Av. Mustafa Batmaz - 27 Ekim 2025 Türkiye Futbol Federasyonu Başkanı İbrahim Hacıosmanoğlu’nun bu hafta başı yaptığı açıklamalar, Türk futbolunu derinden sarstı. Başkan, profesyonel liglerde görev yapan 571 hakemden 371’inin bahis hesabı bulunduğunu, 152’sinin ise aktif şekilde bahis oynadığını açıkladı. Bu tablo, futbolun temelini oluşturan tarafsızlık, dürüstlük ve güven ilkelerinin ciddi biçimde zedelendiğini ortaya koydu. Bunun sebebi hakem sadece kuralları uygulayan kişi değildir; o, oyunun adaletini temsil eder. Adaleti temsil eden kişinin kendi çıkarı için bahis oynaması, futbolun güvenilirliğini temelden sarsar.

FIFA Etik Kuralları’nın 27. maddesi futbolun içinde yer alan herkesin, oyuncu, hakem, teknik direktör, yönetici veya federasyon yetkilisi fark etmeksizin, futbol müsabakalarıyla ilgili hiçbir şekilde bahis, kumar veya benzeri faaliyete katılamayacağını hükme bağlar. Bunun en temel sebebi bu kişilerin futbol oyunuyla direk bağlantısı olan kişiler olmasıdır. Bu senaryoda hakemler, futbol dünyasındaki özel bilgilere erkenden ve kolaylık erişebilmekte; sakatlık, kadro durumu, gibi detayları göz önünde bulundurup bahis oynayarak oyunun güven ve dürüstlük ilkelerini sarsabilmekte ve bundan haksız kazanç sağlayabilmektedirler. Bu maddeye göre, yasak yalnızca yasa dışı bahis sitelerini değil, yasal bahis platformlarını da kapsar. Futbolla bağlantısı olan hiçbir kişi, yasal dahi olsa bahis oynayamaz; çünkü mesele yasal olup olmaması değil, çıkar çatışması yaratmasıdır.

Benzer şekilde UEFA Disiplin Talimatı’nın 12. maddesi de müsabakaların dürüstlüğünü korumak amacıyla geniş bir yasak alanı çizer. Buna göre futbolun herhangi bir aktörü, maçın sonucuna uygunsuz biçimde etki etmeye çalışamaz, futbol maçlarına doğrudan veya dolaylı şekilde bahis oynayamaz ve futbol içindeki konumundan edindiği gizli bilgileri bahis amacıyla kullanamaz. Ayrıca kendisine şüpheli bir teklif yapılırsa bunu UEFA’ya bildirmekle yükümlüdür. Bu kuralların amacı, futbolun her düzeyinde şeffaflığı ve güveni korumaktır. Bu noktada belirtmek gerekir ki sadece oyunun temel aktörleri değil onların birinci derece yakın çevresi ve bu oyundan gelir elde eden herkes için bu kurallar geçerlidir.

Futbolun uluslararası kuralları bu tür eylemleri açık biçimde yasaklamaktadır. FIFA Disiplin Talimatı’nın 20. maddesi, futbol maçlarının sonucunu veya gidişatını etkilemeye yönelik her türlü girişimi “maç manipülasyonu” olarak tanımlar. Bu maddeye göre, bir kişi bir müsabakanın sonucunu doğrudan ya da dolaylı biçimde etkilemeye çalışırsa en az beş yıl futboldan men edilir ve para cezasına çarptırılır. Bu nedenle, hakemlerin kendi yönettikleri maçlara bahis oynaması yalnızca etik bir sorun değil, doğrudan şike suçudur. FIFA, böyle bir fiili futbolun en ağır ihlali olarak görür çünkü bu durumda adalet mekanizması çöker ve oyunun güvenilirliği ortadan kalkar.

Bu noktada, Uluslararası Spor Tahkim Mahkemesi (CAS) kararları da son derece öğreticidir. Örneğin Uluslararası Spor Tahkim Mahkemesi’nin (CAS) 2017 yılında karar bağladığı Joseph Odartei Lamptey ve FIFA arasındaki davada, Ganalı hakemin 2016 Dünya Kupası Elemeleri’ndeki Güney Afrika–Senegal maçında kasıtlı olarak yanlış kararlar verdiğini, bu kararların bahis piyasasında olağandışı hareketlerle örtüştüğünü belirlemiştir. FIFA, hakemi maçın sonucunu manipüle ettiği gerekçesiyle ömür boyu futboldan men etmiştir ve CAS bu kararı onamıştır. Mahkeme, “Hakemin kararları insan hatasıyla açıklanamayacak nitelikte olup, maçın sonucunu etkileme amacına yöneliktir.” ifadesini kullanarak bu eylemin sportif dürüstlüğün ağır ihlali olduğunu vurgulamıştır. Bu emsal karar, bir hakemin doğrudan bahis oynadığı kanıtlanmasa bile, davranışlarının bahis piyasasına etki edecek şekilde manipülatif bulunması halinde dahi en ağır cezaların uygulanabileceğini gösteriyor. Türk futbolunda yaşanan olaylar da benzer biçimde, sadece fiili bahis oynamayı değil, sistemin güvenini zedeleyen her türlü menfaat ilişkisini tartışmaya açmıştır.

