Teşekkür

Yardımları olmadan tamamlanması mümkün olmayan bu Tetkik birçok kişinin çalışma ve girişimlerinden faydalanmıştır.

Bu girişimi başlattığı ve bana güvendiği için Ingiltere Birleşik Krallığı Spor Bakanı sayın Richard CABORN’a özellikle teşekkür borçluyum. Avrupa’daki sporların özgüllüğünün tanınmasını değerlendirmek ve gerçekçi bir siyasi girişimle pratik çözümler bulmak amacıyla Avrupa Spor Modeline, Avrupa seviyesinde siyasi bir yaklaşım gösterilmesi ihtiyacını kabul etmesi gelecekte kararlılığını kanıtlayabilir.

Avrupa Birliği Anayasası spora ayrılmış bir maddeye sahip ilk Avrupa Topluluğu Anlaşması olacaktır. Bu anlaşma yürürlüğe girmeyecek olmakla beraber (en azından bir süre için) sporun karşılaşmaya devam ettiği aratan sorunları çözmek için Avrupa siyasi liderlerinin yapacakları hiçbir şey olmadığı anlamına gelmemektedir.

Aksine, yakın zaman önceki olaylar Avrupa Spor Modelini stabilize etmek ve geliştirmek için net bir siyasi liderliğe daha acil bir ihtiyaç olduğunu göstermektedir.

Sporun aşırı ticarileştirilmesi yönündeki hızlı ve geri çevrilmesi görünüşte mümkün olmayan eğilimi ve bunun Avrupa Birliğinin şu anda 25 üye devlete uzanan daha geniş siyasi, ekonomik ve özellikle yasal yapıya kavuşması karşısında ortaya çıktığını görmezden gelemeyiz.

Sporun özellikle futbol gibi takım sporlarının bu yeni ortamda önemli zorluklarla karşı karşıya olduğu bir sır değildir. Bu zorluklar yok olmayacağı gibi bu zorlukların üstesinden nasıl gelineceği konusunda hem spor otoritelerinin hem de kamunun endişeleri giderek artmaktadır.

Bu zeminde Fransa, Almanya, İtalya, İspanya ve Ingiltere Spor Bakanları siyasi hareket gerekliliğini kabul etmişlerdir. AB İngiliz Başkanlığı biri sporun genel olarak AB hukuku içindeki özgül yapısı ile ilgilenen diğeri de belirli siyasi pratik çözümleri araştırmak ve önermek için Avrupa Futbolunu örnek olay incelemesi olarak kullanan iki bölümden oluşan Bağımsız Tetkiki kurma girişiminde bulunmuştur.

Teknik uzmanlarca çok detaylı araştırma ve analiz yapılmış; yasal, ekonomik ve politik konuları incelemek için uzmanlar gruplar görevlendirilmiş ve ilgili tüm taraflara çok çeşitli şekillerde danışılmıştı. Tetkikinin genel amacı yönergesinde de belirtildiği gibi; sporla ilgili Nice Deklarasyonunu uygulamaya koymaktı.

Avrupa Konseyi tarafından 2000 yılında benimsenen bu deklarasyon, bir bütün olarak Avrupa toplumu için değerli ve önemli olduğu kabul edilen, spora özgü çeşitli karakteristikleri belirlemiştir. Bununla beraber deklarasyon bağlayıcı olmayıp sadece bazı konuların nasıl ele alınması gerektiği konusunda kapsamlı ipuçları sunmaktadır. Başka bir deyişle, özellikle bu giderek artan çalkantılı zamanlarda sporun ihtiyaç duyduğu seviyede detay veya yasal güvenliği sunmamaktadır.

Tetkikimizin amacı futbolu örnek olay incelemesi olarak kullanıp sporun karşı karşıya olduğu belirli somut sorunları ele almak ve AB kurumlarının, AB Üyesi Devletlerin ve Avrupa futbol otoritelerinin bu sorunların çözümlenmesinde kendi rollerini nasıl oynayabileceklerini belirleyen bir takım Öneriler benimsemek, böylece de Nice Deklarasyonunu hem Avrupa hem de ulusal seviyede uygulamaya

koymaktı. Mevcut hukuk sistemini Nice Deklarasyonunda belirtilen politika prensipleriyle birlikte yorumlayıp uygulamaktaki hedefimiz genelde Avrupa sporu ve özelde futbol için kapsamlı ve sağlam bir yasal çerçeve sağlamaktı.

Bu Tetkikte spor "özgüllüğünün" gerçek anlamını ortaya koymaya, Avrupa sporları "piramidinin" doğasını anlayıp tanımlamaya ve ayrıca gelecek yıllarda Avrupa sporlarının ihtiyaçlarını en iyi şekilde karşılayabilmesini sağlamak için bu yapıda iyileştirmelerin nasıl yapılabileceğini düşünmeye çalıştık. Bu amaçlarla, bu piramit yapısının ruhu, sporun özü ile en üst seviye profesyonelliği arasındaki kırılamaz bağlantıdır ve bu da uygulamadaki dayanışmanın somut bir örneğidir. Kulüpler ve bölgesel derneklerin kendi yerel toplumlarında gösterdikleri daha geniş sosyal işlev de eşdeğer önem taşımaktadır.

Yönerge diğer (takım) sporlar(ı) için de eşdeğer önem taşıyacak futboldaki kurumsal yönetimle ilgili tüm konuları dikkate almamızı gerektirdi. Bunlara;

• Kulüplerin mülkiyeti, kontrolü ve yönetimi;

• Kulüp ruhsatlanması gibi yasal konular,

• Oyuncu transfer sistemi,

• Oyuncu temsilcilerinin ve maaş maliyet kontrollerinin düzenlenmesi;

• Futbol otoritelerinin kendileri için olan kurumsal yönetim konuları (hem ulusal hem de avrupa seviyesinde),

• Para aklama ve genç oyuncu ticareti de dâhil olmak üzere futbol çevresindeki suç faaliyetleri,

• Irkçılık ve yabancı düşmanlığı olayları,

• Şike, yolsuzluk ve yasa dışı bahisler ve

• Stadyumda sağlık ve güvenlik

de dâhildir.

Yapılan detaylı çalışmalar maalesef genelde spor ve özellikle futbolun sağlığının iyi olmadığın göstermiştir. Bu anlamda çalışmalarımız kamunun, siyasi otoritelerin ve spor yönetim organlarının endişelerinin çoğunluğunu doğrulamıştır.

Bununla beraber, iyi haber, bunun için bir şeyler yapmak mümkündür! Dolayısıyla bu Tetkikte sadece sorunlu alanları analiz etmekle kalmadık, bunları çözme yollarını, özellikle de çözüm için mevcut yasal araçları inceledik. Burada araç seçimi çözülmesi gereken tam soruna göre değişebilecek olup ekteki tabloda sporun özgüllüğünü tanımak için kullanılabilecek araçların detaylı bir listesini belirttik.

Somut olarak;

• Avrupa Kurumlarına özellikle de Avrupa Komisyonu ve Üye Devletlere,

• Avrupa futbol otoritelerine ve

• Avrupa Kurumları ile Avrupa futbol otoritelerine

ortak olarak hitaben çeşitli önerilerde bulunduk.

Avrupa Spor Modelinin korunup gözetlenmesi gerektiği görüşündeyiz. Bu modelin anahtar özelliği finansal dayanışma prensipleri ile desteklenen (halktan gelen köklerin finansmanı) piramit yapısı ve yükselme ve düşme (açıklık) kavramıdır. Sporun ekonomik yapısı öne çıktıkça (özellikle yeni medya pazarlarının ortaya çıkması ile itilmektedir) Avrupa Toplumu için daha geniş önemi olan bu anahtar prensiplere saygı duyulmasının sürdürülmesi önemlidir.

Spor piramidinin üst kısmının, özellikle de futbolda, bir "ticarete" dönüşmüş olduğu gerçeği, sporun şu anda içinde bulunduğu yasal belirsizlik ortamıyla sonuçlanan yasal anlaşmazlıklara olan eğilimi artırmıştır. Özellikle AB hukukunun sporun yapısında ve organizasyonunda önemli etkide bulunduğu inkâr edilemez.

1995’deki Bosman davasının ardından AB hukukunu ilgilendiren giderek daha çok anlaşmazlık ortaya çıkmıştır. Diğerlerinin yanısıra bu, Amsterdam Antlaşması’nda (1997’de) sporla ilgili ilk referansın yer almasıyla sonuçlandı ve bunu 1999 Helsinki Spor Raporu ve 2000 Nice Deklarasyonu izledi. Bu esnada hem Avrupa Mahkemeleri hem de Avrupa Komisyonu sıklıkla AT Antlaşmasının rekabet ve serbest dolaşım kuralları altında, sporla ilgili birçok davayı görüştüler. Sonuç olarak ortaya çıkan içtihat hukukundan çıkarılması gereken bazı önemli prensipler olmakla beraber Avrupa’da sporun sağlıklı bir şekilde gelişmesi için daha istikrarlı bir ortama gerek vardır. Bu gerçeğin altı sadece, Avrupa Adalet Mahkemesinin çok kısa süre önceki Meca-Medina (18 Temmuz 2006) davasında verdiği AB hukuku ile spor düzenlemeleri arasında halen mevcut olan belirsizliğin derecesini gösteren ve bu ikisi arasındaki acil ve daha açık tanımlama ihtiyacının önemini vurgulayan kararla çizildi.

