Sebahattin Devecioğlu- 6 Aralık 2010

Tarihi bulgularda, varlığını ispatlamış bütün medeniyetlerde, sporun var olduğu dönemlerden, günümüze kadar spor alanlarına ilişkin izlere rastlanmaktadır.

Antik çağlardaki spor aktivitelerine baktığımızda, eski olimpiyat oyunlarının hepsi, stadyumlarda yapılmıştır. Sadece güreş stadyumun dışında palaestrada (Güreş alanı) yapılırdı. Eski yunanlılar, zamanında antik stadyumlarda yapılan atletizm ile ilgili faaliyetler; koşu, uzun atlama, disk atma ve cirit atmayı kapsıyordu. Pentatlon ise, güreş de dahil olmak üzere beş oyunu içeren bir yarışmaydı. Bu beş olay Eski yunanlıların tüm fiziksel eğitimini temsil ediyordu ve pentatlet bu eğitimin ürünüydü. Yunanlılar pentatlona özel değer veriyorlardı. Aristoteles “pentatloncular bütün atletlerin en kusursuzlarıdır, çünkü doğadan güç, hız, beceriklilik ve cesareti almışlardır” diyordu. Olimpiyat programına en erken M.Ö. 708’de girmiştir. Muhtemelen pentatlon ayrı bir yarışma olarak değil, bir çeşit atletizm şampiyonluğu olarak başladı ve karşılaşmadaki galipler arasında en iyiye karar vermek anlamında kendini buldu. İlk olarak koşu yapılırdı. Sonra uzun atlama, disk atma ve daha sonra da cirit atma yapılırdı (1).

Anadolu’daki bölgelere göre antik stadyumlara baktığımızda, bunların Ege ve Akdeniz Bölgesinde toplandığını görüyoruz. Bunlarda bazıları çok iyi korunmuş durumdadır; Aphrodisias, Perge, Saittai gibi. Bazıları da çok tahrip olmuşlardır; Tralleis, Smyrna gibi. Bazılarının varlığı ise ancak kitabelerden, gezginlerin notlarından bilinmektedir; Myndos gibi. Bazı yapıların ise stadyum olabileceği tartışmalıdır, tahmine dayanmaktadır; Pitane, Rhodiapolis gibi. Anadolu’da tam olarak 32 adet antik stadyum bulunmaktadır(2).

 Modern dünyanın yeni arenaları olan olimpik stadyumlar, atletizm, tenis, araba yarışları, motorsiklet yarışları, rugby ve futbol gibi organizasyonlarda binlerce insanın bir araya geldiği ve uydu yayınları sayesinde milyonlarca ifade edilecek izleyicinin buluştuğu show merkezlerine dönüşmüştür. Brezilya'da Rio de Janeiro'daki 220 bin kişilik Maracana Stadı dünyanın dünyanın en geniş kapasitesine sahip statdyumu olarak bilinmekle birlikte, Avrupa'nın en yüksek kapasitesine sahip 25 elit stadının başında Barcelona'nın 98.800 kişilik Camp Nou stadı Milan ve Inter'in ortaklaşa kullandıkları San Siro ikinci sırada yer alırken Üçüncü sırada yer alan elit stat ise 83.200 kişilik koltuk kapasitesiyle Ukrayna Kiev'de bulunan ve zaman zaman Dinamo Kiev'in maçlarını oynadığı, eski adı V.I. Lenin Stadı olan Olimpiyat Stadı yer almakta ve 2001 yılında açılan ve yaklaşık 192 milyon euroya mal olmuş bulunan Avrupa 'nın en çağdaş stadyumlarından birisi olan Veltins Arena 62.600 kişilik koltuk sayısıyla en düşük kapasiteli stadyumlar içerisinde yer almaktadır. Türkiye’ de yapımı aşamasında bir çok tartışmayı beraberinde getiren Atatürk Olimpiyat Stadyumu 80.600 seyirci kapasitesi ile Avrupa da büyük stadyumlar sıralamasında yer almaktadır (3).

Saracoğlu ile başlayan Türkiye’deki stadyumların yenilenme süreci hızla devam etmektedir. Galatasary yeni stadyumu önümüzdeki yılda bitirmenin gayretleri içerisinde iken, Beşiktaşda yeni stadyum yapacak olan kulüpler içersinde yer almaktadır. Kulüpler Birliği Başkan Vekili Gümüşdağın daha önceden yapmış olduğu açıklamaya göre; “Stadyuma yatırım yapan kulüplerin gelirlerinin önemli ölçüde artacağı, Kulüplerin taraftar çekmesi için stadyumları mutlaka yenilenmesi ve daha cazip hale gelmeleri gerektiği, Taraftarı maça çeken etkenlerin çok farklı olduğunu, Tuvaletlerin temizliği bile taraftar için önemli bir noktaya geldiğini, bunun yanı sıra taraftar maça gittiğinde birçok sosyal ortamı bulabilmeleri gerektiği, Yeni yapılan stadyumlar da alışveriş merkezi, sinema ve lüks restoranlar bulunacağı ve taraftarların maç günü stadyumda 2 saat değil 4-5 geçire bileceklerini” sözleri ile ifade etmiştir (4)

Günümüz kent kültüründe, spor alanlarının konumlandırılması, modern şehir planlarında önemli bir yere sahip iken, genelde sporun özelde futbolun ticarileşmesi ve endüstrileşmesi; modern stadyumları, şehirlerin ortasında kalmış, devasa beton ve çelik yığınlarından kurtararak, yıl boyu yaz-kış, gece-gündüz, hafta içi ve hafta sonu, yirmi dört saat hizmet sunan, insanların eğlenebileceği, alışveriş yapabileceği, film izleyebileceği, yemek yiyebileceği ve hoşça vakit geçirebileceği merkezlere dönüştürmüştür. Modern toplumun vazgeçilmez tutkusu futbolun buluşma yeri olan stadyumları, atıl durumlardan kurtarıp, estetik kazandırarak, insanları hizmetin sunmak, spor ekonomisini gelir getirecek ve istihdam sağlayacak işletmelere kavuşturmak, bulundukları ülkeye, bölgeye şehre ve kulüplere önemli ölçüde katma değer sağlayacaktır. {jcomments on}

Kaynaklar

1-Saltuk S., Antik Stadyumlar, İnkılap yayınevi, İstanbul, 1995

 2-Antik kentler (2000).http://www.kultur.gov.tr/arkeloji

3- Tuğrul Akşar, Futbol Ekonomisi ve Stadyumlar, Dünya Gazetesi,27.09.2010

4-http://www.hurriyet.com.tr/ekonomi/16389000.asp

Tweet

Tweetle                      Paylaş                        Paylaş