer aldığı görülmektedir (Bkz. Şekil 1).

 

Trabzonspor, son iki sezonda birçok transfer yapmasına rağmen sportif açıdan başarısız olduğu Tablo 2’de görülmektedir. Trabzonspor, son iki sezonda bütçesinde 155 milyon TL açık verdiği görülmektedir. 2015-2016 sezonunda UEFA ile sattığı oyuncu geliri kadar transfer harcaması anlaşmıştır. Trabzonspor, iki eksenli SB ve MB analizinin hem sportif hem de mali açıdan başarısız olduğu için borç batağı olan 3.nolu bölgede yer almaktadır.

 

Süper Lig’in 5. Büyüğü olarak kabul edilen Bursaspor, son iki sezonda Türkiye Kupasında final oynamasına rağmen Süper Lig’i sportif açıdan istediği yerde bitirememiştir. Süper Lig’de FFP kriterlerinden dolayı en çok ceza alan kulüp olmuştur. Bütçesinde yaklaşık olarak 270 milyon TL açık verdiği görülmektedir. Bursaspor, iki eksenli SB ve MB analizinin hem sportif hem de mali açıdan başarısız olduğu için borç batağı olan 3.nolu bölgede yer almaktadır.

 

2013-2014 Futbol sezonunda Süper Lig’e yükselen A. Konyaspor, 2014-2015 Futbol sezonunda ilk 8’de yer almayı başarmış ve Süper Lig’deki 3.yılında 3.’lüğe kadar yükselmiştir. Tarihinde ilk defa 2016-2017 sezonunda Avrupa Kupaları katılmıştır. Anadolu’da 18 bin seyirci ortalamasıyla taraftarları tarafından en çok izlenen kulüp olmuştur. Transfer politikası, düşük maliyetli ve gelecek vaat eden futbolcuları transfer etmektir. Süper Lig’deki başarılarıyla orantılı olarak mali borcunun 20 milyon TL’sına kadar indirmiştir. Konyaspor, sportif ve mali açıdan başarılı olduğu görülmektedir. İki eksenli SB ve MB analizinin en ideal bölgesi olan 1.nolu bölgede yer almaktadır.

 

M. Başakşehirspor, son iki sezonda da lig 4.’sü olduğu Tablo.4.2’de görülmektedir. 2015-2016 sezonunda Avrupa kupalarına katılmış ve ön elemede elenmişlerdir. Süper Lig’de sportif ve mali sistemi olan ender kulüplerden olduğu görülmektedir. 2015-2016 futbol sezonunda transfer harcamaları ile transfer gelirleri birbirine eşit olduğu görülmektedir. Süper Lig’in 2015-2016 futbol sezonunda borcu olmayan 3 kulübünden bir tanesidir. M. Başakşehirspor, iki eksenli sportif ve mali başarı analizinde ideal bölge olan 1.nolu bölgede yer aldığı görülmektedir (Bkz. Şekil 1).

 

Gençlerbirliği, 2014-2015 ve 2015-2016 futbol sezonlarında ilk 8’in dışında kaldığı görülmektedir. Türkiye Süper Lig’de büyük kulüplere oyuncu satmada en başarılı kulüplerin başında gelmektedir. Türkiye Süper Lig’de hemen hemen bütün sezonlarda gelir ve gider dengesini sağlayan ender takımlardan bir tanesidir. Süper Lig’de borcu olmayan takımlarından bir tanesidir. Gençlerbirliği, iki eksenli SB ve MB analizinin sportif açıdan başarısız, fakat mali açıdan başarılı olduğunu gösteren 2.nolu bölgede yer aldığı görülmektedir (Bkz. Şekil.1). İki eksenli SB ve MB analizinin 2.nolu bölgesinde yer alan tek takımı Gençlerbirliği olduğu görülmektedir.

 

Gaziantepspor, Süper Lig’in son iki sezonunda da alt sıralarda yer aldığı görülmektedir. Gaziantepspor 2016-2017 sezonun da düşmemeye oynamaktadır. Son iki sezonda toplam borcu yaklaşık olarak 12 milyon TL’dir. Gaziantepspor, sportif ve mali açıdan başarısız olduğu için iki eksenli SB ve MB analizinin borç batağı bölgesini gösteren 3.nolu bölgede yer aldığı görülmektedir.

