Sebahattin DEVECİOĞLU- 30 Ağustos 2010

Gün geçtikçe pazar payını genişleten spor,  kurum ve organizasyonları; küresel ekonomi ile birlikte yaygınlaşan liberal ekonomi politikaları ile serbest piyasa mekanizmalarının önemli bir enstürmanı haline gelmektedir.

Futbolun Futbolda sadece Avrupa pazarının büyüklüğü 16,7 milyar euro ya ulaşmaktadır. Avrupa’nın en büyük ligleri arasında İngiltere’de futbol gelirleri yılda 2 milyar 273 milyon avro, Almanya’da 1 milyar 379 milyon avro, İspanya’da 1 milyar 326 milyon avro, İtalya’da 1 milyar 163 milyon avro, Fransa’da da 972 milyon avro olarak belirlenmiştir.
Ekonomik İşbirliği ve Kalkınma Teşkilatının (OECD) karapara aklamayla mücadeleyi yürüten Mali Eylem Görev Gücü (FATF), “Futbol Sektörü Aracılığıyla Karapara Aklama” konulu raporuyla, futbolun öteki yüzünü ortaya koymuştu; Rapora göre, son 20 yılda sadece eğlence veren bir sektör olmaktan çıkan futbol, küresel bir endüstri haline dönüşmüştür. Futbolun artan iktisadi önemi de, sektöre yapılan yatırımları artırmaktadır. Ancak bu durum, suç ekonomisi aktörlerinin de futbolla ilgilenmesine yol açtığı; FATF’ın Futbol Sektörü Aracılığıyla Karapara Aklama Raporu, futbol endüstrisinin büyüklüğünün önemli bir para akışına neden olduğunu, bunun da hile, yolsuzluk, vergi kaçakçılığı ve karapara aklamayı beraberinde getirdiğini ifade edilmektedir.
            Kayıtdışı ekonomi, kendi bünyesinde yasalara tamamı ile aykırı olan illegal yasalarla yapılmasına izin verilmiş, resmi ekonomi ve bütünlükle sosyo-ekonomik hayat üzerinde önemli bir biçimde etki yapmaktadır. Bu durumun spor sektörü içinde geçerli olduğu ifade edilmektedir. Sosyal ve ekonomik yaşamın bir parçası olan sporun yapılan  araştırmalarda spor sektöründe kayıt altına alınamayan ve vergilendirilemeyen bir çok işlem bulunduğunu ortaya koymaktadır. Spor ile iştigal eden kulüplerden özellikle de sporcu transferlerinden yararlanıldığı ifade edilmektedir. Spor kulüpleri kurulması ve işletilmesi suretiyle de karaparanın aklanması uygulamasına hemen-hemen tüm ülkelerde sıkça rastlanılmaktadır. Organize suç örgütleri golf, basketbol, futbol ve uzak doğu sporları gibi alanlarda faaliyet göstermek üzere kulüp kurmakta, bunlara üyelik için yüksek aidatlar aldıklarından bahisle üye sayısıyla orantılı olarak yasallık kazandırmaktadır. Bu uygulama özellikle Japonya’da yaygındır.
 Özellikle futbolun yapısal özelliği şirketleşme mantığına yönelmesi ile birlikte, futbol yönetim ve organizasyonları ekonomi yönetimi mantığıyla hareket etme durumunda kalmışlardır.  Futbolun yönetim mekanizmalarını oluşturan FİFA, UEFA, TFF gibi kurum ve kuruşlar futbolun mali yönetimi ile ilgili bir dizi karalar alarak uygulamalar başlatmışlardır.
 Finansal Fair Play uygulaması başlatan FIFA 2012-2013 sezonunda devreye girecek bu kurallar futbolun finansal yönü ile ilgili ve tüm kulüplerin bu kurallara uyması gerekmektedir. Yeni düzenlemelerin sonucu olarak, kulüpler bütçelerinin üzerinde harcama yaparak bütçe açığı veremeyecekleri gibi kulüp başkanları ve kulüp yöneticileri de ellerini ceplerine atamayacaklar Çünkü bu kriterlerin sağlamaya çalıştığı asıl şey, futbol dışı kaynakların futboldan tamamen uzaklaşması Bu sebepten dolayı, başkanlarına ve yöneticilerine borçlu olan kulüpler 2012-2013 sezonuna kadar bu borçları kulübün mali tablosundan çıkartması gerekmektedir. Dolayısıyla futbol ile ilgili kurum ve kuruluşlar artık Finansal Fair Play, UEFA kriterleri, Kulüp Lisans Sistemi gibi çeşitli uygulamalarda adı geçen mali denetim şartlarına uymak durumundadırlar.
TFF Kulüp Lisans Kurulu, UEFA ve TFF Kulüp Lisans Talimatlarındaki süre ve hükümlere uygun olarak, UEFA tarafından başlatılan ve 6 sezondan beri düzenli olarak,  Türkiye'de uygulanan Kulüp Lisans Sistemi, kulüplerin sportif, altyapı, personel-idari, hukuki ve mali açılardan sistemlerini belli bir standarda ulaştırarak, bu seviyenin gelişimini ve sürekliliğini sağlamayı amaçlamaktadır.  Bu standartları Türkiye’de  sadece 2010-2011 profesyonel futbol liglerinde faaliyet gösteren 7 kulüp sağlamış durumdadır. Öyleyse spor kulüpleri yönetim yapılarını idari ve mali olarak kurumsallaştırmak zorundadır. Bu da kulüplerin idari ve mali yapılarının günümüz ekonomik kurallarına uygun olarak kurumsallaşma adına bağımsız denetleme mekanizmalarını devreye koymaları ile ilgilidir.
