Dr. Lale Orta – 3 Ağustos 2012

"Futbol Oyun Kuralları, Uluslararası Futbol Birliği Kurulu (IFAB-International Football Association Board) tarafından değiştirilmektedir.

Oyun Kurallarında yapılan değişiklikler IFAB’ın Yıllık Genel toplantısını takip eden 1 Temmuz tarihinden itibaren Konfederasyonlar veya Ulusal Federasyonlar tarafından uygulanmaktadır. 

Futbol Oyun Kurallarındaki son değişikliklere geçmeden önce, bir önceki 2011/2012 Sezonunda Futbol Oyun Kurallarında yapılan değişikliklere bir göz atalım:

Kural 1 – Oyun Alanı:

Yapay yüzeylerin kullanıldığı alanlarda,  çizgilerin kullanımı farklı bir renkte olmalı ve futbol için kullanılan çizgilerden açık bir şekilde ayrılabilir olmaları kaydıyla izin verilir.

Kale direklerinin şekli kare ise, kenarlar kale çizgisine paralel veya dik olmalıdır. Üst direğin kenarları alan düzlemine paralel veya dik olmalıdır.

Kale direklerinin şekli oval ise, en uzun eksen kale çizgisine dik olmalıdır. Üst direğin en uzun ekseni alan düzlemine paralel olmalıdır.

Kale direklerinin şekli dikdörtgen ise, en uzun kenar kale çizgisine dik olmalıdır. Üst direğin en uzun kenarı, alan düzlemine paralel olmalıdır.

Kural 2 - Top:

Penaltı vuruşu veya seri penaltı vuruşları sırasında, top penaltı noktasından ileri doğru hareket ederken ve herhangi bir oyuncuya ya da üst direğe veya kale direklerine henüz değmeden patlaması veya bozulması halinde penaltı vuruşu tekrar edilir.

Kural 3 - Oyuncuların Sayısı:

Kural 3’ün metni, Kurallara ilişkin daha net bir yapının oluşturulması ve mevcut yanlış anlamaların ortadan kaldırılması için IFAB Teknik Alt Komitesi tarafından yeniden düzenlenmiştir. Buna göre: Takım listesinde belirtilen teknik direktör ve diğer kişiler (oyuncular veya yedek oyuncular dışında) takım görevlileri olarak kabul edilmiştir.

Kural 4 - Oyuncuların Giysi ve Gereçleri:

Şort – şort altı veya tayt giyiliyorsa bunlar şortun ana rengi ile aynı renkte olmalıdır.

Kural 5 - Hakem:

Eğer maç sırasında oyun alanına fazladan bir top, başka bir madde ya da hayvan girerse, hakem sadece oyunun engellenmesi durumunda maçı durdurmalıdır. Oyun kale alanı içerisinde durdurulmamışsa, oyunun durdurulduğu anda topun bulunduğu yerden yapılacak bir hakem atışı ile oyun tekrar başlatılmalıdır.

2012-2013 Futbol sezonundan itibaren uygulanmak üzere, Futbol Oyun Kurallarında yapılan son değişiklikler ise şunlardır:

Kural 3 - Oyuncuların Sayısı

Bir yedek oyuncu ya da değiştirilmiş oyuncunun hakemin izni olmadan sahaya girmesi durumunda:

“Hakem oyunu durdurur,

Hakem sportmenlik dışı davranışı nedeniyle oyuncuya ihtar verir ve oyun alanını terk etmesini ister,

Eğer hakem oyunu durdurmuşsa rakip takım lehine, oyunun durduğu sırada topun bulunduğu yerden bir endirekt serbest vuruş ile oyun yeniden başlatılır.”

2012/2013 Futbol Oyun Kuralları kitabına göre, bu kurala yapılan ilave bir metin ile oyun başında izinsiz oyuna giren oyuncuların cezalandırılmasını önlemiştir. Buna göre:  

“Eğer ismi bildirilmiş bir yedek oyuncu oyunun başında listede belirtilen bir oyuncunun yerine hakemin bilgisi olmadan oyun alanına girerse:

Hakem, ismi bildirilen yedek oyuncunun oyuna devam etmesine izin verir,

İsmi bildirilen yedek oyuncuya disiplin cezası verilmez,

Kural dışı davranan takımın izin verilen oyuncu değiştirme sayısında azalma olmaz,

Hakem durumu ilgili kuruluşa rapor eder.”