 

Akhisar Belediyespor, Türkiye Süper Lig’deki tek ilçe takımıdır. 2012-2013 futbol sezonunda yüksekliğinden beri Süper Lig’de yer almaktadır. Yüksek bütçeli ve Büyükşehir takımlarının arasında düzenli şekilde ligde kalmayı başarmıştır. 2015-2016 futbol sezonun Süper Lig’de ilk 8’de yer almayı başarmıştır. İlçe takımı olan Akhisar Belediyespor, transfer harcamaları bütçelerine uygun şekilde yaptığı görülmektedir. 2014-2015 futbol sezonunda transferden 6 milyon TL’sı gelir elde ettiği Tablo.4.2’de görülmektedir. Akhisar Belediyespor, 2015-2016 futbol sezonunda Süper Lig’de M.Başaksehir, Gençlerbirliği gibi borcu olmayan 3. kulüp olduğu görülmektedir. Akhisar Belediyespor, mali ve sportif başarı kriterlerine göre (Bkz. Tablo 1); sportif ve mali açıdan başarılı olduğu görülmektedir. İki eksenli SB ve MB analizinin ideal bölgesi olan 1.nolu bölgede yer almaktadır.

 

Çaykur Rizespor, son iki sezonda da düşmemeye oynamıştır. 2016-2017 futbol sezonunda da düşmemeye oynamaktadır. Çaykur Rizespor’un son iki sezonda bütçesindeki toplam açık 50 milyon TL olduğu Tablo.2’de görülmektedir. Çaykur Rizespor, Tablo .1’deki sportif ve mali başarı kriterlerine göre; iki eksenli SB ve MB analizinin borç batağını gösteren 3.nolu bölgede yer almaktadır.

 

Kasımpaşaspor, iki sezon da ilk 6’nın dışında kaldığı görülmektedir. Kasımpaşaspor mali göstergeleri ile ilgili veri bulunamamıştır. Fakat 2014-2015 futbol sezonunda UEFA’dan FFP’ye uymadığı gerekçesiyle Avrupa kupalarından men cezası almıştır. Bu durum Kasımpaşa Spor Kulübü’nün mali açıdan da başarısız olduğunun göstergesi olmuştur. Kasımpaşaspor, Tablo. 1’deki sportif ve mali başarı kriterlerine göre; iki eksenli SB ve MB analizinin borç batağını gösteren 3.nolu bölgede yer almaktadır.

 

Transfermarkt’deki verilere göre (Transfer sayısına kiralık gelen ve giden ve U21 oyuncuları dahildir); 2014-2015 futbol sezonunda Süper Lig’den 252 oyuncu gönderilip, Süper Lig’e 229 oyuncu transfer edilmiştir. Süper Lig kulüpleri transfer harcamalarında yaklaşık olarak 42 milyon TL zarar uğramıştır. Süper Lig’de 2015-2016 futbol sezonunda ise, 233 oyuncu gidip, 260 oyuncu gelmiştir. Süper Lig kulüpleri transfer harcamalarında yaklaşık olarak 9 milyon TL gelir elde etmiştir. Süper Lig’de 2016-2017 futbol sezonunda ise, 248 oyuncu gönderilip, 259 oyuncu transfer edilmiştir. 2016-2017 futbol sezonunda transfer harcamalarından 10 milyon TL zarar edilmiştir. Süper Lig’de son 3 sezonda transfer harcamalarında yaklaşık olarak 45 milyon TL zarar edilmiştir.

   

Sonuç Ve Öneriler

 

Futbolun endüstriyel bir sektöre dönüşmesi ile birlikte futbol, dünyanın dört bir tarafında yeni gelir kaynakları elde etmek için yeni pazar alanlarına ve yeni müşterilere ihtiyaç duymuştur. Bu ihtiyaçları karşılamak ve futbolun gelişimini sağlamak için uluslararası ve kıtalararası futbol federasyonları kurulmuştur. FİFA’ya bağlı olan bu altı federasyonun en büyüğü olan UEFA, düzenlemiş olduğu organizasyonlarla futbol kulüplerinin markalaşmasında ve gelir kaynakları elde etmelerinden önemli rol oynamaktadır. Bu gelir kaynakları ise naklen yayın gelirleri, sponsorluk ve lisanslı ürünlerin ticarileşmesiyle futbolun ekonomik değerinin artmasına ve endüstriyel bir sektör olmasında önemli rol almaktadır. Deloitte’deki (2017) veriler futbol endüstrisinin en önemli pazar alanı olan Avrupa futbolu 2015-2016 sezonunda gelir açısından 26,3 milyar Euro’ya ulaştığını göstermektedir. Türkiye Süper Lig’de 2015-2016 sezonunda elde edilen gelir 2 milyar TL’sını geçmiştir.