2. ÇALIŞMA SÜRECI VE METODOLOJI

Bunu söylemekle beraber bu Tetkik sadece kuru bir yasal analiz değildir. Tüm hissedarların sadece sorunların analizindeki değil olası çözümlerin değerlendirilmesindeki görüşlerinin de dikkate alınması için geniş kapsamlı bir danışma süreci organize edilmiştir. Bu nedenle Tetkikin yazarlarının çeşitli uzman kaynakların ve bu konuda bilgili yorumcuların katkılarından yararlandıklarını söylemek adil olacaktır. Bu danışma süreci yapıcı çözümlerin (Girişteki Ek 4’e bakınız) çerçevelenmesi açısından değer biçilemez olmuştur.

3. AVRUPA HUKUKU VE SPORUN ÖZGÜL TABIATI

Sporun bir ana unsuru elbette ki spor yürütme organlarının yasal özerkliği olup bu özellik Nice Deklarasyonunca kabul edilmiştir. Bu sporun yasadan üstün olduğu anlamına gelmez: daha çok belirli alanlarda spor düzenleyicisinin takdirine saygı gösterilmesi gerektiği anlamına gelmektedir. Ayrıca genel yasanın geçerli olduğu yerde sporun belirli özellikleri de tanınmalıdır. Başka bir deyişle bu, sadece ekonomik boyutu olduğu için sporun yasal açıdan diğer "ticaret"lerle aynı şekilde değerlendirilmesi gerektiği anlamına gelmez. Sporun "özgüllüğü" tartışmasına bu noktada girmekteyiz.

Avrupa Hükümet Başkanlarının sporun özgüllüğünü Nice Deklarasyonunda tanıdıklarını vurgulamak bu bağlantıda önemlidir. Sonuç olarak tartışma artık sporun özgül tabiatı olup olmadığı değil; bu özgül tabiatın Avrupa Hukuku konusu olarak hesaba katılması için uygulanması gereken uygulamaya yönelik önlemlerdir.

Mevcut hukuk sistemi sporun özgül tabiatının Avrupa Mahkemeleri ve Avrupa Komisyonunca, rasgele değil dava bazında , dikkate alındığını göstermektedir. Bu davalardan bazı politika sonuçları çıkarmak mümkün olsa da spora ihtiyacı olan istikrarı sunan daha tahmin edilebilir bir yasal ortam tercih edilir. Genelde analizlerimiz spor özgüllüğünün aşağıda belirtilenleri ilgilendiren kurallar ve uygulamalar ile ilgili üç ana başlık altında gruplandırılabileceğini göstermektedir:

(1)   Yarışmaların düzenliliği ve işlevleri;

(2)   Sporda bütünlük ve

(3)   Rekabet dengesi.

(1) Numaralı başlık – yarışmaların düzenliliği ve işlevleri – saha dışı oyun kuralları ve şampiyonaların yapısı ile spor takvimlerini içermektedir. Bunlar tamamen yürütme organının takdirinde olması gereken konulardır. Benzer şekilde ulusal takımların derlenmesi veya sporun ulusal bölge içindeki organizasyonu ile ilgili kurallar Avrupa Birliği Hukuku tarafından sorgulanmamalıdır. Deliège ve Mouscron gibi davalar bunu desteklemektedir.

Belirtildiği gibi piramit yapısı Avrupa sporunun önemli bir özelliği olup hem ulusal hem de uluslar arası seviyelerde kurumlar ve yarışmalar arasındaki karşılıklı ilişkileri oluşturmaktadır. Bu bazı yönlerden bir kooperatife benzeyen bölünemez bir yapıdır.

Piramidi bir araya bağlayan ve kulüplerin genel yapıya katılmayı üstlenmelerini gerektiren kurallar da AB hukuku prensiplerine uygundur.

Yarışmanın düzenliliğini ve işlevini uygun şekilde sürdürmesi için gereken diğer kurallar da (son transfer tarihleri gibi) yine AB hukuku ile uyumludur. Böylesi kurallar sporda zaruri olan istikrarı sağlar. Oyuncuların, kulüplerin ve sporun kendisinin çıkarlarını korumak bakımından vazgeçilmez olan oyuncu transferlerini düzenlemek için gereken önlemler için de aynısı söylenebilir. Sporun özel durumu için "vatandaşlık" kavramının açıkça tanımlanması konusu üzerinde de ayrıca düşünülmelidir.

Seyircilerin maçlara gelmelerini ve amatör spora katılmalarını teşvik için önlemler de gerekebilir. Böyle önlemler bir çeşit "sınırlama" gerektirebilecek olmakla beraber (televizyon yayınları gibi) sporun çıkarları için en uygun olarak görülebilir.

Ayrıca spor yürütme organlarının en saygın yarışmalarda yarışmak için en iyi takımların bulunmalarını sağlamaları da yasaldır, bunlar futbol için Dünya Kupası ve Avrupa Futbol Şampiyonasıdır. "Oyuncunun serbest bırakılması" kuralı burada sorun olmaktadır. Buradaki ölçek her şeyden önce böyle şampiyonaların verimli işlevlerini korumaya yönelik olarak daha küçük ve daha az varlıkları ulusların pozisyonunu ve de kendi ülkelerini mevcut en iyi oyuncuların temsil etmesini isteyen kamunun çıkarlarını korumayı hedeflemektir. Bu tabiat ile Avrupa Birliği Hukuku arasında çelişki yoktur.

Son olarak, tüm sporlar doping ile mücadele ile ilgili konular da dâhil olmak üzere her türlü hile ile mücadele etmek için zaruri adımları atmak zorundadırlar. Bunlar uzman spor düzenleyicilerine bırakılması ve geniş bir taktir marjının tanınması gereken spor konulardır.

Iki numaralı başlığa gelince (2) - bütünlük- politika yapımcılarının spor yürütme organlarını, hayati önem taşıyan bu alanda da zaruri adımları  atmaya teşvik etmeleri ve buna izin vermeleri önemlidir. UEFA kulüp lisanslama sistemi sporun yürütme, saydamlık ve finansal dürüstlük konularının genel standartlarını iyileştirmek için inisiyatifi ele alarak hareket etmesinin iyi bir örneğidir.

Sporun ayrıca uygunsuz etkilerden hatta uygunsuz etki algılamalarından da korunması gerekmektedir. Kulüplerin mülkiyeti ve kontrolü konularında yeterli kontrollerin olması gereken yer burasıdır. Bu konulara şansa bırakılamaz ve gözlemlenip uygun şekilde düzenlenmelidir.

Oyuncu temsilcilerinin faaliyetleri de ahlaki standartlar ve sporda dürüstlük konularında zaman zaman soru işaretleri uyandırmıştır. Bundan dolayı bu alandaki uygun bir düzenleme sistemi de spor organizasyonun özünde mevcut olup ilgili yönetim organlarının doğal yetkileri içinde olması gerekir.

Sporun özgüllüğündeki üçüncü başlık (3) rekabet dengesidir. Spor heyecan verici ve değişik rekabet olmadan bir hiç olup yönetim organlarının rekabeti korumak ve iyileştirmek için atılabilecek adımları düşünmeleri her zaman yasaldır. Konuların tamamen normal "pazar güçlerine" bırakılması halinde bir spor yarışmasının sonucuna sadece paranın karar vermesi riski vardır. Bunun ileri bir yol olduğunu düşünmüyoruz.

Bundan dolayı UEFA’nın oyuncu eğitimini teşvik eden ve en azından bazı kapsamlarda oyuncu "ticaretini" sınırlayan, evde yetişmiş oyuncularla ilgili teklifi, memnuniyetle karşılanacak bir önlemdir. Takımdaki maksimum oyuncu sayısı sınırını getiren kural da benzer bir değer taşımaktadır.

Daha ticari konulara dönersek; ticari hakların merkezi pazarlaması da (özellikle medya) finansal yeniden dağıtım ölçeğine ulaşmak için kullanışlı bir  mekanizma olup Avrupa sporunun rekabetçi yapısını pekiştirmektedir. Bu konuda UEFA Şampiyonlar Ligi merkezi pazarlama sistemi bir örnek olarak görülebilir, bu aynı zamanda Bosman davasında Temyiz Mahkemesi başkanınca tanınmıştır. Bundan dolayı Avrupa Komisyonun da bu merkezi pazarlama sistemini onaylaması ve Almanya Bundesliga ile Ingiltere Premier Liginde benzer yaklaşım göstermesi memnuniyetle karşılanmalıdır.

Maaş maliyet kontrolü konusunu da rekabet dengesi başlığı altına almalıyız.

