Arman Özdemir- 23 Aralık 2021 Kuruluşundan 48 saat sonra dünyanın en zengin kulüplerinin bir araya geldiği Avrupa Süper Ligi kumdan bir kale gibi yıkıldı. 

 Karl-Heinz Rummenigge 19/04/2021 tarihinde Bayern Munchen’in Avrupa Süper Liginde yer almayacağını, Avrupa futbolu için Şampiyonlar Liginde reformlardan yana olduklarını, Avrupa liginin futbolun Covid-19 kaynaklı ortaya çıkan finansal sorunlarını çözmeyeceğini açıklamış[1], aynı gün bir diğer Alman devi BVB adına Hans-Joachim Watzke UEFA Şampiyonlar Liginde yapılacak reformların desteklenmesi yönünde Avrupa Kulüpler Birliği kararının geçerli olduğunu ve ayrı bir Avrupa Süper Ligini reddettiklerini bildirmiştir[2]. Peki bu iki dünya devine bu açıklamaları yaptıracak olaylar silsilesinin başlangıcında yani sadece 24 saat öncesinde ne olmuştu? 

 18/04/2021’de AC Milan, Arsenal, Atletico Madrid, Chelsea FC, FC Barcelona, Inter Milan, Juventus, Liverpool FC, Manchester City, Manchester United, Real Madrid ve Tottenham Hotspur bir araya gelerek bu 12 kulübün kurucusu olduğu ve diğer 3 kulübünde kurucu kulüp olarak katılmasının beklendiği Süper Lig kuruluşunu açıklamışlardır. Açıklamada kısaca Avrupa futbol piramidinin tamamının desteklenmesi ve değerinin artırılması için,  pandemiyle birlikte, futbola stratejik vizyon ve sürdürülebilir ticari yaklaşım gerektiği ve pandemiyle birlikte mevcut Avrupa futbol modelinin istikrarsızlığın arttığı belirtilmiştir. Açıklamada ligin 15 kurucu ve yıllık başarılarına göre 20 takımdan oluşacağı, iki grup şeklinde müsabakaların gerçekleşeceği ve iki grupta yer alan 3’er takımın doğrudan iki grubun ve 4. ve 5. takımlarının ise play-off oynaması öngörülmüştür. Söz konusu takımların da katılımıyla son 8 belirlenecek bu kulüplerin arasında oynanacak (içeri ve dışarı) çeyrek final karşılaşmaların ardından tek maçlı final oynanacaktır[3].

 Buraya kadar konu sadece formatla alakalı olsa da ligin tasarlanmış en ayırıcı özelliği Süper Lige katılan kulüplerin kendi liglerinde oynamaya devam edecekleri ve müsabakaların hafta içi yapılacak oluşudur. 

Yukarıda belirttiğimiz üzere Almanya’nın iki dev kulübünün yanı sıra Fransız devi PSG de Süper Lig’e katılmayı reddetmiş ve mevcut futbol yapılarının yanında yer almış[4], söz konusu davranış Makron tarafından olumlu karşılanmıştır[5]. Avrupa futbol liglerinin 5 büyüğünden ikisi kurulması planlanan kaçış ligine katılmamış böylece tabir caizse çocuk ölü doğmuştur. FIFA başkanı Infantino ise konuyla alakalı çok net biçimde katılan oyuncuların Dünya Kupalarından ve uluslararası müsabakalardan yasaklanacağını belirtmiştir. Nitekim güzel bir hayal olan Avrupa Süper Ligi başlamadan bitmiştir.

KAÇIŞ LİGLERİ KISA TARİHÇESİ 

 the18.com’un 21 Nisan 2021’de Reuters Spor yazarlarından yaptığı derlemesinde; bisikletten yüzmeye, darttan Formula 1’e kadar birçok alternatif lig örneği verilmekle birlikte önemli olanlar özetlenebilir. Tarihteki belki de en büyük sportif alternatif lig oluşumu 1895 yılında rugbyde yaşanmıştır. Kuzey İngiltere’de yer alan 21 kulüp kendi oyuncularına ödeme yapma talepleri reddedilince ayrı bir lig kurmuşlardır. Şu anda iki lig de (Rugby League ve Rugby Union) olarak faaliyet göstermektedir.

