Futbolekonomi- 27 Ocak 2025 Deloitte Money League’in Dünyanın en zengin kulüplerine ilişkin 28. Para Ligi sıralaması ‘’Zemin Kontrolü’’ başlıklı raporla yayınlandı.

Şu anda 28. edisyonunda olan Deloitte Futbol Para Ligi, dünya futbolunda en yüksek gelir elde eden futbol kulüplerini sıralayıp analiz ediyor. 2023/24 sezonunda Real Madrid 1 milyar Euro gelir elde eden ilk futbol kulübü oldu.

2023/24 sezonu, Real Madrid'in tek bir sezonda 1 milyar Euro gelir elde eden ilk futbol kulübü olmasıyla futbol tarihinde bir dönüm noktası oldu. Kulübün sezon boyunca elde ettiği finansal başarıda bir önceki sezona göre maç günü ve ticari gelirdeki önemli artışlarda yenilenmiş ve genişletilmiş Bernabéu Stadyumunun büyük payı bulunuyor.

Kümülatif olarak, 2023/24'teki Para Ligi kulüpleri, 2022/23 sezonuna göre %6 artışla 11,2 milyar Euro rekor gelire ulaştı. 2023/24'te ortalama bir Para Ligi kulübü, 244 milyon Euro (%44) ticari gelir, 213 milyon Euro (%38) yayın geliri ve 103 milyon Euro (%18) maç günü geliri olmak üzere 560 milyon Euro gelir elde etti.

Kulüplerin stadyum kapasitelerindeki, genel bilet fiyatlarındaki ve premium maç günü tekliflerindeki artış, maç günü gelirlerinin yıllık bazda %11 artmasına neden oldu. Bu durum Para Ligi kulüpleri gelir büyümelerine önemli etki yaptı. Maç günü geliri, yayın tarihinde ilk kez 2 milyar €'yu (2,1 milyar €) aşarak toplam gelirin %18'ini ve 2014/15'ten bu yana en yüksek pay olan %19'u oluşturdu.

2025 Para Ligi Kulüpleri Tarafından Yaratılan Gelir 11,2 Milyar € Oldu.

4,9 milyar Euro ile ticari gelir, Money League kulüpleri için üst üste ikinci yıl en büyük gelir kaynağı olmaya devam etti ve toplam gelirin %44'ünü oluşturdu. Bir önceki yıla göre %10'luk artış, büyük ölçüde futbol dışı canlı etkinliklere ev sahipliği yapmadaki artış, perakende performansının iyileşmesi ve sponsorluk gelirlerindeki artıştan kaynaklandı.

2023/24 sezonunda, birkaç futbol kulübü stadyumlarında büyük spor etkinlikleri düzenleyerek ticari gelirlerini artırdı. Örneğin, seçkin Fransız kulüpleri 2023 Rugby Dünya Kupası'ndan ve Alman kulüpleri 2024 UEFA EURO'dan yararlandı. Statlardan elde edilen gelirin güvenilirliği ve potansiyel artışa katkısını gören Para Ligi kulüplerinin yarısı 2025'te stadyumlarını yeniden geliştirme hedeflerini önlerine koydular. Bunlar arasında FC Barcelona ve Manchester City (şu anda inşaat aşamasında) ve Manchester United (şu anda Old Trafford'u yeniden geliştirmek için mevcut seçenekleri araştırıyor) yer alıyor.

Ek olarak, sekiz Para Ligi kulübü daha güçlü bireysel/ perakende satış performansına ulaştı. Bu durum muhtemelen kulüp marka değerini, sportif başarıyı ve ticari gelirleri artırmada, kulüplerin ürün satışından daha fazla değer zincirini kontrol etme yönünde hareket etmelerine neden oldu. Bir diğer ifadeyle kulüpler değer maksimizasyonunu öncelikleyen bir yaklaşım içine girdiler. Bu da futbol kulüpleri iş modelinin gelecekte nasıl geliştiğinin bir işareti olarak karşımıza çıkıyor.

Buna karşılık, 2023/24'te Para Ligi kulüpleri tarafından kümülatif olarak bildirilen yayın gelirlerinde beklenen artış 4,3 milyar €’nun altında kaldı. Çünkü beş büyük ligin her biri, bir önceki sezonla aynı yerel yayın gelirinde kaldı. Beş büyük lig, en azından 2027'ye kadar uzun vadeli yerel medya hakları anlaşmaları nedeniyle nispeten istikrarlı bir yayın gelirleri dönemine girdi veya girecek. Premier Lig'in, öncelikle MENA ve APAC bölgelerindeki yeni anlaşmalar yoluyla, 2025/26'dan itibaren uluslararası medya haklarının değerindeki artıştan faydalanacağı bildirildi. Ayrıca, Premier Lig Kasım ayında şirket içi bir medya operasyonu kurma planlarını duyurarak iş modelinde olası bir evrimin sinyalini verdi. 2026/27'de başlatılacak olan bu girişim, uluslararası medyanın üretimi ve dağıtımından sorumlu olacak ve potansiyel olarak ligin yayın ortaklarıyla ilişkisini yeniden şekillendirecek.