Buradaki hedefin oyuncuların kazanabilecekleri miktara bir üst sınır getirmek değil sadece cüzdanları en kabarık olanların en iyi oyuncuları alarak sporun ve kamunun çıkarlarının aksine yarışmaya hükmetmelerini önlemek olduğu not edilmelidir. Daha ileri seviyede incelemeyi gerektiren kompleks bir konu olmakla beraber olası yaklaşımlardan birisi genel maaş harcamalarının kulüp cirosunun belirli bir yüzdesiyle sınırlamak olabilir ancak bu da cironun ("kazanılmış gelir") nasıl hesaplanacağı konusunda net kurallar gerektirir. Son olarak, kulüplerin maaşlardaki ilgili sınırları aşmaları halinde bir "yeniden dağıtım vergisi" ödemelerini gerektiren bir çeşit "bordro vergisi"nin özellikle dikkate alınması gerektiğini düşünüyoruz.

Sporun özgüllüğünü göz önüne aldığımız tüm bu alanlarda yasayı uygularken, spor yürütme organlarının yasal özerkliğinin veya sahip olacakları takdir seviyesinin ve ayrıca sporun diğer ticari işlerden farklı kılınmasına katkıda bulunan belirli özelliklerinin hesaba katılması zaruridir.

4. AVRUPA SPOR MODELİ: FUTBOL ÖRNEĞİ

Avrupa sporunun anayasal modeli piramit yapısına dayanmaktadır. Piramidin en üstünde ulusal federasyonlarca oluşturulan Avrupa Federasyonları bulunur. Bu ulusal federasyonlarda tipik olarak sırasıyla bölgesel federasyonlar ve/veya ligler, kulüpler ve oyunculardan oluşmaktadır. Sporun tümünden sorumlu tek bir federasyon prensibinin yanında finansal yeniden dağıtım ile yükselme/düşme de bu yapının önemli unsurlarıdır.

Bununla beraber yönetim organının siyasi kurumlar tarafından kabul edilmiş, demokratik sorumluluk, saydamlık ve güçlerin ayrılması da dâhil olmak üzere daha genel belirli anahtar prensiplere uyması da önemlidir. UEFA’nın işlevlerin Kongreden İcra Komitesine, İcra Başkanına, Başkana ve Adli İdare Organlarına devrini sağlayan şu andaki yapısı bu daha geniş prensiple uyumludur. Spor Tahkim Mahkemesine (Court of Arbitration for Sport-CAS) itiraz hakkı da ek bir teminattır.

Bununla beraber bu yapılar taşa kazınmış değildir. Bunların diğer demokratik kurumlarda olduğu gibi evrim geçirmeleri zorunludur. Benzer şekilde yine futbolla ilgili olarak, UEFA kurumları içinde ve karar verme prosedüründe daha çeşitli hissedarların katılımını görüyoruz. Bunun Avrupa  Profesyonel Futbol Ligleri (EPL), Profesyonel Futbol Komitesi, Avrupa Kulüp Forumu, Kulüp Yarışmaları Komitesi ve UEFA, Avrupa lifleri ve ulusal oyuncular sendikasını (FIFPro) içeren üçlü futbol diyalogu da dâhil olmak üzere çeşitli tezahürleri vardır. Son ama aynı derecede önemli olan taraftarlar da anahtar hissedarlardan olup onların görüşlerinin de gerçek bir Pan Avrupa bağlamında temsil edilmesi arzu edilir.

Avrupa Spor Modelinin uygulamalı örneği olan ve örneğin USA modelinden ayıran bir özellik olan yükselme ve düşme prensibinin de korunması gerekir. Benzer şekilde halka finansal yeniden dağıtım da Avrupa’da futbolun sağlıklı gelişimi için hayati önem taşımakta olup korunmalı hatta artırılmalıdır. Avrupa Futbol Şampiyonası ve UEFA Şampiyonlar Ligi bu konuda nelerin başarılabileceğini göstermektedir. Bununla beraber yeniden dağıtılan para ile ilgili saydamlık ve hesap verebilirlik de aynı derecede önemlidir.

Anlaşmazlık çözümü alanına baktığımızda sporla ilgili tahkim, Avrupa modelinin diğer bir unsuru ve teşvik edilmesi gereken bir özellik olarak görülebilir. Spor konularındaki karar verme prosedüründe tutarlılığı sağlamanın bariz değerleri vardır. Bundan başka bu mekanizmaya AB'den yasal bir itiraz da yoktur ancak tüm tahkim organlarının gerçekten bağımsız olmalarını sağlanması ve hukuk mahkemelerince böyle tanınmaları da zorunludur.

Son olarak ve şüpheye yer vermemek için bir spor yönetim organında düzenleyici aktivitelerle ticari işlevlerin bir arada olmasına yasal bir itiraz yoktur. Bu gerçek UEFA Şampiyonlar Ligi ticari haklarının merkezi pazarlamasını onayladığında Avrupa Komisyonunca tam olarak zaten tanınmıştı. Bununla beraber, yukarıda da belirtildiği gibi yönetim organının evrim geçirmeyi sürdürmesi ve düzenleme yetkilerinin ticari sonuçlar için kötüye kullanıldığı konusunda soru işareti olmaması için ilgili tüm paydaşlara karşı tam olarak hesap verebilir olması ayrıca önemlidir.

Yürütme organının – Avrupa Futbolunda UEFA – kendisinin bir hissedar değil, tüm hissedarların (bazen rekabet eden) çeşitli çıkarlarını, sporun Avrupa seviyesindeki genel çıkarlarına uyacak biçimde uzlaştırmakla görevlendirilmiş bir kurum olduğunun vurgulanması gerekir. Bu güç bir görevdir, dolayısıyla tüm Avrupa spor yürütme organları bu işlevi yerine getirmek, saydam kalmak ve karar verme prosedürlerinden sorumlu olmak ve kendi spor alanları gibi zamanla evrim geçirmeyi sürdürmek için uygun donanıma sahip olduklarından emin olmak zorundadırlar.

5. KURUMSAL YÖNETİŞİM ( CORPORATE GOVERNENCE) KONULARI: AVRUPA FUTBOLU ÖRNEĞİ

Kurumsal yönetim çeşitli konularla ilgilidir: kulüplerin yönetimi, futbol otoritelerinin kendi iç yönetimleri (ulusal ve uluslar arası) ve genel futbol düzenleme sisteminin etkin işlevi.

Buradaki kritik konu kulüplerin mülkiyeti, yönetimi ve kontrolüdür. Tercih edilebilecek belirli bir mülkiyet modeli muhtemelen yoktur: Her birisinin avantajları ve dezavantajları vardır. Bundan başka tüm Avrupa’da işleyecek belirli tek bir mülkiyet yapısını empoze etmek de mümkün değildir. Bu sıfatla kulüplerde sağlam finansal yönetim prensiplerini ve saydamlığı, onların özel yasal biçimlerine bakılmaksızın teşvik etmek üzerinde odaklanılmalıdır. Benzer şekilde, belirli zorluklar içeriği kabul edilmekle beraber, uygun olmayan kişilerin kulüplere karışmalarının kabul edilmemesi de arzu edilir.

Kulüp mülkiyeti konusunda taraftarların aktif katılım fırsatlarını artıran yeni yapıların incelenmesi de yararlı olabilir. Ingiltere’deki Taraftar Yönetimi hareketi bu bakımdan ilginç bir modeldir.

Kulüplerin finansal yönetimi konusuna gelince geçmişte yetersizlikler olduğu kabul edilmelidir. UEFA kulüp lisanslama sistemi futbol kulüplerinin işletilmesinde daha büyük finansal ve ticari disiplinlerin getirilmesinde önemli bir ileri adımdır. Ayrıca finansal en iyi uygulamayı teşvik için bir kurumsal yönetim nizamnamesinin ya da en azından bir karşılaştırma sisteminin lisanslandırma sisteminin yanında bulunması da düşünülebilir.

Maaş maliyet kontrol konusu da, oyuncu maaş artışlarının son yıllarda birçok kulübün mali durumlarının kötüleşmesine katkıda bulunduğu genel olarak kabul edildiğinden finansal yönetimle ilgilidir. Bu alandaki bir Pan Avrupa düzenlemesi girişiminin karşılaşacağı önemli birçok idari zorluk olmakla beraber böyle bir sistemin kulüp lisanslama sistemiyle halihazırda getirilmiş olan koşullarla birlikte nasıl bir arada işleyebileceğini öngörmek mümkün hale gelmektedir. Avrupa futbolunun ihtiyaçlarına en uygun hale getirilmesi için herhangi bir maliyet kontrol modelinin detaylı olarak araştırılması önemli olduğu gibi, etkin gözlemleme ve icra yeteneğinin olması da aynı derecede önemlidir. Kompleks bir konu olduğu kabul edilmekle beraber statüko çekici bir seçenek olarak görünmemektedir ve konu daha detaylı analizi gerektirmektedir.

Yönetişim konuları kulüpler için önemli olduğu kadar spor otoritelerinin kendileri için de önemlidir. Ulusal ve uluslar arası kurumlar örnek olup aynı konuları "kendi kurumları içinde" çözmemişlerse kulüpleri başarısızlıktan dolayı eleştirecek durumda olmazlar. Mesaj gayet basittir: Her bakımdan demokrasi, saydamlık ve profesyonelliği koruyup artırmak ihtiyacı süregelmektedir. Başka bir deyişle, örnek olunmalıdır.

