Özgür Kılıç- 28 Mayıs 2020 Covid-19 Avrupa'da ligleri durdururken, diğer taraftan oyuncuların biten sözleşmeleri hukuksal sorunları da beraberinde getirdi. 

Ortaya çıkan ya da çıkması olası sorunlar, daha şimdiden kulüpleri bu konuda arayışa itti.

Bu bağlamda, Avrupa futbolunun bugünlerde ana gündemini, 30 Haziran 2020’de sona erecek olan futbolcu sözleşmeleri oluşturuyor.

Bu yazımızda, Avrupalı kulüplerin bu konularda nasıl bir hukuksal ve yönetsel arayışlar içinde olduğunu irdelemeye çalışacağız.

FIFA Profesyonel Futbolcuların Statüsü ve Transferleri Talimatı madde 18/2’ye göre, futbolcu sözleşmelerinin sona erme tarihi, transfer dönemleri açısından bir yeknesaklık sağlamak ve rekabetin işlemesi amacıyla, ilgili sezonun bitişine denk getirilmesini öngörmektedir.

Bu sebeple Avrupa’nın 5 büyük liginde (İspanya, İngiltere, Almanya, İtalya, Fransa) yıllar öncesinden yapılan bazı sözleşmeler her zamanki gibi sözleşmenin biteceği tarih olarak 2019/2020 sezonunun 30 Haziran’ı kararlaştırdı. Sezon başlarken kimse için bir problem doğurması ihtimalini düşünmeyen futbol paydaşları bu tarihe göre planlarını yapmaktaydı. Kulüpler sözleşmeleri uzatmak istedikleri ve takımdan göndermek istedikleri futbolcuları belirlerken, diğer yandan futbolcular ve menajerleri de olası transfer hareketliliklerini planlamaktaydı. Ancak genel olarak 2020 için de söylenebilecektir ki “hiçbir şey planlandığı gibi gitmedi.”

16 Mayıs 2020 itibariyle Almanya’da maçlar oynanmaya başlanmış, Haziran ayı ile birlikte büyük liglerde de maçların oynanmasına ilişkin hazırlıklar tamamlanmak üzere. Ancak her halükarda, ligler 30 Haziran 2020’nin ilerisine sarkacak ve sona erme tarihi 30 Haziran 2020 olarak belirlenen sözleşmeler bakımından hiçbir şey olmamış gibi devam etmek mümkün olmayacaktır.

Avrupa’nın 5 büyük liginde 30 Haziran 2020 itibariyle, en az 500 futbolcunun ya sözleşmesi ya da kiralama süresi sona erecek. Bu sayı, bütün futbolcuların yaklaşık %20’sine karşılık geliyor. Yüzdesel olarak, La Liga’daki oyuncuların %24.6’sı, Serie A’daki oyuncuların %26’sı ve İngiltere Premier Lig’teki oyuncuların %12.9’unun sözleşmeleri bitiyor.¹

Bu sözleşmelerin sona ermesi, konusu kararlaştırılmış transferler bakımından da sorun oluşturmaktadır. Ajax’tan Hakim Ziyech örnegini ele alalım. 1 Temmuz 2020 tarihinde Chelsea futbolcusu olmak için sözleşme imzaladı. Şimdi ise, bu tarih daha geç olabilir ve ona bir miktar paraya mal olabilir (Chelsea için imza attığında Ajax anlaşmasından bir artış elde ettiğinden) ve hatta Ajax için oynamaya devam ederse sakatlık riski ortaya çıktığından. Tabi bugün için Hollanda’da beyaz sezon ilan edildiği için böyle bir sorun en azından Hakim Ziyech için kalmadı. Ancak, devam edecek ligler bakımından bu sorunlar ile karşı karşıya kalacak futbolcular ve takımlar bulunuyor. Bu durum takımlar açısından ciddi bütçe sorunları yaratacakmış gibi görünüyor. Normalinde 30 Haziran 2020’ de sözleşmesi sonlandırılması planlanan oyuncular için, kulüp ekstra birkaç ay daha ödeme yapmak zorunda kalacak.²

Bu konudaki en çarpıcı gelişme ise, Bournemouth’ta forma giyen eski Liverpool’lu futbolcu Jordan Ibe’ın çıkışı oldu. Jordan Ibe, sözleşmesinin sona ermesini takiben, sezon tamamlanmamış olsa bile, 1 Temmuz 2020’de takımından ayrılacağını açıkladı.³

Bu aniden ortaya çıkan belirsizlik durumu futbolun idari kurumlarını da rahatsız ediyor.