Kural 4 - Oyuncuların Giysi ve Gereçleri

Zorunlu Giysi ve Gereçler bölümünde tozluklara açıklama getirilmiştir. Buna göre:

“Tozlukların üzerinde bant veya benzeri malzeme kullanılırsa o bandın veya benzeri malzemenin rengi tozluğun o bölümü ile aynı renkte olmalıdır.”

Kural 8 - Oyunun Başlaması ve Tekrar Başlaması

Hakem atışında yapılacak ihlaller ve verilecek cezalara yeni bir bölüm eklenmiştir. Buna göre:

“Hakem atışında top doğrudan rakip kaleye vurulursa, kale vuruşu verilir,

Hakem atışında top doğrudan kendi kalesine vurulursa, rakip takım lehine köşe vuruşu verilir.”

Daha önceki oyun kurallarına göre, başlama vuruşunda top yere değdikten sonra direkt bir vuruşla gol yapılabiliyordu. Oyun kurallarına ilk defa eklenen bu madde ile hakem atışı ile doğrudan gol yapılamayacaktır. Hakem atışı artık “endirekt” bir atış olarak değiştirilmiştir. Bilindiği gibi, endirekt serbest vuruşta topun kaleye girmeden önce bir başka oyuncuya dokunması halinde gol olabilir.

Oyun Kurallarının Yorumlanması ve Hakemler için rehber bölümünde de bazı değişiklikler yapılmıştır.

Kural 1 - Oyun Alanı

2011/2012 Futbol Oyun Kuralları Kitabında “Ticari reklamlar oyun alanını çevreleyen çizgilerden en az 1 metre uzakta olacaktır” şeklindeydi.

2012/2013’e göre ticari reklamlarla ilgili metin şu şekilde değiştirilmiştir:

“Zemindeki reklam oyun alanını çevreleyen çizgilerden en az 1 metre uzakta olacaktır.

Dikey yerleştirilen reklam ise en az:

• Taç çizgisinden 1metre
• Kale çizgisinden kale ağının derinliği ile aynı uzaklıkta ve
• Kale ağlarına 1 metre uzakta olacaktır.”

Kural 4 - Oyuncuların Giysi ve Gereçleri

2011/2012 Futbol Oyun Kuralları Kitabında “Oyuncular ve/veya teknik kadro arasında telsizle iletişim sisteminin kullanılmasına izin verilemez.” şeklinde olan metin

2012/2013 Futbol Oyun Kuralları kitabında “Oyunculara ve/veya teknik kadro arasında elektronik iletişim sistemlerinin kullanımına izin verilemez.” şeklinde değiştirilerek, yalnızca telsizle sınırlandırılmış olan iletişim sistemini, “elektronik iletişim sistemi” olarak değiştirmiştir.

Kural 12 – Fauller ve Fena Hareketler

2011-2012 Futbol Oyun Kurallarına göre, kasıtlı olarak topu elle tuttuğu veya oynadığında sportmenlik dışı davranıştan dolayı ihtar verilmesi gereken durumlarda: Örneğin bir oyuncunun : “Kasti olarak ve açık şekilde bir rakibin topa sahip olmasını engellemek için topu elle tutarsa” şeklinde olan metin; 2012/2013 Futbol Oyun Kuralları kitabında: “Kasıtlı olarak bir rakibin topa sahip olmasını engellemek için topu elle tutarsa” olarak değiştirilmiştir. “Açık şekilde” ifadesi metinden çıkartılmıştır.