Yönetişimin diğer unsurlarına gelince, sporun kural ve hükümlerinin ulusal veya uluslar arası, en uygun kurumca uygulanmasının arzu edilir olduğu açıktır. Bu konudaki örnek, Avrupa yasal ortamından dolayı sistemin kapsam ve içeriğinin belirli Avrupa hukuku tarafından ağır şekilde etkilendiği, futbolcuların uluslararası transfer sistemidir. Ilk gözlem noktası olarak, Avrupa sistemini farklı geleneklere ve yasal koşularla sahip diğer kıta konfederasyonlarına ithal etmenin her zaman uygun ya da arzu edilir olmadığını belirtmek önemlidir.

Bununla beraber Avrupa’daki durumu göz önüne alınca, görevlerin en mantıklı devri ulusal futbol federasyonlarının sadece içerdeki, UEFA’nın ise Avrupa bölgesindeki transferlerle ilgilenmesi ve FIFA’nın da dünyada eşit şekilde uygulanabilir belirli temel prensipleri belirlemesi şeklinde olacağına inanıyoruz. Diğer koşulların da (kulüp lisanslama sistemi gibi) UEFA gibi organların Avrupa sahasında uluslar arası transfer düzenlemeleri sistemini uygulayıp gözlemlemesini kolaylaştırdığını gördük.

Oyuncu temsilcisi düzenlemelerinde (Avrupa Komisyonu ve Avrupa Mahkemelerinde değerlendirilmekte olan bir konu) ve Avrupa yasası zemininde değerlendirilmesi gereken en çok emekle ilgili konularda da benzer düşünceler geçerlidir.

Şu anda bir düzenlemenin olmamasından veya artan ticari öneminden dolayı maalesef futbol çerçevesindeki suç faaliyetleri delillerinin arttığı görülmektedir.  Örneğin para aklama riski olup bu sorunla mücadele etmek için futbol yürütme organlarının burada siyasi otoritelerle (ve polisle) birlikte çalışmalıdırlar. Ayrıca genç oyuncu "ticareti" konusunda artan endişeler olup futbolun ve hükümetlerin birlikte çalışarak verecekleri ortak tepkinin gerektiği diğer bir alandır.

Irkçılık ve yabancı düşmanlığı toplumdaki daha geniş bir sorun olmakla beraber futbolda da görülmektedir. Avrupa Parlamentosu, UEFA, federasyonlar, ligler, kulüpler ve oyuncu sendikaları bunu bastırmak için önemli adımlar atmışlardır ve bu sürecin sürdürülmesi zorunludur.

Kumar da yine futbol ve genelde spor için sıklıkla endişe kaynağı olan bir konudur. Kumar faaliyetlerinin arttığı ve internetin gelişmesiyle de artarak uluslar arası boyut kazandığı görmezlikten gelinemez. Aynı zamanda bahis, her zaman sporun finanse edilmesi için önemli bir kaynak olmuştur. Bu bakımdan Avrupa’da devletin sahip olduğu lotolardan uzaklaşılmasının sporun gelir kaynakları için potansiyel bir zarar teşkil edeceği konusunda endişeler vardır. Bahis ile ilgili riskler, özellikle de şike ve diğer yolsuzluk şekilleri konusunda çok kademeli bir tepkiye ihtiyaç vardır. Örneğin alışılmışın dışındaki bahis modellerinin etkin biçimde gözlem ve tespitinde fikstür listelerinin fikri mülkiyet haklarını koruyucu önlemlerin yanında kulüplerin müşterek mülkiyeti/kontrolü de yardımcı olabilir.

Son olarak, stadyumlardaki güvenlik konusu her zaman mevcuttur. Bu, futbol otoriteleri ile siyasi otoriteler arasındaki etkin işbirliğinin çözüm sağlayabileceğinin başlıca örneğidir. Holiganizmin getirdiği sorunlarla mücadele için iyileştirilmiş bir Pan Avrupa koordinasyonu zaruridir. Karaborsa bilet satışı sorununu çözecek etkin bir yasal rejim de bu sorunun çözümlenmesine katkıda bulunacaktır.

Sonuçta ve Tetkik amacıyla benimsediğimiz genel yönteme uygun olarak, bu bölümde analiz ettiğimiz kurumsal yönetim konularının, özellikle de futbolla ilgili olanların genelde sporla daha çok ilgili olduğuna inanıyoruz.

Sonuç olarak; yukarıda sözü edilen kurumsal yönetişim prensiplerinin kendi spor alanlarında, kendi özel ihtiyaç ve koşullarına göre nasıl uygulanabileceğini düşünüp değerlendirmek diğer sporlar, özellikle de takım sporları için aydınlatıcı olabilir.

6. ARAÇLAR

Analizlerimiz mevcut yasal ortamın spora gelecekteki sağlıklı gelişimi için ihtiyacı olan istikrarı sağlamadığını göstermiştir. Antlaşmada tanımlanmış yasal temeller olmasa bile spor genelde AB hukukuna bağlıdır. Sonuç olarak, bu durumu iyileştirebilecek çeşitli yasal araçları değerlendirdik ve bu nedenle de Nice Deklarasyonunda belirtilen politika prensiplerini pratik ve somut şekilde ifade ettik.

Sporla ilgili birçok dava rekabet hukukuna dahil olduğundan çözümler sunabilecek belirli jenerik rekabet hukuku araçlarını değerlendirdik. Bununla beraber uygun davalarda diğer yasal araçları da değerlendirdik.

Blok Muafiyeti Kuralı (Block Exemption Regulation) denen araç tipik olarak rekabet hukuku altındaki belirli sözleşme kategorileri için yasal koruma sunmaktadır. Böyle bir kuralın, örneğin tv haklarının merkezi pazarlaması ile ilgili olarak tasarlanabileceğine inanıyoruz. Merkezi pazarlama için önemli politika prensipleri Avrupa Komisyonunca halihazırda çeşitli bireysel davalar için belirlenmiş olup bu bunlar çıkarılıp böylesine bir Blok Muafiyetinin içine yararlı şekilde yerleştirilebilir.

Düşünülebilecek diğer bir yaklaşım da rekabet hukuku kapsamının tamamen dışında kalan kural ve uygulamalarla belirli koşullara bağlı olarak rekabet hukuku konusu olarak onaylanabilecek diğer kuralları belirleyici "Kılavuz Ilkeler" olabilir. Bu kapsamda özellikle profesyonel aktivitelerin düzenlenmesi (Wouters davası), ayrıca kooperatiflerin karakteristikleri ile ilgili olarak ve emekle ilgili konuların (müşterek pazarlık sözleşmeleri) rekabet hukuku altında ele alınması konularında rekabet hukuku sisteminden esinlenilebilir.

"Kılavuz İlkelerin" spordaki; ticari hakların merkezi pazarlaması (özellikle medya), genç oyuncuların ulusal takım için eğitimi ile ilgili kurallar, oyuncuların ulusal takım için serbest bırakılmaları ile ilgili kurallar, maaş üst limitleri ve kulüp lisanslama sistemleri gibi konular da dâhil olmak üzere çeşitli konuları ele almak için uygun araçlar olabileceğine inanıyoruz.

Ayrıca spor yönetim organlarının belirli özellikleri de göz önüne alındığında bunlar AB Antlaşmasının 86. maddesine göre genel ekonomik çıkar görevinin de yerine getirilmesi olarak görülebilir. Benzer şekilde spordaki finansman yapısı göz önüne alındığında devlet yardımı konusundaki Antlaşma kurallarında belirli azaltmalar tasarlanabilir.

Rekabet hukukunun belirli alanının dışında spor kural ve uygulamalarının sıklıkla AB Antlaşmasının serbest dolaşım yasası altında değerlendirilmesinin gerektiğini de gördük. Sonuç olarak "Kılavuz İlkeler" (Blok Muafiyetlerinin aksine) tüm ilgili Topluluk yasal normları altında yasal güvenliği sağlamak için daha uygun bir araç olabilir.

Diğer AB yasal araçları da mevcut olup spordaki belirli konuları çözümlemek için kullanılabilir. Örneğin, sporda reşit olmayanların korunması, Pan Avrupa pazarlık sözleşmesinin oluşturulması, oyuncu temsilcilerinin faaliyetlerinin düzenlemesi ve bahis ile ilgili konuların ele alınması için AB Direktifleri tasarlanabilir. Son olarak, belirli davalarda yardımcı olabilecek "ılımlı hukuk" araçları da mevcuttur. Yönergeye dâhil edilmemekle beraber daha geniş Avrupa bağlamından söz etmek de gerekir.

Bu bakımdan Avrupa Konseyinin Sporda Genişletilmiş Kısmi Sözleşmesi (Enlarged Partial Agreement on Sport-EPAS) (Avrupa Konseyinin spordaki olumlu ve yapıcı girişimlerinin diğer bir örneği), Tetkikte belirlenen hedeflerin benzerlerine ulaşılmasına yardımcı olduğu için alkışlanmalıdır.

Avrupa’daki spor tüzel kişileriyle irtibat görevi görebilecek bir Avrupa Spor Dairesinin kurulmasını öneriyoruz. Böyle bir dairenin kurulması önerisi sadece bilgi kaynağı olarak hareket etmek olup hiçbir şekilde tanınmış spor yönetim organlarının yasal özerkliklerini tehdit etme şekli değildir.

