Spor Kulüplerinin Vergi Sorunu Çözülüyor Mu?- 2 Nisan 2010

Sporist/Cemal Cevizcioğlu  Spordan Sorumlu Devlet Bakanı Murat Başesgioğlu geçtiğimiz günlerde yaptığı açıklamada, sigorta primi ve vergi borçlarının çok az bir tecil faiziyle ertelenmesine yönelik çalışmaları işaret ederek, spor kulüpleri üzerindeki vergi ve benzeri mali yüklerin azaltılması konusunda müjdeler verdi.

Kamuoyunda vergi yükü(!) olarak isimlendirilen bu zorunluluğu açıklarken kullanılan yük ve zorunluluk arasındaki ayrışmaya da dikkat etmek gerekiyor. Futbolcu transferlerinde kesilen vergilerin en fazla yüzde 15’lerde tutulacağı, SSK,GSGM gibi kamu kurumlarına olan bazı borçların silindiği/silineceği ve bir kısmınında erteleneceği konusunda söz alan kulüplere devletin ilk kıyağı(!) değil tabii ki bu. Daha önce de birçok kez vergi borçları silinen ya da affedilen kulüplerimiz bugün kendilerine taraftarın ve kamunun cebini hedef alan bir büyüme ve yaşama stratejisi çizerlerken, bunun bedelini en basit ifadeyle kamuya ödeyemiyor. Her Mart ayında takımların ellerinde “Vergi Kutsaldır” yazılı pankartlarla sahaya çıkmaları ise tüm bunların içerisinde bir karikatür niteliği taşıyor.

Kulüplere ilk af 1963’te

Çıkartılan her türlü afta rekor kıran Türkiye’de kulüplerinde bu aflardan aldığı pay oldukça yüksek. İlk olarak 13 Haziran 1963 yılında karşımıza çıkan kulüplere vergi affının açıklayıcı kısmı ise oldukça anlamlı “252 sayılı, spor kulüplerinin vergi borçlarının bir defaya mahsus olmak üzere affı hakkında yasa”. Bir kereye mahsus olmak üzere diye altı çizilen bu yasanın bir benzerinin günümüzde de uygulandığını görüyoruz.

Maliye Bakanlığında Gelirler Başkontrolörü olarak da görev yapan, spor araştırmacısı Murat Başaran, benzer uygulamalar ile, Kurumlar Vergisinden muaf olan gerek spor kulüpleri dernekleri, gerekse halka açık olanlar dahil anonim şirketlerin, 5228 sayılı Yasa ile 31.12.2004 tarihine dek vergi ve bağlı borçlarının, beş yıllık vadede ve tecil faizinin sadece 1/6'sı uygulanarak ödeme olanağı sağlandığına, en son 20.02.2008 tarihli yasa ile kulüpler açısından önemli bir borç kalemi olan, maç hasılatlarının yüzde 7’si oranında Federasyonlar Fonuna ödenmeyen tutarların tahsilinden vazgeçildiğine dikkat çekiyor.

Maç hasılatlarından toplanması gereken 44 bin YTL’lik tutarın görmezden gelindiği bu sistemde 18 Süper Lig takımı içerisinde en büyük borcun ise Galatasaray Spor Kulübü tarafından yaratıldığına şahit oluyoruz. 18 Süper Lig takımının toplam 60 milyon YTL’lik borcunun 37,7 milyon YTL’si Galatasaray’a aitken en yakın rakibi Gaziantepspor’un 4.4 milyon YTL borcu olduğunu söyleyelim. Diğer büyük takımlarımızdan Beşiktaş’ın borcu 1 milyon YTL’nin altında yer alırken, Fenerbahçe borcu olmayan kulüpler arasında gözüküyor.

Başaran, Anayasa’daki 73. maddeyi anımsatarak, yalnız, vergi adaletini, eşitliğini, genelliğini ve ödeme gücü ilkelerini esneten günlük tedbirlerle, serum verilerek değil, bilinen tüm mali, ekonomik, yönetsel, hukuki ve sportif bağlamda köklü sorunların çözümünü içeren, UEFA ölçütlerine uygun, kalıcı tedbirler alınması gerektiğine işaret ediyor.

