Arman Özdemir- 9 Haziran 2024 Profesyonel futbolcu transfer sözleşmeleri üçlü bir ilişki arz ederler; eski kulüp, yeni kulüp ve futbolcu. Muhakkak ki transfer görüşmelerinin başlamasından sonlanmasına kadar avukatlardan mali müşavirlere, menajerlerden ülkemize özgü olarak motosikletçilere kadar birçok aktör yer almaktadır. 

Profesyonel futbolcu ile yeni kulüp arasında ki sözleşmenin özellik arz eden hizmet sözleşmesi olduğu genel olarak kabul edilmektedir. Eski kulüp ile yeni kulüp arasında yapılan transfere ilişkin sözleşme ise eski kulübün oyuncu ile olan hizmet sözleşmesini feshetmesi karşılığında ödenen bedeli ifade eder.

Cezai şart hukuken asıl alacağa bağlı ve akit taraflardan bir tanesinin sadece sözleşmenin ihlal edildiğini ispatlayarak talep edebileceği bir borç yaratır. Yani uğranılan zarar kalemlerinin ve miktarının tek tek ispatı yükümünde olmayan taraf cezai şartı talep edebilecek diğer taraf da cezai şartı ödeyerek sözleşmeden doğan yükümlülüklerini yerine getirmekten kurtulmuş olacaktır. İşte profesyonel futbol dünyasında oyuncuların kulüplerle sözleşme imzalarken “serbest kalma bedeli” ya da buy-out klozları oyuncu ile eski kulüp arasında düzenlenen cezai şart hükmündedir.

Ancak belirttiğimiz üzere bir oyuncunun hizmetlerinden onu başka bir kulübe transfer ederek mahrum kalacak kulübün diğer kulüpten olan alacaklarını da güvence altına alması gayet doğal bir durumdur. İşte cezai şart akit tarafları hem ifaya zorlamakta hem de ispat konusunda kolaylık sağlamaktır. Konumuzla doğrudan bağlantılı olmasa dahi CAS aşağıda ki kararlarında genel olarak fahiş cezai şartı indirmektedir. Bu noktada belirtilmelidir ki Türk hukukunun uygulanması hükmünü haiz sözleşmelerde AŞ olarak taraf olacak kulüplerin (yeni yasa hükümleri de göz önüne alındığında) hukuken tacir olduklarını ve cezai şartın indirilmesini talep edemeyeceklerini belirtelim.  Okuyucunun cezai şartın doğasını anlaması için öncelikle bir Yargıtay kararının cezai şartla ile ilgili kısmını daha sonra ise  FIFA tarafından yayınlanan CAS and Football Annual Report 2022 ve 2023 raporlarında yer alan ve cezai şarta ilişkin hükümlerin yorumlandığı bazı kararlar verilmiştir.

Şu durum karşısında; doğru ve sağlıklı bir sonuca ulaşılabilmesi için ana çizgileriyle de olsa ceza koşulu ve hükümleri ile ifa imkansızlığı üzerinde durmak ve konuyu bu açıdan tartışmak gerekir.

a) Borçlar Yasamızda, ceza koşuluna ilişkin hükümler md. 158/161'de yer verilmiştir. BK. m. 158'e göre, bir sözleşmenin hiç veya gereği gibi ifa edilmemesi durumunda; ödenmek üzere ceza kararlaştırılmışsa, tersi sözleşmeden anlaşılmadıkça alacaklı ancak sözleşmenin yerine getirilmesini ya da cezanın ödenmesini isteyebilir. Yeri gelmişken hemen vurgulayalım ki, burada alacaklıya seçimlik hakkı veren alternatif bir alacak değil, alternatif bir yetki söz konusudur. Eğer ceza, ifanın akitte belirtilen zamanda ve yerde yerine getirilmemesi durumunda ödenmek üzere kararlaştırılmışsa, alacaklı sözleşmenin yerine getirilmesiyle birlikte cezayı da isteyebilir. Meğer ki bu hakkından açıkca vazgeçmiş ya da yerine getirmeyi hiç bir önkoşul ileri sürmeksizin kabul etmiş olsun. Gerek öğretide ve gerekse yargısal inançla da benimsendiği üzere; BK. md. 158/I'de seçimlik ceza koşuluna; BK. m. 158/II'de ise ifaya eklenen ceza koşuluna yer verilmiştir.