Bu tetkikin yürürlüğe konması ve uygulanmasıyla ilgili olarak, ilgili tarafların (AB kurumları, Üye Devletler, futbol için Avrupa futbol otoriteleri) kendilerini belirli bir süre çerçevesine sahip detaylı bir faaliyet planına bağlayan anlaşma veya muhtıra imzalamalarını öneriyoruz. Gelecek için, örneğin AB’nin UEFA ile, iki organ arasındaki iki taraflı ilişkileri netleştirip futbol, AB hukuku ve politikalarıyla ilgili konularda sürekli işBirliği için istikrarlı bir zemin hazırlayan resmi bir sözleşme yapmalarının uygun olacağına inanıyoruz.

7. ÖNERiLER

(a) AB Kurumlarına ve AB Üyesi Devletlere Tetkik, sporda daha büyük yasal belirlilik sağlanması ve kabul edilebilir ve/veya spor yönetim organlarının yasal özerkliği kapsamında kalan uygulamalarda kılavuzluk etmek için AB kurumlarının inisiyatifi daha çok ele alan ve kapsamlı bir yaklaşım benimsemelerinin acilen gerektiğini kabul etmektedir.

Topluluk hukuku ile otomatikman uyumlu olan "spor kurallarının" (ya tamamen AB hukuk kapsamında olduklarından veya spor yarışmasının uygun şekilde işlevi için özünde bulunduklarından) tiplerini netleştirmek ve her ne kadar sporun özgüllüğünün hesaba katılmasına bağlı olsa da, Topluluk hukukunun geçerli olduğu, "sporla ilgili diğer kuralların" belirlenmesi zaruridir.

Tetkik, "spor kurallarının" rekabetin düzenleyici, uygun işlev ve bütünlüğü ile ilgili aşağıda belirtilen kurallarını kapsadığı sonucuna varmıştır. Bunlar;

• "Oyun kuralları",

• Şampiyonaların yapısı ve takvimler,

• Ulusal takımların derlenmesi,

• Sporun avrupa’da ulusal organizasyonu, örneğin iç saha ve deplasman kuralı;

• Yarışmanın avrupa spor piramit yapısı içinde organizasyonu,

• Son transfer tarihleriyle ilgili kurallar,

• Oyuncuların ulusal takımlar için  serbest bırakılması ile ilgili kurallar,

• Oyuncu transferleri ile ilgili kurallar,

• Seyircilerin spor etkinliklerine katılmalarını ve amatör spora katılmalarını teşvik ile ilgili kurallar,

• Kulüp lisanslama sistemi gibi kulüplerin iyi yönetimi ile ilgili kurallar,

• Kulüplerin mülkiyeti/kontrolü/etkiler ile ilgili kurallar,

• Oyuncu temsilcileri ile ilgili kurallar ve

• Doping ile ilgili kurallardır.

Aynı zamanda "sporla ilgili kurallar" rekabet dengesi gibi konularla ilgili kuralları kapsamakta olup şunlar da dâhildir. "Evde (kendi takımında) yetişmiş oyuncu" kuralı, ticari hakların merkezi pazarlaması ve maaş maliyet kontrolü.

• Direktifler, blok muafiyet kuralları, kılavuz ilkeler veya diğer ulusal ya da Avrupa yasal araçları da dâhil olmak üzere en uygun yasal araçlar kullanılarak yasal güvenlik sağlanmalıdır. AB kurumlarının aşağıdaki konularla ilgili yasal belirlilik ve teminatı sağlamak için ilgili araçları kullanmalarını tavsiye ediyoruz:

• 2004 yılında tüm Avrupa Futbol Federasyonlarınca getirilmiş olan minimum standartlara dayalı etkin bir kulüp lisanslama sistemi;

• Ticari hakların Avrupa Komisyonunca belirlenen prensiplere uygun şekilde merkezi pazarlaması;

• Oyuncu transfer düzenlemelerinde Avrupa Komisyonu ile 5 Mart 2001’de anlaşmaya varılan prensiplere uygun bir Avrupa sistemi.;

• Aşağıda belirtilenler için düzenlemeler getiren bir Avrupa oyuncu temsilcileri direktifi: Titiz sınav kriterleri, daha çok saydamlık, temsilci

• sözleşmelerinde minimum standartlar, Avrupa spor yönetim organlarınca daha etkin gözlem ve disiplin yaptırımları, "temsilci lisanslandırma sisteminin" getirilmesi, "ikili temsil" yasağı ve diğer çıkar çatışması konuları ve temsilcilerin oyuncular tarafından ödenmesine dayalı bir sistem;

• Oyuncuların yerel eğitimini teşvik için tüm kulüplerin takımlarında belirli sayıda evde yetişmiş oyuncu bulundurma yükümlülüğüne dayalı olan etkin bir sistem ve takımdaki oyuncu sayısında sınır;

• Rekabet dengesinin maaş kontrolü ile korunması için etkin bir sistem (özellikle Avrupa ve ulusal spor yönetim organlarınca ve detaylı fizibilite çalışmasına bağlı olarak uygulanacak bir maaş kontrol mekanizmasının getirilmesi);

• Oyuncuyu serbest bırakma kuralı için; kulüplere, oyuncuları ulusal takıma, tazminat hakkı olmaksızın serbest bırakma yükümlülüğü getiren yasal koruma;

• Avrupa Birliği kurumlarının Avrupa futbolunun piramit yapısının desteklemeleri ve Üye Devletler ile Avrupa spor yönetim organlarının ulusal spor yönetim organlarını resmi olarak tanımaları.;

• Spor ve futbol fikstür listelerinin fikri mülkiyet haklarının korunması için uygun ulusal mevzuat ve Topluluk mevzuatı;

• Liberalleştirilmiş bahis pazarı durumunda genelde sporun ve özelde futbolun finansmanını sağlamak için uygun düzeltici mekanizmalar, örneğin vergi ödenmesi yolu gibi;

• "Haksız pazarlama (ambush marketing) tehdit ve olaylarıyla mücadele etmek ve büyük spor etkinliklerinin fikri mülkiyet haklarını korumak için uygun ulusal mevzuat ve Topluluk mevzuatı;

• Spor etkinlikleri organizatörlerinin çıkarlarının haksız zararlardan korunması ile ilgili "haber erişimi (news access)" hakkındaki mevcut AB tekliflerinin tetkiki;

• Avrupa’daki bilet simsarlığı ile mücadele için uygun yasal çerçevenin yasalaştırılması;

• Holiganizm konularına yaklaşımda uyum ve bu anlamda polis otoriteleri arasında kurumsal işbirliği;

• Spor yönetim kurumlarının görev ve işlevlerini; özellikle de kendi spor alanlarının çıkarlarını temsil etme kapasiteleri ile organize ettikleri yarışmalardaki ticari haklarını tanıyan uygun (ulusal) mevzuatın yasalaştırılması.
   

• Bu özel konulara ek olarak AB kurumlarının bu Tetkiki; Avrupa Sporu hakkındaki "Beyaz Kitabın" detaylı şekilde incelenmesi ve buna ek olarak kapsamlı verilere sahip bir gözlem ve enformasyon merkezi olarak bir "Avrupa Spor Dairesi" kurulması yönünde dikkate almalarını da öneriyoruz.

(b) Avrupa futbol otoritelerine Bu Tetkik için "Avrupa futbol otoriteleri" terimi hem UEFA (Avrupa seviyesinde) hem de ulusal futbol federasyonlarına (ulusal seviyede) gönderme yapmaktadır. Bu bağlantıda görevlerin, Tetkik yazarlarının içtenlikle ve özellikle spor için geçerli olduğu kadarıyla destekledikleri bir prensip olan yardımcı olma kavramına uygun şekilde, futbol düzenleyici yapı içindeki en uygun seviyeye devrini tamamen destekliyoruz.

Analizlerimizin sonuçları doğrudan futbol otoritelerinin çözmeleri gereken konular olduğunu göstermektedir. Diğer konular yanında futbol yönetimi iç sisteminde yapılabilecek iyileştirmeleri, rekabet dengesizliğinin ele alınması ve oyuncu eğitimini teşvik için ileri adım atma ihtiyaçlarını tespit ettik.

Futboldakiler de dâhil olmak üzere spordaki tüm yönetim organlarının kendi yapılarını ve kurumlarını sürekli olarak yeniden inceleyip bunların yeterince demokratik ve temsil eder olduklarından ayrıca, kendi spor alanlarının gerçeklerini yansıttıklarından emin olmaları gerekmektedir. Bundan başka, özellikle futbol otoriteleri Avrupa’daki futbol düzenleyici konuların idaresi için en verimli kurumsal yapıları tekrar düşünmek zorundadırlar. Şu andaki görev bölümü (örneğin oyuncu transfer sistemi ile ilgili olan) ideal değildir.

Analizlerimiz Avrupa futbolunun daha iyi yönetimi ve finansal idaresine giden yolda kulüp lisanslama sisteminin iyi bir başlangıç olarak düşünülebileceği sonucunu göstermektedir. Bununla beraber iyileştirmeler yapılabilir ve yapılmalıdır.

