Recep Cengiz- 25 Aralık 2023 Gittikçe karmaşıklaşan ve çok sıkı bir rekabetin var olduğu günümüz futbol dünyasında rakipleri karşısında fark yaratmak ve güçlü kalabilmek için takımların oyunu eksik oyuncu ile oynamamaları önemlidir.

 Takımda eksilmeye neden olan kırmızı kartlarda pozisyon gereği veya zamanlama hatası gibi ihraç davranışları doğal görünmesine karşın kasıtlı olarak görülen kırmızı kart mantıklı tarafı yoktur.

Düşünün ki, takımınız skor ve psikolojik sağlamış, rakibin direnci kırılmış, derken takımınızdan bir oyuncu akla aykırı gereksiz bir şekilde rakibine tekme atıp kırmızı kart görüyor. 

Sorumluluk hissetmesi gereken bir oyuncunun yaptığı yanlış belirli bir amaç için bir araya gelen tüm takımı (oyuncu, yönetici, antrenör ve taraftar) olumsuz etkiliyor. Takım bütünlüğü bozuluyor, avantajlar bir anda ortadan kayboluyor, rakip direnç kazanıyor, mücadele gücünüz zayıflıyor, risksiz oyun bir anda riskli hale dönüşüyor.

Örneğin, saha içi tutum, değer ve davranışlarında özensiz ve disiplinsiz bir oyuncunun kasıtlı kırmızı kart görmesi “sorumsuzluğu” çağrıştırmıyor mu?

Hayır demek bir yana listeyi uzatabiliriz:

Psikolojik anlamda;

Bilinçaltı kirliliği,

Davranış bozukluğunu,

Güvensizlik,

Korkaklığı,

Özdenetim kontrolsüzlüğü,

Saldırganlığı,

Problem çözmemeyi,

Zayıf bir karakteri,

Sosyal anlamda;

Bilinçsizliği,

Düşüncesizliği,

Dengesizliği,

Mantıksızlığı,

Sebep-sonuç ilişkilerinde bağlantıları hızlı görememeyi,

Uyumsuzluğu,

Sportif anlamda;

Bencilliği,

Birlikte oyun oynayamama ve iletişim kuramamayı,

Disiplinsizliği,

Gereksizliği,

Kalitesizliği,

Oyunda ayrıntıları görememeyi,

Sorumsuzluğu,

Saygısızlığı ve/veya emek hırsızlığı…

Bunlar spor ahlakı, etik ilke ve faır play prensiplerine sahip insanların sahip olacakları kavramlar değil. Hepsi istenmedik duygular ve ağır eleştirilerde karşılık bulan yükümlülüğü olan kelimelerdir. Bu bağlamda kırmızı kart etik ilişkisine bakıldığında skor, oyun ve psikolojik üstünlük avantajı varken, en önemlisi gereği yokken bir oyuncunun kasıtlı kırmızı kart görmesi, o oyuncu için “yetenekleri değil sorunları transfer edilmiş” dedirtiyor. Bu durum, Rousseau'nun “karşılıklı yıkımı önleme amacıyla -dostlar arasında değil- düşmanlar arasında bir sözleşme yapılmaktadır” sözlerini anımsatıyor. 

Bir oyuncunun kasıtlı kırmızı kart görmesi sadece oyunun doğasıyla açıklanabilecek bir şey değildir. Oyuncuya, etik değerleri unutturan şey “kişisel, sosyal, sportif veya kültürel mi?” bilmiyoruz. Ancak, kırmızı kart eylemini, o eylemi gerçekleştirenin niyetine göre değil, takım ve taraftar üzerinde yarattığı etkiye göre değerlendirmek gerekirse oyunun kalitesi değil sonucu ile ilgilenen, haz değil hırs dolu oyuncu kazanmak ile kaybetmek arasındaki çizgi olduğunu biliyoruz.

Kırmızı karta itiraz etmeyi kural zanneden oyuncu rakibe söylenip hakeme itiraz ederek, aklınca (kendini tepkilerden korumak için karşı saldırı savunma mekanizmasını kullanıyor) haksızlığa uğramış görünerek bilinçaltındaki korkaklık ve güçsüzlüğünü gizlemek istiyor. İnandırıcı olmayan itirazında haklı, söylediklerini inandırıcı olmayınca, yanıltmak isterken yanılmış olarak soyunma odasının yolunu tutuyor. O yüzden, bu tarz oyuncular bana Konfüçyüs'ün şu sözünü hatırlatır: Ya bir yol bul, ya bir yol aç, ya da yoldan çekil. Ama ne olur bağırıp çağırma, çünkü hiç ciddi görünmüyorsun!