aa) Ceza koşulundan söz edilebilmesi, öncelikle asıl borcun varlığına bağlıdır. Eş deyişle ortada ceza koşulunun kuvvetlendirdiği bir asıl borcun bulunması gerekir. Öyle ki ceza koşulu asıl borca yaptırım olarak bağlı ve borca aykırılık durumunda ortaya çıkan fer'i borç niteliğindedir. Ne varki bu edim (ceza koşulu) asıl borçtan bağımsız, ayrı olmalıdır.

bb) Ceza koşulunun istenebilmesi için, asıl borcun muaccel olması gerekir. Hem seçimlik ceza koşulunda, hem de ifaya eklenen ceza koşulunda, alacaklının cezanın ödenmesi için istemde bulunabilmesi, borçlunun borca aykırı davranmış olmasına bağlıdır. Asıl borcun hiç yerine getirilmemesi, ya da eksik yerine getirilmesi seçimlik ceza koşulunun; belirli zamanda ya da yerine getirilmemiş bulunması da ifaya eklenen ceza koşulunun ödenmesini gerektirir ki, her iki durumda da borca aykırılık söz konusudur.

cc) Asıl borç ile ceza koşulu arasında bir asıl borç-yan borç (fer'i borç) ilişkisi diğer bir anlatımla asıl borç ile ceza koşulu arasındaki bağlılık, ceza koşulunun istenebileceği (muaccel olacağı) ana kadar süregelir. Bu andan sonra, ceza koşulu bağımsızlaşır ve asıl borcun yazgısını paylaşmaktan kurtulur ve bağımsız bir borç haline gelir (Bkz., Becker, İsviçre Medeni Kanunu Şerhi, VI. cilt, Borçlar Kanunu, I. Kısım; Genel Hükümler, fasikül V; Çeviren: Osman Tolun, Sh. 233; Kenan Tunçomağ Türk Borçlar Hukuku, C: I, Genel Hükümler Yıl: 1976, SH. 859; Ali Naim İnan , Borçlar Hukuku, Genel Hükümler; Yıl:1979, Sh. 440; Fikret Eren, Borçlar Hukuku, Genel Hükümler; C: III; Yıl: 1990, Sh. 367/368; Mustafa Reşit Karahasan, Türk Borçlar Hukuku, C: I, Yıl: 1992, Sh.1659).

dd) Alacaklı bir zarara uğramasa bile, kararlaştırılan ceza koşulunun ödenmesi gerekir (BK. m.159/I).

ee) Taraflar cezanın tutarını özgürce tesbit edebilirler. Ceza; yasaya ya da genel ahlaka aykırı bir borcu güçlendirmek için konulmuş ya da, tersine bir anlaşma olmadıkça, borcun ödenmesi borçlunun sorumlu tutulamıyacağı bir durum yüzünden olanaksız bulunmuşsa kararlaştırılan cezanın ödenmesi istenemez (BK. m. 19; 117).

Hakim, aşırı gördüğü cezaları indirmekle doğrudan görevlidir (BK. m. 161/I; II, III).

ff) BK. m. 160/II; 161/II; 161/III bir yana bırakılırsa, ceza koşuluna ilişkin hükümler buyurucu nitelikte değildir. Taraflar bunların tersini kararlaştırabilirler (Bkz., Tunçomağ age. Sh. 861; Selahattin Sulhi Tekinay / Sermet Akman / Haluk Burcuoğlu / Atilla Altop, Borçlar Hukuku, Yıl: 1985, Sh. 468; Eren: age. Sh. 565).

