Hüseyin Özkök- 12 Temmuz 2018  Futbolekonomi'de daha önce yayınladığmı makalemde, Video Yardımcı Hakem yani uluslararası tabiriyle VAR sistemini eninde boyuna irdelediğim yazımda, VAR’ın FIFA tarafından büyük ihtimalle Dünya Kupası’nda da uygulanacağını ancak uluslararası bazı eski hakemlerin bu konuda çekinceleri olduğunu ifade etmiştim.

Nitekim FIFA, Mart ayındaki IFAB Genel Kurul toplantısında ‘Video Yardımcı Hakem’ sistemini Rusya’da uygulama kararını alarak prestij haline getirdiği bu konuda uyarılara rağmen geri adım atmadı. Açıkçası eski hakemler gibi benim de bu konuda çekincelerim vardı. Çünkü geçtiğimiz sezon dünyada 12 ülkede uygulanan bu sistemi tanımayan birçok hakemin Rusya’da görev yapacak olması nedeniyle böylesine çok büyük bir organizasyonda yeni tanıştıkları bu sistemi pratikte uygularken zorlanacaklarını düşünüyordum. Ancak daha grup maçları başladığında görüldü ki, uygulama konusunda şeffaflık sözü veren FIFA, dersine çok iyi çalışmış. Bu olayı gerçekten çok ciddiye alıp turnuvaya çok sıkı şekilde hazırlanarak elindeki tüm olanakları seferber etmiş.

Normalde liglerde hakemler herhangi bir maçta sahada maç yönetirlerken diğer bir maçta VAR olarak görev yapabiliyor. Ancak dünya futbolunun patronu, turnuvada elit hakemlerden oluşan bir VAR kadrosu oluşturarak her iki hakem grubunun da tamamen kendi işine konsantre olmasını sağlamış. Çok iyi İngilizce bilenler arasından oluşturulan VAR ekibi, Moskova’da “Video Operation Room” olarak adlandırılan bir merkezde yer alırken, kesintisiz bir iletişim için en son teknolojiler kullanılmış. FIFA, bu merkezde işi şansa bırakmamak adına her maçta 4 VAR, 4 teknik operatör ve incelenen görüntüleri TV ve stat ekranlarına ileten bir kişi ile birlikte toplamda 9 kişilik bir ekip görevlendirmiş. İşte bu ekip tam 37 kameranın ürettiği görüntüleri değerlendirerek sahadaki hakeme yardımcı olmaya çalışıyor. Bütün bunların yanında 2014 Dünya Kupası’nda uygulamaya alınan Gol Çizgisi Teknolojisi de hakemlerin işini daha da kolaylaştıran bir unsur. Yani bu bağlamda uygulamanın teknik açıdan başarısız olma ihtimali neredeyse yok.

PENALTI SAĞANAĞI

2018 Dünya Kupası grup karşılaşmalarında VAR gerçekten adından çok söz ettirdi. Özellikle de penaltılar konusunda. Hakemler tarafından verilen 24 penaltının 9’u VAR aracılığı ile verilirken, hakem Milorad Mazic verdiği penaltı kararını geri aldı. Oynanan 45 karşılaşmada 12 hatalı karar değiştirilirken, aralarında Cüneyt Çakır’ın da bulunduğu 5 hakem kararlarında ısrar etti.

IFAB, video hakem uygulamasını getirirken özellikle futbolcuların hakemlere monitöre bakması konusunda işaret yapmaları durumunda sarı kartla cezalandırılacaklarını açıklamıştı. Ancak grup maçlarında birçok oyuncu bu konuda çok sayıda ihlalde bulunmalarına rağmen hakemlerin sarı kartlarını çıkartmamaları dikkat çekiciydi.

Dünya Kupası’nda kullanılan video hakem uygulamasının en büyük faydasıysa tüm dünyada izlenen bu dev organizasyon vasıtası ile VAR sisteminin tüm dünyaya çok başarılı bir şekilde tanıtılmış olmasıydı. Bu bağlamda Türk seyircisi de çok duyduğu ve yakında tanışacağı VAR uygulamasını yakından tanıma fırsatını elde etti.

