Murat Başaran- 13 Eylül 2017  Sportif A.Ş.'ler ile bu şirketlerin hakim ortakları Spor Kulübü Dernekleri arasındaki finansal ilişkiler son yıllarda çok farklı boyutlara ulaştı.

Bu bağlamda, “Halka Açık Sportif A.Ş.”lerin 31 Mayıs 2017 itibariyle 2016-2017 özel hesap dönemine ilişkin kapanan hesapları ve bu döneme ait konsolide finansal tabloları ile bunlara ilişkin bağımsız denetçi raporlarını baz alarak Borsa İstanbul'da işlem gören Sportif A.Ş.'lerin derneklerle olan finansal ilişkilerini incelemeye çalışacağız.

Sermaye Piyasası Kanunu (SPK) uyarınca hazırlanan Sportif A.Ş.'lerinin finansalları, Kamuyu Aydınlatma Platformunda (KAP) da yayınlandı. Yayınlanan finansallar özelinde bu kurumlar arasındaki finansal ilişkiyi mevcut hukukumuz temelinde irdeleyelim.

Halka açık dört sportif anonim şirketinin mali tabloları (önceki dönem verileri de dikkate alınarak) incelendiğinde;

-Yürütülen faaliyetin ticari/ finansal çerçevesi ve sürdürülebilirliği, TTK ve SPK düzenlemeleri çerçevesinde “Teknik İflas” eşiği,

-Sermaye/özkaynak yeterliliği,

-Gelir-Varlık/Gider-Kaynak-Finansman giderleri karşılama rasyoları bakımından zengin materyal içermektedir. Bu analizlerin yapılmasını ilgililerine bırakarak hiç girmeden kısaca bazı temel değerlere bakalım.

b- Özkaynak Yapısı

c-Finansal Borç ve Yükümlülükler (Ticari Borçlar Hariç)

 d-Sağlanan Hasılat/Elde Edilen Gelir (Tüm Gelir Unsurlar Dahil)

Ticari borçlar ile peşin tahsil edilen gelecek döneme ait gelirler, yani işletme açısından bu dönem için borç niteliği taşıyan unsurlar ile gelecek döneme ait diğer finansal yükümlülükler fazlaca teknik karışıklığa yol açmamak ve bu kadar verinin de yeterli fikir oluşturması açısından ihmal edilmiştir.

Sportif A.Ş.ler ile sermaye ve ortaklık yapısı itibariyle ilişkili bulundukları ile sportif faaliyetin icrası açısından sahip oldukları gayri maddi haklarını lisans sözleşmeleri ile devraldıkları “DERNEKLER” arasındaki finansal aktivite/hareketlilik ise tüm bu finansal /mali temel üzerinde dikkat çekilmesi gereken önemli bir husus olarak karşımıza çıkmaktadır. Bu çift taraflı olan ancak mali tabloların tetkikinde dernekler aleyhine oluşan yapının ihmali, olasılık her iki tarafın da Kurumlar Vergisi karşısındaki konumundan kaynaklanmaktadır.

Bilindiği üzere, dernekler Kurumlar Vergisi mükellefi değildirler. Vergi mükellefiyeti bunların tedavül ekonomisi içerisinde faal iktisadi işletmeleri üzerine tesis edilmektedir. Münhasıran spor faaliyeti ile uğraşan bu iktisadi işletmeler ile T.F.F ve S.G.M. (hatta T.B.F.) mevzuatına (T.F.F Ana Statüsü, Futbol Kulüpleri Tescil Talimatı, Gençlik ve Spor Kulüpleri Yönetmeliği gibi düzenlemelere) uygun biçimde kurulan A.Ş.’ler ise kurumlar vergisinden muaf konumdadır.

Ancak bu muafiyetin gerek derneğe ait ve bağlı iktisadi işletmeler ile bu derneklerin KDV, Gelir Vergisi Tevkifatı, Damga Vergisi gibi başkaca vergisel yükümlülükler açısından bir etkisi bulunmamaktadır.

Söz konusu mali tablolar incelendiğinde dikkat çekici husus, hem ana ortak olan, hem de faaliyetin icrası için gerekli tüm gayri maddi haklara sahip bulunan derneklerin A.Ş.’lere olan borçları olmaktadır. Bu borcun durumu ve mali sonuçları, mevcut mali tablolardan aşağıdaki şekilde çıkarılmıştır.