Sahada bir oyuncu eksik olunca sakin kalabilmek yapılabilecek en iyi şeylerden biridir. Ancak bu kolay kolay olmuyor. Sahada tartışmalı bir mevzuya dönüşüyor. Bu centilmenliğin bir kenara bırakılmış bir durumudur. 

Yaratılan mağduriyet algısı ile sanki tüm oyuncular kırmızı kart görmüş gibi itiraz ediyor. Kırmızı kartın (sözde) haksızlığını göstermekten için yapılan itirazlar sadece sakin oyuncuları sinirlendirme ve taraftarları kışkırtmaya yarıyor. Yani, kırmız kart bonusu ile gelmiş, nicelik ve nitelik elden gitmiştir. 

Sahada sorumluluk duygusu azaldığından bağrışlar, itirazlar, tehditler ve itişmeler artarken tribünde fanatik taraftarlar, sıkıntı yaratma fırsatını kaçırmıyorlar, oturaklı küfürler havada uçuşuyor. 

Etiğin yarattığı “adaletlilik, sadakat, dürüstlük, ahlaklılık, saygı, sorumluluk ve takım çalışması” gibi sportif ve sosyal değerlerin göz ardı edilmesi şiddete çeşitlilik kazandırmak için her türlü neden yaratıyor.

Bu negatif dayanışma etik değerler, faır play ilkeleri ve spor ahlakı prensiplerini zedelerken, her takımda faır play ruhuna sahip lider bir oyuncunun önemini ortaya koyuyor.  

Maç boyunca takımını rahat yöneten teknik direktörün rahatı kaçmış, kafası karışmış, sebepli bir can sıkıntısı kaçınılmaz olmuştur. Antrenörlerin “göğüsleri daralmış, kalpleri sıkışmış ve boğazları kurumuştur.” Bir an söylenecek söz, oyuncuları motive edecek bir şey bulamıyorlar. Söylemiyor, söyleniyorlar. Can sıkıcı bir durum, az önce “oh be!” demenin yerini “of of!” alıyor. 

Anlamsız kırmızı kart gören oyuncu maç sonunda “ileriye atmadığı her adımın onu geriye götüreceğini ve futbol kariyerini neyin uğruna feda ettiğini” düşünecek çok zamanı “bir daha olursa asla yapmam” diyeceği sözü olabilir.

Her şey bitti mi?

Yaptıklarına ne zaman nasıl bin pişman olur? 

Bilmiyorum.

Ancak, böyle olmaması, onu buraya getiren şey neydi? Hatırla(n)ması gerekiyor. Bir oyuncu kırmızı kart görebilir ama bunu yanlış nedenle yapmaması gerekiyor.

“Ya hatalarınla yüzleşir ya hatalarınla yüzsüzleşir” Dostyoveski

Sonuç olarak, Oyunlarda sportif yetenekleri geliştiriyoruz ama değerleri unutuyoruz. Spor ahlakı, etik ve faır play gibi pratikte karşılık bulması gereken değerler kitapçığın içine sıkıştırıp sporcuların eline vermekle öğretilmez. Uygun olmayan davranışları düzeltmek için uygun olan davranışların oyun stratejisinde karşılık bulması ve kişiyi istenmedik davranışa sürükleyen faktörleri bulup ortaya çıkarmakla etkili olur. 

“Kafayı hep kimin haklı olduğuna takmayıp, neyin doğru olduğunu düşünmek” sorunların çözümünü kolaylaştıracaktır.

Sakin kalmak mizaç özelliği olduğu kadar oyun anlayışının bir ürünü olmalıdır. Ayrıca oyunda centilmen, adil ve dürüstçe oynayarak daha akılcı bir şekilde elde edilecek kazanımların pratik kötülük ve utanç duyularak elde edilecek başarılardan daha değerli olduğu öğretilmelidir.

Sorumsuz, öfkeli ve saldırgan davranışlarla, büyük kulüplerde kalınamayacağının yüzlerce kanıtı var. Yeter ki hafızalar diri tutulsun. 

Sorumsuz davranış sonrası kırmızı kart gören her oyuncu “böyle biri olmadığını” ispat etmek zorunda… Ancak “önce kendine!”

Tweet

Tweetle                      Paylaş                        Paylaş