FIFA ve liglerin temel amacı: Şu an için hedefi hakkaniyeti korumak amacıyla yarışan takımların, maçlara ligler ertelenmeden önceki kadrolarıyla, teknik ekipleriyle, hiçbir değişiklik olmadan devam etmelerini ve sezonun böyle tamamlanmasını sağlamak. Hatta, bu konuda masadaki seçeneklerden birisi de, FIFA’nın açıkladığı tavsiye niteliğindeki rehberde; mevcut oyuncu ve teknik adam sözleşmelerinin, yerel sezonun sonuna kadar uzatılması ve transfer döneminin de yeni sezon tarihlerine göre değiştirilmesi gerektiği yönündedir. FIFA’nın bu tavsiyesinin herhangi bir bağlayıcı hükmü olmamakla birlikte, tavsiyenin ilgili kısmının başında da, iç hukuk hükümleri ve tarafların iradesi ile uyumlu olması gerektiğini vurgulanmaktadır.

Ancak, genel olarak iç hukuk düzenlemeleri ile bu sözleşmelerin kendiliğinden, sezon sonuna kadar uzaması çok mümkün gözükmüyor. FIFA daha sonradan yayınladığı tavsiye niteliğinde rehberlerde de, futbolcu birlikleri veya paydaşlar ile yapılacak anlaşmaların da, ileride yaşanabilecek uyuşmazlıklar bakımından yeterli olabileceğini belirtti. Bütün bu gelişmeleri takiben Avrupa’da kulüpler, bu konunun çözümü için çalışmalara başlamıştır.

Sezonların sağlıklı bir şekilde tamamlanması ve rekabetçi yapının korunması amacıyla FIFA ilk olarak, 7 Nisan 2020’de bir tavsiye rehberi yayınladı. Bu rehberde, futbolcu sözleşmelerinin yeni sezon bitiş tarihine kadar uzatılması ve transfer döneminin, bunu takip eden tarihlerde başlayacağına ilişkin bir tavsiye niteliğinde karar alındı. Bu yaz tamamlanacak transfer anlaşmalarının da yeni sezonun fiili başlama tarihine ertelenmesi gerektiği belirtildi. Ancak, FIFA’nın bu konuda herhangi bağlayıcı bir karar alması mümkün değil. Sürekli olarak açıklamalarında kulüpler ile futbolcuların ve teknik adamların birlikte çalışarak ortak karar alması gerektiğini vurgulamaktalar.

Futbolcu ile kulüp arasında anlaşma sağlanamadığı durumlarda, önüne gelen uyuşmazlıklarda FIFA, şu hususlara dikkat edeceğini belirtmiştir:  - Kulüp tarafından futbolcular ile anlaşmanın sağlanması için ciddi bir çaba gösterilip gösterilmediği, 

- Kulübün ekonomik durumunun ne olduğu,  

 - Futbolcu sözleşmelerinde orantılı bir ayarlama yapıp yapmadığı, 

- Sözleşme ayarlamasından sonra futbolcuların net gelir pozisyonları, 

- Futbolculara eşit davranılıp davranılmadığı.

Ancak dikkat etmek gerekirse, FIFA her ne kadar sözleşmelerin uzatılması gerekliliğinden bahsetse de, bu konuda herhangi bir karar alamamış veya sözleşme ücretlerinde olduğu gibi önüne gelen uyuşmazlıklarda kulüp lehine bir tavır sergileyeceğini de belirtmemiştir.

Buradan da anlaşılmaktadır ki, hukuken FIFA tek taraflı olarak futbolcuları, teknik adamları veya kulüpleri sözleşmelerin uzatılması konusunda bağlayamamaktadır ve bu konuda FIFA üyesi ülkelerin yerel hukukları uygulanacaktır.

Bu sebeple FIFA sözleşmelerin sezon sonuna kadar uzatılması fikrini desteklerken her defasında bunun tarafların ortak kararları ve uyuşan iradeleri ile olması gerektiğini belirtmektedir.

Tavsiyeden öteye gidemeyen FIFA’nın yol göstermek için elinden geleni yaptığı bu yönlendirmelerde, ülkelerin bu durumu kendi iç hukukları doğrultusunda çözmelerini ummaktadır. Bu durumda güçlü bir futbolcu ve paydaş temsiliyetinin sağlandığı ülkelerde, FIFA kararlarında uzlaşmak daha kolay olmakla birlikte, Türkiye gibi futbolcuların mesleki birlik örgütlerinin olmadığı ülkelerde, daha çok sorunla karşılaşılacağı olası görünmektedir.