 

Yapılan çalışmada, futbolun ticari bir sektöre dönüşmesinde ve futbolun yapısının değişmesinde, dijital platformların gelişmesinin ve yaygınlaşmasının önemli bir paya sahip olduğu görülmektedir. Televizyonun, futbolun kitlere yayılmasında ve futbolun endüstriyel bir alana dönüşmesinde çok önemli etkiye sahip olduğu görülmektedir. İnternet ve sosyal medya ise futbolun gündelik hayatımızın her anında konuşulmasını sağlayarak futbolun dinamik ve canlı kalmasını sağladığı görülmektedir. Teknolojinin gelişmesiyle de televizyon, internet ve sosyal medya, kulüplere yeni gelir kaynakları yaratmak için olanaklar sağladığı görülmektedir. Türkiye Süper Lig’de de teknoloji, televizyon, internet iş birliğinin etkisi görülmektedir. Türkiye Süper Lig’de 2017-2022 yılları arasında naklen yayın geliri 500 milyon TL olması bu iş birliğinin en önemli göstergesidir.

 

Futbolun gelir kaynaklarının gelişmesi, kulüplerin gelirinin artmasının yanında futbolun oyun yapısını da değiştirdiği görülmektedir. 1960 ve 1990 yılları arasında oynanan doğal futbol, futbol severlerin zevkle izlediği ve daha çok yaratıcı oyuncunun olduğu bir spor dalı olmaktaydı. Endüstriyel futbol ise, oynadığı her müsabaka için ayak bastı parası, beraberlik ve galibiyet geliri sağlamak için kulüpleri daha sıkıcı ve daha mekanik bir oyun oynamaya zorlayan bir sisteme dönüştüğü görülmektedir.

 

Endüstriyel futbolda, futbol alınıp satılan bir meta olarak görülmektedir. Bu durum kulüplerin şirket gibi hareket etmesine, taraftarların ise müşteri gibi hareket etmesine neden olmaktadır. Futbolun bir meta olarak görülmesi, futbolun doğallığına zarar vermektedir. Futbolun doğalığının bozularak ticari bir sektör olarak hareket etmesi futbolun izlenirliğin ve takip edilirliğini zedelediği görülmektedir. Futbolun yaşamını sürdürmesi için UEFA, Finansal Fair Play kriterlerini kararlıkla uygulamaya devam etmelidir.

 

Endüstriyel futbolun etkisi Türkiye Süper Lig’de de görülmektedir. Süper Lig kulüplerinin toplam geliri 2 milyar TL’sını aşmıştır. Fakat Endüstriyel futbolun temeli olan rekabetin de artmasıyla Süper Lig kulüplerinin toplam yaklaşık borcu 4 milyar TL olduğu görülmektedir. Süper Lig takımlarının harcamalarının artması ile oluşan borçlarını öz kaynaklarıyla karşılamak veya bankalara borçlanarak karşılamak zorunda kalmaktadırlar. Futbol kulüpleri bu borçları karşılamak için ise müşterilere /taraftar sunulan nihai ürün ve hizmetlerin fiyatları yükseltmek zorunda kaldığı görülmektedir. Süper Lig, Avrupa Lig’leri arasında futbol kalitesi bakımından son sırada olmasına rağmen Avrupa Lig’leri arasında maç bileti fiyatı bakımından ortalama 34 Euro ile en pahalı olan 3.ligdir. Bu durum taraftarları endüstriyel futbolun müşterisi gibi hareket etmesine neden olmaktadır. İzleyeceği sinema filmini, gideceği konseri seçtiği gibi müşterilerin/taraftarların izleyeceği maçı da seçmesine neden olmaktadır. Türkiye Süper Lig’de izleyici sayısının azalmasının temel nedenlerinden bir olarak görülmektedir. Bir diğeri ise; iki eksenli sportif ve mali başarı tablosunda (Bkz.4.2) görülmektedir ki; Süper Lig’deki 3 büyük kulübün şampiyon olduğu veya şampiyonluğa oynadığı sezonlarda ortalama izleyicisi sayısı yaklaşık iki kat artmaktadır. Futbol kalitesi olsun veya olmasın takımları şampiyonluğa oynuyorsa tam destek olduğu, eğer şampiyonluğa oynamıyorsa izleyici sayısının düştüğü görülmektedir. 2014-2015 sezonunda tarihinin en kötü mali dönemlerinden birini geçiren Galatasaray sezonu 3 kupayla kapatmış ve 28 bin seyirci ortalamasına sahip olduğu görülmektedir. 2015-2016 sezonunda ise şampiyonluktan uzak kalan Galatasaray 18 bin seyirci ortalamasıyla oynamıştır. Yapılan analizin sonuçları ile, ‘Futbolun ticari bir sektöre hale gelmesiyle paralel olarak Süper Lig’deki kulüplerin müşterileri( Seyirci), kulüplerini başarılı oldukları sezonda daha çok destekler’ olarak belirlenen varsayımın tutarlı olduğu görülmektedir. Doğal futbolda,futbol sevgisi için maç izleyen taraftar, futbolun endüstriyelleşmesiyle başarı varsa, hedef varsa müşteri var anlayışına dönüştüğü görülmektedir.

