Avrupalı Lig’ler Neden Transferde Frene Bastılar?

Yukarıdaki tablo bize bu sezon transfer mevsiminin çok parlak geçmediğini gösteriyor. Ancak bunun sebeplerini irdelediğimizde karşımıza aşağıdaki faktörler çıkıyor.

1. Avrupa Ekonomisi hala ekonomik ve mali krizin etkisi altında. Bu nedenle 2010’un ilk çeyreğinde büyüyemedi. Avrupa ekonomisinde olduğu gibi futbola da yön veren ülkelerin 2010 ilk çeyrek büyümeleri beklenilenlerin altında gerçekleşti. Bu ülkelerden İngiltere 2010 ilk çeyreğinde binde 2 küçülürken, en büyük daralmayı yüzde 1,5 ile alman ekonomisi yaşadı. Almanya’yı yüzde 1,3’lük küçülme ile İspanya izliyor. İspanyollar Avrupa’daki krizden en çok etkilenen ülkelerin başında geliyor. İtalyanların ekonomisi bir önceki yılın ilk çeyreğine göre binde 6 daralırken, Fransızlar ilk çeyrekte Avrupa’da tek pozitif büyümeyi yakalayan büyük ekonomi konumunda. Fransa ekonomisi ilk çeyreği binde 2’lik bir büyüme ile geçerken, Portekiz yüzde 1,8’lik bir gelişme kaydetmiş. Yunanistan  ise Avrupalı diğer ülkelerin içinde en kötü büyüme gerçekleştiren ülkelerden birisi. Yunanistan ekonomisi ilk çeyrekte yüzde 2,5 gerilerken transfer harcamalarındaki düşüş yüzde 51 civarında.

İngiliz ekonomisi 2009 yılında ekonomik olarak bir önceki yıla göre yaklaşık yüzde beş civarında küçülürken, aslında bu sene biraz kendisini toparladı ve ilk çeyrekte bu küçülme rakamı binde ikiye geriledi.

İtalyanlar geçen seneyi İngilizlere yakın bir küçülmeyle yüzde 4,9 ile kapattılar. İtalyan ekonomisindeki resesyon kendisini hala hissettiriyor. Ancak geçen yıla göre biraz toparlanmış görünen İtalyan ekonomisi bu yılın ilk çeyreğini binde altılık bir daralmayla geçtiler.

İspanyol ekonomisi ciddi cari açık ve negatif dış ödemeler dengesiyle 2009 yılında ciddi bir sarsıntı geçirirken, 2009’u yüzde 3,6’lık bir küçülme ile kapattı. Bu yılın ilk çeyreğinde işlerin daha iyiye gitmesi beklenirken tüm olumsuzlukların devam ettiği ekonomide ilk çeyrek büyümesi Almanya’dan sonraki en büyük daralmanın yaşandığı bir ekonomi oldu. İlk çeyreği yüzde 1,3’lük bir daralmayla geçen İspanyol ekonomisinde hala durum çok ciddi görünüyor.

Yaklaşık 2,8 trilyon Euro’ya ulaşan ekonomisiyle Avrupa’nın ikinci büyük ekonomisi konumundaki Almanya geçen seneyi yaklaşık 4,9 küçülme rakamı ile tamamladı. Bu seneyi de çok iyi geçirmeyen Alman ekonomisi yılın ilk çeyreğinde de yüzde 1.5’luk bir daralma yaşadı.

2 Trilyon Euro büyüklüğündeki ekonomisiyle Avrupa’nın diğer en önemli ekonomilerinden birisi olan Fransa da geçen seneyi yüzde 2,9’luk bir küçülmeyle kapattı. Bu sene toparlanma eğilimleri görülen ekonomide ilk çeyrek büyümesi olumlu geldi. Binde ikilik bir büyüme gerçekleştiren Fransız ekonomisi transferde en az daralan liglerden birisini oluşturuyor.

Kısacası Ekonomilerdeki daralma, transfer harcamalarının artmasının önündeki en  önemli engellerden birisi olarak görünüyor.

Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) verilerine göre geçen yılı yüzde 4,7 daralarak geçiren, ancak son çeyrekteki büyüme hızını yüzde 6’ya çıkartan Türk ekonomisi 2010’un ilk çeyreğinde yüzde 11,7’lik rekor bir büyüme gösterdi. Bu büyüme rakamı doğal olarak bizim transfer piyasamızı çok olumsuz etkilemiş görünmüyor.

