Doç.Dr.Sebahattin Devecioğlu-13.10.2016 Türkiye’de Spor branşları spor federasyonları vasıtasıyla yönetilmektedir.

Temsil ettikleri spor dalı ya da dallarının en yetkin kuruluşları olan spor federasyonlarının yönetimi Gençlik ve Spor Genel Müdürlüğü 22.11.1993 tarihli ve 21766 sayılı “Spor Federasyonlarının Teşkilatı Çalışma, Görev, Yetki ve Sorumluluk Yönetmeliği”nin 'Federasyonların Belirlenmesi' başlığını taşıyan 5.maddesinde, federasyonların GSGM Merkez Danışma Kurulu kararı ile kurulacağı, bir federasyona bir veya daha fazla spor dalının bağlanabileceği belirtilmişti Ayrıca geçmiş yıllarda spor federasyonlarının kendi kendini yönetmesine ilişkin idari-mali özerkliği ve yasal düzenlemeler hazırlanarak yürürlüğe konulmuştu ;

Türk sporunda özerklik adına yaşanan en önemli gelişme “Türkiye Futbol Federasyonunun” Özerkliği ile ilgili çalışmalar olmuştur. “Türk Spor Yönetiminde Özerkliğin Ekonomik Boyutu ( TFF Örneği)” başlıklı doktor tezimin hazırlanmasında gelişmeleri yakından inceleme şansına sahip olmuştum; Fakat 2002 yılında yapmış olduğum çalışmadan sonra Türk Sporunda Özerkleşmeye ilişkin bir çok yasal düzenlemeler hazırlandı ve yürürlüğe girdi.

Türk sporunda özerkleşme 28-Mayıs 1985 tarihinde Profesyonel futbolun mali ve idari açıdan özerk hale gelmesi "T.F.F. kuruluş Kanunu" tasarısı T.B.M.M. ne teklif edilmiş ancak yürürlüğe girme imkânı bulamamıştı. Daha sonra Türkiye Futbol Federasyonunun, tam anlamıyla demokratik ve özerk bir yapıya kavuşturulması, 3813 Sayılı “Türkiye Futbol Federasyonu Kuruluş ve Görevleri Hakkındaki Kanun” 17–06–1992 tarihinde kabul edilerek T.F.F'nin özerkliği tam anlamıyla ve açık olarak tanımlanmıştır. Daha sonraki yıllarda FIFA ve UEFA’nın almış oldukları kararlar doğrultusunda TFF ile ilgili yeni yasal düzenlemelerle Futbol Federasyonunun özerkliği idari ve mali olarak iyileştirilmeye çalışılmaktadır.

Türkiye’de Spor Federasyonları Gençlik ve Spor Genel Müdürlüğü Merkez Teşkilatı içinde Ana Hizmet Birimi olarak Başkanlık şeklinde yer almakta iken ; “2004 yılında Tüm federasyonların özerkleşmesini ön gören Gençlik ve Spor Genel Müdürlüğü Özerk Spor Federasyonları Çerçeve Statü” ve 2007 yılında çıkarılan Gençlik Ve Spor Genel Müdürlüğü Özerk Spor Federasyonları Çerçeve Statüsünde Değişiklik Yapılmasına Dair Statü ile bazı değişiklikler gidilmiştir. Özerk spor federasyonları çerçeve statüsünde değişiklik yapılmasına dair statünün belirlenmesi, bu federasyonların çalışma usul ve esasları hakkında hazırlanan yönetmeliklerle tüm federasyonların özerk olmasına ilişkin düzenlemeler hazırlanmış, bir çok federasyon ana statülerini hazırlayarak bağımsız olarak yapısal değişikliklere gitmişti. Fakat 19 Temmuz 2012 tarihinde yayınlanan “Bağımsız Olan FederasyonlarÇalışma Usul Ve Esasları Hakkında Yönetmelikle” Bağımsız Federasyonların teşkilatı, görev ve yetkileri, genel kurullarının toplanmasına ilişkin usul ve esaslarla, Gençlik ve Spor Bakanlığı, Spor Genel Müdürlüğü ve Tahkim Kuruluyla olan ilişkileri yeniden düzenlenmiştir. Gençlik Ve Spor Genel Müdürlüğü Federasyon Başkanları Seçim Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmeliğinin 1. Maddesinin 1 c) bendinin2 nci maddesinde geçen “Gençlik ve Spor Genel Müdürlüğü” ibaresi “Spor Genel Müdürlüğü”, “Özerk” ibaresi “Bağımsız” olarak değiştirilmiştir. Ayrıca bu değişikliklere ilişkin 4.3.2015 Tarih, 29285 Sayılı Resmi Gazetede yayınlanan Anayasa Mahkemesi kararı ile 21.5.1986 günlü, 3289 sayılı Spor Genel Müdürlüğünün Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanun’un Ek 9. maddesinin, 29.3.2011 günlü, 6215 sayılı Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanunlarda yeni düzenlemeler yapılmıştır.