Düşük gösterilen transferler

Tüm bunların yanı sıra kulüplerin uzun yıllardır transfer ücretlerini herkesin gözü önünde düşük gösterdiklerini de görüyoruz. Transfer ücretlerinden doğan vergi zorunluluğunu ödemeye yanaşmayan futbolcuların vergisinin de kulüplere kalması ile uygulanan çifte sözleşmelerde çoğu kez gündeme geliyor. Düşük ücret olarak gösterilen transferler ücretlerinin aynı zamanda futbolcular içinde büyük bir risk taşıdığını söyleyen Profesyonel Futbolcular Derneği Başkanı Turgay Şeren kulüplerin bu gibi sözleşmeleri yabancı oyuncularla yapamadığının da altını çiziyor.

Amaç Ligine Göre Vergi Mi?

Belli gelir oranlarına göre konumlandırılmış basamaklı ve kendi içerisinde vergi yükünü ortaya koyan bir yapı olduğundan bahseden Gelirler Başkontrolörü Murat Başaran “2003 Nisan ayında Gelir Vergisi Kanunu’na geçici bir madde ilave edilerek sporcuların elde ettikleri gelirleri %15 oranında stopaj ile vergiden bağışık tuttular” diyor. Vergileme tekniği gereği bağışık tutulan bazı gelirlerin vergi tevkifatının, nihai gelir olarak alındığını söyleyen Başaran bağışık tutulan gelirlerde yüzde 15 nihai vergi olmak üzere vergileme rejimine tabi tutulduklarını anlatıyor. Bu vergileme rejiminin 31 Aralık 2007 tarihine kadar yürürlülükte kaldığını ifade eden Başaran “Spor kamuoyunun da beklediği yüzde 15’lik vergi oranına yakın bir düzenleme uygulanılması isteniyor yeni tasarıyla” diyor. Üçüncü ligdeki futbolculardan yüzde 5, ikinci ligdekilerden yüzde 10 ve birinci ligdekilerden de yüzde 15 vergi kesilmesi ile bunun da kademeli hale getirilebileceğini geçmişte de bu bağlamda tartışmalar yapıldığını söyleyen Başaran, Ancak, Türkiye Futbol liglerinde 2 Ocak 2008-01.02.2008 tarihleri arası  ara transfer dönemi, olup, bu dönemde pek çok transfer gerçekleştirilmiştir. Bu transferler nedeniyle sporculara yapılan ödemelerin (avans olarak yapılacak ödemeler dahil) , geçerli vergi düzenlemeleri çerçevesinde vergi tarifesine göre vergilendirilmeleri şarttır. 

Başaran’a göre, böyle bir uygulama, sporcuların (transfer) ve kulüplerin (küme düşme-yükselme) kategoriler arasından kolaylıkla yer değiştirebilmeleri, vergi yükünün kulüpler arasında transfer maliyetlerini farklılaştırması nedeniyle rekabet eşitsizliğine de yol açabilecektir. Aynı alanda, aynı kurallara tabi olarak faaliyette bulunan/ aynı faaliyeti icra eden sporcu ve spor kulüplerinin yalnızca kategori farkına göre vergilendirilmeleri, vergilemede temel ilkelere de aykırılıklar içermektedir.

 2. kategorideki bir kulüp açısından 2008/Haziran ayında akdettiği farklı sürelerdeki sözleşmelere göre tahakkuk ettireceği vergiler ve bunların mali sonuçları gerek kulüp, gerekse sporcu açısından belli iken, bu kulübün 2009/Mayısında kategori yükselmesi nedeniyle aynı faaliyeti icra eden aynı sporcuya, aynı sözleşmeden kaynaklanan, aynı tutarda ödeyeceği ücret için 2009/Mayıs ve 2009/Haziran aylarında uygulanacak vergi oranı değişecektir.

