Hüseyin Özkök- 28 Ağustos 2019 FIFA İcra Kurulu’nun 19 Aralık 2008 yılında Tokyo’da yaptığı toplantıda beklenmeyen bir karar alarak 2018 ve 2022 Dünya Kupası organizasyonlarını düzenleyecek ülkelerin birlikte belirleneceği kararını almıştı.

Belirlemede 2014 Dünya Kupası Brezilya’da yapılacağından Güney Amerika’dan herhangi bir ülkenin aday olması mümkün değildi. Rotasyon sırası 2018 için Avrupa 2022 içinse Asya, Okyanusya ve Kuzey Amerika ülkelerindeydi. Sonuçta adaylık başvuruları yapıldı ve FIFA 2 Aralık 2010 tarihinde yaptığı toplantıda 2018 için Rusya 2022 için Katar’ı belirledi. Bununla birlikte bu seçimlerle ilgili çok çeşitli yolsuzluk söylentileri çıksa da Rusya’da gerçekleşen Dünya Kupası’nın üzerinden 1 yıl geçti, sırada tarihin ilk kış aylarında yapılacak Dünya Kupası Katar 2022 var. Bu yazıda 2018 ve 2022 organizasyonlarının bu iki ülkeye verilişi konusuna girmeyeceğim. Çünkü o seçimler yıllardan beri tartışılan ve bundan sonra da tartışılmaya devam edecek bir konu. Benim mercek altına alacağım konu Katar devletinin son dönemde sporda önemli bir aktör olma çabası ve bununla ilgili dile getirilen iddialar.

BAŞLANGIÇ 2010

FIFA’nın 2010 yılında aldığı Katar 2022 kararına kadar Katar genel anlamda Arap Yarımadası’nda yer alan petrol zengini küçük bir ülke olarak bilinir sporla fazla ilişkilendirilmezdi. Ancak 11.500 km2 yüzölçümü (Konya 38.873) ve 2,5 milyon civarında nüfusu ile ciddi anlamda küçük bir ülkenin dünyanın en büyük spor organizasyonunu alması ve ülkedeki yaz aylarındaki iklim şartlarının spor yapmak için elverişsizliği bir anda tüm dikkatleri Katar’ın üzerine çekti.

2022 Dünya Kupası’nın FIFA tarafından Katar’a verilmesindeki manipülasyon şüpheleri, turnuvanın aşırı sıcaklar nedeniyle kış aylarına alınması, ülkede inşa edilen statlarda işçilerin çalışma koşullarının kötülüğü nedeniyle yaşanan can kayıpları ve ülkedeki insan hakları ihlalleri tartışmaları yıllardan beri süredursun, Katar’ın petrol sayesinde elde ettiği büyük ekonomik gücü spora aktararak tam anlamıyla bir imaj çalışması yürüttüğü iddiaları son yıllarda gittikçe daha fazla dillendirilmeye başlandı.

SPORA YATIRIM ARTTI

Katar, 2010’da alınan 2022 kararıyla birlikte spora olan ilgisini giderek arttırmaya başladı. 2011 yılında Katar Spor Yatırımları (QSI=Qatar Sports Investments) Paris St. Germain kulübünün hisselerini satın alarak Avrupa futboluna dahil oldu. Bu satın alma dikkatleri iyice Katar’ın üzerine çekti. 2012’de bunu spor yayıncılığında atılan adım izledi. 1 Haziran 2012’de şu anda dünya genelinde Türkiye dahil 17 ülke ve Orta Doğu ile Kuzey Afrika’da yayın yapan beIN Sports, PSG Başkanı ve sahibi Nasser Al Khealifi CEO’luğunda kuruldu. Aradan 2 yıl geçtikten sonra ise beIN Sports, beIN Media Group adını alan dev bir holding haline geldi. Hemen 1 yıl sonra holding yatırımlarına Türkiye’yi de katarak Digiturk’ü satın aldı. Digiturk, 2016’da Süper Lig yayın haklarını 500 Milyon Dolara elde ederken, beIN Sports, Canal + ile paylaştığı Fransa Lig 1 yayın haklarına da 748,5 Milyon Euro ödedi. Daha sonra İspanyol La Liga da beIN Sports’un yayın ağına dahil oldu.

İLK CİDDİ ORGANİZASYONLAR 2015’DE

Katar, 2015 yılına kadar ülkede irili ufaklı ancak fazla ses getirmeyen spor organizasyonları düzenledi. 2015’de ise iki önemli organizasyon gerçekleştirildi. Dünya Hentbol Şampiyonası ile Dünya Amatör Boks Şampiyonası.