     Denetim ekonomik faaliyet ve olaylarla ilişkilidir. Denetim işlevi, işletme faaliyetlerinin önceden saptanmış standartlara uygunluğunu tarafsız bir biçimde kanıtları dolaylı olarak araştırır ve değerlendirir. Denetimde önceden saptanmış standartların bulunması gerekir. Sonuçları ilgili taraflara raporlanmak üzere yapılan çok aşamalı bir işlemler bütünü olan denetim, yönetim tarafından hazırlanan finansal tabloların objektif olarak incelenmesi anlamına gelen bir tür onay fonksiyonudur. Toplum ve iş dünyasındaki kuruluşların sayısı artıp ekonomik faaliyetler karmaşıklaştıkça, karar vericilerin güvenilir bilgi edinmesi zorlaşmaktadır. Bu durumun çeşitli sebepleri vardır: bilginin uzak olması, bilgi sağlayanların taraf tutucu ve güdü sahibi olmaları, verilerin çokluğu ve karmaşık işlemlerin varlığı. Bilgi riskini azaltmak için bilgiyi talep edenin yapabileceği üç şey vardır: istediği bilgiyi kendi başına elde edip kontrol etmek, karşı tarafa güvenmek ya da en yaygın yol olarak bağımsız denetim görüşüne başvurmaktır.
    Bağımsız denetim, işletmelerin yıllık finansal tablo ve diğer finansal bilgilerinin, bu tablo ve bilgiler için belirlenen kriterlere (örneğin, halka açık şirket finansal tabloları için Kurulca belirlenmiş veya kabul edilmiş finansal raporlama standartlarına) uygunluğu ve doğruluğu hususunda, makul güvence sağlayacak yeterli ve uygun bağımsız denetim kanıtlarının elde edilmesi amacıyla, genel kabul görmüş bağımsız denetim standartlarında öngörülen gerekli tüm bağımsız denetim tekniklerinin uygulanarak, defter, kayıt ve belgeler üzerinden denetlenmesi ve değerlendirilerek rapora bağlanmasını ifade eder.
  Ayrıca şirketleşme ile birlikte halka arz edilen spor kulüplerinin mali yapıları bağımsız denetleme kurumları tarafından gerçekleştirilmektedir. Bu denetlemeler kulüp yönetimleri ve üyeleri tarafından bir çok tartışmayı da beraberinde getirse de  spor kulüplerinin kurumsal yapılarını iyileştirme de ve şeffaf yönetim anlayışlarını da beraberinde getirmektedir.
  Spor kulüplerine ait şirketlerin veya şirketleşmiş kulüplerin  hisse senetlerini halka arz etmesi ve menkul kıymetler borsalarında işlem görmeye başlamaları SPK ve İMKB’nin incelemelerini içeren bir süreç dahilinde gerçekleşmektedir. Ayrıca şirketler işlem görmeye başlamalarından sonra mali tablolarını belirli dönemlerde bağımsız denetim kuruluşlarına denetlettirmekte, ortaklarını ve kamuyu düzenli olarak bilgilendirmekte, SPK ve İMKB’nin sürekli denetimine tabi olmaktadırlar.
  Bu çerçevede halka açılmak ve hisse senetlerinin menkul kıymetler borsasında işlem görmesini sağlamakla spor kulüplerine ait şirketler, sermaye piyasasının denetim mekanizmaları sayesinde kurumsallaşma süreçlerini hızlandırmakta ve modern yönetim tekniklerine daha kısa sürede kavuşabilmektedirler. Sermaye piyasasında bağımsız denetim çalışması ve raporlamasının, Uluslararası Bağımsız Denetim Standartlarıyla büyük ölçüde uyumlu olarak hazırlanan ve 12.06.2006 tarih ve 26196 sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren Sermaye Piyasasında Bağımsız Denetim Standartları Hakkında Tebliğ çerçevesinde sürdürülmesi gerekmektedir. Sermaye piyasalarında bağımsız denetim faaliyetinde bulunacak kuruluşların ve bu kuruluşlarda ortak olacak veya yönetici ve denetçi olarak görev alacakların sağlaması gereken şartlar ve yetkilendirilmek üzere Kurula yapılacak başvurularda istenen bilgi ve belgeler Sermaye Piyasasında Bağımsız Denetim Standartları Hakkında Tebliğ'in İkinci Kısmı'nın 3, 4 ve 5'inci maddelerinde yer almaktadır.
   Spor kulüplerinin daha sağlıklı bir yönetim yapılanması FİFA’nın ortaya koymuş olduğu “Mali Fair Play” uygulamaları ve TFF nin “Kulüp Lisans Sistemindeki” uygulamalara uyum sağlayabilmesi, mali yapılarının iyileştirilerek, uluslararası platformda rekabet kabiliyeti sağlayabilecekleri bir yapıya kavuşa bilmeleri için, Profesyonel çalışan “Bağımsız Denetim Mekanizmaları”na ihtiyaç duyulmaktadır. Türkiye’deki futbolla ilgili kurumlar, futbolda bağımsız denetim mekanizmalarını teşvik ederek, Türk futbolunu mali açıdan güçlendirebilecek tedbir ve önlemleri, uygulamalarla birlikte süratle harekete geçirmelidirler.{jcomments on} 
 
Kaynaklar
1-http://www.mecazen.com/finansal-fair-play-uefa-2012-kriterleri
2-http://www.stratejikboyut.com/haber/ulkemizde-bagimsiz-denetim-sirketleri--28558.html
3- http://www.spk.gov.tr/
4.http://www.tff.org.tr
5-http://www.fatf-gafi.org/dataoecd/7/41/43216572.pdf
6- Dül Danzanjamts, karapara aklama ile mücadelede uluslararası boyut, yüksek lisans tezi, Ankara–2008

Tweet

Tweetle                      Paylaş                        Paylaş