Kutlu MERİH- 8 Nisan 2012 Futbolun genelde basit bir oyun olduğu bu nedenle herkese zevk verdiği söylenir.

1.Nisan.2012 Pazar günkü Trabzonspor-Fenerbahçe maçında yaşanan bazı olaylar ve Baroni tarafından kaydedilen gol futbolun sanıldığı kadar basit olmadığını ve bulanık kurallar( fuzzy rules) nedeniyle oldukça yorumlanabilir olduğunu ortaya koydu.

Futbolun bulanık kuralları hakem tarafından yorumlanarak uygulanması gereken kurallardır. Avut, taç, korner kuralları metrik olmaları nedeniyle oldukça net iken faul, penaltı kuralları yorum gerektiren bulanık kurallardır. Bu tür bulanık kurallar gereği verilen kararlar ise daima tartışmalıdır.

Off Side kuralı daha önce oldukça net metrik bir kuraldı ama yeni uygulamalar ile yorum gerektiren bulanık kural haline dönüştü. Bunun son örneğini Trabzonspor-Fenerbahçe maçında Christian Baroni tarafından 39. dk da atılan golde gördük. Bu golde Fenerbahçeli Sow ofsayt pozisyonunda topla ilgilendiği halde topa dokumadığı gerekçesi ile Baroni tarafından atılan gol hakem tarafından geçerli sayıldı. Bazı kıdemli hakemler pozisyonun ofsayt olduğunu dolayısı ile golun geçersiz olduğunu savunurken diğerleri hakemin yorumuna katılarak Sow’un topa dokunmadığını dolayısı ile golün geçerli olduğunu savundular. Son olarak UEFA hakem komitesi başkanının hakemin kararını onaylar bir mesaj vermesi bir anlamda tartışmayı bitirdi ve hakemin kararı onaylanmış oldu.  Eğer bir spor dalında bir kural bulanık ise şu veya bu otoritenin veya kurumun yorum getirmesi bulanıklığı yok etmez ve karar daima tartışmalıdır. Bulanık kurallara göre yapılan yorumlarda iki taraf ta haklı olabilir.

Bulanık Ofsayt

Hakemin gol kararı yorumunu tartışmadan kendi görüşümüzü belirtirsek gol hazırlanış olarak son derecede güzel bir goldü ve Trabzonspor seyircisinin ve savunmasının zincirleme hataları sonucu gerçekleşti. Seyirciler 34. dakikada sahaya cisim atarak oyunun 5 dakika durmasına neden oldular. Trabzonlu oyuncuların yaşanan gerilimden dikkatleri ve konsantrasyonları dağıldı. 39. dakikada maç tekrar başlayınca toparlanamadılar ve bir dakika içinde gol geldi.  Sow golün iptal edilmesine yol açabilecek gereksiz bir müdahalede bulundu. Eğer hakem bulanık duruma göre o yorumu değil de aternatif yorumu yapsa idi, gol iptal edilebilirdi ve şayet iptal edilse idi bunun da savunması yapılabilirdi ve gerçekten yazık olurdu. Ama benim yorumum Sow un ofsayt pozisyonunda oyuna müdahale ettiği, savunmanın topa ulaşmasını engellediği ve golün iptal edilmesi gerektiği doğrultusunda. Bunu golü veren videoları kare-kare inceleyerek kolaylıkla görebiliyoruz. Amacım herhangi bir yorumun lehinde veya aleyhinde olmak değil. Bu tür bulanık pozisyonları şimdi tartışmaz isek bu tür olayların ilerde futbolun başını oldukça ağrıtmasına olanak sağlarız.

Golün ofsayt olmadığını savunanlar aşağıdaki kural talimatı diyagramından yararlanıyorlar.