 

Araştırmaya konu olan Süper Lig takımlarının, zararlarının büyük bir kısmını yüksek ücretli transfer harcamalarının neden olduğu görülmektedir. Yüksek ücretli yabancı futbolcu transferleri döviz cinsinden ödeniyor olmasına karşın gelirin Türk Lirası cinsinden olması, Süper Lig kulüplerinin transfer harcamalarında zarar etmesinin en önemli nedeni olduğu görülmektedir. İki eksenli mali ve sportif başarı analizinin sonuçları ile Süper Lig’e yüksek maliyetli ve yaşlı yabancı oyuncu transferi, Süper Lig kulüplerinin zarar etmesinde en önemlerden biridir’ olarak belirlenen varsayımın tutarlı olduğunu göstermektedir. Süper Lig kulüpleri döviz kurlarındaki dalgalanmalardan etkilenme oranlarını minimuma indirmek için kontrollü bir finansal planlanma yapmaları gerekmektedir.

 

Avrupa Ülkelerine oranla Türkiye’deki futbolcu vergileri oranlarının düşük olması, yüksek maliyetli ve yaşlı oyuncuların Süper Lig’i para kaynağı olarak görmelerine neden olmaktadır. Bu durum Süper Lig’in 3.dünya ligleri gibi görünmesine neden olmaktadır. Yaşlı ve maliyetli oyuncuların sürekli oynama istekleri nedeniyle yerli ve genç oyuncuların oynama sürelerinin azalmasına neden olmaktadır. Türkiye’deki futbolcu için sabit oranlı gelir vergi sistemini, Fransa’da ki gibi %43 ile %52 arasında değişen en üst gelir vergi oranı şeklinde değiştirilmesi önerilmektedir. Futbolcuların yüksek maliyetinin önüne geçebilmek için ise NBA’deki tavan ücret modeli uygulamasının incelenmesi önerilmektedir.

 

Türkiye Süper Lig, Avrupa Liglerine kıyasla futbolculara en çok ücret veren lig olduğu görülmektedir. Bu karşılık Avrupa Liglerine kıyasla en az alt yapıya harcama yapılan lig ’de Süper Lig olduğu görülmektedir. Süper Lig kulüpleri yanlış transfer politikalarından vazgeçip, maliyetlerini azaltması ve giderlerini kontrol etmesi gerekmektedir. Süper Lig kulüpleri alt yapı sistemini revize etmemeli, tamamen değiştirmelidir. Dünyanın en genç nüfusuna sahip ülkelerden biri olmasına rağmen genç oyuncu yetiştirilememektedir. Süper Lig takımları, Belçika ligini ve kulüplerinin genç oyuncu yetiştirme sistemini, Barcelona, Ajax, S. Lizbon, alt yapısını ve Porto’nun dünyanın her yerinden genç oyuncu bulma sistemini incelemeleri gerekmektedir. Son yıllarda Türkiye’de genç oyuncu yetiştirme konusunda atılım yapan Altınordu Spor Kulübü bütün kulüplerimize örnek olması gerekmektedir. Altınordu Spor Kulübü alt yapısından yetiştirdiği Çağlar Söyüncü’yü Freiburg’a, Genç yetenek Cengiz Ünder’i Başakşehir’e satarak çalışmalarının meyvesini aldığı görülmektedir.

 

Genç oyuncu yetiştirilmesinin sorumluğu sadece kulüplere yüklenmemesi gerekmektedir. Küçük yaşta alt yapılara katılan genç oyuncuların, spor ile eğitim öğretim hayatının bir arada gitmesi için Millî Eğitim Bakanlığı(MEB), Spor Bakanlığı ve Türkiye Futbol Federasyonu birlikte çalışması gerekmektedir. MEB ile Spor Bakanlığı bu konuda adımlar atmaktadır ve kararlıkla sürdürmeleri gerekmektedir.

 

Yapılan çalışmalara göre Futbolun endüstriyel bir sektöre dönüşmesi gelir hacminin büyümesine neden olmaktadır. Süper Lig’in de gelir hacmi yaklaşık olarak 5 kat büyümüştür. Şirket gibi faaliyet gösteren kulüplere bu gelirler TFF aracılığıyla dağıtılması kulüplerin bu kaynakları yeterince kullanmasına engel olmaktadır. Şirket gibi faaliyet gösteren kulüpleri artık derneklerle veya federasyonla yönetmenin imkânsız olduğu görülmektedir. Bu gelir kaynaklarını yönetmek için bütün kulüplerin içinde bulunduğu ve federasyonunda temsil edildiği şirket gibi hareket eden yeni bir kurumun kurulması zorunlu olduğu görülmektedir.

