Erdem Göktürk 26.05.2025 Kadın Futbolu, UEFA'nın 2019'da yayınladığı "Time for Action" stratejisi ile birlikte her yıl hızlanarak büyüyor.

Ancak, UEFA'nın da kabul ettiği gibi, henüz kendi ayakları üzerinde durabilecek finansal olgunluğa sahip değil. Bu spor alanının sürdürülebilirliği, erkek futbolundan bağımsız olarak çözümler üretebilmesine bağlı. Bu anlamda, spor stratejisi açısından izlemesi çok heyecanlı bir alan kadın futbolu.

İlk olarak, gelirlerde önemli artış kaydedildiğini, kadın futbolunun bazı noktalarda önemli düzeylere erişebildiğini vurgulamak gerekiyor. 2023-24 sezonu için Deloitte'in yayınladığı rapora göre, en büyük 15 kadın futbol kulübünün toplam gelirleri yüzde 35 büyüme ile, ilk kez 100 milyon barajını aşarak 116 milyon Euro'ya erişti. Zirvede, bu yıl Şampiyonlar ligi finalinde karşılaşan Arsenal ve Barcelona takımları 17.9 milyon Euro gelir ile bulunuyor. Tepedeki az sayıda takımın ardından, gelirin listede onuncu sıradaki PSG için dörtte birine, onbeşinci Brann için ise neredeyse onda birine düşmesi rekabet kalitesi için dikkat çekici bir zaaf olarak görünüyor (1).

FIFA da, elit düzeyde sınıflandırılan liglerdeki ortalama kulüp gelirinin 3.9 milyon Euro'ya karşılık geldiğini, daha alt düzeydeki liglerde ise 67 bin Euro'da kaldığını göstermektedir. Her iki kademe ligde ise giderler 6.7 milyon Euro ve 160 bin Euro olmuştur (2). UEFA'nın 2024'te yayınladığı, ikinci dönemini kapsayan "Durdurulamaz" stratejisinde de kabul ettiği gibi, kadın futbolunun finansal modeli henüz karlılık gösterememektedir (3).

UEFA, gelir artırımı sağlayacak pazarlama faaliyetlerine büyük önem vermekte, bir yandan da oyun kalitesini yükseltici çalışmalara odaklanmaktadır. Görsellik ve erişime dair yapılan büyük destekler ile kıta genelinde farkındalık artmaktadır. Ancak, özellikle liglerin içindeki gelir dengesizlikleri önemli bir problem olarak ortaya çıkmaktadır. Lig kalitesini artırıcı hamlelerin getirdiği ek maliyetler ile birleştiğinde, alt gelir düzeyindeki takımlarda ciddi problemler oluşturmaktadır. Örneğin, kendi içinde büyük bir başarı hikayesi olan İngiltere'de kulüp lisansı alarak lige katılım zorlaştırılmıştır. Profesyonelliğin getirdiği yüklere ek olarak minimum personel zorunlulukları ile idari ve tesis standartları getirilmesi ile Blackburn Rovers profesyonel düzeyden çekildiğini açıklamıştır. Blackburn, daha önce çekilen ve beşinci lige düşürülen Reading, terfi hakkını kullanmamayı tercih eden Wolverhampton örneklerine eklenmiştir (4).

Kulüpler, Finansal Açığı Kapatmak İçin İki Farklı Yol İzlemektedir : Erkek Futbolundan Fon Aktarımı, Maddi Gücü Olan Bir Kişi Veya Kuruma Yaslanmak

UEFA'nın büyük önem verdiği, marka kulüplerin girişi, kadın futbol algısının yükseltilebilmesi için çok değerli olmuştu. Göreceli düşük bir bütçenin erkek futbolundan fonlanması, o dönemde bir sorun olarak görülmemişti. Ancak, gelinen noktada, kulüp finansal tablolarında kadın futbolunun yükü hissedilmeye başlandı. Harcama miktarı ile tüm dengeleri bozan Manchester City'nin kadın futbolunu ayrı bir şirket haline getirip ana şirketine satışı gibi karmaşık işlemler çıkmaya başladı ortaya. City'nin finansal sürdürülebilirlik kurallarının etrafından dolaştığı, erkek transfer bütçesini artırabilmeyi hedeflediği iddia edildi. Yeni trend, kadın futbolunun erkek futbol yapısından ayrışması gibi görülüyor. Bu da, sermaye girişleri için yepyeni bir fırsat yaratıyor.

Amerikalı iş kadını Michele Kang'ın, yılların Olympique Lyon kadın takımının çoğunluk hissesini alarak ayrı bir kulüp haline getirmesi, ismini ise OL Lyonnes yapması bir örnek yalnızca. Lyon, Avrupa kadın futbolunun temel taşlarından bir tanesi Kang aynı zamanda İngiltere'de de London City Lionesses'in sahibi. Bu takım, bu yıl İngiliz Süper Ligi'ne yükseldi. Lig tarihinde ilk kez sadece kadın futboluna özel bir kulüp olacak. Kang, Amerika'daki Washington Sprit takımı ile birlikte, kadın futbolunda ilk çoklu coğrafya iş modelini deniyor. Model, küçük kulüplerin de finansal açıdan zorlanmaları ile yaygınlaşacak gibi. Bazı Amerikan takımları ve yatırım grupları, şimdiden benzer bir sratejiler açıkladılar. Mercury 13 isimli bir yatırım kuruluşu İtalya'da FC Como satınalması ile portföy toplamaya başladığını duyurdu (5).

