Doç.Dr.Sebahattin Devecioğlu-10 Mayıs 2017.  Futbolda oyuncuların göçü yeni bir kavram değildir.   Futbol yönetiminde son otuz yıldır; yeni yasal düzenlemeler ve uygulamaların hayata geçirilmesi, yabancı oyuncu statülerinin iyileştirilmesi, dünya çapında profesyonel şampiyonaların geliştirilmesi ile oyuncuların göçü sürekli olarak artmaktadır. 

 2005 yılında İsviçre Neuchâtel'de bulunan bağımsız bir çalışma merkezi “The International Centre for Sports Studies (CIES)”  “Uluslararası Spor Araştırmaları Merkezi” bünyesinde,  Dr. Raffaele Poli ve Dr. Loïc Ravenel tarafından araştırma grubu olarak  kurulan (Football Observatory ) “Futbol Gözlemevinin”, aylık bülteninin 25. baskısında; (World Expatriate Footballers) “Dünya'da Göç Etmiş Futbolcular” isimli önemli bir rapor yayınlamıştır.

Raporda ; 01 Mayıs 2017 tarihi itibarı ile;   Dünya genelindeki 93 ulusal futbol federasyonun sahip olduğu 137 ligdeki, 116 karşılaşmada görev alan, küreselleşme sürecinin, işgücü piyasasından etkilenen gurbetçi futbolculara yönelik yapılan araştırma sonuçlarına yer verilmiştir.  

Rapora göre ; Dünya genelinde 2.120 kulüpte toplam 12.051 gurbetçi futbolcunu bulunduğu  ve en az bir kulüpte ortalama olarak, 5.7 oranında (kadrolarının % 21.6 ) sının gurbetçi futbolculardan meydana gelmektedir. OFC (Yeni Zelanda) 'da 7.6 ( kadrolarında% 27.9), CONMEBOL liglerinde ise 3.2  ( kadrolarında % 11.9 )  oranında  gurbetçi futbolcu bulunduğu  ifade edilmektedir.

Dünya genelinde gurbetçi futbolcuların yaş ortalaması (26.8) olmasına rağmen, ulusal oyuncuların ortalama yaşı (25.3) olarak tespit edilmiştir.  Gurbetçi futbolcular  arasında en fazla temsil edilen yaş grubu, 26 yaşındaki oyuncular oluşturmakta olup, bu futbolcuların 21 yaş ve alt gurubu yani  (%14,1)’ inigurbetçi futbolcular  oluşturmaktadır.  Bu rakam yerel oyuncuların 21 yaş ve alt gurubunda ise   (%28.9)’ dir. Yani yerel oyuncuların yaş ortalaması gurbetçi futbolculara göre daha gençtir.

Araştırma’da analize dahil edilen toplam 174 ulusal federasyona bağlı kulüplerde, yurtdışından aktif en az bir temsilci bulundurdukları tespit edilmiştir. Brezilya (1.202 ) ile Fransa (781) Arjantin (753) en fazla gurbetçi futbolcuya sahip ülkeler olduğu ve bu üç ülke federasyonundan başka ülkelere giden gurbetçilerin toplam sayısının % 22.7'sini oluşturduğu, başka ülkelere futbolcu gönderen  başlıca on   ülkenin  ortalaması ise (% 43.5) olarak tespit edilmiştir. Özellikle;  Brezilya, Fransa ve Arjantin ülkelerinden oyuncuların yurt dışına ihraca yoğunlaşması dikkat çekmektedir. Yurtdışında gurbetçi olarak oynayan 12.051 futbolcunun (% 22.7) 2.736'sı Brezilya, Fransa ve Arjantin’den diğer ülke kulüplerine  transfer olmaktadırlar.

Dünya genelinde 200'den fazla gurbetçi futbolcuya sahip bulunan federasyonlar arasında, dokuzu Avrupa Ülkesi, dördü Güney Amerika ve ikisi Afrika'dan oluşmaktadır. Tüm bu ülkeler içerisinde Arjantin, Uruguay ve Kolombiya hariç UEFA’ya  üye federasyonlara bağlı kulüplerden gelen gurbetçi futbolcular çoğunluğa sahiptir.  Bu sonuç, Avrupa'nın dünya futbol ekonomisinde merkeziyetçiliğinin bir yansıması olduğu yorumun beraberinde getirmektedir. CONCACAF Federasyonu bünyesinde ise en çok gurbetçi futbolcu gönderen ülkeler arasında,  Amerika Birleşik Devletleri (130 ) ve Japonya AFC (130 ) oyuncu ile listesinin başında yer almaktadırlar.