Bu gün, Türkiyede 56 Bağımsız Federasyon Spor Genel müdürlüğü kapsamında 4 Adet Bağımlı Federasyon (Gelişmekte Olan Spor Branşları, Kızak, Curling Hava Sporları ) işlem görmekte olup ve 1 adet Tam Bağımsız Özerk Federasyon (T.F.F) ile toplam 61 federasyon faaliyetlerini yürütmektedir.

Hiç kuşkusuz spor yönetiminde özerkleşmenin en önemli boyutunun spor kulüpleri ve spor federasyonlarının yönetim kurulları ve başkanlarının belirlenmesine ilişkin seçimlerdir. Spor kulüpleri başkanlarının seçimleri ile uluslararası spor federasyonlarını ve olimpiyat komiteleri seçimleri, hem Türkiye’de hem diğer ülkelerde ve dünyada zaman zaman önemli gelişmelere sahne olmaktadır.

Spor Genel Müdürlüğü federasyon başkanları seçim yönetmeliği, bir çok federasyonun idari, mali ve seçimle ilgili uygulamalarında değişikliklere gidilmesine neden olmuş ve bu gelişmeler Türkiye’de spor federasyonlarının tam anlamı ile özerkleşemediği tartışmalarını da beraberinde getirmiştir.

Bağımsız Olan Federasyonlar Çalışma Usul Ve Esasları Hakkında Yönetmeliğinin 7.maddesinin 3. Fıkrasına göre; Bağımsız olan Federasyon Yönetim Kurulları;   yedi üyeden az, on beş üyeden fazla, disiplin kurulu ise; üç üyeden az, beş üyeden fazla olamaz. Denetim kurulu; iki üyesi seçimle belirlenen, üç üyesi ise Genel Müdürlükçe görevlendirilen beş üyeden oluşur. Ayrıca ilgili yönetmelikle Federasyonların Spor Genel Müdürlüğü ile ilişkileri de "Genel Müdürlük ile ilişkiler" başlığı altında düzenlemelerdeki hükümlerle . “Federasyonların her türlü faaliyetlerinin denetimi genel kurul, denetim kurulu ve Bakan tarafından görevlendirilecek denetim elemanlarınca yapılacaktır. Federasyon harcamalarının yerindelik denetimi yetkili kurullarınca, Genel Müdürlükçe yapılan her türlü yardımların amaca uygunluğu ve denetimi ise Genel Müdürlükçe yapılır. Genel Müdürlük tarafından yapılan ayni ve nakdi yardımların mevzuata ve amacına uygun olarak harcanmaması halinde oluşacak zarar, kusurları bulunan federasyon başkanı ve yönetim kurulu üyelerinden tahsil edilir ve bunlar hakkında suç duyurusunda bulunulur” Şeklinde düzenlenmiştir. Bu durum, her ne kadar federasyonların özerkliğine aykırı olduğu şeklinde eleştirilmekte ise de, bir çok federasyonun bütçesini, Gençlik ve Spor Bakanlığı ile Gençlik ve Spor Genel Müdürlüğü tarafından oluşturulması ve dolayısı ile bu federasyonların denetimi ilgili madde gereği kontrol altına alınmıştır.

Ayrıca; 17 mart 2011'de tahkim kurulu kararlarının anayasal güvence altına alınmasına ilişkin çıkarılan kanun “Spor federasyonu faaliyetlerinin yönetilmesine ve disiplinine ilişkin uyuşmazlıkların yargı denetimine tabi olmaksızın kesin olarak zorunlu tahkim yolu ile çözülmesi, kanunla öngörülebilir. Ancak, alacak haklarına ilişkin haklar saklıdır" ile Anayasanın 59. Maddesin Sporun Geliştirilmesi ve tahkim: Devlet, her yaştaki Türk vatandaşlarının beden ve ruh sağlığını geliştirecek tedbirleri alır, sporun kitlelere yayılmasını teşvik eder. Devlet başarılı sporcuyu korur maddesine "spor federasyonlarının spor faaliyetlerinin yönetimine ve disiplinine ilişkin kararlarına karşı ancak zorunlu tahkim yoluna başvurulabilir. tahkim kurulu kararları kesin olup bu kararlara karşı hiçbir yargı merciine başvurulamaz." Fıkrası eklenerek (Eklenmiş Fıkra 29.03.2011 Rg No: 27889 Kanun No: 6214/1)Şeklindeki düzenlemelerle Federasyonların karara alma yetkileri Anayasal Güvence altına alınmış bir nevi tam bağımsız olmaları kontrol altına alınmıştır.