1. Ekonomideki olumsuzluklar Kulüplerin finansal fon bulma olanaklarını daraltıyor.

Avrupa ekonomilerinde devam eden mali ve ekonomik krizin etkilediği en önemli sektörlerin başında mali kesim geliyor. 2008 ve 2009 yılında bir çok önemli ve büyük bankanın yaşadığı büyük sermaye krizi doğal olarak futbol kulüplerinin fonlanmasına da çok fazla olanak sağlamıyor.

Bugün Avrupa’daki profesyonel futbol kulüplerinin toplam parasal gelirleri  Deloitte’un e son raporuna göre 15,7 Milyar Euro düzeyinde(2). UEFA’nın yapmış olduğu çalışmaya göre 732 profesyonel futbol kulübünün toplam borçları ise 20 Milyar Euro’ya yaklaşıyor. (3)Söz konusu borçların üçte birine yakın kısmını banka borçları oluşturuyor. Yani Avrupalı kulüplerin toplam banka borçları yaklaşık 6 milyar Euro civarında. Bu tutar toplam borçların %28’ine karşılık geliyor.

Hal böyle olunca bankaların Futbol sektörü içindeki rolü ve önemi kendiliğinden ortaya çıkıyor.  Bankaların önemli miktarda fon aktardığı futbol ekonomisinin  2008’ten itibaren kendisine  kredi bulmakta zorlanmaya başlaması Avrupalı kulüpleri başka arayışlar içine itti. Nitekim Manchester United bir yandan artan banka kredi faiz oranlarının getirdiği finansal yükten kurtulmak, diğer taraftan yeni kaynak bulabilmek için bu yılın Nisan’ında 500 milyon Sterlinlik tahvil ihracına yöneldi ve yedi yıllık tahvil ihraç etti.

Mali kriz nedeniyle sermaye yetersizliği içindeki bankaların artık futbol kulüplerine ilave kaynak aktarmak istememeleri, kulüplerin kredi olanaklarını daralttı. Kredi imkanı azalan kulüplerin transfere harcayacakları gerekli kaynakları bulmakta zorlanması transfer piyasasını daraltıcı bir etki yaptı.

Aşağıdaki tablodan da görülebileceği üzere transfer ekonomisinde zaten kulüpler eksi bakiye veriyor. Aradaki fark bugüne kadar bankalardan fonlanabilmekteydi. Ancak son zamanlarda transfer için kulüplere bankaların para vermemesi de transfer  harcamalarını azaltıcı bir etki yaptı. Tabloya göre bu yaz beş Büyük Lig 182 milyon Euro transfer açığı verdi. Banka kredi olanaklarının daralması kulüplerin transferde daha sıkı bir mali politika izlemelerine de neden oluyor. Kriz öncesi transfer açığı yaklaşık 450 milyon Euro’yu bulurken bu açık bugün yüzde altmış azalarak 182 milyon Euro’ya gerilemiş durumda. 

İngiliz Premier Lig’i 2010 yaz mevsiminde yaptığı 350 milyon Euro’luk transfer harcaması karşılığında sadece 186 milyon Euro’luk bir transfer geliri elde edebilmiş ve net 164 milyon Euro transfer açığı vermiş. Beş Büyük Lig bu yaz toplam 1.2 milyar Euro’luk transfer yaparken 182 milyon Euro net transfer açığı vermiş durumda. Bu açığın yüzde doksanı ise Premier Lig’den geliyor. Beş büyük lig içinde sadece Fransız Lig 1 transferde net 37 milyon Euro artı sağlayabilmiş durumda.

  2010 Yaz Transfer Döneminde Beş Büyük Lig’de Transfer Harcamaları

Yaklaşık 2,3 milyar Euroluk geliriyle Avrupa’nın en fazla gelir yaratan ligi konumundaki Premier Lig her ne kadar diğer liglere kıyasla transfere daha fazla para harcıyorsa da yıllar itibariyle transfer harcamalarına bakıldığında, mali ve ekonomik krizin Premier Lig’deki etkisini açıkça görebiliyoruz. Bir önceki yıla göre 2009’da yaklaşık 75 milyon Euro daha z para harcayan Premier Lig, 2010 sezonunda bu harcamalarını 350 milyon Euro’ya kadar düşürdü. Bu Premier Lig’de son üç yıl içinde transfer harcamalarında yüzde otuzüçlük bir azalışa karşılık geliyor. Bu durumu aşağıdaki tablodan da net olarak görebiliyoruz.