CAS KARAR ÖZETLERİ

 - CAS 2020/A/7529 Real Sporting de Gijón SAD v. A.C. Chievo Verona (10/05/2022) sayılı karardan; kulüpler aralarında transfer sözleşmesi imzalamış ve transfer ücretinin sekiz taksitle ödenmesi kararlaştırılmıştır. Verona küme düşmesinin ardından taksit ödemelerinde temerrüde düşmüştür. Bunun üzerine Gijón i) Altı aylık taksit miktarını (300.000 Euro), ii) Aylık %3 temerrüt faizini (yıllık %36), iii)500.000 Euro cezai şart ödenmesi talepli olarak PSC’ye başvurmuştur. PSC Gijón’un temerrüt için öngörülen ihtarları yapmadığını ve bu nedenle Verona’nın temerrüde düşmediğini belirterek cezai şart talebini reddetmiştir. Gijón tarafından karar temyiz edilmiş ve sözleşmedeki ihtar şartlarının yerine getirildiği belirtilerek temerrüt faiziyle cezai şarta hükmedilmesini talep etmiştir. Panel, Sporting ile aynı fikirde olarak sözleşmede öngörülen ihtara ilişkin şartların yerine getirildiğini ancak sözleşmede öngörülen cezai şartın çok yüksek olduğunu ve bunun İsviçre Federal Mahkemesi ve CAS uygulamalarına uygun olarak % 18 olarak uygulanması gerektiğini belirtmiştir. Dahası Panel 500.000 Euro cezai şartı aşkın cezai şart olarak değerlendirilmiştir. Verona altı taksitin beş tanesi için teminat verdiğinden cezai şartın 83.333 Euro olarak uygulanmasına karar vermiştir.

- CAS 2021/A/8365 Torino Football Club S.p.A. v. Club Atlético Osasuna (28 Şubat 2022) sayılı karardan; akdi cezai şart belirli bir oyuncunun rakip takımlardan Athletic Club Bilbao’ya transferi için öngörülmüştür. Sonuç olarak oyuncu  Athletic Club Bilbao’ya transfer olmuş ve Torino’nun kararlaştırılan cezai şartı ödemesine karar verilmiştir. Torino, sözleşme hükmünün, inter alia, RSTP 18bis’e aykırı olduğunu iddia ederek hukuka aykırı olduğunu ileri sürmüştür.  Bu konuyla ilgili hüküm ittihaz ederken Panel konunun TPI (üçüncü kişinin işe dahil olması A.Ö) ile bağlantılı olup olmadığına sorusunu açık bırakmış ve söz konusu  sözleşmesel hükümlerin kendi başlarına geçersiz olmadığına karar vermiştir. Panel FIFA RSTP’de 18bis ihlaline ilişkin bir düzenleme olmadığını belirtmiştir. Panel’in bakış açısına göre FIFA bilinçli olarak RSTP’de düzenleme yapmamış ve bunu sportif yaptırımlara bağlamıştır. Panel ayrıca sözleşme maddesinin sözleşme özgürlüğü ve pacra sunt servenda ilkesi içerisinde öngörüldüğünü belirterek temyiz taleplerinin reddine karar vermiştir.

- CAS 2021/A/8145 Watford Association Football Club Limited v. Stade Rennais Football Club (15 August 2023) sayılı kararında, kulüpler kendi aralarında oyuncunun Fransız kulübünden İngiliz kulübüne transferi için anlaşmış olup bedel taksitler biçiminde ödenecektir. Watford finansal yükümlülüklerini yerine getirmediği için Rennais tarafından gerekli ihtar prosedürleri de işletilerek transfer bedeli faiz ödenmesi için PSC’ye başvurulmuştur. PSC tarafından talep kısmen hüküm altına alınmış ve faize ilişkin aylık % 5 şartı fahiş bulunarak yıllık % 18’e indirilmiştir. Bunun üzerine hüküm Watford tarafından temyiz edilmiştir. Taraflar arasında öngörülen faiz oranının cezai şart niteliğinde olduğuna ilişkin bir çekişme olmasa da CAS, bu faiz şartını sınıflandırmamıştır. Panel sözleşme öncesi belirlenen faizin ve cezai şartın ikisinin de tazmin öngörmesi olduğunu, bunlardan cezai şartın ayırıcı unsurunun ise önleyicilik ve zorlayıcılık olduğunu belirtmiştir. Bu nedenle de sözleşme maddesinde belirtilen % 18’i fazla bularak % 10’a indirmiştir.

-CAS 2022/A/9129 Al Ittihad v. Sharjah Football Club Company (30 Mart 2023) sayılı kararında, iki kulüp arasında transfer sözleşmesinde taraflardan bir tanesi taksit ödemelerinde temerrüde düşmüştür. CAS tarafından ana para ve cezai şartın ödenmesine karar verilmiştir. CAS burada cezai şartın i)miktarının belirli olması, ii) fahiş olmaması, iii) taraflarının belirli olması, iv)cezai şartın türü yani ifaya ekli olması v) cezai şart ödenmesine sebep olacak koşulların belirlenmiş olması sebebiyle temyiz başvurusunu reddetmiştir.{jcomments on}  

Tweet

Tweetle                      Paylaş                        Paylaş