Gurbetçi futbolcu sayısı 100 ile 200 arasında olan 20 federasyondan 13'ü de Avrupa ülkesidir.  Diğer gurbetçi futbolcuya sahip ülkeler ise; Afrika'da (Kamerun, Fildişi Sahilleri ve Senegal), Kuzey Amerika'da (ABD), Güney Amerika'da (Paraguay) ve Asya'da (Japonya ve Güney Kore)  olarak tespit edilmiştir. Bu farklı kökenler içinde, Avrupa'nın dışında ülkelere transfer olan gurbetçi futbolcuların arasında yalnızca Paraguaylılar, Japonlar ve Koreliler bulunmaktadır.

Brezilyalı gurbetçi futbolcuların en çok gittiği ülke (221)  futbolcu ile Portekiz’dir. Gurbetçi Brezilyalı futbolcu sayısı 16 ülkede 20 futbolcuyu aşarken,  bunların arasında birçok Avrupa ülkesi bulunmaktadır.  Ayrıca Gurbetçi Brezilyalı futbolcuların UEFA ülkelerinin dışında tercih ettikleri  Altı Asya ülkesi (Japonya, Tayland, Hong Kong, Güney Kore, Çin ve Endonezya), Meksika ve Amerika Birleşik Devletleri de yer almaktadır.

Günümüzde Brezilyalı futbolcu, profesyonel futbol endüstrisindeki tek küresel işçisi olarak tanımlanmaktadır. Araştırmada yer alan 93 federasyondan 82'sinde Brezilyalı futbolcu bulunmaktadır. Türkiye liglerinde 2017 itibarı ile (46) Brezilyalı gurbetçi futbolcu oynamaktadır. Yurtdışına futbolcu yetiştirip  gönderen ilk 50  ülke arasında Türkiye yer almamaktadır.

Rapora göre ; Fransız gurbetçi futbolcuların neredeyse dörtte biri İngiliz (107) veya Belçikalı kulüplerde (83) oynamaktadır. Lüksemburg, İspanya, Almanya ve İsviçre gibi  diğer komşu ülkelerde, Fransız oyuncuların başlıca yer aldığı on ülkeden  biri olmaktadır. Buna ek olarak, 30'dan fazla Fransız uyruklu futbolcunun  Yunan ve Türk profesyonel kulüpleriyle anlaşma yaptıkları tespit edilmiştir.  

Fransızlar ayrıca en fazla Cezayir’de (33) çok sayıda gurbetçi oyuncuya sahiptir.  Fransa'da büyümüş Cezayir kökenli futbolcular ve mesleki kariyerlerini sürdürmek için Cezayir'e transfer olmuşlardır.  Fransız uyruklu futbolcuların, Amerika Birleşik Devletleri (21)  Avrupa dışındaki ikinci hedefleridir. Araştırma yapılan 93 ülkeden 60'ında Fransız futbolcular bulunmaktadır.

Şili, Arjantinli gurbetçilerin transfer olduğu ülkeler arasında yer almaktadır. 2017 yılında Şili’deki liglerde (106) Arjantinli oyuncu oynamaya başlamıştır. Araştırmada Arjantinlilerin Meksika'da gurbetçilerin arasında en çok temsil edilen köken olarak ter aldıkları görülmüştür.

Arjantinli oyuncuların transfer oldukları başlıca on ülkesi arasında sadece;  İspanya, İtalya ve Yunanistan olarak üç Avrupa federasyonu yer almaktadır. Arjantinli futbolcuların yer aldığı ligler,  Amerika Birleşik Devletleri hariç tüm diğer ülkeler Güney Amerika'da bulunmaktadır.  Brezilyalılar, iş gücü olarak futbolun mükemmel küresel kaynağı olmasına rağmen, Arjantinliler Latin Amerika'da benzer bir rol oynamaktadır. Analiz edilen 93 federasyonun 59'unda Arjantinli futbolcular bulunmaktadır.

