Dr. Lale ORTA- 25 Kasım 2011 Futbolun 19.yüzyıldan itibaren başlayan tarihsel yolculuğu, geçirdiği evrimsel gelişim sürecinde onu bugün çok farklı bir konuma taşıdı. (1863 – 2012) arasında futbolun tarihsel gelişim ve değişim sürecini inceleyen Dr.Lale Orta'nın makalesini sizlerlke paylaşıyoruz.

Bu çalışma;  27–29 Ekim 2002 tarihinde, Antalya’da düzenlenen 7. Uluslararası Spor Bilimleri Kongresi’nde bildiri olarak sunulmuş ve 2008 yılında, Gazi Üniversitesi İletişim Kuram ve Araştırma Dergisi, Futbol Temmuz Özel Sayısında “Futbol Oyun Kurallarının Evrimi” başlığıyla makale olarak yayınlanmıştır.

Özet

Bu çalışmamızda; futbolun,  başlangıcından günümüze kadar yayınlanan kuralları araştırılarak,  tarihsel gelişimi ve değişimi incelenmektedir. Futbol; kuralları, ekonomisi, kültürü, ulusal ve uluslararası kupaları, görsel ve estetik zevki, mücadelesi, transferleri ve heyecanıyla onbinlerce insanı statlara;  milyarlarca insanı radyo ve televizyon başına toplamayı başarmaktadır. Kanaatimizce; yüzyılın sporunun futbol olmasında oyun kurallarının yerinde değişimleri çok etkili olmuştur.

Futbol, kurallara bağlanıp bir oyun olarak ortaya çıkışından sonra gelişme göstermektedir. İlk basit futbol kurallarının 1863 yılında kurulan İngiltere Futbol Federasyonu tarafından oluşturulduğunu ve aynı tarihte de modern futbolun başladığını tespit ediyoruz. Oyun kuralları ile ilgili değişiklikler 19. yüzyılın ikinci yarısında şekillenmeye başlamıştır. 1863 yılında oluşturulan oyun kurallarına göre; topun ilerisinde olan tüm oyuncular ofsayt olarak değerlendiriliyordu. 1866 yılında bu kural “kale ve top arasında 3 rakip oyuncu varsa oyuncular ofsayt sayılmaz” olarak değiştirildi. Aynı yıl kalelerin yüksekliği de yeniden düzenlendi. Buna göre; yaklaşık 5 metre olan kale yükseklikleri 1.80 metreye indirildi. Bilindiği gibi şimdi bu yükseklik 2.44 metredir. 1869 yılında kale atışı kuralı kondu. 1870’de hava toplarının elle tutulması kuralı kaldırıldı. 1871 yılında ilk kez kalecilerden bahsedilmiş ve topu elle tutma hakkı sadece kalecilere verilmiştir. 1872’de topun ölçüleri değiştirilmiştir ve korner kuralı kabul edilmiştir. 1875 yılında, kalelerin devreler itibariyle değiştirilmesi kuralı konulmuştur. 1878 yılında bir hakemin ilk kez düdük kullandığını tespit ediyoruz. 1881 yılında hakem kurallarda yazılı olarak yer almıştır. 1883’te taç atışları el ile atılmaya başlanmıştır. 1884 yılında karşılaşmalarda hakemlerin kayıtsız şartsız tek yetkili olmaları kararı alınmıştır. 1891’de penaltı vuruşu getirilmiş ve kale ağlarından bahsedilmiştir. 1896 yılında futbol oyun kuralları ilk kez yayınlanmıştır.  1930 yılında, 14 maddeden oluşan oyun kuralları 17’ye çıkarılmıştır.

Futbol oyun kuralları kolay anlaşılabilir ve yorumlanabilir olmasından da dolayı, toplumların ilgi odağı olmuş ve çağımıza damgasını vurmuştur. Futbolun olağanüstü popülaritesine karşın, 1980’li yılların sonlarında, futbolu çirkinleştiren, pozitif oyunu ve golü engelleyen, seyirciler arasında şiddeti körükleyen “savunmaya dayalı taktikler” yüzünden oyun kurallarına iyi bir düzenleme yapılmasıyla ilgili ortak bir görüş ortaya çıkmıştır.  1990 yılında “bariz gol şansı” ve “ciddi faullü oyun” kavramları futbol oyun kurallarının içine girmiştir. “Bariz gol şansına sahip” oyunculara faul yapanlara ihraç edilme kararı alınmıştır. Aynı yıl ofsayt kuralında değişiklik yapılarak hücum yapan takıma avantaj sağlanmıştır. Sondan ikinci oyuncuyla aynı hizada olan oyuncunun ofsayt olarak değerlendirilmemesi kararlaştırılmıştır. Yapılan bu radikal değişikliklere karşın, 1990 FIFA Dünya Kupası’nda özellikle zaman çalmayı önleyici bazı değişikliklerin yapılması gerektiğinin anlaşılması üzerine; 1991 yılında “Bir kaleci topa elleri ile veya kollarının herhangi bir kısmı ile dokunarak sahip olduğu anda topu kontrolü altına almış sayılacaktır. Topa sahip olmak kalecinin topu kasten önüne itmesi durumunu kapsayacak, hakemin kanaatine göre topun kaleciden geri dönmesi durumlarını kapsamayacaktır” değişiklikleri getirilmiştir. 1992 yılında ise; “Kaleciye Pas: Kendi oyuncusu tarafından bilerek ayakla pas verilen bir topa kaleci elleriyle dokunur veya tutarsa endirekt serbest vuruş verilecektir” maddeleri 12. kurala eklenmiştir.

1995 yılında kamuoyunda “dokuz kusurlu hareket” olarak bilinen 9 maddelik fauller ve fena hareketlerdeki kasıt kelimesi; “bir oyuncu hakemin kanaatine göre ihlallerden birini dikkatsiz, kontrolsüz veya orantısız güç kullanarak yaparsa” olarak değiştirilmiştir. Ayrıca 9 olan madde sayısı 10’a çıkarılarak “topu kazanmak için ayakla müdahale ederken (tackle) topa dokunmadan önce rakibe dokunursa” maddesi eklenmiştir.

1997 yılında, kaleciler için topa sahip oldukları andan itibaren 5–6 saniye içinde topu elinden çıkarmaları kuralı konmuştur. Ceza alanı içindeki hakemi aldatmaya yönelik yapıldığı tespit edilen her türlü hareketler sportmenlik dışı olarak değerlendirilirken, 1999 yılından itibaren bu kural “oyun alanı üzerinde herhangi bir yer” olarak değiştirilmiştir. Buradaki amaç, sportmenlik dışı davranışları engelleyerek, oyunun ve hakemlerin saygınlığını korumak ve takımların haksız kazanç elde etmelerini önlemektir.

Futbol Oyun Kurallarına 1998 yılında tekrar etkili değişiklikler getirilmiştir. Bunların en önemlisi rakip takımın oyuncusunun sağlığını tehlikeye sokan “arkadan müdahale”nin “ciddi faullü oyun” olarak değerlendirilerek oyundan ihraç edilme kararı olmuştur.

Bir futbol maçının güzel, heyecan verici, fair play ilkeleri içersinde, bol gollü geçmesinde ve bitmesinde kuralların rolü son derece önemlidir. Oyun kurallarının değiştirilmesiyle, son yıllarda daha da süratlenen futbol; “Fair-Play”, “Pozitif oyun”, “Gole gitme”, “Hücum futbolu”, “Defansif taktikler”, “Bariz gol şansı”, “Profesyonel faul”, “Ciddi faullü oyun”, “Taktik faul”, “Hücum faul”, “Arkadan müdahale” vb kavramlarla birlikte gelişimini ve önemini artan bir ivmeyle 21. yüzyılda da sürdürmeye devam edeceği düşünülmektedir.