Hentbol Katar’da salon sporu olması itibarıyla ülkede oldukça popüler olan bir spor. 2015 Dünya Hentbol Şampiyonası’nı düzenleme hakkını almasının ardından organizasyonun yine paranın gücü ile ülkeye getirildiği iddiaları o dönem sıklıkla dile getirilmişti. Ev sahibi olarak katıldığı turnuvada Katar maçları dışında tribünlerin boş kalması ve Katarlı yetkililerin ülkede düzenlenen kupayı almak için “her türlü yolu” deneyerek büyük tartışmalara yol açan kararlara imza atması skandal bir turnuva ortaya çıkarttı. Uluslararası Hentbol Federasyonu’nun 3 yıl boyunca A milli olmamış bir oyuncunun başka bir ülke forması giyebilir kuralından yaralanarak birçok Avrupalı oyuncuyu 2 Milyon Euro karşılığında vatandaşlığa geçiren Katar, maç başına ödenen 100 bin Euro’luk galibiyet primleri ile amatör bir spor olan hentbol için futbolda bile birçok kulübün kolay ödeyemeyeceği rakamları oyunculara verdi. Sonuçta da kendi ülkesindeki organizasyonda finale ulaşmayı başardı. Ancak finalde Fransa’ya 25-22 yenilerek ikincilikle yetinmek durumunda kaldı.

DİĞER ORGANZASYONLAR

Ülkede çeşitli dönemlerde irili ufaklı spor organizasyonları da düzenlendi. 2014’te Dünya Kısa Kulvar Yüzme Şampiyonası, 2016’da Yol Bisikleti Dünya Şampiyonası, 2018’de Artistik Jimnastik Dünya Şampiyonası, Katar’ın düzenlediği organizasyonlardı. İçinde bulunduğumuz 2019 yılında da 28 Eylül 6 Ekim tarihleri arasında Dünya Atletizm Şampiyonası ülkede yapılacak. Ancak Katar’ın bu şampiyonayı almak için “Atletizm destek paketi” adı altında IAAF’a 30 Milyon Euro sözü verdiği ortaya çıktı. Bu yıl düzenlenecek bir diğer organizasyon ise 11-21 Aralık tarihleri arasındaki FIFA Kulüpler Dünya Kupası. Bu turnuva sadece bu yıl değil Aralık 2020’de de yine Katar’da düzenlenecek. FIFA’nın neden böyle bir karar aldığının cevabı ise Başkan Infantino’da.

DİĞER ÇALIŞMALAR

Almanya’nın ve dünya futbolunun dev kulübü Bayern Münih’in de birkaç sezondur devre arası kampını Katar’da gerçekleştirmesi, dikkat çeken konulardan biri. Bayern Münih’in şirket ortağı Audi’nin şemsiyesi altında bulunduğu Volkswagen Holding’in Katar’daki yatırımları nedeniyle Bayern yüklü miktarda bir ücret karşılığı her yıl bu kampı gerçekleştiriyor. Bunun yanında Doha Havalimanı da Alman kulübünün sponsorlarından biri. Ancak bu durum Almanya’da bazı gazeteciler ve kulüp üyeleri tarafından ciddi şekilde eleştiriliyor.

Tüm bunların yanında prestijli tenis ve golf turnuvalarının organizasyonu, dev spor komplekslerinin inşa edilmesi dünya medyasında sessiz ve derinden yapılan bir imaj iyileştirme planın parçası olarak görülmekte. Öyle ki yukarıda bahsettiğimiz 2015 Dünya Hentbol Şampiyonası’na fazla ilgi göstermeyen dünya medyasını tüm masrafları karşılama vaadi ile davet ettikleri ve bunun karşılığında da gazetecilerden sadece ülke ve turnuva hakkında övgü dolu haberler bekledikleri de özellikle Avrupa medyasında yer bulmuştu.

AMAÇ İMAJ PARLATMAK MI?

Peki Arap Yarımadası’nda aşırı sıcak bir iklime sahip spor için çok da elverişli olmayan çok küçük bir ülke neden bir süredir büyük bir “aşk” ile spora el atarak dünyanın ilgisini üzerinde toplamaya çalışıyor? Neden Liechtenstein, Andorra, Malta gibi küçük ülkeler değil de Katar?