Araştırmada yer alan 93 ülkenin 57'sinde, Sırp futbolcuların bulunduğu tespit edilmiştir. Fransız oyunculara benzer şekilde, Sırp futbolcular komşu veya coğrafi olarak yakın ülkelerde çok sayıda bulunmaktadırlar. Sırpların Bosna-Hersek, Yunanistan, Macaristan, Slovakya, vb. UEFA üye birlikleri dışındaki transfer oldukları ülkeler arasında ise  Hong Kong ve Özbekistan’da (7) futbolcu ile sınırlı kalmışlardır.  Sırplar, Fransız meslektaşları kadar farklı göç ağlarından yararlanmaktadır. Yurtdışında oynayan Sırp futbolcuların sayısı yüksek olması ülkenin 7 milyon nüfusu göz önüne alındığında dikkat çekmektedir.

Raporda: Futbolun beşiği sayılan İngiltere'nin, beş ana ihracat yapan federasyonlar arasındaki varlığını, ağırlıklı olarak Galler (143) ve İskoçya (114) da oynayan gurbetçi futbolculara sahip olmakla sürdürmektedir. Ayrıca; İngiltere’ye sosyo-politik olarak yakın ülkelerde gurbetçi olan İngilizlerin sayısı oldukça fazladır. Yurtdışında oynayan İngilizlerin yarısından fazlası bu ülkelerdeki kulüplerle sözleşme yapmaktadırlar. Fakatİngiltere’deki  şampiyonalarına katılan, Galler kulüplerinde yer alan İngiliz oyuncular,  gurbetçi statüsünde kabul edilmemektedir.  Benzer kurallar Amerika MLS üyelerinin, Kanada ekiplerinde oynayan, Amerikalı gurbetçi oyuncular içinde geçerli olduğu ifade edilmektedir.

İngilizlerin, futbolda geleceğinde çok sayıda yer alacakları görülmektedir. Örneğin Amerika Birleşik Devletlerinde (50) İngiliz kökenli futbolcu bulunmaktadır. Bu sayının önümüzdeki yıllarda büyük olasılıkla artacağı ifade edilmektedir. İngiliz futbolcular İngilizce konuşan, Yeni Zelanda (17)  gibi ülkelerde ana gurbetçi statüsünde yer almaktadırlar,  İngiliz gurbetçi futbolcular, Araştırılan 93 ülkenin 41’inde temsil edilmektedirler.

Sonuç olarak; Raporda “Futbol küresel bir spor olmasına rağmen, tüm ülke federasyonlarının yabancı kulüplerin ilgisini çekmek için yeterli seviyede futbolcu yetiştirebilme yeteneğine sahip olamadıkları” ifade edilmektedir.Ayrıca “rekabetçi bir özelliğe sahip olan futbolun, geleneksel bir spor olmadığını benimseyen tüm ülkelerde, yüksek kaliteli oyuncuların eğitimi ile gerekli olan futbol kültürünü oluşturmak için zamana ve önemli finansmana ihtiyaç duydukları” vurgulanmaktadır.

Futbol gelişimiyle ilgili konularda ise “Futbolun evrensellik açısından büyümesine katkıda bulunmak açısından,  FIFA, Konfederasyonlar ve Ulusal Federasyonların rolü büyük önem taşımaktadır. Bu kurumlar futbol oyununun tutkulu aşıkları olarak her zaman, dünya çapında kulüp ve yarışmalar yaratmayı amaçlayan her girişimi teşvik etmelidirler. Bu anlamda futbol elitlerinin oluşumu tabandan futbol olmadan var olamayacağını hatırlatmakta yarar olduğu” ifade edilmektedir.

CIES yetkilileri Gurbetçi Futbolcular ile ilgili yapılan bu araştırmanın gelecekten itibaren giderek artan sayıda şampiyonayı entegre edilerek kapsamını genişletilmesi planlanmaktadır. Araştırma gurubu bunu yaparken, hem sürdürülebilir, hem de geniş kapsamlı bir futbol dünyasına katkıda bulunmayı ümit etmektedirler.

Kaynak : Drs Raffaele Poli, Loïc Ravenel and Roger Besson: (Çev: Sebahattin Devecioğlu)  “World expatriate footballers” CIES Football Observatory Monthly Report : n°25 - May 2017{jcomments on} 

Erişim :  http://www.ekospor.com/world-expatriate-footballers

Tweet

Tweetle                      Paylaş                        Paylaş