              GİRİŞ

            Futbol Oyun Kuralları, Uluslararası Futbol Birliği Kurulu (IFAB-International Football Association Board) tarafından değiştirilmektedir. IFAB oyun kurallarında önerilen değişiklikleri veya futbolla ilgili diğer konuları görüşmek ve karar vermek için, yılda 2 kez toplanır. Toplantının yapılabilmesi için biri FIFA olmak üzere, en az 4 Federasyonun katılımı gerekmektedir. Oyun Kurallarındaki herhangi bir değişiklik, Kurul’un Yıllık Genel Toplantısında ve toplantıya katılanların en az dörtte üçünün kabulü ile yapılabilir. IFAB’ın Delegeleri ve oy hakları aşağıda belirtilmiştir (1):

• Futbol Federasyonu (İngiltere) ..........................................(Bir oy)
• İskoçya Futbol Federasyonu .............................................(Bir oy)
• Galler Futbol Federasyonu    .............................................(Bir oy)
• İrlanda Futbol Federasyonu  .............................................(Bir oy)

• Uluslararası Futbol Federasyonları Birliği (FIFA) ........... (Dört oy)

Oyun Kurallarında yapılan değişiklikler IFAB’ın Yıllık Genel toplantısını takip eden 1 Temmuz tarihinden itibaren uygulanır. Sezonları 1 Temmuz  tarihine kadar bitmeyen Konfederasyonlar veya Ulusal Federasyonlar oyun kurallarında yapılan değişiklikleri yeni sezonlarının başlangıcına kadar erteleyebilirler. Hiç bir Konfederasyon veya Ulusal Federasyon, Kurul’un onaylamadığı herhangi bir oyun kuralları değişikliği yapamaz. Futbol Oyun Kuralları 17 maddeden oluşmaktadır (1):

1-Oyun Alanı                                                           

2- Top                                                                                                          

3-Oyuncuların Sayısı                                                            

4-Oyuncuların Giysi ve Gereçleri                                        

5-Hakem                                                                               

6-Yardımcı Hakemler                                                          

7-Oyunun Süresi                                                                  

8-  Oyunun Başlaması ve Tekrardan Başlaması                   

9- Topun Oyunda ve Oyun Dışı Olması

10- Gol Yapma Yöntemi

            11- Ofsayt

12- Fauller ve Fena Hareketler

13- Serbest Vuruşlar

14- Penaltı

15- Taç Atışı

16- Kale Atışı

17- Köşe Atışı           

Ulusal Federasyonun anlaşmasına bağlı olarak; 16 yaş altı, kadın futbolcular, veteran futbolcular (35 yaş üstü) ve engelli futbolcular için aşağıdaki değişikliklerden birinin veya tamamının uygulanmasına izin verilmektedir:

• Oyun alanının ölçüleri,
• Topun büyüklüğü, ağırlığı ve malzemesi,
• İki kale direği arasındaki genişlik ve üst kale direğinin zeminden yüksekliği,
• Oyun bölümlerinin süresi,
• Yedekler (1).

METOD

Bu araştırmada; Futbol Oyun Kurallarının günümüze kadar olan değişimleri yıllar itibariyle incelenmiş ve değerlendirilmiştir.

Çalışmanın amacı; konumuz itibariyle bir derleme, ardından da bir değerlendirme yapmaktır. Çalışma boyunca genellikle tarihçi metod ve kaynak tarama tekniği kullanılmıştır.

Futbol oyun kurallarının ortaya çıkışını ve tarihi gelişimini inceleme amacını taşıyan bu çalışmada gerekli olan veriler basılı kaynaklara dayanmaktadır. Bu nedenle, futbol ve Futbol Oyun Kuralları ile ilgili kaynaklar taranmıştır.

BULGULAR

Bugünkü futbol oyun kurallarının temelinin 1848 yılında İngiltere’nin Cambridge Üniversitesi’nde atıldığını (2, 3), futbol ile rugby oyununun birbirinden ayrılmasıyla birlikte ilk futbol oyun kurallarının 1863 yılında kurulan İngiltere Futbol Federasyonu tarafından oluşturulduğunu tespit ediyoruz (4). Buna göre:

1. Zeminin maksimum uzunluğu 200 yarda (183 m.), maksimum genişliği 100 yarda (91,5 m.) olabilir,  uzunluk ve genişlik bayraklarla işaretlenmiş olmalıdır ve  kale  birbirinden 8 yarda (7.32m)  mesafede (aralarında bar veya bağ olmayan) iki  direkle belirlenmelidir.
2. Oyun, alanın ortasından kurayı kazanan takımca yapılacak bir vuruşla başlayacaktır, diğer takım başlama vuruşu yapılıncaya kadar topa 10 yardadan ( 9.15 m.) fazla yaklaşamaz. Bir gol yapıldıktan sonra, golü yiyen taraf başlama vuruşu yapacaktır.
3. İki takım, her atılan golden sonra kaleleri değişecektir.
4. Bir gol, ancak top  kale direkleri arasından (hangi yükseklikten olursa olsun)  taçtan atılmadığı, taşınmadığı  takdirde sayılacaktır.
5. Top taca çıktığında, topa dokunan ilk oyuncu, topun alanı terk ettiği noktadan, alana dik açı ile atışı kullanacaktır. Top oyun alanında yere değmeden topa temas edilemez.
6. Bir oyuncu topun önüne geçtiği anda oyun dışı kalır ve mümkün olduğunca çabuk topun arkasına geçmelidir. Eğer top kendi takımından bir oyuncu tarafından pas olarak atılmışsa, rakip takımdan biri ya da kendi takımından topun gerisinde herhangi bir takım arkadaşı dokunana kadar topa dokunamaz. Ancak kale çizgisinin arkasından topa vurulduğunda hiçbir oyuncu oyun dışında kalmaz.
7. Topun kale çizgisini geçmesi durumunda, eğer kaleyi savunan takımdan biri topa  önce değerse, bu takımdan  biri kale çizgisinden  diğer tarafa doğru bir  serbest vuruş kullanacaktır. Eğer diğer taraftan bir oyuncu önce dokunursa, bu takımdan biri kale çizgisinin 15 yarda ( 13.75 m.) dışından topun dokunulduğu yere doğru bir vuruş yapar.
8. Bir oyuncu top ile rakip kaleye doğru uygun şekilde topu yakalarsa bir serbest vuruş hakkı kazanır. Eğer oyuncu topuğu ile bir işaret yaparsa topa vurmak yerine istediği kadar geriye gidebilir ve diğer oyuncular işaretli yerin önüne geçemezler.
9. Hiçbir oyuncu topla birlikte koşamaz.

10.  Rakip kaleye doğru top ile koşan bir oyuncunun rakipleri şarj yapma, çekme, çelmeleme ve topu alabilmek için mücadele edebilme hakkına sahiptirler; fakat hiç bir oyuncu aynı anda hem çekilip hem de çelmelenemez.

11.  Kural 10 da belirtilen kıstaslar dışında, hiç bir oyuncu ellerini ve dirseklerini kullanarak rakiplerine müdahale edemez ve ne çelme takmaya ne de çekiştirmeye müsaade edilmez.

12.  Bir oyuncu diğerine, ikisi de aktif oyunda ise şarj yapabilir. Bir oyuncu oyun  dışı olsa bile  şarj yapılabilir.

13.  Bir oyuncu,  ancak doğru bir şekilde topu yakalarsa veya ilk vuruşta top kendisine gelirse başka birine pas verebilir ya da vurabilir.

14.  Hiç bir oyuncu koruyucu  tabakalar, demir plakalarla botlarını takviye edemez (2).

Futbol oyun kurallarında sonraki yıllarda yapılan önemli değişikliklerin bazıları ise şöyledir:

1866: Ofsayt kuralı değiştirildi. 1963 yılında oluşturulan oyun kurallarına göre; topun ilerisinde olan tüm oyuncular ofsayt olarak değerlendiriliyordu. Kale ve top arasında 3 rakip oyuncu varsa oyuncular ofsayt sayılmayacaklar. Aynı yıl kalelerin yüksekliği de yeniden düzenlenmiştir. Buna göre; yaklaşık 5 metre olan kale yükseklikleri 1.80 metreye indirilmiştir. Bilindiği gibi şimdi bu yükseklik 2.44 metredir (4).

1870:   Hava toplarının elle tutulması kuralı kaldırılmıştır (4).

1871:   İlk kez kalecilerden bahsedilmiş ve topu elle tutma hakkı sadece kalecilere verilmiştir 1872 :      Topun ölçüleri belirlenmiştir ve korner kuralı kabul edilmiştir (4).

1875:   Kalelerin devreler itibariyle değiştirilmesi kuralı konulmuştur (5).

1878:   İlk kez maçta düdük kullanılmıştır.

1881:   Oyun kurallarında hakemden söz edilmiştir (5).

1883:   Taç atışları el ile yapılmaya başlanmıştır (5).

1884:   Karşılaşmalarda hakemlerin kayıtsız şartsız tek yetkili olmaları kararı alınmıştır (5).

1891:   Penaltı vuruşu getirilmiş ve kale ağlarından bahsedilmiştir (4,6). 

1896:   Futbol oyun kuralları ilk kez yayınlanmıştır (4,6).

1905:   Penaltı atışları sırasında kalecilerin kale çizgisi üzerinde durması kuralı eklenmiştir (4,6)

1912:   Kalecilerin topu elleriyle oynamaları, yalnızca ceza alanı içi ile sınırlandırılmıştır (6).

1913:  FIFA, IFAB’ın üyesi olmuştur (6).

1925:   Ofsayt kuralında değişiklik yapılarak 3 oyuncu şartı 2’ye indirilmiştir (6).

1929:   Penaltı atışları sırasında kalecilerin kale çizgisi üzerinde durması kuralı; kaleci, penaltı vuruşu yapılana kadar çizgi üzerinde durmalıdır şeklinde değiştirilmiştir (4, 6).

1937/1938 yıllarında oyun kuralları, önceki kurallar esas alınarak maddeler haline getirilmiş ve daha kolay anlaşılması için yeniden yazılmıştır (6).