Money League kulüplerinin elde ettiği ortalama maç günü, yayın ve ticari gelir

2017-2024 (Euro)

2023/24 Para Ligi'nde yer alan 20 kulüpten ilk onu ile ikinci onu arasında gelir yaratma modelleri açısından net bir ayrım olduğu görülüyor. İlk 10'da yer alan kulüpler için ticari gelir baskın gelir kaynağı olarak karşımıza çıkarken, bu gelirler kulüp gelirlerinin %48'ini oluşturdu. Buna karşılık, 11-20. sırada yer alan kulüpler için yayın geliri, kulüp gelirlerinin %47'sini temsil eden temel gelir kaynağıdır. Her iki kulüp grubu da toplam gelirlerinin sırasıyla %18'ini maç gününden elde etti.

Finansal açıdan en başarılı kulüplerin ticari gelirdeki büyümeden yararlanma eğiliminde önemli farklılıklar ortaya çıktı. Gelir akışları arasındaki farklılıklara bakıldığında, 2009/10'da 1-10 ve 11-20. sırada yer alan kulüplerin gelir profili büyük ölçüde aynıydı. Maç günü gelirleri her iki grupta toplam gelirlerin sırasıyla %26 ve %23'ünü, yayın gelirleri %43 ve %44'ünü ve ticari gelirler de %31 ve %33'ünü oluşturdu. Bu bölümlendirmeye göre, tarihsel olarak, Para Ligi kulüplerinin iş modellerinin nispeten benzer olduğunu ve sahadaki performansın finansal başarıyı yönlendirdiğini gösteriyor. 14 yıl sonra, bu durum 11-20. sıradaki kulüpler için geçerliliğini korurken, aynı şey 1-10. sıradaki kulüpler için aynı durumun geçerli olmadığı gözlemleniyor. 2023/24'te, ilk 10 kulübün gelir kompozisyonu daha çok ticari gelire doğru kaymıştı. Bu da sonuç olarak, Para Ligi’nin her iki ucundaki kulüpler için bunun (1-10; %48; 11-20: %34) ve yayının (1-10: %34; 11-20: %47) olduğunu gösteriyor.

Bu, birkaç Para Ligi kulübünün küresel profillerini, özellikle sponsorluk ve perakende satış gelirlerinde olmak üzere kulüp gelirlerini yönlendirmek için kullanırken, özellikle Para Ligi’nin alt yarısındaki birkaç kulübün hala sahadaki başarıya güvendiğini gösteriyor. 2016/17 sezonundan bu yana Para Ligi’nde küresel futbol geliri ağırlıklı gelire sahip kulüp sayısı onbire çıktı.

Maç günü geliri 1,9 milyar Eurodan 2,1 milyar Euroya %11 (204 milyon Euro) arttı. Buy haliyle maç günü gelirleri diğer gelir akımılarına göre  daha en hızlı büyüyen gelir kalemi oldu. Bu, 2018/19'daki 1,5 milyar Euroluk pandemi öncesi zirveden %38 (567 milyon avro) daha yüksek olması ve 2 milyar avro bariyerini ilk kez aşması nedeniyle rahatlıkla yeni bir rekor oldu.

Gelirlerdeki büyüme stadyum geliştirme ve kapasite artışlarına olanak sağlarken,  bilet fiyat artışları ile kombine yönelendirim sağlanmış oldu. Bu gelişme maç günü gelirlerinin toplam gelirin %18'ini oluşturmasına yol açtı. Böylece maç günü gelirlerinin payı 2014/15'ten bu yana en yüksek paya ulaştı. 

Kulüp analizi

Real Madrid, 2023/24 sezonunda 1 milyar Euronun üzerinde gelir elde eden ilk futbol kulübü oldu. Bu gelirle kulüp 2025 Para Ligi’nin zirvesinde yer alıyor. Bernabéu Stadyumu'ndaki yenileme çalışmalarının tamamlanması, maç günü gelirlerinin 2023/24'te bir önceki yıla göre %103 artışla 248 milyon Euroya yükselmesine olanak sağladı. Ağırlıklı olarak artış, Kişisel Koltuk Lisanslarının pazarlanması, yeni VIP koltukların satışı ve Aralık 2023'ten itibaren stadyumun kapasitesinin artması nedeniyle gerçekleşti. Kulüp ayrıca artan ürün satışı ve yeni kol sponsorluğuyla desteklenen ticari gelirin %20 artarak 482 milyon Euroya yükseldiğini bildirdi.