Futbol Oyun Kurallarının Son Yıllardaki Değişimi

1980’li yılların sonlarında, savunmaya dayalı kasıtlı olarak yapılan taktik fauller yüzünden; pozitif oyun oynanması ve goller engellenmiş, buna tepki olarak seyirciler arasında da şiddetin artmasıyla futbol  çirkinleşmeye başladığı için, oyun kurallarında radikal düzenlemeler yapılmıştır.  Bu gelişmeler üzerine, 1990 yılında “bariz gol şansı” ve “ciddi faullü oyun” kavramları futbol oyun kurallarının içine girmiştir. Aynı yıl ofsayt kuralında değişiklik yapılarak hücum yapan takıma avantaj sağlanmış, bu da kale önlerindeki bire-bir mücadelelerin sayısını artırmıştır.

Yapılan tüm bu değişikliklere karşın, takımların taktiksel zaman geçirdiklerinden, zaman çalmayı önleyici bazı değişikliklerin daha yapılması gerektiği anlaşılmış, bunun üzerine; 1991 yılında kalecilerin topa sahip olma kriterleri değiştirilmiştir. 1992 yılında da kaleciye pas kuralı getirilerek, kendi arkadaşından gelen pasla elle oynaması yasaklanmış ve böylece topla oynama süresinin artırılması amaçlanmıştır.

Oyun kurallarının sık değiştirilmesi ile birlikte hakem hatalarının artması, futbolun en önemli unsurunu oluşturan hakemlere gereken önemin verilmediği sonucunu ortaya çıkarmıştır. Bu noktadan hareketle, 1990 yılından itibaren  FIFA ve IFAB  konu üzerinde çalışarak çeşitli adımlar atmışlardır. Buna göre; “Hakemliğin Profesyonelleşmesi”, “Uzmanlaşmış Yardımcı Hakemlik”, “Hakem Eğitiminin Önemi”  “Dördüncü Hakem” ve “Yedek Yardımcı Hakem”in resmi olarak kurallarda yer alması bunlardan bazılarıdır. 1995 yılında ofsayt kuralının yorumu daha da genişletilerek aktif-pasif ayrımı getirilmiş ve hücum futboluna daha fazla prim sağlanmıştır.

1995 yılında kurallara ilave olarak “Hakemler, verdikleri kararlar sonucunda oluşacak durumlardan hiçbir koşulda sorumlu tutulamayacaklardır” maddesi eklenerek, yönettikleri maçlarla ilgili hukuki bir yaptırımın olmaması için korunmaya alınmışlardır.

Kamuoyunda “9 kusurlu hareket” olarak bilinen ve 9 maddeden oluşan fauller ve fena hareketler, kasıtlı olarak yapılması durumunda cezalandırılıyordu. 1995 yılında “kasıt” kelimesi kaldırılarak “bir oyuncu hakemin kanaatine göre ihlallerden birini dikkatsiz, kontrolsüz veya orantısız güç kullanarak yaparsa” şeklinde değiştirilmiştir. Buna göre; bir oyuncunun istemeden (kasıtsız) yaptığı bir hareketinden bile cezalandırılması söz konusu olmuştur. Kurallara göre: her oyuncu; dikkatli, kontrollü ve orantılı güç kullanarak oynamalıdır. Ayrıca 9 olan madde sayısı 10’a çıkarılarak “topu kazanmak için ayakla müdahale ederken (tackle) topa dokunmadan önce rakibe dokunursa” maddesi eklenmiştir.

1997 yılında, hakemler tarafından farklı yorumlanan ve uygulanan, “kalecilerin en fazla 4 adım atabilme kuralı” kaldırılarak, “sahip oldukları andan itibaren,  5-6 saniye içinde topu elinden çıkarmaları” şeklinde değiştirilmiş ve böylece kalecilerin zaman geçirmeleri önlenmiştir.

1998 yılında,  Futbol Oyun Kurallarına tekrar etkili değişiklikler getirilmiştir. Bunların en önemlisi rakip takım oyuncusunun sağlığını tehlikeye sokan müdahalelerin “ciddi faullü oyun” olarak değerlendirilerek kırmızı kartla cezalandırılması hakemler açısından sarı-kırmızı kart değerlendirmesinde belirleyici bir ayrım olmuştur.