20. yüzyılın son çeyreğinde  önemli bir toplumsal ve ekonomik güç haline gelen futbolda, ilgiyi daha da arttırmak için futbol oyun kurallarının daha sık değiştirildiğini tespit ediyoruz:

1970 : İlk defa sarı ve kırmızı kartlar 1970 Meksika Dünya Kupası’nda kullanılmaya başlanılmıştır. İlk sarı kart 31 mayısta Mexico Aztek Stadı'ndaki, Meksika-SSCB maçında hakem Tschenscher tarafından Sovyetler Birliğinden Asatiani'ye gösterilmiştir. 45 sarı kartın gösterildiği Meksika 1970'de tek kırmızı gösterilmemiştir. Kırmızı kart görerek oyun dışı bırakılan ilk oyuncu Şili takımından Carlos Caszely olmuştur (6).

1978:  

Kural 13: Serbest Vuruşlar:

Kale alanı içinde savunma yapan takımın kazandığı bir serbest vuruş, kale alanının yarı sahasındaki herhangi bir noktasından yapılabilir  olarak değiştirilmiştir (2).

1979:  

Kural 13: Serbest Vuruşlar:

Direkt serbest vuruş ile endirekt serbest vuruş arasındaki farkın ayırt edilebilmesi için; hakem bir kolunu yukarı kaldırarak işaret vermesi kuralı getirilmiştir (2).

1980:  

Kural 12: Fauller ve Fena Hareketler:

Bir rakibe tükürmek şiddetli hareket olarak kabul edilmiştir.

Kural 13: Serbest Vuruşlar:

Savunma yapan takımın ceza alanı içerisinden kullanacağı serbest vuruşlarda rakip takım oyuncuları toptan en az 9.15 metre uzakta ve ceza alanının dışında duracaklardır. Top ceza alanı dışına çıkıncaya kadar rakip takım oyuncuları ceza alanı dışında duracaklardır.

Kural 16: Kale Vuruşu:

Kale vuruşlarında rakip takım oyuncuları toptan en az 9.15 metre uzakta ve ceza alanının dışında duracaklardır. Top ceza alanı dışına çıkıncaya kadar rakip takım oyuncuları ceza alanı dışında duracaklardır (2).

1981:

Kural 3: Oyuncuların Sayısı:

Yedek oyuncular oynasınlar veya oynamasınlar hakemin otoritesine tabidirler.

Kural 12: Fauller ve Fena Hareketler:

Hakemin kanaatine göre eğer bir oyuncu:

• Şiddetli hareketten veya  ciddi faullü oyundan suçluysa (sert ve şiddetli tarzda hareket eder veya çok ağır faul yaparsa),
• Kötü, onur kırıcı veya  küfürbaz konuşursa,
• Bir ihtar aldıktan sonra fena hareketlerine devam ederse ihraç edilecektir (2).

1982:  

Kural 6: Yan Hakem:

Yan Hakemler, topun oyun dışı olduğu zamanları, korner, aut ve taç atışlarının yönünü, oyuncu değişikliklerini işaret edeceklerdir.

Kural 12: Fauller ve Fena Hareketler:

Dört adım kuralına giriş: Kaleci topu kontrol ettikten sonra topu elinden bırakmadan dört adımdan fazla adım atarsa veya topu bıraktıktan sonra başka oyuncular tarafından oynanmadan veya topa dokunulmadan tekrar eli ile oynarsa takımı aleyhine endirekt serbest vuruş cezası verilir (2).

1983:  

Kural 12: Fauller ve Fena Hareketler:

Dört adım kuralında değişiklik yapılmıştır. Buna göre; dört adım öncesinde, esnasında ve sonrasında topu elleri ile kontrol altına aldığı sırada onu tutarak, zıplatarak veya havaya atıp tutarak ve topu bırakarak oyuna atmadan önce herhangi bir yöne doğru dört adımdan fazla atarsa, diğer oyuncular tarafından oynanmadan veya dokunulmadan önce elleriyle tekrar topa dokunursa takımı aleyhine endirekt serbest vuruş cezası verilir (2).

1984:  

Kural 8: Oyunun Başlaması:

Kale alanının herhangi bir yerinden yapılacak hakem atışı kale çizgisine paralel kale alanı çizgisi üzerinden oyun durduğu zaman topun bulunduğu yere en yakın noktadan yapılacaktır.

Kural 13: Serbest Vuruşlar:

Kale alanının herhangi bir yerinden yapılacak endirekt serbest vuruş kale çizgisine paralel kale alanı çizgisi üzerinden oyun durduğu zaman topun bulunduğu yere en yakın noktadan yapılacaktır (2).

1985:  

Kural 12: Fauller ve Fena Hareketler:

Kaleci ceza alanının dışında kendi arkadaşı tarafından veya ceza alanı içinde veya dışında rakip oyuncu tarafından topa dokunulmadan veya topla oynanmadan tekrar elleri ile dokunursa takımı aleyhine endirekt serbest vuruş cezası verilir (2,7).

1986:  

Kural 3: Oyuncuların Sayısı:

Yedek oyuncu oyun alanına girdiği zaman değişiklik tamamlanır.

Kural 14: Penaltı Vuruşu:

Penaltı vuruşunu yapacak oyuncu açıkça belirlenir (7)

1987:  

Kural 7: Oyunun Süresi:

Her iki devrede oyuncu değişikliği, sakatlanan oyuncunun oyun alanından çıkarılması, vakit geçirme veya herhangi bir sebeple kaybolan zaman hakemin takdirince hesaplanarak devre sonuna eklenir.

Kural 14: Penaltı Vuruşu:

Bir penaltı atışından direkt olarak bir gol kaydedilebilir. Top kale direkleri ve üst direğin arasından ve kale çizgisini geçmeden önce bir veya iki kale direğine veya üst direğe veya kaleciye veya bunlardan birkaçına herhangi bir sıra ile temas eder ve kale çizgisini geçerse kurallara aykırı başka hiçbir hareketin bulunmaması şartıyla gol geçerli sayılacaktır.

Kural 15: Taç Atışı:

Bir taç atışı topun taç çizgisini geçerek oyun alanını terk ettiği yerden yapılmazsa bu atış kurala uygun bir atış kabul edilmeyecektir (8) .

1988:  

Kural 1: Oyun Alanı:

Kale direkleri ile üst direk beyaz renkte olacaktır.

Kural 3: Oyuncuların Sayısı:

Müsabaka yönetmeliğinin ön gördüğü biçimde, takımlar oyun başlamadan önce hakeme bildirecekleri en çok 5 yedek oyuncu arasından en çok 2 tanesini oynatabilirler (9) .

1989:  

Kural 4: Oyuncuların Giysileri:

Futbol ayakkabısı bir oyuncunun mecburi kıyafetleri arasına alındı (2, 9) .

1990:  

Kural 4: Oyuncuların Giysileri:

Tekmelik takma zorunluluğu getirildi.

Kural 11: Ofsayt:

Bir oyuncu rakip kale çizgisine en az iki rakip oyuncudan daha yakın değilse ofsayt pozisyonunda sayılmaz.

Kural 12: Fauller ve Fena Hareketler:

Bir oyuncu bariz gol atma şansına sahipken kasten ve kuraldışı olarak durdurulmuşsa (serbest vuruş veya penaltı vuruşu ile cezalandırılacak bir ihlal) ve dolayısıyla hücum eden oyuncunun takımı gol yapma şansı elde edememişse ihlali yapan oyuncu ciddi faullü oyundan dolayı ihraç edilecektir (2, 9) .

1991:  

Kural 12: Fauller ve Fena Hareketler:

Kaleciden başka oyuncu, kendi ceza alanı içinde topla kasten elle oynayarak rakibin bir golüne veya bariz gol atma şansına mani olmuşsa ciddi faullü oyundan dolayı ihraç edilecektir.

Bir kaleci topa elleri ile veya kollarının herhangi bir kısmı ile dokunarak sahip olduğu anda topu kontrolü altına almış sayılacaktır. Topa sahip olmak kalecinin topu kasten önüne itmesi durumunu kapsayacak, hakemin kanaatine göre topun kaleciden geri dönmesi durumlarını kapsamayacaktır (2, 9) .

1992:  

Kural 4: Oyuncuların Giysileri:

Oyuncuların giysi ve gereçleri ile ilgili herhangi bir ihlalde, oyunun durduğu ilk anda ihlali yapan oyuncuya teçhizatını düzeltmek veya eksiğini tamamlamak üzere, hakem tarafından oyun alanının dışına çıkması söylenecektir. 

Kural 5: Hakem:

Oyun alanına girdiği andan itibaren, fena bir davranışta bulunan veya centilmenliğe aykırı hareket eden bir oyuncuya hakem, ihtar verecek ve sarı kart gösterecektir. Kendi kanaatince, şiddetli hareket eden veya ciddi faul yapan, kötü ve onur kırıcı dil kullanan veya ihtar aldıktan sonra fena hareketlere devam eden oyuncuyu hakem, oyundan ihraç edecek ve kırmızı kart gösterecektir.

Kural 12: Fauller ve Fena Hareketler:

Kaleciye Pas: Kendi oyuncusu tarafından bilerek ayakla pas verilen bir topa kaleci elleriyle dokunur veya tutarsa endirekt serbest vuruş verilecektir.