1968 yılında dokuz profesyonel kadın tenis oyuncusundan bir tanesi olan Billie Jean King liderliğinde eşit ödül ödemesi için başlattığı kampanya Grand Slamsdan kovulma tehditlerine karşın 1973’te Kadınlar Tenis Birliği’nin kurulmasıyla sonuçlandı.

1977 yılında Avustralyalı medya patronu Kerry Packer kendi televizyonu olan Channel Nine Australian için gündüz-gece maçlarında oynayacak kriket oyuncularını gizli olarak ayarlaması ile sansasyonel biçimde ortaya çıkmıştır.

Yine 2000 yılında basketbolda da Real Madrid ve Barcelona Euro League Basketbolu kurmuş FIBA her ne kadar Basketbol Şampiyonlar Ligiyle cevap vermeye çalışmış olsa da başarılı olamamıştır.  

Kaçış ligleri ya da alternatif ligler olarak ifade edilen bu ligler ortak ticari çıkarları olan spor kulüplerinin kapalı ya da yarı açık kurdukları özel ligler olarak tanımlanmaktadır[6]. Bu ligler düzenleyici organların iznine ihtiyaç göstermezler. Resmi izin ihtiyacı bulunmadığı için bu liglerin resmiyette tanınması da söz konusu olmayacaktır. Alternatif ligler bir üst lige çıkmanın ya da aşağı lige düşmenin olmadığı kapalı ligler biçiminde kurulabileceği gibi yarı açık ligler olarak da kurulmakta ve genellikle coğrafi yakınlık veya maddi güç kriterleri gibi ortak noktalar etrafında kümelenmektedir. Bu ligler merkezi düzenleyici yapıların dışında oldukları için bu yapılar tarafından sağlanan desteklerden yararlanmaları da söz konusu olmayacaktır[7]. 

Avrupa Birliği içerisinde üretilen birçok dokümanda sporun mevcut yapılarının korunması ve topluluk içerisinde sosyal rolünün devam etmesi amacı öne çıkmaktadır.   

Konsey 11-12 Kasım 1998’de Viyana’da gerçekleştirdiği toplantısında Komisyonu mevcut sportif yapıların korunması ve Topluluk çatısı içerisinde sporun sosyal işlevinin sürdürülebilmesi için rapor hazırlamaya davet etmiştir. Bunun üzerine Komisyon tarafından 10/12/1999 tarihinde Spor Hakkında Helsinki Raporu hazırlanmıştır[8]. Helsinki Raporu 4.1’de spor ekonomisinin gelişimine üye devletlerin ürettiği cevabın, sporun mevcut yapılarının korunmasının sağlanmasından çok uzak olduğunu belirtmektedir. Aynı yerde bazı kulüplerin toplu olarak yayın haklarını satmaları, üye devletlerin farklı mali hükümlere sahip olması, Birlik içerisinde bazı devletlerin sporun ticarileşmesine karşı aldıkları önlemlerin ise eşitsizlik yarattığı belirtilmektedir.

Bir ligin UEFA’nın kabul edilebilirlik ölçülerinde alternatif bir lig halini alabilmesi için bazı kriterleri taşıması farklı bir ifadeyle UEFA’nın Avrupa genelinde düzenlediği maçlarla çakışmaması gerekmektedir. Normatif boyutlarına sonraki çalışmalarda değinilecek olmakla birlikte şu ana kadar düzenlenen alternatif liglerin ortak bazı özelliklerin belirlenmesi gereklidir.

- Coğrafi yakınlık kriteri,

- Uluslararası mücadelelerle farklı takvim dilimlerinde düzenlenmesi,

- Karşılaşmaların kısa zaman dilimlerinde gerçekleştirilmesi,

- Küçük olan Avrupa kulüplerini de kapsaması[9]

Süper Lig hayali aslında sonuncu hariç bu kriterleri karşılamaktaydı. Ancak gerici futbol otoriteleri nedeniyle gök kubbede hoş bir seda olarak kaldı. 