SPK 2008/13 Kararıyla A.Ş.’lerin ilişkili kişilere kullandıracakları fon tutarı, bir önceki yıl karının %50’sini aşamaz.

  *Faiz tutarlarının ne kadarının ilişkili kişiden olan alacak için tahakkuk ettirildiği belirtilmemiştir. 

**Derneklerden olan alacaklar için ‘’Ticari Olmayan’’ niteliğine vurgu var. 

*** Dernek tarafından A.Ş.’ye 2017 içinde 327 Milyon TL sermaye avansı ödenmiştir. Karşılıklı fazla sayıda sermaye, alım-satım, gelir-gider aktarımı ve lisans devri ilişkisi görünüyor.

****Aynı dönemde derneğe 83 Milyon TL borç bulunmaktadır.

1-      Faiz Tahakkuk Ettirilmelidir.

Gerçekte derneğe ait gayri maddi hakların “sözleşme ile belirlenen koşullarda devredilerek”  yine dernekler tarafından kurulan A.Ş.’ler tarafından işletilmesi/kullanılması faaliyetinde, bir kısım hissesi halka arz edilmiş olmakla birlikte ana ortak olarak derneğin, dolayısıyla kendisine ait fonları T.T.K, SPK ve KDVK düzenlemeleri uyarınca faiz tahakkuk ettirilmesi suretiyle kullanması gerekmektedir. Bu işlem, gerçekte tek bir faaliyet üzerinde oluşan “nakit varlığın/parasal havuzun” bu faaliyet üzerinde varlık buldurulan (??) iki ayrı tüzel kişi arasında dağıtılmasından kaynaklı bir işlem niteliğindedir. Gerçek bir değer ticari ve mali değer ürettiği ya da ne kadar ürettiği tartışılabilir.

2-Faiz Emsallere Uygun Biçimde Tahakkuk Ettirilmelidir.

Gerek SPK, gerekse KVK ve KDVK düzenlemelerine göre kurumlar, ilişkili kişilerle emsallere uygunluk ilkesine aykırı olarak tespit ettikleri bedel veya fiyat üzerinden mal veya hizmet alım ya da satımında bulunursa, kazanç tamamen veya kısmen transfer fiyatlandırması yoluyla örtülü olarak dağıtılmış sayılır. Alım, satım, imalat ve inşaat işlemleri, kiralama ve kiraya verme işlemleri, ödünç para alınması ve verilmesi, ikramiye, ücret ve benzeri ödemeleri gerektiren işlemler her hal ve şartta mal veya hizmet alım ya da satımı olarak değerlendirilir.

Emsallere uygunluk ilkesi, ilişkili kişilerle yapılan mal veya hizmet alım ya da satımında uygulanan fiyat veya bedelin, aralarında böyle bir ilişkinin bulunmaması durumunda oluşacak fiyat veya bedele uygun olmasını ifade eder. Emsallere uygunluk ilkesi doğrultusunda tespit edilen fiyat veya bedellere ilişkin hesaplamalara ait kayıt, cetvel ve belgelerin ispat edici kâğıtlar olarak saklanması zorunludur.

Söz konusu uygunluk ölçütü ilgili idari düzenlemelerde tartışmasız biçimde belirlenmiş olup, aksi durum idari ve vergisel yaptırım ile karşılanacaktır.

A.Ş.’ler tarafından emsale uygun olmayan biçimde düşük oranda hesaplanacak faiz, derneğe aktarılan kar payı niteliğine bürüneceğinden, hem A.Ş. hissedarları tarafından elde edilmesi gereken kazancın azalmasına yol açacak ve SPK denetimine konu edilecek, hem de GVK’nın 94/6-bi uyarınca kar payı tevkifatı riski taşıyacaktır.

            3-Tahakkuk Ettirilen Faiz KDV’ye Tabidir.

            KDVK’nın 1/1, 4/1, 17/4-e, 24/1-c düzenlemeleri gereği böylesi bir fon aktarımı finansman temini hizmeti ifa edildiği sonucunu doğuracağından emsale uygun biçimde hesaplanacak faiz ayrıca KDV’ye tabi tutulacaktır. Yukarıda yer verilen tabloda A.Ş.’ler tarafından derneklere fon kullandırıldığı saptandığından, A.Ş.’ler tarafından dernekler adına fatura düzenlenmek suretiyle faiz geliri ve KDV hesaplanarak beyan edilecektir. İşlemin derneklerden ilave bir fon çıkışı yaratmakta olduğu tabiidir.