Kural 13: Serbest Vuruşlar:

Savunma yapan takımın kendi kale alanı içinde kazandığı her türlü serbest vuruş ve kale vuruşu kale alanının herhangi bir noktasından yapılabilir (10 ) .

1993:  

Kural 5: Hakem:

Antrenör veya teknik direktör maç sırasında oyunculara taktiksel talimatlar verebilirler fakat teknik alanın olduğu yerlerde bu alan içinde kalmak ve her zaman sorumlu bir şekilde davranmak zorundadırlar. Dördüncü hakemin atandığı turnuva ve müsabakalarda, dördüncü hakemin rolü ve görevleri IFAB’ın onayladığı şekilde olacaktır.

Kural 12: Fauller ve Fena Hareketler:

Dört adım kuralına, zaman geçirmeye, ihtar ve ihraç olarak kabul edilen koşullara, kaleciye pas kuralına açıklık getirilmiştir. 12. kurala uygun olarak bir oyuncu kendi kalecisine topu kafasını, göğsünü veya dizini v.s. kullanarak pas verebilir. Fakat eğer hakemin kanaatine göre; bir oyuncu kuralı delmek için bir hileye başvuruyorsa, bu oyuncu centilmenliğe aykırı davranışta bulunmuş sayılacak ve cezalandırılacaktır (10) .

1994:  

Kural 1: Oyun Alanı:

Güvenlik nedeniyle, portatif kaleler de dahil olmak üzere tüm kaleler toprağa sağlam bir şekilde monte edilmelidir.

Kural 3: Oyuncuların Sayısı:

Bir takım üçüncü bir yedek oyuncuyu kullanabilir. Yeter ki bu üçüncü oyuncu yedek kaleci olarak belirtilsin ve yalnızca kalecinin yerine oyuna girsin.  Fakat, eğer kaleci oyundan ihraç edilmiş ise,  yedek kaleci herhangi bir oyuncunun yerine oyuna girebilir ve kaleci olarak oynayabilir (11) .

1995:  

Kural 3: Oyuncuların Sayısı:

Oynanan tüm resmi müsabakalarda azami 3 oyuncu değiştirilir.

Kural 7: Oyunun Süresi:

İki devre arasındaki süre onbeş dakikayı geçemez.

Kural 11: Ofsayt:

Ofsayt pozisyonunda bulunmak tek başına bir ihlal değildir. Ofsayt pozisyonundaki bir oyuncu yalnızca top kendi arkadaşına değdiği veya kendi takım arkadaşı tarafından oynandığı anda hakemin kanaatine göre; oyuna müdahale ederek, veya rakibe müdahale ederek, veya bulunduğu pozisyondan avantaj sağlayarak aktif oyunun içinde ise, ofsayt ile cezalandırılır.

Kural 12: Fauller ve Fena Hareketler:

Bir oyuncu hakemin kanaatine göre aşağıdaki altı ihlalden birini dikkatsiz, kontrolsüz veya orantısız güç kullanarak yaparsa:

1. Bir rakibe tekme atar veya atmaya teşebbüs ederse; veya
2. Bir rakibi çelmelerse; veya
3. Bir rakibin üzerine sıçrarsa; veya
4. Bir rakibe şarj yaparsa; veya
5. Bir rakibe vurur veya vurmaya teşebbüs ederse; veya
6. Bir rakibi iterse;

veya aşağıdaki dört ihlalden birini yaparsa:

1. Ayakla bir rakibe müdahale ederken (tackle) toptan önce rakibe temas ederse,
2. Bir rakibe tükürürse,
3. Bir rakibi tutarsa,
4. Topla bilerek elle oynarsa,

İhlalin meydana geldiği noktadan takımı aleyhine verilecek direkt serbest vuruş ile cezalandırılacaktır.

Kural 14: Penaltı Vuruşu:

Penaltı vuruşu yapılıncaya kadar, vuruşu yapacağı açıkça belirlenmiş oyuncu ile rakip kaleciden başka bütün oyuncular, oyun alanı içinde, ceza alanı dışında, penaltı noktasından itibaren en az 9.15 metre uzaklıkta ve penaltı noktasının arkasında bulunacaktır (12) .

1996:  

Kural 3: Oyuncuların Sayısı:

Müsabaka Talimatı 3’ten 7’ye kadar kaç yedek oyuncunun yazılabileceğini belirtecektir.

Kural 5: Hakem:

Eğer hakem bir avantaj uygularsa ve umulan avantaj o anda gerçekleşmezse, hakem ilk ihlali cezalandırır.

Kural 6: Yardımcı Hakem:

Yan Hakem kelimesi Yardımcı Hakem olarak değiştirilmiştir (13).

1997:  

Kural 4: Oyuncuların Giysileri:

Şortun altına tayt giyildiği takdirde, taytın rengi şortun esas renginde olmalıdır.

Kural 5: Hakem:

Hakem kanayan yarası olan bir oyuncunun oyun alanından çıkmasını sağlar.

Kural 8: Oyunun Başlaması ve Tekrar Başlaması:

Para atışı yapılır ve atışı kazanan takım birinci yarıda hücum edeceği kaleyi seçer. Başlama vuruşundan doğrudan doğruya bir gol yapılabilir. Top vuruş yapılıp ileri doğru hareket ettiği an oyundadır.

Kural 12: Fauller ve Fena Hareketler:

Bir oyuncu rakip kalecinin elindeki topu oyuna sokmasına engel olursa, takım arkadaşının kullandığı taç atışından doğrudan gelen topa kaleci eliyle dokunursa, topa sahip olan kaleci  5-6 saniye içinde topu elinden çıkarmazsa endirekt serbest vuruş cezası verilir.

Eğer bir oyuncu aşağıdaki 7 ihlalden birini yaparsa ihtar verilip sarı kart gösterilir:

•  
  1. Sportmenliğe aykırı davranıştan suçlu ise,
  2. Sözle veya hareketle itiraz ederse,
  3. Oyunun kurallarını devamlı ihlal ederse,
  4. Oyunun tekrar başlamasını geciktirirse,
  5. Oyun bir köşe vuruşu veya serbest vuruş ile tekrar başlarken gerekli mesafeye açılmaz ise,
  6. Hakemin izni olmaksızın oyun alanına ilk kez girer veya tekrar girerse,
  7. Hakemin izni olmaksızın oyun alanını kasıtlı olarak terk ederse.

Eğer bir oyuncu aşağıdaki 7 ihlalden birini yaparsa ihraç edilip kırmızı kart gösterilir:

•  
  1. Ciddi faullü oyundan suçlu ise,
  2. Şiddetlin hareketten suçlu ise,
  3. Rakibe veya bir başkasına tükürürse
  4. Topu bilerek elle oynayıp rakibin bariz golünü veya gol atma şansını önlerse (kendi ceza alanındaki kaleci hariç)
  5. Kaleye doğru ilerleyen rakibin bariz gol atma şansını serbest vuruş veya penaltı vuruşu gerektiren bir ihlal ile önlerse,
  6. Saldırgan, hakaret edici veya küfürlü bir şekilde konuşursa,

1. Aynı maçta ikinci bir ihtar alırsa (14) .

Kural 14: Penaltı Vuruşu:

Kaleci penaltı atışı esnasında kale çizgisi üzerinde hareket edebilir. 

Kural 16: Kale Vuruşu:

Kale atışından doğrudan gol kaydedilir.

1998:  

Kural 12: Fauller ve Fena Hareketler:

Rakip takımın oyuncusunun sağlığını tehlikeye sokan arkadan müdahaleler ciddi faullü oyun olarak değerlendirilecektir (15) .

1999:  

Kural 12: Fauller ve Fena Hareketler:

Oyun alanı üzerinde herhangi bir yerde hakeme aldatmaya yönelik yapıldığı tespit edilen her türlü hareket sportmenlik dışı olarak değerlendirilecektir (16) .

2000:  

Kural 3: Oyuncuların Sayısı:

Özel maçlarda takımlar değiştirilecek azami oyuncu sayısında anlaşırlarsa, hakeme maçtan önce bildirirlerse anlaştıkları sayıda oyuncu değiştirebilirler.

Kural 6: Yardımcı Hakemler:

Yardımcı hakemler pozisyona hakemden daha yakın olduklarında meydana gelen ihlalleri (bu bazı özel durumlarda, ceza alanı içersinde meydana gelen ihlalleri de kapsar), penaltı vuruşlarında kalecinin topa vurulmadan önce ileri hareket ettiğini ve topun gol çizgisini geçtiğini hakeme bildireceklerdir.

Bazı durumlarda 9.15 metre mesafenin kontrolü için oyun alanına girebilirler.

Kural 12: Fauller ve Fena Hareketler:

Kaleci, topu eliyle kontrol ettikten sonra altı saniye içinde oyuna bırakmazsa endirekt serbest vuruş verilir.

Oyuncular uygunsuz el-kol hareketleri yaparsa ihraç edilecektir.