Bu diyagrama göre A ve B hücum oyuncuları topa koşar ve A topa dokunmaz ise atılacak gol geçerlidir. Gerçekte ise bu statik diyagram eksik bilgi vermekte savunma oyuncularının pozisyonla ilgilerini göz ardı etmektedir. A ve B topa koşarken savunma da onları seyretmiyor. A oyuncusu sadece topa dokunmamakla kalmayacak ayrıca oyunu etkilemeyecek (pasif kalacak) ve savunma oyuncularını veya kaleciyi de engellemeyecektir. İşte ofsayt kuralını “bulanık” yapan da bu koşuldur. Savunma oyuncularını ve kaleciyi engelleyen durum nedir ve ne değildir. Bunun yorumunu hakem yapacak ve üstelik bunu çok kısa süre içinde yapacaktır. Ofsayt, faul gibi enstantane bir olay değildir. Önceki uygulamada böyle idi. Yani hakem gördüğünü çalamaz bir süreci süzmek, yorumlamak ve değerlendirmek durumundadır. Baroni’nin gölü 39:54 ve 39:57 arasındaki 3 saniye içinde gerçekleşti. Yani hakem bu 3 saniye içinde br ofsayt sürecini izlemek ve bundan bir yorum çıkarmak durumunda. Hakem bu sürede bu pozisyonda bir engelleme göremedi ve golü geçerli saydı. Diğer taraftan golün videosu kare-kare incelendiğinde oyunu etkileme ve savunmayı engelleme görülebiliyor. Şimdi sadece bu engelin görüntüsünü verelim süreci ayrıca inceleyeceğiz.

Bu video karesinden görüleceği gibi ofsayttan gelen Sow topla üç savunma oyuncularının arasına girerek onların  topa ulaşmalarını engelliyor. Daha Baroni görünürlerde yok. 23 no. Lu oyuncu hem zamanlama hatası hem de Sow’un arkasından dolaşması nedeniyle topa yetişemiyor ve Baroni yetişip golü atıyor.

Aslında bu 3 saniyelik süreçte Türk futbolunu kemiren ve  eğitimsizlikten kaynaklanan çok sayıda pozisyon hatası var. Şimdi sürece bakalım.

Bu resimde Caner, Baroni’den aldığı pası topuğu ile tekrar Baroni’nin koşu yoluna bırakıyor ve Sow ofsayt pozisyonunda. Üç Trabzonspor savunmacısı pozisyonu seyrediyor ama kavramıyor ve kişileri kontrol edeceklerine topa hamle yapıyorlar. Savunmacılar topa Baroni den çok daha yakınlar. Ama yanlış hamle nedeniyle yetişemiyorlar.

Ofsayt pozisyonundaki Sow topa doğru gidiyor (Yani oyunda) ve topla 23 no. Lu oyuncunun (Giray) arasına giriyor. Giray, Sow un etrafını dolaşması gerektiğinden topa yetişemiyor ve uzaktan gelen Baroni zaman kazanmış oluyor. Aslında hakemin pozisyonu gereği engellemeyi kameradan daha net olarak görmesi gerekiyordu. Ama her şey 3 saniye içinde oldu ve hakem pozisyona oldukça uzak durumda idi. Aşağıdaki görüntüde hakem yok.

Baroni kazandığı yarım saniye ile topa daha erken ulaşıyor ve gol vuruşu yapıyor. Bu arada Baroni’yi takip etmesi gereken Coleman yan hakeminin ofsayt bayrağını kaldırdığını gördüğü için takipten vaz geçmiş ve elini kaldırmış (hata; rakibi izlemekten vazgeçmemeli idi) yani Sow oyunu etkilemiş. Bütün bu süreç 3 saniyede yaşanmış ve savunmanın etkilenip etkilenmediğini süzme ve yorumlama durumunda olan hakem hala görüntüde bile değil yani olayın çok uzağında. Bu mesafeden bir engelleme görüp göremeyeceği de belli değil. Sadece yorum yaptı ve golü verdi. İyi yaptı ama doğru yapmadı.