 

Yapılan analizden hareketle, Süper Lig futbol kulüplerinin kalıcı sportif başarı sağlamaları için gelir kaynaklarını çeşitlendirebilen ve maliyetlerini kontrol altında tutabilen uzun vadeli stratejilere sahip olması gerektiği gözlenmektedir. Doğru şekilde yapılan uzun vadeli stratejilerin sportif ve mali başarıyı beraberinde getirdiği görülmektedir (Beşiktaş Örneği).Kısa vadeli büyük harcamaların da çok başarı demek olmadığı görülmektedir (Fenerbahçe Örneği). Türkiye Süper Lig’de, ‘Süper Lig takımların iki eksenli sportif başarı ve mali başar analizinin bir diğer sonucu ise; sportif başarıların kendi finansal kaynaklarını sağladığı görülmektedir. Bu sonuçlar, yapılan analiz ile ‘kısa vadeli yüksek finansal harcamaların kalıcı sportif başarıyı getirmediği, fakat sportif başarıların kulüplere finansal kaynak olarak döner’ olarak belirlenen varsayımların tutarlı olduğunu göstermektedir. Sportif başarı varsa tüketici var, tüketici varsa gelir kaynağı var şeklinde bir döngü ortaya çıktığı görülmektedir.

 

Çağımızda, teknolojinin ve kitle iletişim araçlarının hızla gelişmesiyle birlikte futbol kulüplerin gelir kaynakları artmaktadır. Bu nedenle futbol, spor branşından büyük bir ekonomik alana (Futbol Ekonomisi) dönüşmektedir. İnsanların günlük hayatlarını ve tüketim kalıplarını etkileyebilen futbol ekonomisi, daha çok ekonometrik analizlerle incelenip, geliştirilmesi önerilmektedir.

 

 

Bu çalışma, Baki DEMİREL danışmanlığında Hasan DURMUŞ tarafından hazırlanan ve 2017 yılında Gaziosmanpaşa Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü tarafından kabul edilen “ Futbolun Ticari Sektöre Dönüşmesi ve Süper Lig Takımlarının Sportif ve Mali Başarı Üzerine İki Eksenli Analiz” isimli yüksek lisans tez çalışmasına dayanarak hazırlanmıştır.

 

* Doktora Öğrencisi, Sakarya Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İktisat Bölümü, Bu e-Posta adresi istek dışı postalardan korunmaktadır, görüntülüyebilmek için JavaScript etkinleştirilmelidir .

 

** Yrd.Doc.Dr., Gaziosmanpaşa Üniversitesi, İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi, İktisat Bölümü, Bu e-Posta adresi istek dışı postalardan korunmaktadır, görüntülüyebilmek için JavaScript etkinleştirilmelidir .

 

Kaynakça

 

Akşar, T. (2005).Endüstriyel Futbol.İstanbul: Literatür Yayınları.

 

Akşar, T. (2012). ‘Kulüplerimizi Bekleyen Büyük Tehlike’. Futbol Ekonomisi ve Endüstriyel Futbol Sitesi. http://www.futbolekonomi.com/index.php/haberler-makaleler/yonetim/117-tugrul-aksar/2084-finansal-fair-play-kulueplerimizi-bekleyen-bueyuek-tehlike.html%20,(15.02.2015).

 

Akşar, T. (2013). Krizdeki Futbol. İstanbul: Literatür Yayınları.

 

Akşar, T. (2015). ‘’Endüstriyel Futbolun En Üst Aşaması’’. Finansal Futbol. Futbol Ekonomisi ve Endüstriyel Futbol sitesi.  http://www.futbolekonomi.com/index.php/haberler-makaleler/genel/122-tu%C4%9Frul-ak%C5%9Far/3633-end%C3%BCstriyel-futbol.html,(30.08.2016).

 

Akşar, T. (2016).‘’Bu Finansal Yapılarla Sportif Performans Zor’’. Futbol Ekonomisi ve Endüstriyel Futbol sitesi. http://www.futbolekonomi.com/index.php/haberler-makaleler/mali/110-tugrul-aksar/3828-finansal-performans-finansal-yap-sueper-lig-borc-sueper-lig-gelir-ekonomik-durum-.html , (30.08.2016).

 

Akşar, T.(2016). ‘’Süper Lig Değer Kaybetti’’. 08 30, 2016 tarihinde Futbol Ekonmis ve Endüstriyel Futbol Sitesi.  http://www.futbolekonomi.com/index.php/haberler-makaleler/genel/122-tugrul-aksar/3982-2016-08-28-17-05-44.html ,(30.08.2016).

 

Aktif Bank. Ekolig Futbol Ekonomisi Raporu. İstanbul, 2016.

 

 https://www.aktifbank.com.tr/tr/Documents/FUTBOL%20EKONOMISI%20RAPORU.pdf ,(10.01.2017).