Penaltı Noktasından Yapılan Vuruşlar:

Penaltı noktasından yapılan vuruşlarda: bir takım rakibine göre daha fazla sayıda oyuncuyla maçı tamamladığında, rakibinin oyuncu sayısı ile eşit olması için kendi takımının oyuncu sayısını rakip takımın oyuncu sayısına indirecek ve çıkartılan oyuncuların isimlerini hakeme bildireceklerdir (17) .

2001:  

Kural 12: Fauller ve Fena Hareketler:

İhraç edilen bir oyuncu teknik alanı ve oyun alanının çevresini terk etmelidir.

Bir maçın galibini belirleme yöntemleri:

Müsabaka yönetmeliğine göre; berabere biten bir maçtan sonra,  hangi takımın galip sayılacağını altın gol ve penaltı noktasından yapılan vuruşlar belirler (18) .

2002:  

Kural 4: Oyuncuların Giysi ve Gereçleri:

Oyuncuların sadece formalarında reklam bulundurmalarına izin verilmiştir. Şort, çorap ve ayakkabılarda reklam bulundurulamaz.

Formasını çıkararak slogan veya reklam gösteren oyuncular müsabakaları organize eden kuruluşlar tarafından cezalandırılırlar.

Formaların kolları olması şarttır.

Kural 5: Hakem:

Hakem bir oyuncunun ciddi sakatlandığı kanısına varırsa oyunu durdurur ve o oyuncunun oyun alanından çıkarılmasını sağlar, sakatlanan futbolcu oyun sahasına ancak oyun yeniden başladıktan sonra girebilir (19).

Kural 12: Fauller ve Fena Hareketler:

Kaleci, kendi ceza sahasında dört ihlalden birini yaparsa, rakip takım lehine bir endirekt serbest vuruş verilir.

• Topu eliyle kontrol ettikten sonra 6 saniye içinde oyuna bırakmazsa,
• Topu oyuna bıraktıktan sonra, top başka bir oyuncuya değmeden önce, topa tekrar eliyle dokunursa,
• Takım arkadaşı tarafından ayakla bilerek kendisine verilen topa eliyle dokunursa,
• Takım arkadaşının kullandığı taç atışından doğrudan gelen topa eliyle dokunursa.

2003:  

Kural 4: Oyuncuların Giysi ve Gereçleri:

Oyuncuların iç çamaşırları reklam veya slogan içeriyorsa göstermeyeceklerdir.

Formaların kollarının olması şarttır.

Bir Maçın Galibini Belirleme Yöntemi:

Hakem para atışı yapar ve atışı kazanan kaptanın takımı ilk vuruşu veya ikinci vuruşu yapmaya karar verir.

Dördüncü Hakem:

Dördüncü hakem her durumda hakeme yardımcı olur.

Hakemler, Yardımcı Hakemler ve Dördüncü Hakemler için İlave Talimat:

Penaltı Vuruşunda vuruş yapılmadan önce ceza alanına girmek bir ihlaldir. Kaleci topa vurulmadan önce gol çizgisinden öne çıkarsa kuralı ihlal eder. Futbolcular bu kuralı ihlal ettiğinde, hakem bu tür ihlallere karşı uygun önlemin alınmasını sağlamalıdır (20).

2004:  

Kural 1: Oyun Alanı:

Maçlar, müsabaka talimatlarına göre doğal veya yapay yüzeylerde oynanabilir.

Gerek FIFA’ya üye Federasyonların ulusal takımları arasındaki maçlarda, gerekse uluslararası kulüp müsabakalarında yapay yüzeylerin kullanıldığı sahaların FIFA tarafından özel izin verilmedikçe, FIFA yapay çim kalite koşullarına veya uluslararası yapay çim standartına uygun olmalıdır.

Teknik alanın bulunduğu sahalarda, bu alanın Uluslararası Futbol Birliği (IFAB) tarafından kabul edilen koşullara uygun olması gerekir.

Kural 3: oyuncuların Sayısı:

Özel maçlarda en çok 6 oyuncu değiştirilebilir.

Kural 5: Hakem:

Görev aldığı turnuva ve atandığı maçlarda, dördüncü hakemin rolü ve görevleri Futbol Oyun Kuralları kitabında gösterilen ve IFAB’ın onayladığı esaslara uygun olmalıdır.

Kural 10: Gol Yapma Yöntemi:

Müsabaka yönetmelikleri bir maçın berabere bitmesinden sonra galip takımın belirlenmesini şart koşuyorsa, yalnızca IFAB tarafından onaylanan aşağıdaki yöntemlerin uygulanmasına izin verilir.

• Deplasmanda atılan goller yöntemi,
• Uzatma devreleri,
• Penaltı vuruşları

Kural 12: Fauller ve Fena Hareketler:

Gol kutlaması sırasında formasını çıkaran bir oyuncu, sportmenliğe aykırı davranıştan dolayı ihtar alacaktır .

Maçın galibini belirleme Yöntemleri:

Bir maçın galibini belirlemek için müsabaka kurallarında yalnızca IFAB tarafından onaylanan ve oyun kuralları kitabında yer alan yöntemlere izin verilir.

Maçın Galibini Belirleme Yöntemleri: Deplasmanda atılan gol sayısı, uzatma devreleri ve penaltı noktasından yapılan vuruşlar, müsabaka yönetmeliklerinin bir maçın berabere bitmesinden sonra galip takımın belirlenmesi için öngördüğü yöntemlerdir.

Deplasmanda atılan goller: Müsabaka yönetmelikleri takımların birbiriyle kendi evinde ve deplasmanda oynamalarını şart koştuğunda, ikinci maçtan sonra atılan gollerin eşit olması halinde, rakip takımın sahasında atılan her bir golün iki gol sayılmasını şart koşabilir.

Uzatma Devreleri: Müsabaka yönetmelikleri, 15 dakikayı geçmemek üzere iki eşit uzatma devresinin oynanmasını şart koşabilir. Bu durumda Kural 8’in hükümleri dikkate alınır.

 Telsiz İletişim Sistemi teknolojisinin maçın kontrolüne olumlu katkıda bulunabileceği kabul edilmiştir. Ancak böyle bir sistemin sadece maç görevlileri tarafından kullanılması ve yayın amacıyla bundan yararlanılması kabul edilmemiştir (21).

2005:  

Kural 3: Oyuncuların Sayısı:

Özel Ulusal A takım maçlarında en fazla 6 oyuncu değişikliği yapılabilir. Diğer tüm maçlarda, takımlar maksimum sayı üzerinde anlaşırlarsa ve hakeme müsabakadan önce bilgi verirlerse daha fazla sayıda oyuncu değişikliği yapabilirler.

Bir yedek oyuncu oyun alanına hakemin izni olmaksızın girerse; oyun durdurulduğu anda topun bulunduğu yerden rakip takım bir endirekt serbest vuruşla tekrar başlar.

Kural 5: Hakem:

Hakem verdiği bir kararı, ancak doğru olmadığını anladığı durumlarda veya gerekli görürse, yardımcı hakemin verdiği bilgiye göre, oyunu tekrar başlatmamış veya müsabakayı bitirmemiş olmak koşulu ile değiştirebilir.

Kural 11: Ofsayt:

Ofsayt pozisyonu tanımında, “rakip kale çizgisine daha yakın” ifadesi, o oyuncunun kafasının, vücudunun veya ayağının herhangi bir bölümünün rakip kale çizgisine toptan ve ikinci savunma oyuncusundan daha yakın olduğu anlamına gelmektedir. Kollar bu tanıma dâhil edilmemiştir.

Aktif oyuna katılma unsurlarının tanımı aşağıdaki gibidir:

• Oyuna müdahale, bir takım arkadaşı tarafından verilen veya dokunulan topla oynama veya dokunma anlamına gelir.

• Rakibe müdahale etmek, rakibin görüş çizgisini veya hareketlerini açıkça engelleyerek veya hakemin düşüncesine göre, rakibi aldatan veya dikkatini dağıtan bir jest veya hareket yaparak rakibin topla oynamasını veya oynayabilmesini engelleme anlamına gelir.
• Bulunduğu pozisyondan avantaj elde etme, ofsayt pozisyonunda bulunan bir oyuncunun kale direkleri veya rakibinden seken topla oynaması anlamına gelir.

Kural 12: Fauller ve Fena Hareketler:

Hakem, oyun alanına girdiği andan bitiş düdüğü sonrasında oyun alanını terk edinceye kadar disiplin cezası verme yetkisine sahiptir.

Rakip takım oyuncusunun sağlığını tehlikeye sokan müdahaleler ciddi faullü oyun olarak değerlendirilecektir.

Kural 14: Penaltı Vuruşu:

Penaltı vuruşunda, eğer hakem bir penaltının atılması için işaret verdikten sonra ve top oyunda girmeden önce vuruşu yapan oyuncu oyun kurallarını ihlal ederse: top kaleye girmezse hakem oyunu durdurur ve savunma yapan takım lehine bir endirekt serbest vuruşla oyunu tekrar başlatır.