Ülkemizde ise 19/04/2021 tarihinde TFF tarafından şu açıklama yapılmıştır; 

“Bazı Avrupa kulüpleri tarafından oluşturulduğu ilan edilen Avrupa Süper Ligi projesi ile ilgili gelişmeleri büyük bir endişe ile takip etmekteyiz.

Dünya futbolunun geleceğini bütünüyle tehlikeye atacak bu anlamsız teşebbüsü kabul edilemez buluyoruz.

Türkiye Futbol Federasyonu olarak, başta futbolumuzun çatı kurumları olan FIFA ve UEFA olmak üzere tüm paydaşlar ve bu spora gönülden bağlı olan futbol ailesinin her ferdinin yanında olduğumuzu açık bir şekilde beyan ediyoruz.

Bu kapsamda, UEFA Başkanı Aleksander Ceferin ve Yönetim Kurulu’na inanıyoruz, alacakları kararı sonuna kadar destekliyoruz.

Önemli olan, zor zamanlardan geçtiğimiz bu süreçte, bu oyunun geleceği için bireysel değil birlik beraberlik içerisinde hareket etmek ve bu yönde kararlar almaktır. 

Futbolun geleceği adına, söz konusu oluşumda yer alan kulüpleri, başlattıkları bu ayrılıkçı eylemden bir an önce vazgeçmeye davet ediyoruz. 

Yalnızca kendi çıkarlarını düşünen bu harekete haklı bir tepki gösteren Süper Lig Kulüpler Birliği Vakfı’na sergiledikleri bu duruş için Türk futbolu adına teşekkür ediyoruz”.

TFF’nin açıklaması aynı faaliyetleri gibi liyakatsiz ve anlamsızdır nereden tutulsa elde kalmaktadır. 

TFF tarafından anlamsız teşebbüs olarak adlandırılan teşebbüs dünyanın en büyük 3 liginin en zengin takımlarının (bunların arasında Spurs dahi bulunmaktadır ve aslında ilk şirketleşen kulüplerden biridir-1905) oluşturduğu ve doğrudan on milyar euroyu geçen bir girişimdir.

Alternatif lig oluşturulmasını “ayrılıkçı eylem” olarak nitelemek ve özellikle bu kulüpler kendi liglerinde de devam kararı almışken vulgar siyasi söylemin futboldaki izdüşümüdür. Benden olmayan herkes ayrılıkçıdır!!

“Yalnızca kendi çıkarları” diyerek başlayan son paragraf ise futbol kulüplerinin yapısından, kendileri anonim şirket yöneticileri olan insanların bihaber olduklarının en güzel örneğidir. Halka açık, payları borsada işlem gören hiçbir şirket faaliyet konusuna bakılmaksızın başkasının çıkarlarını düşünmek zorunda değildir. 

SONUÇ

Avrupa’nın 5 büyük liginin merkez yapı oluşturduğu ve deyim yerindeyse pastayı bölüştükleri, diğerlerinin ise söz konusu liglerle karşılaştırıldıklarında oldukça güçsüz kaldıkları söylenebilir. Ayrıca Şampiyonlar Ligi kupası 5 büyük lig haricinde (İngiltere, Almanya, İspanya, İtalya, Fransa) 1992-1993 sezonundan beri sadece iki kere diğer liglerden gelen takımlar tarafından kazanılabilmiştir (94-95 Ajax Amsterdam ve 03-04 FC Porto). Bu nedenle 10 Milyar Euro’yu geçecek bir ekonomi yaratması muhtemel olan bu nitelikteki bir alternatif lige sadece “sporun katılımcı ve dayanışmacı yönü” yahut dışında kalındığı için başka argümanlarla karşı çıkmak yerine tüm futbol bileşenlerinin gözetildiği ve endüstriyel hatta finansal boyutlarının öne çıktığı gerçeğinden hareketle desteklenmesi gerektiğini düşünmekteyiz.  {jcomments on}                            

Tweet

Tweetle                      Paylaş                        Paylaş