 

Aydın, A.(2016). ‘’Dünya Futbolunu Değiştiren: Bosman Kuralları’’. Futbol Karavanı Sitesi.  https://www.futbolkaravani.com/index.php/2016/01/05/dunya-futbolunu-degistiren-kural-bosman-kanunlari/ ,(15.06.2016).

 

Deloitte Sport Business Gruops. Annual Review Of Football Finance. London - United Kingdom, June 2015.

 

Deloitte Sports Business Gruops. Football Money Leauge. London-United Kingdom, January 2016.

 

Deloitte Sports Business Gruops. Top Of The Table Football Money League. London-United Kingdom, January 2017.

 

Devecioğlu, S. (2016). ‘’Futbolda Kur Farkı’’. Futbol Ekonomisi ve Endüstriyel Futbol Sitesi.  http://www.futbolekonomi.com/index.php/haberler-makaleler/mali/38-sebahattin-devecio%C4%9Flu/4052-kurfark-ve-futbol.html , (10.01.2017).

 

Ekinci, S. (2013). Finansal Fair Play Türkiye Uygulamaları. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). İstanbul: Okan Universitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.

 

Güngör, A. (2014). Futbol Endüstrisinde Sportif Başarı ve Finansal Performans Arasındaki İlişkinin Analizi Ve Türkiye Uygulaması. (Yayınlanmamış Doktora Tezi). İstanbul: Marmara Universitesi: Sosyal Bilimler Enstitüsü.

 

Galeoano, E. (2006). Gölgede ve Güneşte Futbol. Çev. Ertuğrul Önal ve M. Necati. Kutlu. İstanbul: Can Yayınları.

 

KAP. (2017). ‘’4 Büyüklerin Ara Döneme İlişkin Özet Konsolide Finansal Tabloları. Kamu Aydınlatma Formu Sitesi.  https://www.kap.org.tr/tr/ , (30.03.2017).

 

Kuyucu, M. (2014). Futbol Endüstrisinde Sosyal Medya Pazarlama Uygulamaları. Akademik Araştırma Dergisi. 2(7):161-175.

 

Öz, E. ve Akçay, F. (2013). Futbolcular Özelinde Sporcuların Vergilendirilmesi. Vergi Sorunu Dergisi.(300):35-354.

 

Serarslan, Z. (2009). Futbolun Pazarlanması. İstanbul: Futbol Eğitim Yayınları.

 

Soygüden, A. (2016). Profosyonel Futbol Kulüplerinin Gelir Kaynaklarının İncelenmesi. Ömer Halis Demir Üniversitesi İ.İ.B.F Dergisi. 9(4):23-31.

 

Talimciler, A. (2008). Futbol Değil İş: Endüstriyel Futbol. İletişim Kuram ve Araştırma Dergisi. Kış-Bahar(26): 89-114

 

TFF.(2016). ‘’Ülkemizide Futbolun Doğuşu’’

 

 http://www.tff.org/default.aspx?pageID=293, (30.08.2016).

 

Transfermarket. (2017).‘’Süper Lig Takımlarının Transfer Bilançosu’’.

 

 http://www.transfermarkt.com.tr/superlig/transfers/wettbewerb/TR1/plus/?saison_id=2015&s_w=&leihe=0&intern=0&intern=1 ,(30.03.2017).

 

Transfermarkt. (2017) ‘’Süper Lig Takımlarının Seyirci Ortalamaları’’.

 

 http://www.transfermarkt.com.tr/superlig/besucherzahlen/wettbewerb/TR1/plus/?saison_id=2016 , (30.03.2017).

 

Traverso, Andrea. ‘’Futbol Zirvesi’’, 2. Futbol Zirvesi. İstanbul, 20.03.2017.

 

 http://www.arti49.com/uefa-finansal-fair-play-direktoru-andrea-traversodan-turk-futbolu-icin-ic-karartan-t-738354h.htm adresindeki video durdurlarak, A. Traversonun 2. Futbol Zirvesi seminerinde sunduğu tablolar derlenmiştir. Erişim T: (30.03.2017).

 

‘’Türkiyede Futbol’’.(2016).

 

 https://tr.wikipedia.org/wiki/T%C3%BCrkiye%27de_futbol (30.08.2016).

 

Yeldan, E. (2014, Temmuz). Yerkürenin En Büyük Oyunu. İktisat ve Toplum Dergisi. 7(45):5-10.

 

Yesilcan, B. (2015). ‘‘Futbol Kulüplerinin Yaşam Kaynakları’’. Futbol Akademi Sitesi.  http://www.futbolakademi.net/2015/09/futbol-kuluplerinin-yasam-kaynaklari.htm ,(29.07.2016).