Vuruşu yapanın takım arkadaşı ceza alanına girer veya penaltı noktasının ilerisine geçerse veya penaltı noktasına 9.15 metreden daha yakına gelirse: top kaleye girmezse hakem oyunu durdurur ve savunma yapan takım lehine bir endirekt serbest vuruşla oyunu tekrar başlatır.

Kural 15: taç Atışı:

Taç atışlarında, tüm rakip oyuncular taç atışının yapıldığı noktadan en az 2 metre geride durmalıdırlar (22).

2006:

Kural 4: Oyuncuların Giysi ve Gereçleri:

Bir oyuncunun giymek zorunda olduğu temel giysiler ayrı parçalardan oluşur.

• Bir forma veya gömlek,
• Şort (tayt giyilirse, taytın rengi şortun esas renginde olmalıdır)
• Tozluklar,
• Tekmelikler,
• Futbol Ayakkabıları.

Kural 10: Gol Yapma Yöntemi:

Müsabaka Yönetmelikleri gereğince berabere sonuçlanan fakat bir kazanan takımın olması gereken maçlarda ya da (rövanşlı maçlar da dahil) kazanan takımı belirlemek için sadece Uluslararası Futbol Birliği Kurulu (IFAB) tarafından onaylanılan aşağıdaki usullere izin verilir.

• Deplasmanda atılan goller yöntemi,
• Uzatma devreleri,
• Penaltı vuruşları

Kural 12: Fauller ve Fena Hareketler:

İhtar Verilecek Durumlar:

Eğer bir oyuncu aşağıdaki 7 ihlalden birini yaparsa ihtar verilip sarı kart gösterilir:

1. Sportmenliğe aykırı davranıştan suçlu ise,
2. Hakeme veya hakemin kararlarına sözle veya hareketle itiraz ederse,
3. Oyunun kurallarını devamlı ihlal ederse,
4. Oyunun tekrar başlamasını geciktirirse,
5. Oyun bir köşe vuruşu, serbest vuruş veya taç atışı ile tekrar başlarken gerekli mesafeye açılmaz ise,
6. Hakemin izni olmaksızın oyun alanına ilk kez girer veya tekrar girerse,
7. Hakemin izni olmaksızın oyun alanını kasıtlı olarak terk ederse.

Yedek bir oyuncu ya da yedek oyuncu konumuna geçmiş bir oyuncu, aşağıdaki ihlallerden birini yaparsa, hakem tarafından ihtar verilip sarı kart gösterilir.

      1. Sportmenlik dışı davranışlarda bulunursa,

      2. Sözlü ya da fiili olarak itiraz ederse,

      3. Oyunun başlamasını geciktirirse.

İhraç Verilecek Durumlar:

Eğer bir oyuncu, yedek bir oyuncu ya da yedek oyuncu konumuna geçmiş bir oyuncu, ihraç verilecek 7 ihlalden birini yaparsa, hakem tarafından kırmızı kart gösterilip oyundan ihraç edilir.

1. Ciddi faullü oyundan suçlu ise,
2. Şiddetli hareketten suçlu ise,
3. Rakibe veya bir başkasına tükürürse
4. Topu bilerek elle oynayıp rakibin bariz golünü veya gol atma şansını önlerse (kendi ceza alanındaki kaleci hariç)
5. Kaleye doğru ilerleyen rakibin bariz gol atma şansını serbest vuruş veya penaltı vuruşu gerektiren bir ihlal ile önlerse,
6. Saldırgan, hakaret edici veya küfürlü bir şekilde konuşursa,
7. Aynı maçta ikinci bir ihtar alırsa Oyun bir köşe vuruşu, serbest vuruş veya taç atışı ile tekrar başlarken gerekli mesafeye açılmaz ise oyuncuya ihtar verilir.

Kırmızı kart görerek oyundan ihraç edilen oyuncu, yedek oyuncu ya da yedek oyuncu konumuna geçmiş oyuncu, oyun alanı çevresini ve teknik alanı terk etmelidir.

Kural 14: Penaltı Vuruşu:

Hakem bir penaltının atılması için işaret verdikten sonra ve top oyuna girmeden önce vuruşu yapan oyuncu oyun kurallarını ihlal ederse:

• Hakem vuruşa izin verir,

• Top kaleye girerse vuruş tekrarlanır,
• Top kaleye girmezse hakem oyunu durdurur ve savunma yapan takım lehine ihlalin olduğu yerden bir endirekt serbest vuruşla oyunu tekrar başlatır.

Hakem bir penaltının atılması için işaret verdikten sonra ve top oyuna girmeden önce vuruşu yapanın takım arkadaşı oyun kurallarını ihlal ederse:

• Hakem vuruşa izin verir,
• Top kaleye girerse vuruş tekrarlanır,
• Top kaleye girmezse hakem oyunu durdurur ve savunma yapan takım lehine ihlalin olduğu yerden bir endirekt serbest vuruşla oyunu tekrar başlatır.

Kural 17: Köşe Vuruşu:

Köşe vuruşu sırasında, rakip oyuncular, top oyuna girinceye kadar, köşe yayından en az 9.15 m.(10 yarda) uzakta bulunmalıdırlar (23).

2007/2008:

Kural 1: Oyun Alanı:

Futbol alanı üzerine veya taç çizgisinden bir metrelik mesafede hiçbir reklam bulunmamalıdır. Ayrıca, gol çizgisiyle kale ağları arasındaki bölgeye reklam konulmasına izin verilemez.

Kural 4: Oyuncuların Giysi ve Gereçleri:

Bir oyuncunun giymek zorunda olduğu, forma veya gömlek ile iç çamaşır kolunun rengi aynı olmalıdır. Taytın rengi de şortuyla aynı olmalıdır.

Oyuncular, slogan veya reklam içeriyorsa formalarının altındaki iç çamaşırlarını gösteremezler. Giysileri herhangi bir politik, dini veya kişisel ifadeler içermemelidir.

Formasını çıkararak slogan veya reklam gösteren oyuncular, müsabakayı organize eden kuruluş tarafından cezalandırılacaktır. Giysilerinde politik, dini veya kişisel sloganlar veya ifadeler taşıyan oyuncunun takımı müsabakayı organize eden kuruluş veya FIFA tarafından cezalandırılacaktır.

Dördüncü Hakem:

Dördüncü hakem müsabaka yönetmeliğine göre atanabilir. Yedek bir yardımcı hakem atanmamışsa ve hakemlerden biri göreve devam edemezse onun yerine görev yapar. Dördüncü hakem her zaman hakeme yardımcı olur.

Müsabaka yönetmeliğine göre yedek bir yardımcı hakem atanabilir. Onun tek görevi devam edemeyecek olan yardımcı hakemin yerini almak veya gerektiğinde dördüncü hakemin yerini almaktır (26).

2008/2009:

Kural 2-Top:

FIFA veya konfederasyonlar gözetiminde düzenlenen resmi bir turnuvada oynanan maçlarda topun aşağıdaki logolardan birini taşıması zorunludur:

• Resmi “FIFA Onaylı” “FIFA APPROVED” logosu

• Resmi “FIFA DENETİMLİ” “FIFA INSPECTED” logosu

•“ULUSLARARASI MAÇ TOPU STANDARDI” “INTERNATIONAL MATCHBALL STANDARD” logosu

Top üzerindeki böyle bir logonun, topun Kural 2’de belirtilen, her bir logo için özel teknik şartlara göre test edildiği ve bunlara uygun bulunduğu anlamına gelmektedir (27).

2009/2010:

“Her seferinde yalnız bir kişinin taktik bilgiler verme yetkisi vardır, bu kişi bilgileri verdikten sonra yerine dönmelidir” ifadesi “Her seferinde yalnız bir kişinin taktik bilgiler verme yetkisi vardır” şeklinde değiştirilmiştir (28).

2010/2011:

“Her seferinde yalnız bir kişinin taktik bilgiler verme yetkisi vardır” ifadesinde unutulan teknik alan eklenerek “Her seferinde yalnız bir kişinin teknik alandan taktik bilgiler verme yetkisi vardır” şeklinde değiştirilmiştir (29).

2011/2012:

Kural 1 – Oyun Alanı:

Yapay yüzeylerin kullanıldığı alanlarda, diğer çizgilerin kullanımına da farklı bir renkte olmaları ve futbol için kullanılan çizgilerden açık bir şekilde ayrılabilir olmaları kaydıyla izin verilir.

Kale direklerinin şekli kare ise (yukarıdan görüntülendiğinde), kenarlar kale çizgisine paralel veya dik olmalıdır. Üst direğin kenarları alan düzlemine paralel veya dik olmalıdır.

Kale direklerinin şekli oval ise (yukarıdan görüntülendiğinde), en uzun eksen kale çizgisine dik olmalıdır. Üst direğin en uzun ekseni alan düzlemine paralel olmalıdır.

Kale direklerinin şekli dikdörtgen ise (yukarıdan görüntülendiğinde), en uzun kenar kale çizgisine dik olmalıdır. Üst direğin en uzun kenarı alan düzlemine paralel olmalıdır.

