Arman Özdemir- 26 Şubat 2023 TFF organlarının nasıl belirleneceği 5894 sayılı Türkiye Futbol Federasyonu Kuruluş Ve Görevleri Hakkında Kanun md.4/1 ile TFF Statüsü’ne bırakılmıştır.

Genel Durum

Statü md.23’de Genel Kurulun yetkileri sayılmış olup md.23/c uyarınca TFF Genel Kurulunun Başkanı, Yönetim Kurulunu, Denetleme Kurulu’nun asil ve yedek üyeleri seçme yetkisi bulunmaktadır. Tüzel kişilerin neredeyse tamamına şamil olduğu üzere TFF GK da olağan ve olağanüstü olarak iki şekilde toplanmaktadır (md.27/28/29).  Buna göre usulüne uygun olarak (md.21/2) toplanmış olan TFF GK liglerin tescilinden itibaren en geç 45 gün içinde toplanarak 4 yılda bir seçimli olarak toplanır (md.27). Dört yıl görev süresi bulunan başkanın (md.38/6) herhangi bir sebeple koltuğunun boşalması halinde md.37/6’daki silsile yerine getirilerek koltuğu doldurulmakta ve TFF 3 ay içerisinde genel kurulu toplayarak seçime gitmektedir.

Mevcut yapı içerisinde TFF’nin uluslararası kuruluşlar nezdinde dahi temsilcisi başkan olup (md.37), aynı zamanda harcama yetkilisi durumundadır. Yönetim kurulu toplantılarında oyların eşit olması durumunda başkanın oyuna üstünlük tanınmaktadır.

Statü md.26 uyarınca başkanın seçildiği genel kurul oylamasında en fazla geçerli oyu alan kişi başkan olmakta oyların eşitliği halinde seçimin yenilenmesine gidilmektedir. Genel kurulun yapısının ise CAS’ın aradığı ve daha önce yine burada değindiğimiz oluşum biçimine uygun olduğu söylenebilir (md.22). Ağırlıklı olarak en üst lig kulüp başkanları ve altı delegeden oluştuğunu belirtelim.

Bu noktada aşağıda sine qua non olarak belirleyeceğimiz liyakatle ilgili kısımda değineceğimiz üzere TFF başkanı olmak için Statü md.38’e göre;

“a) 25 yaşını doldurmuş ve Türkiye Cumhuriyeti vatandaşı olmak, 

b) Seçim tarihinden önceki beş yıl içerisinde, toplamda iki yıl hak mahrumiyeti cezası ile cezalandırılmamış olmak, 

c) Temerrüt halinde, kesinleşmiş vergi ve sosyal sigorta prim borcu bulunmamak, 

d) Türk Ceza Kanunun 53. maddesinde belirtilen süreler geçmiş olsa bile; kasten işlenen bir suçtan dolayı iki yıldan fazla süreyle hapis cezasına ya da Devletin güvenliğine karşı suçlar, Anayasal düzene ve bu düzenin işleyişine karşı suçlar, milli savunmaya karşı suçlar, Devlet sırlarına karşı suçlar ve casusluk, zimmet, irtikâp, rüşvet, hırsızlık, dolandırıcılık, sahtecilik, güveni kötüye kullanma, hileli iflas, ihaleye fesat karıştırma, edimin ifasına fesat karıştırma, suçtan kaynaklanan malvarlığı değerlerini aklama veya kaçakçılık suçlarından mahkum olmamak, 

e) Yukarıda sayılan yüz kızartıcı suçlardan biriyle hüküm giymiş kişilerin cezaları ertelenmiş, paraya çevrilmiş veya affa uğramış olsa bile Başkan olmaları mümkün değildir. 

f) TFF üyesi olan ve profesyonel futbol liglerinde yer alan kulüplerde, başkanlık veya yönetim kurulu üyeliğinde bulunanların, seçimden önce TFF Başkanı seçildikten sonra derhal o görevlerinden istifa edeceklerine dair yazılı bir taahhütname vermeleri zorunludur” başkan olmak için aranan şartlardır.

Belirttiğimiz üzere Statü gereğince TFF GK kapalı bir yapı arz etmektedir. Kapalı yapısı doğal olarak bir mecburiyettir. Çünkü 5894 sayılı Kanun gereğince “her türlü futbol faaliyetlerini milli ve milletlerarası kurallara göre yürütmek” üzere kurulmuş “bir özel hukuk tüzel kişisidir”.

Federasyonun idare hukuku açısından gerek disiplin gerek bütçe açısından oluşturduğu ilginç yapı idare hukukçularının alanı olmakla birlikte klasik kamu hukuku tüzel kişilerinden olmadığı hatta bazı yazarlarca kamu hukukuna yaklaşan özel hukuk tüzel kişisi olduğu gibi tanımların dahi eski kanun döneminde yapılmasına yol açmıştır[1].

Görülebileceği üzere genel kurul yapısı kapalı, birçok alanda yetkili bir başkanı bulunan ve görevi milli milletlerarası düzeyde futbol faaliyeti yürütmek olan TFF idare teşkilatı içerisinde de oldukça ilginç bir yapı arz etmektedir. Bu noktada TFF başkanının belirlenmesinin kapalı yapılı genel kurula bırakılması hatta amatör lige düşen genel kurul üyelerinin genel kurula ilişkin haklarının kullanımının askıya alınmasına varacak kapalılıkta olan yapıya alternatif bir öneri sunulması zorunludur. 