Bundan başka Avrupa siyasi kurumları ile Avrupa futbol yönetim organı arasında özellikle sporla ilgili yasa dışı faaliyetlerle mücadele etmek için sürekli ve daha iyi yapılandırılmış işbirliğine ihtiyaç vardır.

Özetle Avrupa futbolunun sorunlarını çözmenin ve gelecekteki sağlıklı gelişimi için sağlam temeller oluşturmanın en iyi yolunun bütünsel yaklaşım olduğu sonucuna vardık.

• Bu zeminde UEFA’nın tüm Avrupa’da kulüp lisanslama sistemini özellikle aşağıdaki yollarla gözden geçirmesini, iyileştirmesini ve uygulamasını öneriyoruz:

• İç yönetime ilişkin olarak, UEFA’nın kendi yapılarını uygun olduklarından ve futboldaki çağdaş gelişmeleri göz önüne alan şekilde temsil ettiğinden emin olmak için incelemesini öneriyoruz.
• Özellikle UEFA’nın, European Club Forum (Avrupa Kulüp Forumu), European Professional Football Leagues (Avrupa Profesyonel Futbol Ligleri) (EPFL), oyuncu sendikası (players union) (FIFPro veya onun Avrupa üyelerini), Üçlü Avrupa Futbol Diyalogunu  (European Football Dialogue) (FIFPro, EPFL ve UEFA’dan oluşan) müzakere organları olarak resmen tanımasını öneriyoruz.  Bu yapısal uyarlamalar (gerektiği yerde yasal değişikliklerle) tüm hissedarlara düzenli ve sürekli şekilde danışılmasına yardımcı olacaktır.
• Aynı zamanda, UEFA’nın; UEFA Icra Komitesi (Executive Committee) temsilcilerinden, örneğin, liglerden ve kulüplerden oluşan bir "strateji kurulu"nun oluşturulması da dâhil olmak üzere yeni gelişmeleri yansıtacak daha ileri yapısal iyileştirmeleri düşünmesini de öneriyoruz. Bu, uygulamadaki ihtilaflı konuların çoğunluğunu yaratan bir alan olan profesyonel kulüp futbolu ile ilgili konularda etkin bir müzakere prosedürünün oluşturulmasına yardımcı olmalıdır.
• Genel olarak UEFA’nın kara verme prosedürünün kalitesini iyileştirmek için ek danışma organları oluşturmasını öneriyoruz. Özellikle, Avrupa seviyesinde organize olduklarında taraftar kurumlarının hissedarlar olarak katılımlarının sağlanması arzu edilir ve bu bağlamda UEFA'nın bir Avrupa "Taraftar Yönetimi" organı oluşturulmasının fizibilite çalışmasını yapmasını öneriyoruz.
• Idari etkinlik yararına bu Tetkik, UEFA’nın Avrupa ile ilgili konularda sorumluluk alması ve bu nedenle de yasal görevlerini tamamen yerine getirilebilmesi için futboldaki mevcut organizasyonla ilgili işlevlerin yeniden düzenlenmesinin arzu edilir olduğunu önermektedir. Buna uygun olarak UEFA’nın Avrupa'da mevcut koşullara (hem sportif hem de yasal) yanıt veren, Avrupa çapında bir oyuncu transfer sistemi icra etmesini öneriyoruz. Benzer şekilde, UEFA Avrupa’daki oyuncu temsilcilerinin faaliyetlerini düzenleyecek etkin bir sistemi tetkik etmeli, iyileştirmeli ve icra etmelidir.

Finansal denge sorunu

Futboldaki mevcut (ve artan) finansal dengesizlik göz önüne alındığında UEFA'nın, Avrupa futbol ailesinin iyi sağlığını korunmak özellikle de genç oyuncuların eğitim ve gelişmelerini ilerletmek için UEFA Şampiyonlar Ligi finansal dayanışma sistemini gözden geçirip güncelleştirmesini öneriyoruz. Bu bakımdan Şampiyonlar Ligi gelirlerinin daha büyük bir kısmının halka ayrılması arzu edilir.

• Bu tetkik oyuncu serbest bırakma kurallarının yasal koruma altına alınması gerektiği sonucuna varmakla beraber, aynı zamanda, UEFA’nın, oyuncuları Avrupa Futbol Şampiyonalarının final bölümünde kapsayacak kolektif bir sigorta uygulaması getirmesini önermektedir.
• Kumar ve şike ile ilgili konuları ele almak için bu Tetkik UEFA’nın Avrupa çapında bahis şirketleriyle olağan dışı oyun faaliyetlerini tespit için "erken uyarı" sistemleri sağlayan sözleşmeler yapmasını önermektedir.
• Ayrıca, UEFA ve ulusal federasyonlar kulüp sahipleri, yöneticiler ve hakemler de dâhil olmak üzere futbolla ilgili herkes için "uygun ve doğru kişi (fit and proper person)" testini incelemeli ve uygulamalıdır. Bu kurallar, özelikle, çıkar çatışması riski olan tüm alanları ele almak zorundadır.
• UEFA ve Avrupa ulusal futbol federasyonlarının "ulusal federasyonların iyi yönetimi için minimum standartlar" getirmelerini ve bunlara saygı göstermelerini öneriyoruz.
• Hedefin maksimum saydamlık ve sorumluluk olması zorunlu olup buna tüzüklerin ve ilgili kararların yayınlanması, yetki ayrılması prensibine saygı, serbest seçimler ve benzerleri dâhil olmalıdır. UEFA ve ulusal federasyonlar ilgili bir konu olarak kendi idari yapılarının profesyonellik ve etkinliğini sürekli olarak gözden geçirmelidirler.
• Futboldaki üzüntü verici bazı şekillerdeki ırkçılık ve yabancı düşmanlığı olaylarını göz önüne alarak UEFA ve ulusal federasyonların bu sorunu engellemek için mevcut disiplin sistemlerini gözden geçirmelerini ve uygun yaptırımları olan sıkı kurallar getirmelerini öneriyoruz.
• Yönetim konularının ele alınmasının süregelen ihtiyacı ve futbolla ilgili artan finansal uygunsuz davranışların ışığında UEFA ve ulusal federasyonların uzman ve sahtekârlıkla mücadele için bağımsız organlar da dâhil olmak üzere iç yönetim birimleri oluşturup tahsis etmelerini öneriyoruz.
• Son olarak UEFA ve ulusal federasyonların tüzüklerinde normal devlet mahkemelerine alternatif olarak uygun hakemlik maddeleri bulundurmalarını öneriyoruz.

Bu Tetkik boyunca benimsediğimiz yaklaşımla tutarlı olarak, Avrupa futbol otoritelerine hitaben belirtilen önerilerin çoğunun Avrupa’daki diğer spor organlarınca da tümüyle dikkate alınabileceğini düşünüyoruz.

(c) AB Kurumları ve Avrupa Futbol Otoritelerine müştereken Bazı alanlarda sadece Avrupa futbol otoriteleri ile AB kurumları arasındaki işbirliğinin Avrupa futbolunun karşı karşıya olduğu sorunlara etkin çözümler getireceği bu Tetkikin vardığı en önemli sonuçlardan biridir.

• Buna göre, ilgili otoritelerin birlikte koordineli şekilde çalışarak halletmeleri gereken çeşitli konular vardır. Örneğin; hangi "spor kurallarının" ve uygulamaların tamamen Topluluk hukuku kapsamı dışında kaldığını onaylayacak bir yol olarak resmi bir müzakere sürecinin oluşturulmasının arzu edilir olduğuna inanıyoruz.
• Tarafların özellikle genç oyuncu "ticaretini" önlemek amacıyla kısa süreli vizelerin ve ilgili uluslar arası transfer sertifikalarının verilmesi konusunu incelemek için göçmenlik ve ulusal çalışma denetleme servisleriyle işbirliği içinde çalışmalarını öneriyoruz.
• Futbol çevresindeki; özellikle de şike, sahtekârlık, para aklama veya diğer her türlü yolsuzluk ve suç faaliyetlerini tespit ve önleme için mümkün olan en geniş kapsamlı işBirliğinin (polisle işBirliği dâhil) yapılmasını öneriyoruz.
• Tarafların, halkın maksimum derecede korunması için stadyumlardaki emniyet ve güvenlikle ilgili tüm konularda ve AB Kurumları, Üye Devletler ve futbol otoriteleri arasındaki ortaklığın bu süreçte daha da gelişmesi için işBirliği yapmalarını öneriyoruz.
• Genel prensip olarak AB Kurumlarının UEFA'yı Avrupa futbolunun yönetim organı ve Avrupa’daki futbolla ilgili konularla ilgilenirken AB’nin tamamlayıcısı olarak resmen tanımalarını öneriyoruz. Buna karşılık olarak yukarıda da belirtildiği gibi UEFA saydamlık ve demokrasi prensiplerine saygı gösterildiğinden emin olmak ve Avrupa’daki ilgili tüm futbol konularında sorumluluğunu yüklenmek zorundadır.
• Bu hedeflere ulaşmak için AB ve UEFA arasında, taraflar arasındaki ikili ilişkilerin çerçevesini belirleyen ve sporun Topluluk hukuku bağlamındaki çıkarlarını koruyucu bir işbirliği modeli üzerinde mutabakata varan Resmi bir Anlaşmanın sonuçlandırılmasını öneriyoruz.