 Kural 2-Top:

Topun penaltı noktasından penaltı vuruşu veya seri penaltı vuruşları sırasında ileri doğru hareket ederken ve herhangi bir oyuncuya ya da üst direğe veya kale direklerine henüz değmeden patlaması veya bozulması halinde penaltı vuruşu tekrar edilir.

Kural 3- Oyuncuların Sayısı:

Kural 3 metni, Kurallara ilişkin daha net bir yapının oluşturulması ve mevcut yanlış anlamaların ortadan kaldırılması için IFAB Teknik Alt Komitesi tarafından yeniden düzenlenmiştir.

Takım listesinde belirtilen teknik direktör ve diğer kişiler (oyuncular veya yedek oyuncular dışında) takım görevlileri olarak kabul edilmiştir.

Kural 4-Oyuncuların Giysi ve Gereçleri:

Şort – şort altı veya tayt giyiliyorsa bunlar şortun ana rengi ile aynı renkte olmalıdır.

Kural 5-Hakem:

Eğer maç sırasında oyun alanına fazladan bir top, başka bir madde ya da hayvan girerse, hakem sadece oyunun engellenmesi durumunda maçı durdurmalıdır. Oyun kale alanı içerisinde durdurulmamışsa, oyunun durdurulduğu anda topun bulunduğu yerden yapılacak bir hakem atışı ile oyun tekrar başlatılmalıdır. Eğer oyun, top kale alanı içersindeyken durdurulmuşsa, oyunu tekrar başlatmak için yapılacak hakem atışı, oyun durdurulduğu anda topun bulunduğu yere en yakın kale çizgisine paralel kale alanı çizgisi üzerindeki bir noktadan yapılır. Eğer maç sırasında oyun alanına fazladan bir top, başka bir madde ya da hayvan oyuna müdahale etmeden girerse, hakem bunu mümkün olan en kısa sürede oyun alanından çıkartmalıdır (1).

SONUÇ

             Bugünkü futbol oyun kurallarının temeli 1848 yılında İngiltere’nin Cambridge Üniversitesi’nde atılmıştır. İlk futbol oyun kuralları; 1863 yılında kurulan İngiltere Futbol Federasyonu tarafından, futbol ile rugby oyununun birbirinden ayrılmasıyla birlikte oluşturulmuştur. Futbol bu tarihten önce ilkel, kuralsız ve kaba bir şekilde oynanıyordu (24).

Futbol Oyun Kurallarının yayınlanması 1896 yılında gerçekleşmiş ve böylelikle tüm dünyada ortak bir uygulama sağlanabilmiştir. Futbol Oyun Kurallarını daha kolay anlaşılır ve uygulanabilir hale getirmek için, yayınlandığı tarihten itibaren hemen her yıl yeni düzenlemeler yapılmıştır.

Futbol oyununun istikrar kazanması, öncelikle kuralların istikrar kazanmasına, kuralların istikrar kazanması da onların yazılı hale getirilmesi ile sağlanmıştır. 1937/1938 yıllarında oyun kuralları, daha önceki kurallar esas alınarak maddeler haline getirilmiş ve basitleştirilerek yeniden yazılmıştır (25).

İlk futbol oyun kurallarında (1863); oyun alanının ölçüleri maksimum 183 x 91.5 metre olarak ifade edilirken, günümüzde bu ölçülerin en alt sınırları da belirtilmektedir. Buna göre; oyun alanının uzunluğu 90-120 metre, genişliği ise 45-90 metre aralığında olmak zorundadır. Ayrıca uluslararası maçlar için farklı ölçüler belirtilmiştir. Buna göre; uzunluk 100-110 metre, genişlik ise 64-75 metre arasında olmak zorundadır. Kale direkleri arasındaki mesafe ise değişmemiştir (7.32 m). İlk oyun kurallarında üst direk kullanılmazken, günümüzde yerden yüksekliği 2.44 metre olan üst direk kullanılmaktadır.

1863 yılında maç, kurayı kazanan takım tarafından sahanın ortasından yapacağı bir vuruşla başlıyordu ve takımlar her atılan golden sonra kaleleri değişiyorlardı. Bugünse; kurayı kaybeden takım oyuna başlarken, takımlar kalelerini maçın ikinci yarısında değiştirmektedir. “Rakip takım başlama vuruşu yapılıncaya kadar topun 9.15 metre uzağında olmalıdır” ve “Bir gol atıldıktan sonra, golü yiyen taraf başlama vuruşu yapmalıdır” maddeleri aynı şekilde korunmaktadır. Ayrıca; 1863 yılında top taca çıktığında; topa dokunan ilk oyuncu taç atışını kullanırken, günümüzde; taç atışı topa son dokunan oyuncunun rakibi tarafından kullanılmaktadır. Taç atışından doğrudan doğruya bir gol yapılamaması kuralı ilk kurallardan bugüne kadar devam etmektedir.

1863 yılında; topun kale çizgisini geçmesi durumunda, topa önce dokunan oyuncunun takımı bir vuruş hakkı kazanırken, günümüzde kale atışı veya köşe vuruşu ile oyuna tekrar başlanmaktadır. Ayrıca; bir oyuncu top ile rakip kaleye doğru uygun şekilde topu yakalarsa bir serbest vuruş hakkı kazanıyordu. Eğer oyuncu topuğu ile bir işaret yaparsa, topa vurmak yerine istediği kadar geriye gidebiliyordu ve diğer oyuncular işaretli yerin önüne geçemezlerdi. Bu kural günümüzde uygulanmamaktadır. Yine 1863 yılında oluşturulan kurala göre; rakip kaleye doğru top ile koşan bir oyuncuya, rakiplerinin topu alabilmek için; şarj yapma, çekme, çelmeleme ve mücadele etme hakkı tanınmıştı. Günümüzde ise, bu hareketler dikkatsiz, kontrolsüz veya aşırı güç kullanılarak yapılırsa ihlal sayılmaktadır.

Yine o yılda konan kurala göre; oyuncu, topun önüne geçtiği anda oyun dışında sayılıyordu. 1866 yılında getirilen ofsayt kuralına göre; bir oyuncunun ofsayt olmaması için, rakip kale hattı ile kendisi arasında üç rakip oyuncu bulunması gerekiyordu. 1925 yılında bu kuraldaki “üç” oyuncu şartı “iki” olarak değiştirilmiş ve o zamana kadar bir satranç oyununa benzetilen futbol böylece; kuvvet, sürat, teknik ve becerilerin de yer aldığı bir oyuna dönüşmesinin başlangıcını oluşturmuştur.

1980’li yılların sonlarında, savunmaya dayalı kasıtlı olarak yapılan taktik fauller yüzünden; pozitif oyun oynanması ve goller engellenmiş, buna tepki olarak seyirciler arasında da şiddetin artmasıyla futbol  çirkinleşmeye başladığı için, oyun kurallarında radikal düzenlemeler yapılmıştır.  Bu gelişmeler üzerine, 1990 yılında “bariz gol şansı” ve “ciddi faullü oyun” kavramları futbol oyun kurallarının içine girmiştir. Aynı yıl ofsayt kuralında değişiklik yapılarak hücum yapan takıma avantaj sağlanmış ve kale önlerindeki bire-bir mücadelelerin sayısını artırmıştır. 1995 yılında ofsayt kuralının yorumu daha da genişletilerek aktif-pasif ayrımı getirilmiş ve hücum futboluna daha fazla prim sağlanmıştır.

Yapılan tüm bu değişikliklere karşın, 1990 FIFA Dünya Kupası’nda takımların taktiksel zaman geçirdiklerinden, zaman çalmayı önleyici bazı değişikliklerin daha yapılması gerektiği anlaşılmış, bunun üzerine; 1991 yılında kalecilerin topa sahip olma kriterleri değiştirilmiştir. 1992 yılında da kaleciye pas kuralı getirilerek, kendi arkadaşından gelen pasla elle oynaması yasaklanmış ve böylece topla oynama süresinin artırılması amaçlanmıştır.

Oyun kurallarının sık değiştirilmesi ile birlikte hakem hatalarının artması, futbolun en önemli unsurunu oluşturan hakemlere gereken önemin verilmediği sonucunu ortaya çıkarmıştır. Bu noktadan hareketle, 1990 yılından itibaren  FIFA ve IFAB  konu üzerinde çalışarak çeşitli adımlar atmışlardır. Buna göre; “Hakemliğin Profesyonelleşmesi”, “Uzmanlaşmış Yardımcı Hakemlik”, “Hakem Eğitiminin Önemi”  “Dördüncü Hakem” ve “Yedek Yardımcı Hakem”in resmi olarak kurallarda yer alması bunlardan bazılarıdır.

1995 yılında kurallara ilave olarak “Hakemler, verdikleri kararlar sonucunda oluşacak durumlardan hiçbir koşulda sorumlu tutulamayacaklardır” maddesi eklenerek, yönettikleri maçlarla ilgili hukuki bir yaptırımın olmaması için korunmaya alınmışlardır.