ÖNERİ[2]

Devlet kamu hukukçuları tarafından genel olarak siyasi erk kavramı etrafında tanımlanmaktadır. Siyasal olan kavramı açıktır ki bazı bireylerin diğerlerine uygulayacağı zorlamayı ifade eder. Doğaldır ki siyasi bir düzenleme olarak devlet hukuki bir düzeni işaret eder. İlkel toplumlarla uluslararası toplumunda hukuku bulunduğuna göre burada rahatça her hukuki düzenin devlet olmadığı ama her devletin hukuki bir düzen olduğu sonucuna varabiliriz. Bu ise bizi ayırıcı olarak ve kaçınılmaz biçimde yargı yetkisine (ya da elimizdeki örnekte olduğu üzere disiplin yetkisine) daha da ötesinde yargılamanın dayanacağı ilkeleri belirleme açısından yasama yetkisine bu ise merkezileşmeye götürür. Bu nedenle hukuki bir düzen olarak devlet o ya da bu düzeyde merkezileşmeyi öngörmek durumundadır.

Yüce devletimiz yahut ebedi devlet gibi duygusal sloganlardan ya da ideolojik sapmalarda bulunmadan saf hukuk etrafında tanımlandığı zaman devlet en basit tabiriyle insani davranışın düzenidir. Zaten bu nedenledir ki, ezelden gelen bir devlet kavramı olmadığı gibi ebedi muğlaklıkta var olacak bir kavramdan da söz edilemez. Devlet ancak ve ancak kışlaların okullara, okulların cezaevlerine, hepsinin birden vergi dairelerine benzediği merkezileşmiş ve kurumsallaşmış hukuki bir düzendir. TFF de özerk yapısı bulunan özel hukuk tüzel kişisi olarak tanımlansa da örneğin 6222 sayılı Kanun md.20 gereğince hakem, gözlemci, saha komiseri ve temsilciler bu görevleriyle bağlantılı olarak kendilerine karşı işlenen suçlar bakımından kamu görevlisidir. Bu noktada TFF başkanının kamu kurumlarının aksine genel kurul tarafından seçilmesinin mutlak bir zorunluluk olarak aranması pek de makul görünmemekte atanma ise futbolun bünyesi ile bağdaşmamaktadır.     

Siyasal bilimler kavramları olarak gerek nepotizm (akrabacılık), gerekse de kronizm (eş-dost ilişkileri), partizanlık (siyasal ilişkiler) yönetilememeyle sonuçlanan iktidar ilişkilerini ifade ederler. Siyasal bilimciler konuyu sadece kurumsal boyutuyla ele almayıp daha geniş bir çerçeve çiziyor olsalar da biz burada konumuzu sadece kurumlar ile sınırlamak durumundayız. 

Ülkemiz özgülünde bakıldığında, ağırlıklı olarak, kulüp başkanlarının futbolla ilişkilerinin sadece daha önce de kulüp yönetiminde bulunmaktan ibaret olduğunu söyleyebiliriz.

Belirttiğimiz üzere futbolla ilişkileri asıl olarak “parayı” yönetmek olan kişilerin futbolu yönetecek kişiyi seçmeleri her demokrasinin içerisinde barındırdığı irrasyonaliteyi de beraberinde getirir. Rasyonel olan seçicilerin katılmasının mümkün olmadığı TFF gibi kapalı genel kurul yapıları yukarıda belirttiğimiz üzere irrasyonel seçicilerin ortaya çıkaracağı nepotizm, kronizm ya da partizanlık etrafında tercih şekillenmesine sebep olmak durumundadır. Söz konusu durumun başkanlık makamının oluşumunda liyakate (meritokrasiye) yol açabilmesi ise imkansızdır. Kişilerin asker arkadaşlarına oy vermeleri, hemşerilerine oy vermeler ile aynı sektörde faaliyet gösteren kişiye oy vermeleri yahut siyasal iktidarın işaret ettiği kişiye oy vermeleri arasında hiçbir fark bulunmamaktadır. Sonuç ortadadır. 

Aile anonim ortaklığı yönetmekle Türk futbolunu yönetmenin aynı şey olmadığı anlaşıldığında ve oluşumu itibariyle hiçbir özelliği olmayan genel kurullar göz ardı edildiğinde aslında önerim kendiliğinden ortaya çıkacaktır.

1. Liyakat sahibi yani işe uygun kişilerin başkanlık makamına gelmesi gereklidir. Bu ise futbolun içinden gelmeyi zorunlu kılmaktadır. 

2. TFF genel kurul (GK) ağırlıklı olarak iş adamlarından oluşmaktadır. Kullandıkları oyların şahsi iş ve istikballerinden bağımsızlığını garantileyecek hiçbir tahdit yoktur. TFF GK demokratik değil, tam aksine demarşik yapı sergilemektedir. Açık olarak siyasi iktidarların her türlü etkisine açıktır.

3. Seçim demokratik bir yol olarak görünse dahi TFF’nin bünyesi ile bağdaşmamaktadır.

4. Olması gereken sistem liyakat sahibi kişilerden oluşan bir havuz içerisinden kura yoluyla ve rotasyon esasına göre başkanın belirlenmesidir.

Kimse Metin Tekin’in Nihat Özdemir’den ya da Mehmet Özdilek’in Mehmet Büyükekşi’den daha kötü başkan olacağını ileri süremeyecektir. {jcomments on}

Tweet

Tweetle                      Paylaş                        Paylaş