            4-Yeni Bir İktisadi İşletme Oluşma Riski

1 Seri numaralı KVK Genel Tebliğinin "2.4. Dernek veya vakıflara ait iktisadi işletmeler" bölümünde yapılan açıklamaların dikkate alınması gerektiği belirtilmiştir.

            “Anılan Genel Tebliğin (2.3.1) bölümünde ise iktisadi işletmenin belirlenmesinde iktisadi işletmenin en belirgin özelliğinin bağlılık, devamlılık ve faaliyetin ticari, sınai veya zirai bir mahiyet arz etmesi olduğu diğer bir anlatımla iktisadi işletmenin unsurlarının ticari faaliyetin de temel özelliklerinden olan, bir organizasyona bağlı olarak piyasa ekonomisi içerisinde bedel karşılığı mal alım-satımı, imalatı veya hizmet ifaları gibi faaliyetler olduğu, Kanunun bu gibi halleri tek tek saymak yerine, dernek veya vakıf tarafından piyasa ekonomisi içerisinde icra edilen tüm iktisadi faaliyetleri kapsamına aldığı, satılan mal veya hizmete ait bedelin sadece maliyeti karşılayacak kadar olmasının, kâr edilmemesinin, kârın kuruluş amaçlarına tahsis edilmesinin iktisadi işletme olma vasfını değiştirmeyeceği ifade edilmiştir.

            Dolayısıyla, derneklerin tüzel kişilikleri itibarıyla kurumlar vergisi mükellefiyeti bulunmayıp devamlılık arz eden ticari, sınai ve zirai faaliyetleri nedeniyle oluşacak iktisadi işletmeler nezdinde kurumlar vergisi mükellefiyeti tesis edileceği tabiidir.”

           Dernekler tarafından A.Ş.’lerden sürekli ve düzenli fon temin edilmesi işlemi, derneklerin A.Ş.’ler tarafından devralınan ve yürütülen sportif faaliyetin kısmen dernekler tarafından da üstlenildiği/icra edildiği/taraf olunduğu/ödeme ve tahsilatların gerçekleştirildiği sonucunu doğurabileceğinden, yeni bir iktisadi işletme tesisi riskini barındırmaktadır.

            5-Kamuya Yararlı Dernek Statüsünün Yitirilmesi

            Halka açık sportif A.Ş.’lerin ilişkili olduğu spor kulübü derneklerin tamamı da dahil olmak üzere bir kısım spor kulübü dernekleri “Kamuya Yararlı Dernek Statüsü” kazanmıştır.

            Bu statü, bazı vergisel ve idari düzenlemeler kaynaklı olarak bu derneklere birçok istisna, muafiyet ve bağışıklık sağlamaktadır.

            Bu statünün kazanılması Dernekler Kanunu (Md. 27,48-52), Dernekler Kanunu Yönetmeliği (Md.50) düzenlemeleri ışığında İçişleri Bakanlığı ve Maliye Bakanlığı tarafından yayımlanan Talimat ve sirküler (KVK-2/2003-2 ve KVK-34/2014-4) düzenlemeleri ile yürütülmektedir.

            Bu statünün kazanılması, sürekli denetimi ve kaybedilmesine dair koşullar ve idari işlemler ilgili düzenlemelerde ayrıntılı olarak yer almaktadır.

            Örneğin, Dernekler Kanununun 58 inci madde hükmü uyarınca, bir derneğin kamu yararına çalışan derneklerden sayılabilmesi için;

-En az bir yıldan beri faaliyette bulunması,

-Amacının ve bu amacı gerçekleştirmek için giriştiği faaliyetlerin ülke çapında yararlı sonuçlar verecek nitelik ve ölçüde olması,

-Yıl içinde elde edilen gelirin en az yarısının bu amaçla harcannası,

-Sahip olduğu mal varlığı ve yıllık gelirinin tüzüğünde belirtilen amacı karşılayacak düzeyde olması,

- 2017 yılı için 116.617 TL’yi aşan alım ve satım işlemlerinin rekabet koşullarında yapılması

            A.Ş.’ler ile dernekler arasındaki fon aktarımı ve dernekler tarafından bu fonun kullanımı ile sahip olunan mal varlığının bir kısmının faiz olarak A.Ş.’lere aktarılması işleminin bu fonksiyon açısından dikkatle değerlendirilmesi gerekmektedir.{jcomments on}

Tweet

Tweetle                      Paylaş                        Paylaş