SÜPER LİG’E NASIL YANSIR

Spor Toto Süper Lig’de 2018/19 sezonundan itibaren Video Yardımcı Hakem uygulaması hayata geçirilecek. Daha önceki test aşamalarını statlarda yapan TFF, aldığı yeni kararla Riva’da merkezi bir stüdyo kuruyor. VAR hakemleri Almanya ve Dünya Kupası’nda olduğu gibi merkez bir stüdyodan müsabakaları izleyerek sahadaki hakemle iletişim içinde olacak.

Ancak işin önemli bir püf noktası var. Yukarıda FIFA’nın Dünya Kupası’nda tüm olanaklarını seferber ettiğini belirtmiştim. Rusya’da çok sayıda hakem, operatör ve kameranın yanında gol çizgisi teknolojisi de görev yapan hakemlerin işin kolaylaştırıyor. Süper Lig’de ise daha kısıtlı olanaklar hakemleri bekliyor olacak. Eğer TFF bir değişikliğe gitmezse VAR sayısı iki ile sınırlı olurken, hakemlere görüntüleri hazırlayan sadece iki operatör bulunacak. FIFA elindeki üst düzey hakemleri kullanma imkanına sahipken TFF, eğitimi ve tecrübesi daha az olan hakemlerden de faydalanmak zorunda kalacak.

Bunun yanında yayıncı kurum beIN Sports, karşılaşmaları 37 kamera ile değil en fazla 12-13 kamera ile izliyor olacak. Kamera sayısı debilerde artarken, fiziki koşulları iyi olmayan bazı statlarda ise düşecek. Ayrıca Türkiye’de hata payı sıfır olan gol çizgisi teknolojisi henüz kullanılmıyor. Bu konu da Süper Lig’de VAR’a “ihale” edilmek zorunda. Bütün bunlar bir araya getirildiğinde olanakları daha kısıtlı olan Tük video hakemlerinin hata yapma ihtimalleri, Rusya’da görev alan meslektaşlarına göre çok daha fazla olacak.

HATALAR SIFIRLANMAYACAK

Dünya Kupası grup müsabakalarında görüldü ki, tüm imkanlara rağmen futbolda hakem hatalarının sıfırlanması kesinlikle mümkün değil. Sistemin ana amacı, açık ve bariz hataların sayısını azaltarak oyunu mümkün olduğunca adil hale getirebilmek. Dolayısıyla hakem kararları konusunda tartışmalar bizim ligimizde de bitmeyecek. Sosyal medyadan okuduğum yorumlarda en çok VAR’ın neden bazı pozisyonlara müdahale etmediği sorusuyla karşılaştım. Sanırım bundan sonra da ‘neden müdahale edilmedi’ sorusu hem Türkiye’de hem de uygulamayı yapan diğer ülkelerde sıklıkla karşımıza çıkarak bizleri meşgul edecek 1 numaralı soru olacak. Bu da bize her şeyi VAR’dan beklemememiz gerektiğini gösteriyor. Çünkü açık ve bariz hataların dışında sahada maçı yöneten hakemin yorumları ön planda olmaya devam edecek.

Eski hakem Deniz Çoban’nın tahminine göre bizim ligimizde geçmişteki hakem hataları düşünüldüğünde % 30 oranında bir düzelme görülecek. Deniz Hoca, bundan daha fazlasını beklemenin ise iyimserlik olacağını düşünüyor. Diğer yandan VAR’ın müdahale alanın girmeyen çok sayıda pozisyonda maçların sonucuna doğrudan etki edebiliyor. Örneğin bunlardan biri gösterilmeyen veya hatalı gösterilen ikinci sarı kartlar olacak.

Kısaca, hakem hatalarının sıfırlanma ihtimalinin sıfır olduğu bir sezon bizleri bekliyor.

Tweet

Tweetle                      Paylaş                        Paylaş