Zararın erkek takımları tarafından finansmanı, ya da yatırımcıların girerek ayrı bir kadın futbol yapısına doğru yol alınması, ister istemez piramidin elit tarafı ile tabanı arasındaki, elit ligler ile diğerleri arasındaki uçurumu genişletici bir özelliğe sahip. Zararı kapatacak bir çözüm uzun vadeli olmayacak. Gelirin artırılması gerek.

Temel Olarak Kadın Futbolunda Gelir Üç Ana Kaynaktan Elde Ediliyor : Maç Günü Gelirleri, Sponsorluklar, Yayın Gelirleri

UEFA'nın elinde, kadın futbolu ile ilgilenen kitlenin erkek futbolunun yüzde 10'u kadar olmasına karşın, izlemek için para ödeyeceğini belirtenlerin yüzde 3-4 bandında takıldığı bilgisi bulunuyor. Bu da yayın gelirlerini erkeklerin yüzde 1'inden daha az bir miktara getiriyor (6). Dolayısı ile karlılık için hem çekiciliğin, hem de erişilebilirliğin artırılması gerekiyor. Bu amaçla, Şampiyonlar Ligi yayın hakları için Disney+ ile beş yıl süreli yeni bir anlaşma yapıldı. Tüm maçlar bu platform üzerinden yayınlanacak. Bu artırılmış görünürlük ve Amerikan tarzı tanıtımın sponsor gelirlerinde de artışa neden olması düşünülebilir.

2033 yılında 551 milyon Euro'yu bulması beklenen lig ve kulüp gelirlerinde ise en büyük atılımın Maç Günü gelirlerinde olması beklenmekte (7). Zaten şenlik tadında olan şampiyonalar ve finallerin ötesinde, örneğin Everton'un tarihi Goodison Park Stadı'nı kadın futbol kullanımına bırakması gibi örnekler, maç günü tecrübesini zenginleştirmeye yönelik önemli hamleler (8).

Bütün bu parlak resim, parlak bir elitleşmenin yanında, gittikçe uzaklaşan bir tabanı da getiriyor ne yazık ki. Toplam gelir üretiminin, agresif bir yayılma ile de yakından ilgili olduğunu saptayan UEFA, alt düzey liglere destek olmayı "Durdurulamaz" stratejisinin içine yerleştirmiş. Örneğin Kadınlar Şampiyonlar Ligi projeksiyonunda, 2025-27 döneminde, yılda 32.1 milyon Euro dağıtılacağı öngörülüyor. Bunun 18.2 milyon Euro'su (56.7%) lig aşamasına kalan 18 kulübe gidecek. Eleme turlarını geçemeyen kulüplere 7.7 milyon Euro (24.0%) dağıtılırken, Avrupa'nın tüm diğer kulüplerine ise 6.2 milyon Euro (19.3%) yardım yapılacak. Yeni kurulan UEFA Avrupa Ligi ile, verilecek ödül miktarı toplam 37.7 milyon Euro'ya ulaşırken, gelir ancak 33.8 milyon Euro'da kalıyor. Aradaki fark ve şampiyona giderlerini kapatmakta UEFA'nın 11.3 milyon Euro desteği yetersiz kalıyor. Erkek şampiyonalarından aktarılan, ek 25 milyon Euro ile dönebiliyor kadın futbolu (9).

Çıkılan yolda "Durdurulamaz" saptaması gerçeklik taşıyor. Kadınlar ve kız çocukları için "futbol hakkı" ndan bahsetmek mümkün gelinen aşamada. Bunun nasıl bir modele evrileceği, finansal sürdürülebilirliğin nasıl sağlanacağı ise yakından takip edilmesi gereken bir konu.

Kaynaklar:

(1) Deloitte - Deloitte Football Money League 2025

(2) ESPN - FIFA report: Huge global disparity in revenue across women's soccer
https://www.espn.com/soccer/story/_/id/44239013/fifa-report-global-disparity-revenue-resources-womens-soccer

(3) UEFA - Unstoppable, 2024-30 Women Football Strategy

(4) Versus - How do We Stop Clubs From Divesting in Women's Football

https://www.versus.uk.com/articles/how-do-we-stop-clubs-from-divesting-in-womens-football

(5) ESPN - Michele Kang interview: On the NWSL, Spirit, Lyon and transforming women's soccer

 https://www.espn.com/soccer/story/_/id/44971711/michele-kang-interview-nwsl-spirit-lyon-transforming-women-soccer

(6) Ampere - European women’s football media rights remain undervalued as fans and viewership grow

(7) Statista - Commercial value of women's football in Europe

(8) BBC Sport - Goodison Park to become home of Everton's women
 https://www.bbc.com/sport/football/articles/c753l17rgkdo

(9) UEFA - Record revenue distribution for UEFA women’s club competitions

Tweet

Tweetle                      Paylaş                        Paylaş