Bu günlerde, Türkiye spor yönetiminin en sancılı boyutu olan seçim uygulamaları süreci yaşamaktadır. 2016 Rio Olimpiyatları'nın sona ermesiyle, Gençlik ve Spor Bakanının , "Başarısız olan Federasyon başkanı kurulları ile birlikte gider" şeklindeki açıklaması, 2016 Rio Olimpiyat oyunlarının bitiminden sonra en geç 3 ay içinde olağan genel kurul yapma zorunluluğu bulunan ve seçime giden, Gençlik ve Spor Bakanlığına Bağımlı ve Bağımsız  toplam 54 federasyonunu seçim takvimleri ve aday belirleme süreci başlamış bulunmaktadır.

Spor Federasyonları Seçimler; Bağımsız Spor Federasyonlarının Çalışma Usul Ve Esasları Hakkında Yönetmelik, Spor Genel Müdürlüğü Federasyon Başkanları Seçim Yönetmeliği ve Gençlik Ve Spor Genel Müdürlüğü Federasyon Başkanları Seçim Yönergesi yasala düzenlemeler ışığında yapılacaktır.

Bu seçimlerde önemli gelişmelerden bir tanesi ; Olimpik spor dallarında ilgili olimpiyat oyunlarının bitiminden itibaren üç ay içerisinde yapılacak olağan genel kurullarda, aynı zamanda başkanlık seçimi de yapılacak ve üyelerin en az yüzde 15'inin yazılı teklifini alanlar, başkanlığa aday olabilecek hükmü bulunmaktadır. Her ne kadar; Danıştayın yok hükmünde saydığı ve Tahkim Kurulu'nun onayladığı %15 imzanın kalkması kararı ve bir sonraki genel kurullarda uygulanacak olması başkan adaylarını zora soktuğu ifade edilmektedir.

Aday olmak için mevcut delegenin %15 ine ihtiyaç olması ve tüm imzaları mevcut başkanların toplaması nedeniyle adaylar delegelerden imza toplayamıyor ve federasyon başkanlıklarına aday olamamaktadırlar. En Son yapılan Türkiye Futbol Federasyonu seçimlerinde, Haluk Ulusoy 39 imza teklifi aday olamazken, Demirören 214 imza teklifi ile aday olmuş, 219 oyun 214'ünü alarak 2. kez Türkiye Futbol Federasyonu Başkanlığına seçilmişti.

Türkiye’de spor yönetiminde, uzun yıllardır siyasetin spora müdahalesine ilişkin gelişmeler yaşanmaktadır. Hem spor kulüpleri seçimlerinde, hem federasyon seçimlerinde, siyaseten müdahalelerin yapıldığı gerekçeleri ile spor kurumlarındaki seçimler mahkemelere ve TBMM genel kurullarına taşınarak tartışmalara neden olmaktadır.

Halbuki ; Birleşmiş Milletlerin 69’uncu genel kurul toplantısında oybirliği ile alınan kararda “BM, Olimpik Hareket’in lideri IOC’nin misyonu yanında, sporun bağımsızlığı ve özerkliğini destekler” ifadesinin kullanılması; Uluslararası Olimpiyat Komitesi (IOC), Birleşmiş Milletlerin sporun özerkliğini tanıyan tarihi kararını büyük bir memnuniyetle karşılamıştı. Dünya Olimpiyat Başkanı Thomas Bach, Birleşmiş Milletlerin 2013 yılında yapılan genel kurulunda “ sporun kendi evrensel hukukunu yaratan ilk sosyal alan olduğunu ve uygulanabilmesi için de özerk olması ve buna siyasetin saygı göstermesi gerektiğini” işaret etmişti.

Umarım, Uluslararası platformlarda spor ve kurumlarına  özgü alınan kararların uygulamalarında, Türkiye’ önlem ve tedbirler alarak, spor ve spor yönetimi kurumlarına ilişkin yasal düzenlemeleri günümüz şartlarına uygun yenileyerek, spor yönetiminde idari ve mali özerkliklerin tam anlamda gerçekleştirilmesi sağlanarak, spor kulüpler ve federasyonlarındaki seçim uygulamalarının siyasi müdahalelerden arındırılarak, haksız rekabeti ortadan kaldıracak şekilde, demokratik ortamlarda gerçekleştirilmesi için çaba gösterilir. Türk Spor yönetiminde doğruyu gerçeği ve başarıyı bulmak her alanda olduğu gibi liyakati gerektirmektedir. Spor yönetiminde önemli bir yere sahip olan federasyonların seçimlerinde siyaset den çok, liyakate önem verilmesi, Türk sporunda başarıyı beraberinde getirecektir… Bu vesile ile önümüzdeki günlerde yapılacak olan spor federasyonları seçimlerinin, Türk Sporuna katkı sağlaması dileklerimle, Spor Federasyonları Başkanları seçimlerinde yarışacak adaylara başarılar dilerim… {jcomments on}

KAYNAKLAR

Gençlik ve Spor Genel Müdürlüğü Özerk Spor Federasyonları Çerçeve Statüsü

http://kanunlar.biz/kanunlar/21927.html

Tweet

Tweetle                      Paylaş                        Paylaş