1999 yılına kadar, yalnızca ceza alanı içinde yapılan “hakemi aldatmaya yönelik sportmenlik dışı davranışlar” cezalandırılıyordu. O yıldan itibaren, FIFA’nın “Fair Play” ilkelerine verdiği önem sonucunda, oyun alanı üzerinde herhangi bir yerde hakemi aldatmaya yönelik yapıldığı tespit edilen, her türlü hareketler sportmenlik dışı olarak değerlendirilmiştir. Burada amaç, sportmenlik dışı davranışları engelleyerek, oyunun ve hakemlerin saygınlığını korumak ve takımların haksız kazanç elde etmelerini önlemektir.

2001 yılında, “altın gol kuralı” getirilmiş fakat uzatmalarda yaşanan kargaşa ve telaş yüzünden takımlar tarafından benimsenmeyince, 2004 yılında uygulamadan kaldırılmıştır. 2002 yılında, taç atışlarından gelen topa kendi kalecilerinin elleriyle dokunmaları durumunda cezai yaptırım getirilmiştir. 2003 yılında formaların kollarının olması şartı koşulurken,  2004 yılında gol kutlaması sırasında formasını çıkartan oyuncuya sportmenlik dışı davranışından dolayı ihtarla cezalandırılmasına karar verilmiştir. Ayrıca, maçların müsabaka talimatlarına göre doğal veya yapay sahada oynanması sağlanmıştır. 2005 yılında yeniden yorumlanan ofsayt tanımında, “rakip kale çizgisine daha yakın” ifadesi, o oyuncunun kafasının, vücudunun veya ayağının herhangi bir bölümünün rakip kale çizgisine toptan ve ikinci savunma oyuncusundan daha yakın olduğu anlamına gelmektedir. Kollar bu tanımın dışında bırakılmıştır. Ayrıca “oyuna müdahale etmek”, “rakibe müdahale etmek” ve “bulunduğu pozisyondan avantaj elde etmek” terimlerine açıklama getirilerek ofsaytla ilgili yaşanan karmaşa önlenmeye çalışılmıştır. Hakem maçın bitiş düdüğünü çaldıktan sonra oyunculara kart gösteremez kuralı “oyun alanını terk edinceye kadar disiplin cezası verme yetkisine sahiptir” şeklinde değiştirilerek oyuncuların maç bitiminden sonra hakemlere yönelik olumsuz davranışları nispeten önlenmeye çalışılmıştır.

2009 yılında yalnız bir kişinin teknik alandan taktik bilgiler verdikten sonra yerine dönme zorunluluğunun kaldırılması, kulübelerle maçın dördüncü hakemleri arasındaki olumsuz diyalogları azaltmış ve  maçın tansiyonunun gereksiz yere yükselmesini önlemiştir.

Futbol oyun kurallarında yapılan değişiklikler futbolu daha da çekici hale getirmiştir. Görselliği ve gol sayısını arttırmaya, topun daha çok oyunda kalmasını sağlamaya, zaman çalmayı engellemeye, kasti ve sert oyunu, buna bağlı sakatlanmaları önlemeye yönelik değişiklikler, kurallar içersinde yapılan en önemli değişikliklerden bazılarıdır.

Kanaatimizce; oyun kurallarında yapılan değişikliklerle futbol, yüzyılın bir numaralı sporu olmuştur. Futbol oyun kurallarının kolay anlaşılabilir ve yorumlanabilir olmasından dolayı, toplumların ilgi odağı olmuş ve çağımıza damgasını vurmuştur. Bir futbol maçının güzel, heyecan verici, Fair Play ilkeleri içersinde, bol gollü geçmesinde ve bitmesinde kuralların rolü son derece önemlidir. Oyun kurallarının değiştirilmesiyle, son yıllarda daha da süratlenen futbol; “Fair-Play”, “Pozitif oyun”, “Gole gitme”, “Hücum futbolu”, “Defansif taktikler”, “Bariz gol şansı”, “Profesyonel faul”, “Ciddi faullü oyun”, “Taktik faul”, “Hücum faul”, “Arkadan müdahale” vb kavramlarla birlikte gelişimini, önemini ve çağın sporu olma özelliğini 21. yüzyılda da sürdürmeye devam edecektir.{jcomments on}

Tweet

Tweetle                      Paylaş                        Paylaş