Kamuoyunda “9 kusurlu hareket” olarak bilinen ve 9 maddeden oluşan fauller ve fena hareketler, kasıtlı olarak yapılması durumunda cezalandırılıyordu. 1995 yılında “kasıt” kelimesi kaldırılarak “bir oyuncu hakemin kanaatine göre ihlallerden birini dikkatsiz, kontrolsüz veya orantısız güç kullanarak yaparsa” şeklinde değiştirilmiştir. Buna göre; bir oyuncunun istemeden (kasıtsız) yaptığı bir hareketinden bile cezalandırılması söz konusu olmuştur. Kurallara göre: her oyuncu; dikkatli, kontrollü ve orantılı güç kullanarak oynamalıdır. Ayrıca 9 olan madde sayısı 10’a çıkarılarak “topu kazanmak için ayakla müdahale ederken (tackle) topa dokunmadan önce rakibe dokunursa” maddesi eklenmiştir.

1997 yılında, hakemler tarafından farklı yorumlanan ve uygulanan, “kalecilerin en fazla 4 adım atabilme kuralı” kaldırılarak, “sahip oldukları andan itibaren,  5-6 saniye içinde topu elinden çıkarmaları” şeklinde değiştirilmiş ve böylece kalecilerin zaman geçirmeleri önlenmiştir.

1998 yılında,  Futbol Oyun Kurallarına tekrar etkili değişiklikler getirilmiştir. Bunların en önemlisi rakip takım oyuncusunun sağlığını tehlikeye sokan müdahalelerin ciddi faullü oyun olarak değerlendirilerek kırmızı kartla cezalandırılması hakemler açısından sarı-kırmızı kart değerlendirmesinde belirleyici bir ayrım olmuştur.

1999 yılına kadar, yalnızca ceza alanı içinde yapılan “hakemi aldatmaya yönelik sportmenlik dışı davranışlar” cezalandırılıyordu. O yıldan itibaren, FIFA’nın “Fair Play” ilkelerine verdiği önem sonucunda, oyun alanı üzerinde herhangi bir yerde hakemi aldatmaya yönelik yapıldığı tespit edilen, her türlü hareketler sportmenlik dışı olarak değerlendirilmiştir. Burada amaç, sportmenlik dışı davranışları engelleyerek, oyunun ve hakemlerin saygınlığını korumak ve takımların haksız kazanç elde etmelerini önlemektir.

 2001 yılında, “altın gol kuralı” getirilmiş fakat uzatmalarda yaşanan kargaşa ve telaş yüzünden takımlar tarafından benimsenmeyince, 2004 yılında uygulamadan kaldırılmıştır. 2002 yılında, taç atışlarından gelen topa kendi kalecilerinin elleriyle dokunmaları durumunda cezai yaptırım getirilmiştir. 2003 yılında formaların kollarının olması şartı koşulurken,  2004 yılında gol kutlaması sırasında formasını çıkartan oyuncuya sportmenlik dışı davranışından dolayı ihtarla cezalandırılmasına karar verilmiştir. Ayrıca, maçların müsabaka talimatlarına göre doğal veya yapay sahada oynanması sağlanmıştır. Bu kural, çoğunlukla toprak sahalarda oynanan amatör futbolumuza olumlu katkılar sağlamıştır.

2005 yılında yeniden yorumlanan ofsayt tanımında, “rakip kale çizgisine daha yakın” ifadesi, o oyuncunun kafasının, vücudunun veya ayağının herhangi bir bölümünün rakip kale çizgisine toptan ve ikinci savunma oyuncusundan daha yakın olduğu anlamına gelmektedir. Kollar bu tanımın dışında bırakılmıştır. Ayrıca “oyuna müdahale etmek”, “rakibe müdahale etmek” ve “bulunduğu pozisyondan avantaj elde etmek” terimlerine açıklama getirilerek ofsaytla ilgili yaşanan karmaşa önlenmeye çalışılmıştır. Hakem maçın bitiş düdüğünü çaldıktan sonra oyunculara kart gösteremez kuralı “oyun alanını terk edinceye kadar disiplin cezası verme yetkisine sahiptir” şeklinde değiştirilerek oyuncuların maç bitiminden sonra hakemlere yönelik olumsuz davranışları nispeten önlenmeye çalışılmıştır.

2009 yılında yalnız bir kişinin teknik alandan taktik bilgiler verdikten sonra yerine dönme zorunluluğunun kaldırılması, kulübelerle maçın dördüncü hakemleri arasındaki olumsuz diyalogları azaltmış ve  maçın tansiyonunun gereksiz yere yükselmesini önlemiştir.

Futbol oyun kurallarında yapılan değişiklikler futbolu daha da çekici hale getirmiştir. Görselliği ve gol sayısını arttırmaya, topun daha çok oyunda kalmasını sağlamaya, zaman çalmayı engellemeye, kasti ve sert oyunu, buna bağlı sakatlanmaları önlemeye yönelik değişiklikler, kurallar içersinde yapılan en önemli değişikliklerden bazılarıdır.

Kanaatimizce; oyun kurallarında yapılan değişikliklerle futbol, yüzyılın bir numaralı sporu olmuştur. Futbol oyun kurallarının kolay anlaşılabilir ve yorumlanabilir olmasından dolayı, toplumların ilgi odağı olmuş ve çağımıza damgasını vurmuştur. Bir futbol maçının güzel, heyecan verici, Fair Play ilkeleri içersinde, bol gollü geçmesinde ve bitmesinde kuralların rolü son derece önemlidir. Oyun kurallarının değiştirilmesiyle, son yıllarda daha da süratlenen futbol; “Fair-Play”, “Pozitif oyun”, “Gole gitme”, “Hücum futbolu”, “Defansif taktikler”, “Bariz gol şansı”, “Profesyonel faul”, “Ciddi faullü oyun”, “Taktik faul”, “Hücum faul”, “Arkadan müdahale” vb kavramlarla birlikte gelişimini, önemini ve çağın sporu olma özelliğini 21. yüzyılda da sürdürmeye devam edecektir.

KAYNAKLAR

1.  Federation Internatıonale de Football Association, Laws of The Game 2011/2012, Zurich, 2011.
2.  Federation Internatıonale de Football Association, FIFA Magazine, June 1997, Zurich, 1997.
3. San, H., Ünsi, T., Var, S., Futbol Ansiklopedisi, İstanbul, 1963.
4.  Radnedge, K.; The Ultimate Encyclopedia of Soccer, London, 1994.
5.  Oral, M.A., Türkiye Futbol Tarihi, İstanbul,1954.
6. Federation Internatıonale de Football Association, FIFA Magazine, Aug 1997, Zurich, 1997.
7. Türkiye Futbol Federasyonu, F.I.F.A. Beynelmilel Futbol Oyun Kuralları ve Hakemler İçin Rehber, Ankara, 1987.
8. Türkiye Amatör Spor Kulüpleri Konfederasyonu, Futbol Oyun Kuralları ve Müsabaka Yönetmeliği, Ankara, 1990.
9. Türkiye Futbol Federasyonu, Futbol Oyun Kuralları ve Hakemler için Rehber, Ankara, 1992.

10.   Türkiye Futbol Federasyonu, Futbol Oyun Kuralları ve Hakemler için Rehber, Ankara, 1993.

11.  Türkiye Futbol Federasyonu, Futbol Oyun Kuralları, Ankara, 1994.

12.  Türkiye Futbol Federasyonu, Futbol Oyun Kuralları, Ankara, 1995.

13.   Federation Internationale de Football Association, Laws of The Game 1996,Zurich, 1996.

14.   Federation Internationale de Football Association, Laws of The Game1997, Zurich, 1997.

15.  Federation Internationale de Football Association, Laws of The Game 1998, Zurich, 1998.

16.   Federation Internationale de Football Association, Laws of The Game1999, Zurich, 1999.

17.  Federation Internationale de Football Association, Laws of The Game 2000, Zurich, 2000.

18.  Federation Internationale de Football Association, Laws of The Game 2001, Zurich, 2001.

19.  Federation Internationale de Football Association, Laws of The Game 2002, Zurich, 2002.

20.  Federation Internationale de Football Association, Laws of The Game 2003, Zurich, 2003.

21.  Federation Internationale de Football Association, Laws of The Game 2004, Zurich, 2004.

22.  Federation Internationale de Football Association, Laws of The Game 2005, Zurich, 2005.

23.  Federation Internationale de Football Association, Laws of The Game 2006, Zurich, 2006.

24.  Orta, L., Dünyada ve Türkiye’de Futbol Organizasyonları Analitik Bir Yaklaşım, Doktora Tezi, 2000, İstanbul.

25.  Orta, L., Türk Spor Teşkilatı İçinde Futbol Hakemliği Statüsü, Yüksek Lisans Tezi, 1993, İstanbul.

26.  Federation Internatıonale de Football Association, Laws of The Game 2007/2008, Zurich, 2007.

27.  Federation Internatıonale de Football Association, Laws of The Game 2008/2009, Zurich,  2008.

28.  Federation Internatıonale de Football Association, Laws of The Game 2009/2010, Zurich, 2009.

29.  Federation Internatıonale de Football Association, Laws of The Game 2010/2011, Zurich, 2010.{jcomments on}