Manchester City, 838 milyon Euroluk gelirle en yüksek gelir üreten İngiliz kulübü olmaya devam etti. 2023/24'te ilk iki Money League kulübü arasındaki fark 208 milyon Euro oldu ve bu fark bugüne kadar görülmeyen bir rekoru da beraberinde getirdi (Önceki rekor: 2018/19'da 84 milyon Euro idi).

Para Ligi’ndeki birkaç kulüp, altyapı yatırımlarının etkisini gelirin temel itici gücü olarak tanımladı. Örneğin, Liverpool (715 milyon Euro) ve Olympique Lyonnais (264 milyon Euro) bu tür projelerden faydalandı ve daha yüksek katılımlar ve maç günü dışı etkinlikler sırasıyla maç günü ve ticari geliri artırdı. Başka bir yerde, FC Barcelona, ​​2022/23'te 800 milyon Eurodan 2023/24'te 760 milyon Euroya düşen gelirde 40 milyon Euroluk bir düşüşün ardından 6. sıraya geriledi. Bu düşüş, şu anda yeniden geliştirilmekte olan ve Spotify Camp Nou'nun neredeyse yarısı kapasiteye sahip bir stadyum olan Estadi Olímpic Lluís Companys'de oynanan maçlar nedeniyle maç günü gelirlerinde 63 milyon Euroluk bir düşüşten kaynaklandı. Ancak kulübün 2025'te Spotify Camp Nou'ya dönmesi beklenirken (stadyumun tüm çalışmalarının 2026/27 sezonundan önce tamamlanması bekleniyor), önümüzdeki sezonlarda artan maç günü ve ticari gelirlerin faydalarını elde etmesi bekleniyor.

En iyi 10 Para Ligi kulübünden dördü, 2023/24'te perakende ve sponsorluğu temel gelir kaynakları olarak belirledi. Son yıllarda marka aktivasyonu yoluyla artan ticari gelir elde etme yeteneği, Tottenham Hotspur ve Liverpool gibi takımların ilk 10'daki statülerini korumasını ve AC Milan'ın kazançlı UEFA Şampiyonlar Ligi yayın gelirini kaçırmasına rağmen 13. sırayı korumasını sağladı. Olympique Lyonnais ayrıca markasını başarılı bir şekilde paraya dönüştürdü ve OL Féminin'e 'Olympique Lyonnais' markaları için ilk 50 yıllık lisans verilmesinin tazminatı olarak 27 milyon Euroluk toptan telif hakkı elde etti.

Önceki yıllara benzer şekilde, sportif performans finansal ivme sağlamada önemli bir rol oynadı. 2023/24 sezonunda, bu durum Arsenal (717 milyon Euro), Borussia Dortmund (514 milyon Euro), Newcastle (372 milyon Euro) ve Aston Villa (310 milyon Euro) gibi kulüplerin UEFA müsabakalarına katılım ve daha yüksek yayın dağıtımları sağlayan iyileştirilmiş yerel performanslar yoluyla gelirlerini artırmasına yol açtı. Buna karşılık, Juventus (356 milyon Euro) 2023/24'te Avrupa futbolundan uzak kalmasının ardından 11. sıradan 16. sıraya düştü ve kulübün Para Ligi tarihindeki en düşük sıralaması oldu. Kulüp, yayın gelirindeki %37'lik (58 milyon Euro) düşüşün ardından genel gelirinde %18'lik bir düşüş bildirdi.

11.-20. sıralarda yer alan kulüplerin yapısı, sahadaki başarının finansal performans üzerindeki etkisini pekiştiriyor. Örneğin, Eintracht Frankfurt (245 milyon Euro), kulübün Şampiyonlar Ligi'ne karşı UEFA Avrupa Konferans Ligi'ne katılması nedeniyle yayın gelirlerinde %34'lük bir düşüşün (toplam gelirde %16'lık bir düşüş) ardından 2023/24'te ilk 20'nin dışına düştü. Bu başarı, Para Ligi'ndeki kulüpler arasındaki iş modellerindeki ayrımı daha da vurguluyor ve Liverpool, Tottenham Hotspur ve Chelsea gibi kulüplerin Şampiyonlar Ligi katılımını kaçırdıktan sonra azalan yayın gelirlerine rağmen ilk 10'daki konumlarını korumalarını sağlamada ticari gelir üretme yeteneğinin oynadığı rolü yineliyor.