Tüm bu çalışmaların Katar şeyhlerinin ülkede uzun yıllardan beri yaşandığı iddia edilen insan hakları ihlalleri terör destekçiliği iddiaları konusunda sporu kullanarak ülke yönetimi hakkındaki eleştirileri azaltmak ve bu konudaki çatlak sesleri para ile kısmak amacıyla olduğu uzun süredir dünya medyasında dillendirilmekte. Bunun yanında bu şeyhlerin sporu özellikle de futbolu para ile oynanan bir oyuncak gibi de gördükleri de sıklıkla dile getiriliyor. Çünkü genel kanı bu yapılanların ülke halkını spora teşvik etmeye yönelik çalışmalar olmadığı şeklinde.

Ancak bu imaj çalışmalarını yapan Katar’ın Arap Yarımadası’ndaki diğer komşu ülkeler ile ciddi şekilde problemleri var. Öyle ki, başta Suudi Arabistan çok sayıda ülke Katar ile olan diplomatik ilişkilerini terör örgütlerine destek suçlamasıyla kesmiş ve sınırlarını kapatmış durumda. Bunun spora ne derece olumsuz şekilde yansıdığı Birleşik Arap Emirlikleri’nde düzenlenen Katar’ın şampiyon olduğu son Asya Kupası’nda görüldü. Milli Takım oyuncuları ve teknik ekip dışında ülkeye taraftar ve gazeteci dahil hiçbir Katar vatandaşı sokulmadı. Katar formasıyla dolaşan bir İngiliz futbolsever dahi tutuklandı. Benzer uygulamaları 2022’ye kadar ilişkilerde iyileşme olmazsa Katar’ın da diğer ülkelere, eğer Dünya Kupası’na katılırlarsa, misilleme olarak yapması muhtemel.

Bu bağlamda 2022 Dünya Kupası’nı 48 takımla düzenlemek isteyen Infantino’nun planları da suya düştü. Organizasyonu genişletmek için ikinci bir ülkenin bulunması şartı koşan FIFA Konseyi’nin bu şartı komşu ülkelerle yaşanan problemler nedeniyle yerine gelmedi ve organizasyonun 32 takımla yapılması konusunda nihai karar verildi.

SPOR AHLAKI DA SORUNLU

Sporu kullanarak pozitif bir imaj yaratmaya çalışan Katar’ın, diğer yandan da spor ahlakına ve sportmenliğe uymayan davranışlardan da kaçınmadığı iddiaları ile de karşı karşıyayız. Dünya Hentbol Şampiyonası’nda elinde geçerli bileti olan Katar’a rakip yabancı takım taraftarlarının salonlara sokulmaması hatta oyuncu eşlerinin dahi salonlara girememesi ve yerlerinde Katarlı askerlerin oturtulması büyük tartışmalara ve ağır eleştirilere neden olmuştu. Bu durum 2022 Dünya Kupası için hiç de olumlu sinyaller vermedi.

Ayrıca Katar’da kulüp takımlarında görev yapan teknik adamların aldıkları astronomik ücretlere karşın yöneticilerce kötü muameleye maruz kaldıkları ve başarısız olduklarında maaşlarını almakta zorlandıkları haberleri de özellikle Alman basınında yer almıştı.

EN İYİ ARAÇ: SPOR

Sonuç olarak Katar’ın para ile her şeyi halletmek üzerine açtığı yolun, spor dünyası için ne derece iyi olduğu ciddi bir tartışma konusu. Katar Emiri Tamim bin Hamed Al Tani’nin “spor dünyada herkese ulaşmak için en iyi araçtır biz de bu aracı kullanıyoruz” sözlerinin yorumunu sizlere bırakıyorum.

Tabi petrol sermayesi Katar’la da sınırlı değil. Yıllardır diğer Körfez ülkelerinin de özellikle takım satın alma yoluyla futbola el attıklarını görüyoruz. Ancak hiçbirinin futbol sporuna katkı amacıyla bu işe giriştiklerimi düşünmüyorum. Onlar sadece futbol menajer oyununu bilgisayardan değil gerçek takımlarla oynayan “zengin şımarık çocuklar”.

Burada görev tabii ki sporu yöneten kurumlara düşüyor. Petrolün verdiği güçle sporun dengesini bozmaya neden olacak girişimler kesinlikle engellenmeli ve Finansal Fair Play kavramı sporun her alanında egemen kılınmalıdır. {jcomments on}

Tweet

Tweetle                      Paylaş                        Paylaş