Yine, AB Kurumlarına ve Avrupa Futbol Otoritelerine birlikte hitaben belirtilen önerilerin birçoğunun Avrupa’da başka sporlara aynı şekilde uygulanabileceğini düşünüyoruz.

8. SONUÇ

Bu Raporun bulguları AB kurumları ile Avrupa futbol yönetim organları arasındaki ilişki için resmi bir yapıya ciddi ihtiyaç olduğunu göstermektedir.

Sadece son birkaç ayda çeşitli Avrupa ülkeleri (Belçika, Finlandiya, Almanya, İtalya, Portekiz gibi) çoğu bahis ve oyuncu temsilcileriyle bağlantılı olan şike ve yolsuzluk skandallarıyla sallanmıştır.

Ayrıca, birçok Avrupa kulübünün mali durumları iflas davaları ve yüzlerce milyon Avroluk bütçe açıklarıyla tehlikededir.

Bundan da öte, temel spor kurallarına ve uygulamalarına karşı, sadece sisteme olan güveni sarsamaya ve istikrarsızlık ortamı yaratmaya yarayan sürekli bir takım yasal itirazlar olmuştur.

Bu zemine karşı, AB kurumları ve futbol otoritelerinin, futbolda daha fazla belirginlik sağlanması ve ayrıca Avrupa Spor Modelinin korunması için kapsamlı ve koruyucu bir yaklaşım göstermeleri gerekmektedir.

UEFA Avrupa için sorumluluğa sahip olan futbol otoritesidir ve bu nedenle futbolun güvenliğini Topluluk hukukuna saygı göstererek sağlamak için gerekli yasal çerçeve üzerinde, Avrupa Komisyonu ile diyalog içinde çalışmak UEFA’ya düşer. Bu nedenle, AB’nin UEFA ile, taraflar arasındaki yasal ortaklığın içeriğini belirleyen ve UEFA'nın Avrupa futbolu ile ilgili tüm konularda AB kurumlarının ilgili ara organı olduğunu açıklığa kavuşturan resmi bir anlaşmaya varması vazgeçilemezdir. Bu anlaşma Avrupa’daki futbolla ilgili tüm konularda UEFA ve AB arasında karşılıklı müzakere görevini öngörmeli ve taraflar arasındaki işBirliği için belirlenmiş bir prosedür sağlamalıdır.

Futbolda yaşanan sorunların Avrupa’nın yer yerinde birçok sporda görüldüğü bizim için açık olup tartıştığımız hukuk sistemi hiçbir şekilde sadece futbolla sınırlı değildir.

Örneğin Avrupa Adalet Divanı futbol yanında bisiklet, basketbol, hentbol, yüzme, judo ile ilgili davalarda da kararlar vermiştir. Bundan başka, tüm sporlar futbolda karşılaşılan yönetim konularına genellikle benzer konularla karşı karşıyadırlar.

Sonuç olarak bu Tetkikin ulaştığı sonuçlar ve öneriler sadece futbol için değil genelde spor için önemli ilgi arz etmelidir. Bu nedenle, diğer Avrupa spor yönetim organlarının Avrupa Birliği ile, kendilerinin demokrasi ve saydamlık prensiplerine saygı göstermeleri şartıyla, benzer ilişkilere sahip olmalarında bir engel olmaması gerektiğine inanıyoruz.

Avrupa Spor Modelinin sosyal anlamda dâhil etme, finansal dayanışma ve sporun gerçek değerlerine dayalı bir sistem olarak dünyada başarılı olduğunu ve saygı kazandığını hatırlayarak son veriyoruz. Buna karşın, Avrupa’da önemli zorluklarla karşı karşıya olup sadece siyasi liderlerin doğrudan katılımları ve genelde spor ve özelde futbol otoriteleriyle birlikte çalışmaları bu modeli koruyabilir ve Avrupa sporu için sağlıklı bir gelecek sağlayabilir. Sorumluklarımızı yüklenmeyi başaramazsak sporun gerçek değerlerinin yok olması ve sonucunda da halkın giderek artan bir şekilde memnuniyetsiz hale gelmesi gerçek riski vardır.

İngiliz Başkanlığı girişimde bulundu ve karşı karşıya olduğumuz sorunları bulacak siyasi iradenin her iki tarafta da olduğunu kabul etti. Göreve soyunmak ve bu konuları çözümleme sorumluluğunun sadece spor otoritelerinde olmadığını kabul etmek zorundayız. Siyasi kurumların gerekli çözümlerin bulunmasında üzerlerine düşeni yapma görevleri olduğu gibi bunun için gerekli yasal yollara da sahiptirler.

Faaliyete geçme zamanı gelmiştir.

TABLO 1: SPORUN ÖZGÜLLÜĞÜNÜ TANIMAK IÇIN ÖNEREILEN AB ARAÇLARI

TABLO 2: RAPORUN ÖNERILERINI UYGULAMAK IÇIN ARAÇLAR

EK 2

IÇERIK VE TALIMAT

İNGİLİZ BAŞKANLIĞININ AVRUPA FUTBOLU İLE İLGİLİ GİRİŞİMİ

BAĞLAM

Futbol benzeri olmayan bir aktivitedir. Gerçekten küresel olan tek oyun olup ekonomik, siyasi, sosyal ve kültürel alanların tümünü etkilemektedir. Futbolun özel tabiatını korumak amacıyla sporun yerel toplumlarla bağlantısı gibi gelenekleri sürdürürken oyunun modern tabiatını benimsemek için bu farklı unsurlar arasında hassas bir dengeye ihtiyaç vardır.

Artan gelirleriyle futbol sıklıkla "büyük ticaret/iş" olarak görülmekte ve bu nedenle de sıklıkla toplumdaki daha geniş rolünü hesaba katmayan ticari yönetim kurallarına tabi olmaktadır. Bununla beraber AB Üyesi Devletlerde futbolun sadece bir ticaretten öte olduğu açıktır. Futbol sosyal olarak dahil etmenin iyileştirilmesi, toplumsal bağlılık, artan katılım ve sağlıklı yaşam biçimleri de dâhil olmak üzere daha geniş kamu gündemlerinin gerçekleştirilmesine yardımda önemli rol oynayabilir.

AB şu anda doğrudan bir spor politikası geliştirmeye ehliyetine sahip değildir fakat sporun belirli konuları sıklıkla AB yasal çerçevesinin tamamen uygulanmasına bağlıdır. Futbol birçok defalar bu durumda bulunmuştur. Ancak sporun özel tabiatı "Nice Sporun Belirli Karakteristikleri hakkında Deklarasyon" da (Nice Avrupa Konseyi için Başkanlığın Vardığı Sonuçların 4. Eki, Aralık 200)  tanınmıştır. Avrupa Konseyi, "bu alanda doğrudan yetkileri olmamakla beraber Topluluk; Antlaşmanın çeşitli maddelerine göre yaptığı faaliyetlerinde, sporun tabiatında var olan ve onu özel kılan sosyal, eğitsel ve kültürel işlevlerini sporun sosyal rolünün korunması için zaruri olan etik kodu ve dayanışmaya saygı gösterilip beslenmesi amacıyla hesaba katmak zorundadır" demiştir.

AB Spor Bakanları, IOC, FIFA, UEFA ve diğer spor organları arasındaki diyalogdan sonra III-282 Maddesinde sporun belirli karakterlerini tanıyan AB Anayasal Antlaşma Taslağında spora ilgi çekilmişti. Oyunu yönetmek futbolu otoritelerinin işidir ancak; spor otoriteleri, AB kurumları, ve Üye Devlet Hükümetleri Nice Deklarasyonunun prensiplerinin onaylanıp desteklenmesini sağlamak için birlikte çalışmalıdırlar. Bu amaçla İngiliz Başkanlığı altında Richard Caborn "büyük futbol uluslarını” temsil eden Avrupa Spor Bakanlarını ve ilgili futbol kurumlarını Nice Deklarasyonun futbola en iyi nasıl uygulanacağını tartışmak üzere toplantıya çağırdı.

Toplantıda, Nice Deklarasyonunun sporun sosyal ve kültürel rolüne saygı duyulup beslenmesi için sporun özel karakteristikleriyle ilgili prensiplerinin futbol otoriteleri, AB kurumları ve üye devletler tarafından uygulamaya en iyi şekilde nasıl koyulacağı incelendi. Futbol otoriteleri oyundaki bu prensipleri destekleyen ve zayıflatan anahtar meseleleri tespit ederek, futbolun özel karakteristiklerinin oyunun ve ayrıca her bir üye devletin toplumlarının iyiliği için onaylanıp geliştirilmesini sağlayabilirler.