Türkiye Futbol Federasyonu’nun kendi Disiplin Talimatı da FIFA ve UEFA ile paralel hükümler taşır. Talimatın 55. ve 56. maddelerine göre, futbolcu, hakem, yönetici veya federasyon görevlileri herhangi bir maçın sonucu, skoru veya performansıyla ilgili bahis oynayamaz veya oynanmasına aracılık edemez. Bu kuralı ihlal edenler futboldan men edilir, lisansları iptal edilir ve para cezasına çarptırılır. Federasyonun şu anda yürüttüğü inceleme, bu hakemlerin bahisleri yasal mı yasa dışı mı oynadığını, yalnız mı hareket ettiklerini yoksa organize bir yapı içinde mi olduklarını tespit etmeye yöneliktir. Çünkü aralarında gelir paylaşımı ya da bilgi aktarımı varsa, bu durum yalnızca etik bir sorun olmaktan çıkıp, doğrudan bizi 6222 sayılı Kanuna yönlendirecektir.

Nitekim Türk hukukunda bu eylemler şike başlığı altında suç sayılmıştır. 6222 sayılı Sporda Şiddet ve Düzensizliğin Önlenmesi Hakkında Kanun’un 11. maddesi, bir spor müsabakasının sonucunu etkilemek amacıyla menfaat temin eden kişiye bir yıldan üç yıla kadar hapis cezası öngörür. Hakemlerin kendi maçlarına bahis oynaması bu hüküm kapsamında doğrudan şike suçudur. Eğer başka maçlarda bahis oynayıp, oradaki hakem veya kişilerle kazanç paylaşımı yapıyorlarsa bu durumda dolaylı menfaat temini söz konusu olur ve yine ceza uygulanır. Böylece bu eylemler hem disiplin yönünden hem de ceza hukuku yönünden yaptırıma tabi hale gelir.

Bu duruma istinaden bugün İstanbul Cumhuriyet Başsavcılığı’nın yaptığı açıklamayla, yasa dışı bahis oyunlarına ilişkin soruşturmaların uzun süredir kararlılıkla sürdürüldüğünü, Türkiye Futbol Federasyonu (TFF) Başkanı İbrahim Hacıosmanoğlu’nun 27 Ekim 2025 tarihli açıklamalarının ardından yeni bir adli sürecin başlatıldığını duyurdu. Başsavcılık, “371 hakemin bahis hesabı bulunduğu ve 152’sinin aktif olarak bahis oynadığı” yönündeki açıklamaların ardından, bu iddiaların halihazırda yürütülmekte olan dosyalarla bağlantılı olduğunu belirtti. 2025 yılı Nisan ayında futbol müsabakalarında görev yapan bazı hakemlerin yasa dışı bahis oynadığı iddiası üzerine zaten soruşturma başlatıldığı, bu soruşturmaların bir kısmının Antalya Cumhuriyet Başsavcılığı’nda yürütüldüğü, sonrasında ise yetkisizlik kararıyla İstanbul Cumhuriyet Başsavcılığı’na devredildiği ifade edildi. Açıklamada, mevcut dosyaların birleştirildiği ve araştırmaların tek merkezden yürütüldüğü vurgulandı. Başsavcılık ayrıca, TFF Başkanı’nın açıklamasının yeni bir soruşturma konusu oluşturduğunu ve bu süreçte yalnızca 6222 sayılı Sporda Şiddet ve Düzensizliğin Önlenmesine Dair Kanun değil, aynı zamanda 7405 sayılı Spor Kulüpleri ve Federasyonları Kanunu, 7258 sayılı Futbol ve Diğer Spor Müsabakalarında Bahis ve Şans Oyunları Düzenlenmesi Hakkında Kanun ve diğer ilgili mevzuatlar kapsamında da inceleme yürütüleceğini açıkladı. İstanbul Cumhuriyet Başsavcılığı, tespit edilecek yeni delil ve suç unsurlarına göre soruşturmanın genişletileceğini ve kamuoyunun gelişmelerden bilgilendirileceğini duyurdu.

Peki hakemler neden böyle bir yola başvurmuş olabilirler? Bunun birkaç temel nedeni olabilir. Hakemlerin gelir düzeyi, özellikle alt liglerde, oldukça düşüktür. Finansal sıkıntılar, bazı hakemleri kısa vadeli kazanç arayışına itebilir. Ayrıca bahis sitelerine erişimin kolaylaşması, bu eylemleri zararsız bir oyun olarak görmelerine neden olabilir. Fakat hiçbir ekonomik gerekçe, adaletin simgesi olan hakemlik mesleğini kirletmeyi meşrulaştıramaz. Hakemin sahadaki bir kararı, sadece bir maçın sonucunu değil, milyonlarca taraftarın güven duygusunu da etkiler.

Bu noktada çözüm yalnızca cezalandırmak değil, sistematik bir temizlik ve eğitim reformu yapmak olmalıdır. TFF bünyesinde bağımsız bir Etik ve Dürüstlük Komisyonu benzeri bir yapı kurularak, hakemlerin ve yakınlarının finansal geçmişleri düzenli olarak denetlenmelidir. Bu hesaplarda veya bahis platformlarında olağandışı para giriş çıkışları gözlemlenmeli, şüpheli hareketlerde erkenden eyleme geçilmelidir. Hakemlere yönelik finansal farkındalık ve etik eğitimler zorunlu hale getirilerek, bu tür olayların tekrar yaşanmasının önüne geçilmelidir.

Sonuç olarak, hakemlerin bahis skandalı yalnızca birkaç kişinin hatası değildir; bu olay futbolun etik altyapısının ne kadar zayıfladığını göstermektedir. FIFA, UEFA, TFF ve Türk yasaları bu konuda sıfır tolerans politikası benimsemiştir. Artık mesele kimin bahis oynadığı değil, futbolun güven duygusunun nasıl yeniden tesis edileceğidir. Futbolun adalet terazisini temsil eden hakemlik müessesesi, bu krizi bir uyarı olarak görmeli ve kendini yeniden yapılandırmalıdır. Aksi halde sahada sadece skor değil, adalet de manipüle edilmiş olur.

Tweet

Tweetle                      Paylaş                        Paylaş