Bu kulüpte faaliyetini icra eden sporcu, 2009/Ocak döneminde maddi hakları aynı kalmak kaydıyla, bir üst kategorideki kulübe kiralanmış/transfer olmuşsa, aynı faaliyeti icra eden bu sporcuya, aynı tutarda ödenen ücret için 2008/Mayıs ve 2008/Haziran aylarında uygulanacak vergi oranı değişecektir.

Farklı kategori takımlarında Amatörlük profesyonelliğe geçiş yapacak sporcular için de benzer durum söz konusu olacaktır.

OECD ülkelerinde ise Türkiye’den farklı olarak kulüplerin ve sporcuların genel düzenlemeler çerçevesinde vergilendirildiklerinden bahsediyor.

Kulüp şirket sayıları

Anayasanın 59. maddesi Gençlik ve Spor faaliyetleri ile özel düzenleme içeriyor ve devlete bu alanda görevler veriyor. Bunun bir kamu yönetimi politikası olduğunu söyleyen Başaran, halihazırda 9 adedi profesyonel futbol ile uğraşan toplam 13 adet kamuya yararlı dernek statüsünde olan spor kulübü bulunduğundan bahsediyor. Turkcell Süper Ligi’nde 4, Bank Asya Ligi’nde 4, 2. ve 3.Ligde ise 6 olmak üzere profesyonel futbol faaliyetiyle uğraşan toplam şirket sayısının 14 olduğunu söyleyen Başaran bunlardan sadece 4 adedinin ve farklı biçimlerde halka açık vurguluyor. Başaran “Halka açık şirket kulüpler içerisinde Avrupa’daki dağılıma baktığımızda ise İngiltere’nin 17, İskoçya’nın 4, Danimarka’nın 5, Portekiz’in 3, İtalya’nın3, Almanya’nın1, Hollanda’nınsa 1 halka açık kulübü bulunuyor” diyor.

“Yerleşik uygulamalar sorun yaratıyor”

“Türkiye’de sportif bağlamda önemli bir kısmı yeniden ele alınması gereken yerleşik uygulamalar ve diğer mali yükümlülükler ile birlikte düşünüldüğünde bu vergileme rejimi, spor faaliyetiyle uğraşan kurumlar açısından yalnız mali ve finansal açıdan değil, uymakla mükellef oldukları çeşitli hukuk disiplinlerindeki ulusal ve uluslararası düzenlemeler açısından da ekonomik ve dolayısıyla sportif sonuç doğurucu bir etki yaratmaktadır” diyen Başaran, düzenlemenin sporcularca elde edilen gelirlerin vergilendirilmesine yönelik olsa da, elde edilen kazanç açısından vergi mükellefiyeti bağlamında kural olarak, gerçekte işlemin her iki tarafı da spor kulüpleri ve sporcuların vergiden muaf olduğunun unutulmaması gerektiğine işaret ediyor.

Bu açıdan sporcular tarafından tek tip sözleşme içerikleri, CAS ve tahkim kurulu kararları, yerleşik karar ve uygulamalar ışığında net olarak elde edilen ücretlerin, sporcuların değil kulüplerin vergilendirilmesine yol açtığını anlatan Başaran “Ülkemizde sporcular tarafından elde edilen ücret gelirleri açısından uygulanan vergi sistemi ve spor kulüpleri ile sporcular arasındaki anlaşmalar ve ödemelerin net tutar üzerinden yapılmakta olduğu gerçeklikleri, profesyonel sporculara ödenen ücret ve benzeri haklar üzerinden hesaplanacaktır. Ödenecek vergileri ise açık biçimde vergiden muaf olan kulüpler üzerinde bırakmaktadır” diyor.

“Sporcular değil kulüpler vergilendiriliyor”

Sporcuların değil kulüplerin vergilendirildiği bu sistemde oluşan vergi yükünün doğal olarak geleneksel sorunlar ile diğer sektörel sorunların varlığının gölgesinde kulüplerin mevcut mali yapılarını gelir-gider dengesi açısından olumsuz etkilediğini de sözlerine ekleyen Başaran, “Herhangi bir ticari faaliyet ile iştigal eden kurum açısından vergi, bir hesap dönemi içerisinde icra edilen ticari faaliyet sonucu, mali kar doğması halinde ve yalnızca bu kar vergi matrahı olmak üzere %20 oranında hesaplanacaktır” diyerek konuyu açıklıyor.