Özellikle Nice Deklarasyonuna ilgi çekerek, Avrupa futbolunda:

1. Kurumsal ve sosyal yönetime özel ilgi gösterilmesi gerektiği;

2. Halk arasındaki futbolun sosyal olarak dahil etme konusunda, ayrımcılıkla mücadelede, sağlıklı yaşam biçimin geliştirilmesinde ve kamu politikasının ana parçalarının gerçekleştirilmesinde hayati bir rol oynadığı;

3. Dayanışmanın sadece halk seviyesinde değil piramidin tüm seviyelerinde gelişmesinin sağlanması için hakların futbol otoritelerince Avrupa seviyesinde merkezi olarak pazarlanmasının (kolektif satış) zaruri olduğu;

4. UEFA’nın kulüp lisanslama sisteminin Avrupa futbolunda iyi kurumsal yönetim, finansal saydamlık ve istikrar ile minimum standartların oluşturulmasında önemli bir adım olduğu;

5. Doping, yolsuzluk, ırkçılık, yasa dışı kumar, para aklama ve spor için zararlı diğer faaliyetler gibi, sadece futbol, Ab ve ulusal otoriteler arasındaki bütünsel bir yaklaşımın gerçek anlamda etkili olacağı çeşitli problemler olduğu;

6. Futbol otoritelerinin ana rollerinin, farklık hissedarların görüşlerini hesaba katarak ve AB kurumları ve üye devletler ile uyum içinde çalışarak sporu bağımsız şekilde yönetmek olduğu genelde düşünülmektedir.

Avrupa futbolu üzerinde yapılan mevcut çalışmalar toplantıda tartışılıp envanteri çıkarıldı. Bu müzakerenin sonuçları futbol otoriteleri, AB kurumları ve üye devletlerin Nice Deklarasyonunu en iyi şekilde nasıl uygulayabilecekleri ve Avrupa’daki oyunu etkileyen futbolun ana kurumsal ve sosyal yönetim konularını en iyi şekilde nasıl ele alabilecekleri konularında bir rapor düzenlenmesi ihtiyacının ana hatlarını belirledi.

Avrupa Futbolu üzerinde odaklanırken bu rapor, Marakeşte yapılan FIFA Dünya Kongresince (Eylül 2005) görevlendirilen "FIFA Oyunun Iyiliği Için Çalışma Koluna" mevcut kılınacak analiz ve önerileri sağlayacak olup rapor bulgularından herhangi birisinin bu Çalışma Koluna ve onun dünya futbolunun geri kalanı için olan önerilerine önemli katkıda bulunabileceğini kabul eder.

Bundan başka bu rapor ayrıca, UEFA ve FIFA’nın Avrupa ve Dünya futbolunun yönetimlerindeki rollerini tanıyacaktır. Öneriler mevcut uygulamaları iyileştirmeye bakacak ve şu anda girişilmekte olan önlem veya stratejilerin üzerine inşa etmek için Üye Devletlerin Hükümetlerinin, AB Kurumlarının ve futbol hissedarlarının FIFA ve UEFA ile birlikte çalışmalarını uygun olduğu yerde kolaylaştıracaktır.

Bu raporun niyeti gelecekteki Başkanlıklar süresindeki olası uygulamalar için anlaşılır öneriler düşünüp sağlamaktır. Raporun önerileri FIFA’nın “Oyunun İyiliği İçin” Çalışma Kolun tarafından hazırlanacak ve 2006’da çıkacak olan önerilerle birlikte FIFA tarafından değerlendirilmesi için bir zaman çerçevesinde içinde mevcut kılınacaktır.

ZAMANLAMA

Rapor Mayıs 2006 sonunda derlenecek ve öneriler futbol otoritelerine, AB kurumlarına ve üye devletlere sunulacaktır.

SÜREÇ

Tarafların 8 Aralık’taki toplantısında şunlara karar verildi:

Bağımsız tetkik;

UEFA ve İngiliz Spor Bakanından oluşan Referans Grubu (AB Hükümetleri için); gözlemciler Diğer spor bakanları Leipzig toplantısına davet edildiler, Urs Linsi (FIFA);

Tetkikin proje tanımı aşağıda belirtilmiştir;

Bazı yönlerin daha ileri derecede analizi gerekebilirse de tetkikin tamamlanacağı zaman çerçevesi-Mayıs 2006 sonuna kadar.

Bağımsız tetkiki yapan kişilerden ilgili ulusal hükümet bakanlarına ve departmanlarına, AB’ye, futbol otoritelerine, liglere ve kulüplere, taraftar organizasyonlarına ve oyundaki diğer hissedarlara danışmaları beklenmektedir.

BAĞIMSIZ AVRUPA FUTBOL RAPORU TALIMATI

Genel Hedef:

Avrupa futbol otoriteleri, AB kurumları ve üye devletlerin Nice Deklarasyonun Avrupa ve ulusal seviyelerde en iyi nasıl uygulayabilecekleri konusunda Futbol Otoritelerinden bağımsız fakat UEFA tarafından yetkilendirilen bir rapor hazırlamak.

Rapor UEFA’nın yüksek seviye stratejisi Vizyon Avrupa’nın (Vision Europe) (Nisan 2005) katkılarını hesaba katacak. Bu proje tanımı UEFA, İngiliz Başkanlığı ve AB üyesi devletlerin bazıları arasında gerçekleştirilen konsültasyonla taslak haline getirilmiştir. Liderliği UEFA tarafından yapılmış olmakla beraber AB bakanları da raporun idaresinin bir parçası olmuşlardır. Avrupa/AB konuları için Avrupa’daki futbol otoritesi UEFA ve ulusal konular için futbol otoritesi de UEFA’nın üyesi federasyonlardır.

Bağımsız tetkik özellikle şu konular hakkında rapor verecektir.

1) "Avrupa Spor Modeli": Futbol otoritelerinin ana rolü, Avrupa ve ulusal yasal çerçevelere sayğı göstererek ve AB kurumları ve üye devletlerle uyum içinde sporu bağımsız olarak yönetmektir.

Hedef:

• Futbol otoritelerinin ana rolü olan sporun tüm yönlerini, farklı hissedarların görüşlerini dikkate alarak ve AB kurumları ile üye devletlerle temel yasal çerçeveye göre birlikte çalışarak, bağımsız olarak yönetme rolünü AB kurumlarının, üye devletlerin ve futbol otoritelerinin nasıl geliştirip destekleyebilecekleri konusunda önerilerde bulunmak. Futbolun özerkliği ve kendisini düzenleme sorumluluğu tanınmakla beraber ulusal Hükümetlerin ve AB'nin futbolu etkileyebilecek yasalar benimsediği de dogrudur. Koordinasyon, diyalog ve saydamlıga ihtiyaç vardır.

• Böylesine önerilerde hangi kural veya önlemlerin "spor kuralları" nı açıkça oluşturduğu özellikle tanımlanmalıdır

(i), örneğin ehliyetli futbol otoritesi için olan kurallar; makul seviyede taktir kullanarak, ve ilgili yasaya karar verilip

(ii) yorumlanmasında/uygulanmasında sporun özgüllüğü giderek artan şekilde başka hangi kural ve önlemlerle düşünülmelidir. Bu amaçla ECJ ve Komisyonun "sporun özgüllüğü" üzerindeki mevcut yorumlarının bir dökümünü (özellikle serbest dolaşım ve rekabet politikası alanlarında somut örneklerle) ve sonuç olarak bir tanım sağlamak yararlı olacaktır.

Hedef:

• Futbol otoritelerinin kulüplere sahip olan/kontrol eden/yöneten kişilerin kimlik ve dürüstlüklerini denetlemeleri için etkin düzenlemelere sahip olmaları ve bir kişinin/tüzel kişinin aynı yarışmaya giren birden fazla kulübün yönetiminde veya spor performansında etkili olması gibi konuların engellenmesine yardımcı olmak.

• Futbol otoriteleri, AB kurumları ve üye devletlerin para aklamayı ve uygun olmayan mülkiyet sahiplerinin/yönetimin oyunun içine dahil olmalarını önlemek için etkin düzenlemeler geliştirmeleri.

• Futbol otoriteleri, AB kurumları ve üye devletlerin oyunu şike ve diğer yolsuzluk biçimlerinden korumak için etkin düzenlemeler geliştirmeleri.

• Taraftarların profesyonel kulüplerinin yönetimine katılmaları fırsatını artırmak için UEFA, AB kurumları ve üye devletlerin Avrupa çapında bir "Taraftar Direkt Hareketi" (gelişen bir örneği Ingiltere’de vardır) başlatmalarının fizibilitesinin yapılması.

3) Oyuncular bakımından harcama seviyesi, kulüpler arasındaki finansal istikrar(sızlığın)ın ve varlık dağılımının uluslar arası ve ulusal seviyede değerlendirmek ve uygun olan yerde değişiklikler önermek.

Hedef:

• Yüksek finansal standartları, bütçe dâhilinde ihtiyatlı operasyonu ve kulüpler arasındaki kurumsal yönetimi teşvik etmek ve desteklemek için futbol otoritelerinin şu anda gösterdiği çabaları iyileştirmenin yollarını incelemek ve uygun seviyede rekabet dengesinin sağlanmasına yardımcı olmak.

• Genç oyuncuların yerel toplum içindeki kulüplerde eğitim ve ögretimlerini destekleyip teşvik etme yollarını incelemek.

• 1990 sonlarında UEFA tarafından maaş üst sınırları hakkında yapılan çalışmayı, ortamda yakın zaman önce meydana gelen değişiklikleri hesaba katacak şekilde güncellemek ve maaş üst sınırlarının olabilirliğini yeniden incelemek.