FIFA’nın sezon sonu sona erecek sözleşmeler ile ilgili kulüplerin futbolcu birlikleri ile anlaşması gerektiği yönünde yaptığı tavsiyeyi, ilk gerçekleştiren ülke Danimarka oldu. Danimarka Futbolcular Birliği, koronavirüs pandemisi nedeniyle kesintiye uğrayan sezonun, 31 Temmuz 2020’ye kadar tamamlanabilmesini sağlamak için futbolcu sözleşmelerinin, kısa süreli uzatılmasına karar verildiğini açıkladı. Futbolcular birliği ile Danimarka Klasman Kulüpleri İşverenleri Birliği arasında yapılan bu anlaşma, Danimarka’daki elit oyuncuların büyük bir çoğunluğunu kapsıyor. Bu anlaşma kapsamında bütün oyunculara, 31 Temmuz 2020’ye kadar sürecek kısa süreli sözleşme uzatımı teklif edildi ve bu sayede sezonun tamamlanmasına olanak sağlandı.⁴

İngiltere’de ise FIFA tavsiyelerini gerçekleştirmek için çalışmalar başlamış durumda. Premier Lig kulüpleri yapmış oldukları hissedarlar toplantısında, 30 Haziran 2020 tarihinde sona eren sözleşmelerin, sezon sonuna kadar kısa süreli olarak uzatılmasına “karşılıklı anlaşılması” halinde izin vermişlerdir. Premier Lig CEO’su Richard Masters da bu konuda: “Karar verdiğimiz şey, takımların mümkün olduğu kadar liglerin ertelenmesinden önceki kadrolarıyla sezonun tamamlanmasını garanti altına almaktır. Futbolcular sözleşmelerini 30 Haziran’dan itibaren sözleşmelerini sezon sonuna kadar uzatabilirler, ancak bu durum her iki tarafça kararlaştırılmalıdır.” Kulüpler ile futbolculara da anlaşmaya varmaları için 23 Haziran’a kadar da süre verildi.

Her ne kadar FIFA Statüsü’nde sözleşme süresinin sezon sonuna kadar olması gerektiği yer alsa da, bu hüküm şu an içinde bulunulan durum için sözleşmelerin kendiliğinden uzamasına olanak tanımıyor. Bunun sonucu olarak ta, İngiltere’de kulüpler öncelikle, kısa süreli sözleşmelerin önünü açtılar. Sezonun hakkaniyetli bir şekilde tamamlanması için futbolcular ile kulüpler, FIFA tavsiyelerine uygun bir şekilde sözleşmelerin uzatılmasını kararlaştırdılar.

İngiliz avukat Nick De Marco’nun getirdiği çözüm önerisine  göre: Yeni sezon için eski takımıyla anlaşmayan futbolcuların, yeni takımlarıyla ön sözleşme imzalamalarının daha uygun olacağı ifade ediliyor. Yani, Nick De Marco özetle: “sözleşmeleri biten futbolcuların takımdan ayrılmasını kulüpler engelleyemez” hükmünden hareketle, futbolcunun eski takımından ayrılmadan, yeni takımıyla ön sözleşme imzalamasının hukuken uygulanabilir olduğunu ifade ediyor.  Ne var ki, bu ön sözleşmenin,   "mevcut sezonun sona ermesinden" itibaren geçerli olacak şekilde hazırlanması gerekiyor.⁵ Bu sayede, futbolcu ile ön sözleşme imzalayacak yeni kulübün, gereksiz bir risk altına girmesi de önlenmiş olacaktır.{jcomments on}

kaynaklar: 

1. https://www.sportresolutions.co.uk/news/view/expert-analysis-legal-realities-of-an-extension-to-the-football-season)

2.https://www.espn.com/soccer/soccer-transfers/story/4080982/soccers-looming-transfer-window-crisis-explaining-fifas-bold-plan-to-handle-player-contracts  

3.  https://www.skysports.com/football/news/11743/11992179/jordon-ibe-to-leave-bournemouth-on-july-1 

4. https://www.reuters.com/article/health-coronavirus-soccer-denmark/soccer-short-term-contract-extension-agreed-in-denmark-idUKXXN2CX00E 

5.  https://www.goal.com/en/news/vertonghen-willian-other-out-of-contract-stars-can-walk-away/1dwg2m4nmg0vl1xv5e2fvthggy 

Tweet

Tweetle                      Paylaş                        Paylaş