 

Yüksel, S. (2017).‘’Kulüplerin Sabitleme Kaybı 195 milyon TL’’. Habertürtürk Sitesi.  http://www.haberturk.com/ekonomi/is-yasam/haber/1375998-kuluplerin-sabitleme-kaybi-195-milyon-tl ,(05.02.2017).

    
        



  

 

                    linkedin-logo Paylaş                        Flipboard -logo Paylaş

Bu İçerik  7012  Defa Okunmuştur
 

Degerli yazarimiz Futbol Ekonomi Site Yetkilisi Perşembe, 22 Eylül 2011.

YAZARIN DIGER YAZILARINI GORMEK ICIN TIKLAYIN

Neden Futbol Ekonomisi?

 

www. Futbolekonomi.com’un  vizyon ve misyonu temel olarak  Futbol Ekonomisi Stratejik Araştırma Merkezi’nin (FESAM) vizyon ve misyonuna paralel ve aynı düzlemdedir.

 

Bu bağlamda temel misyonumuz: Futbolun yerel ve küresel makro özelliklerini incelemek ve yeni yapısal modeller önermek; bu kapsamda entelektüel gelişimi hızlandırmak ve buna ilişkin referans olabilecek bir database oluşturmak ve bunu tüm futbol araştırmacılarının emrine sunmak... Bu amaçla yapılan çalışmaları yayımlamak; gerekli her türlü bilimsel futbol araştırma ve geliştirme projelerine entelektüel anlamda destek vermek.

 

Temel Vizyonumuz: Önerilen yeni modellerin gerçekleştiğini görmektir.

 devamı >>>

finansal-futbol-anim-1

tugrulaksar_ge_roportaj

Tuğrul Akşar Güngör Urasın sorularını yanıtlıyor

  Yazar Tuğrul Akşar,
Milliyet Gazetesi Yazarı Güngör Uras'ın
sorularını yanıtlıyor.
detay için tıklayınız..

 

Spor Endexi

 

12/032025

Kapanış Günlük
Değişim %
  BİST 100

10.590,33

+1,46

 bjk BJKAS

4,00

-0,99

 fb FENER

51,60

-0,58

 gs GSRAY

1,91

0,00

 trabzon TSPOR

0,99

-0,33

   SPOR ENDEKSİ

3.112,75

+1,09

Videolar

Tuğrul, Tuğrul Akşar, Pusula, Ekonomi, Futbol, Futbol Ekonomi, Mali,VİDEONUN DEVAMI VE DİĞER VİDEOLAR İÇİN TIKLAYIN.

İstatistikler

İçerik Tıklama Görünümü : 46595397

TRENDYOL SÜPER LİG 2024-2025 SEZONU

  

 

 Sıra TAKIMLAR 0 G B M A Y AV

1

Galatasaray 25 20 5  0 62 26 36 65
2 Fenerbahçe 25  19   4 2 63  23  40

61

3 Samsunspor 25 14 5  6

41

28 13

47

4 Beşiktaş 24  12  8 4 38 23 15 44
5 Eyüpspor 25 11 7  7 37  27 10 40
6 Göztepe 24 10 6 8 42  30 

 12

 36 
7

Başakşehir

24 10 8 40 31 9 36
8 Ç.Rizespor 25 8 8

8

39 29 10 32
9 Trabzonspor 24 8 8 8 39    29  10 32
10 G.Antep FK 24 9 5 10 33 34 -1 32
11 Kasımpaşa 25 7 11 7

45

50  -5 32
12 Alanyaspor 25 8 7 10 29 

36

-7 31
13 Antalyaspor 25 8 6

11

28  46  -18 30
14 Konyaspor 25 7 7 11 31 38 -7 28
15 Bodrum FK 25 6 6 13 17 29 -12 24
16

Sivasspor

25

6

6 13 28 41 -13 24
17 Kayserispor 24 5 9 10 24 44 -20 24
18 Hatayspor 24 7 15 24 43 -19 13

19

A.Demirspor 25 2 4 19 23 57 -34 -2

 

                 

Okur Yazar


Futbolun ekonomisi, mali, hukuksal ve yönetsel kısmına ilişkin varsa makalelerinizi bize gönderin, sizin imzanızla yayınlayalım.

Yazılarınızı  info@futbolekonomi.com adresine gönderebilirsiniz. 

 

 

Annual Review of Football Finance 2023

Annual Review of Football Finance 2023

Deloitte Sports Grup'un Avrupa Futbol Finansmanına ilişkin 32. kez düzenlediği yıllık futbol finans raporuna göre, Avrupa futbol pazarı 2021 - 22 sezonunda bir önceki yıla göre %7 büyüyerek 29.5 Milyar Euro büyüklüğüne ulaştı. Rapora ulaşmak için tıklayınız

Deloitte Football Money League - 2025

deloitte money league rapor 2025

 Deloitte Money League Raporunu 28. kez yayınladı. Rapora göre Avrupa'nın en zengin 20 kulübünün 2023-24 sezonunda gelirleri toplam 11.2 Milyar Euro'ya ulaştı. Raporu okumak için tıklayınız.