Geleceğe Bakış

Deloitte analizine göre, 2025 yılında dünya çapında 300'den fazla spor stadyumu projesi (yenileme veya yeni inşaat) devam ediyor. Bu projelerin hepsi futbol kulüpleriyle ilgili olmasa da maç günlerinin ötesinde kullanılan stadyumlar aracılığıyla istikrarlı ve çeşitlendirilmiş gelir akışları yaratmaya yönelik sektör genelinde artan bir odaklanmanın yansımasıdır. Kulüpler, aşırı talebi karşılama kapasitesini artırmanın yanı sıra, yıl boyunca oyuncular, sanatçılar, taraftarlar ve daha geniş topluluk için daha iyi deneyimler sunan daha akıllı eğlence destinasyonları inşa etmeye odaklanıyor. Ancak stadyumlar, daha geniş futbol kulübü gibi, topluluk varlıkları olarak görülüyor ve bu nedenle yerel topluluğun ihtiyaçları ve refahı düşünülerek inşa edilmeleri esastır.

Ayrıca, 'beş büyük' ​​Avrupa ligi, yerel yayın gelirlerinde istikrar dönemine giriyor. Bu dönemde Premier Lig ve LaLiga'nın uluslararası yayın hakları satışlarında önemli artışlar olması bekleniyor. Bu gelir artışlarında muhtemelen kulüplerin UEFA organizasyon format değişikliği nedeniyle maç sayılarındaki artışın olumu etkisi olacak. Bu iki ligin yayın haklarının satışında 2024/25'ten itibaren UEFA kulüp müsabakalarında yapılan değişiklikler ve Haziran ile Temmuz 2025 arasında genişletilmiş FIFA Kulüpler Dünya Kupası’nın oynanması sonrası yeni yayın sözleşmeleri imzalanması beklenebilir.

Finansal açıdan, genişletilmiş UEFA müsabakaları, daha fazla takımın lig aşamasına katılmaya hak kazanması ve daha fazla maç oynamasıyla, beş büyük lig dışındaki Avrupa kulüplerinin gelir üretme potansiyellerini de artırmalarına olumlu katkı sağlayabilecektir. Deloitte analizine göre, eleme öncesi maç sayısındaki değişikliklerin etkisi hariç, Şampiyonlar Ligi'ni kazanmak, önceki formata göre yaklaşık 15 milyon Euroluk daha fazla bir gelire ulaşmayı da olanaklı kılıyor. (UEFA Avrupa Ligi: yaklaşık 8 milyon avro ve UEFA Avrupa Konferans Ligi: yaklaşık 3 milyon avro). Benzer şekilde, FIFA Kulüpler Dünya Kupası'nın, bu yıl 1996/97'den beri ilk kez Para Ligi'nin ilk 30'una giren Flamengo ve Inter Miami gibi bazı Avrupa dışı kulüplere önemli bir artış sağlaması bekleniyor.

Ancak, gelirlerdeki bu artış beraberinde önemli sorunları da birlikte getiriyor. Birçok paydaş artan iş yükünün etkisini bugün kabul ediyor. Gelir maksimizasyonu sağlanırken, oyuncu optimizasyonu ve oyuncu refahını dengeleme ihtiyacı ortaya çıkıyor. 2025'te FIFA Kulüpler Dünya Kupası'na katılan Real Madrid, Manchester City ve Flamengo gibi kulüpler, 2024/25 sezonunda sırasıyla 68, 74 ve 87 maçta oynamış olabilecek.

Ekim 2024'te FIFPro Europe, uluslararası maç takvimiyle ilgili olarak Avrupa Birliği'ne resmi bir şikâyette bulundu. Zorluklar çözülmezse, sendika futbol sezonu sırasında grev uygulamasına yönelebilir. Böylesi bir risk te potansiyel olarak mevcut. Bu aynı zamanda finansal bir risk anlamına da geliyor. Ayrıca, iş yükünü yönetme ihtiyacı, sahada en iyi kaliteyi ve taraftarların, yayıncıların, sponsorların ve yatırımcıların hepsinin özlemini çektiği eğlenceyi sağlamak için kritik öneme sahiptir. Bu önemli zorluğun çözülememesi, uzun vadede sporun değerine her anlamda zarar verecek gibi görünüyor.

Futbol yönetim organları yeni yarışmalar başlattıkça veya mevcut yarışmalarda format değişiklikleri yaptıkça, kulüpler için finansal başarıyı sağlamada spor performanslarının göreceli önemi artacaktır. En iyi performans gösteren Money League kulüplerinin hepsi, küresel spor ve eğlence markalarının büyümesini tetiklemek için bir katalizör olarak tarihi ve güncel saha içi başarılarını kullandılar. Sıralamalarda bir sarsıntı, merdivenin daha aşağısındaki kulüplerin saha içi performansta sıçrama yapmasını ve hem stadyumlarda hem de dijital platformlarda uluslararası kitlelerle yankı uyandırmak için sınırları aşan bir marka büyütme arayışına yönelebilecekler; gelirlerde maksimizasyonu sağlamaya yönelik etik problemler de çıkabilecektir.

Tweet

Tweetle                      Paylaş                        Paylaş