Sponsorluk ve reklam kazancı vergiden muaf mı?

Sporcuların sadece işverenlerden elde ettikleri gelirler yok elbette. Herkesin elde ettikleri gelirleri elde edebiliyorlar. Ferdi sponsorluk anlaşmalarından elde ettikleri gelirlerin yanı sıra reklam veya isim haklarından elde ettikleri gelirler de var. Bu konuyu geçtiğimiz aylarda spor kamuoyunun gündemine taşıyan Başaran “Bu tip gelirlerin vergi kanunlarındaki konumları ne olacak tartışması yaşanmakta. Bu elde edilen gelirler ücret mi? Biliyoruz ki sporcuların vergilendirilmesindeki hareket noktası gelir vergisi kanununun 61. maddesinde açıkça sporculara ödenen transfer ücretleri ve benzeri meblağlar olarak adlandırılıyor. Ücret olarak tanımlanması gerekiyor. Ancak burada şöyle bir nokta var, ücret olarak tanımlanması için işverene bağlı olmanız gerekiyor. Bir işçi işveren durumu söz konusu değil” diyor. Burada durumun ücret mi yoksa sporcunun özelliklerinden kaynaklanan bir kazanç mı olduğunun üzerinde durulması gerektiğini söyleyen Başaran “Bunun hiç vergilendirilmemesi gerektiğini söyleyenler var. Ücret olarak ele alınması gerektiğini söyleyenler var. Ben bunun vergilendirilmesi gerektiğini düşünüyorum. Tam oturmasa bile ücretlerdeki vergilemeye yakın bir düzenleme ile serbest meslek kazancı içerisinde yer verilebilir” diyor.

Ne Yapmalı 

Bu soruya Başaran şu yanıtı veriyor: “Fesam.org” çatısı altında Türk Futbolunun geleceğine dair, karşılıksız ve ödünsüz bir grup insan olarak endüstriyel olan ve olmayan noktalarda nesnel ve bilimsel düşünce bazlı, kamu hizmeti üretiyoruz. Sorunları ve çözüm yollarını gösteriyoruz. Futbolda, futbol özelinde sportif faaliyetler yalnızca ulusal kurumların gözetiminde ve bu kurumlarca belirlenen kurallara bağlı olarak yürütülmemektedir. Bu faaliyetler, özellikleri gereği, (UEFA, FIFA, FIFpro gibi) uluslar arası yönetsel ve (CAS gibi) denetsel kurumlar, kurallar ve politikalara bağlı ve uyumlu olarak icra edilmektedir.

-Avrupa Komisyonu 11.07.2007 tarihli “White Paper On Sport”-Spor Üzerine Beyaz Rapor içerik ve parametreleri,

-UEFA Vision Europa Raporu

-Nice Deklarasyonu,

-Avrupa Parlementosu 2006-2130 INI Spor Önergesi gibi uluslar arası çalışmalarda mali açıdan çözümleme ve yönelişin;

-Ulusal vergi, sermaye piyasası, ticaret, borçlar, spor hukuk disiplinlerine uyum,

-Mülkiyet ve oynama hakları,

-Oyuncular açısından yapılan harcamaların düzey ve biçimi,

-Sözleşme, transfer işlemlerinin gözetim ve düzenlenmesi,

-Kulüpler arasındaki finansal dengesizliklerin çözümü,

-Oyuncu ücret maliyetlerinin kontrolü,

-Spor faaliyeti icra eden kurumlar arasındaki eşitlik, bütünlük ve yönetişimin tesisi,

-Her halukarda oyun için gerekli finansal rekabet dengesinin oluşması ve korunması ilkelerine olduğu ve ülkemiz açısından da ulusal spor perspektifinin oluşturulmasında dikkate alınması gerektiği ortadadır.

{jcomments on}

Tweet

Tweetle                      Paylaş                        Paylaş