UEFA Kulüp Finans&Yatırım Raporu 2024

 

UEFA Raporu-2023

UEFA Kulüp futbolunun finansal durumları ve yatırımlarına ilişkin yıllık görünüm ve benchmark raporunu yayınladı. Okumak için tıklayınız

 


 

2021-Money-league-Raporu

 

Yirmidördüncü Deloitte Money League raporuna göre Barcelona'nın 715.1 Milyon Euro'luk geliriyle ilk sırada yer aldığı, tamamı merkez lig kulüplerinden oluşan ve bir önceki yıla göre gelirleri %12 azalan Para Ligi raporunu okumak için tıklayınız

 


 

 

annual report 202021 photo

 

Avrupa Futbolunun patronu UEFA’nın gelirleri 5.7 Milyar Euro’ya Ulaştı. Raporu okumak için tıklayınız.

 


 

 UEFA-Kulup-Futbolu-Lisanslama-2023


UEFA’nın 2023’te yayınladığı en son  Kulüp Lisanslamaya İlişkin Karşılaştırma raporuna göre kulüpler Pandemi döneminde 7.3 Milyar Euro zarar ettiler. UEFA raporu, Avrupa kulüp futbolunun endişe verici bir resmini çiziyor. Raporu okumak için tıklayınız.

 


    

191112 Aktifbank Ekolig

 

Türk futbolunun gelirlerinin ve ekonomik görünümünün mercek altına alındığı Futbol Ekonomi Raporu – EkoLig'in dördüncü sayısı yayınlandı. Süper Lig’in 2017-2018 sezonu sonunda 3,2 milyar TL olan geliri, 2018-19 sezonunda 4,2 milyar TL’na ulaştı. Bkz.

 

 

master bm report lowres

 

The European Club Footballing Landscape 2022


UEFA'nın Avrupa Lulüp futboluna ilişkin 13, kez yayınladığı, Covid-19'un etkilerinin de analiz edildiği raporu okumak için Bkz.


 

 EkoSpor-y

“Ekospor’un aylık bültenlerinden haberdar olmak için tıklayınız”

 

Süper lig Marka değeri araştırma

''Taraftar Algısına Göre Türkiye Süper Ligi Marka Değerini Etkileyen Faktörlerin ve Marka Değeri Boyutlarının Değerlendirilmesi'' Prof. Dr. Musa PINAR öncülüğünde yapılan bu araştırmayı okumak için tıklayınız.

 

 

the-european-elite-2019

KPMG Avrupa’nın 32 Elit Kulübünün değerlemesini yaptı. Süper Lig’den Galatasaray ve Beşiktaş’ın da bulunduğu bu raporda en değerli kulüp 3.2 Milyar Euroluk değeriyle Real Madrid oldu. Raporu okumak için tıklayınız.
 

Endustriyel_futbol

 

Futbolda Endüstriyel Denge ve Başarı Üzerine

Futbolun Endüstriyel gelişimi, kulüplerin sportif ve iktisadi/mali yapılanışını derinden etkiliyor. Dorukhan Acar’ın Kurumsal Yönetim temelli yaklaşımı ile "Futbolda Endüstriyel Denge ve Başarı"yı okumak için tıklayınız

 

 

Türkiye'de Kadın Futbolunun Gelişimi ve Günümüzdeki Durumu

 

imagesCAVM4O4L

 

Dr. Lale ORTA’nın Kadın Futboluna Entelektüel Bir Yaklaşım Sergilediği makalesi için tıklayınız.” 

 

 

İngiliz Futbolunda Kurumsal Yönetişim Üzerine

 

governance_in_football

 

Tüm kulüplerimize ve Türk Futbol yapılanmasına farklı bir bakış açısı kazandırabileceğini düşündüğümüz, İngiliz Parlementosu’nun Kültür, medya ve spor Komitesi’nin hazırladığı raporu okumak için tıklayınız. 

 

money-and-soccer

“Money scorring goals”, Gerçekten de “Para Gol Kaydedebiliyor mu? “

Euro 2012’nin olası ekonomik etkilerini
okumak için tıklayınız. 



FFP

Futbolda Finansal Sürdürülebilirlik Kapsamında ''Finansal Fair Play Başa Baş Kuralı ve Beşiktaş Futbol Kulübü Üzerinde Bir Uygulama 
Hüseyin AKTAŞ/Salih MUTLU,

okumak için tıklayınız.