Tuğrul AKŞAR- 4 Temmuz 2025 Türkiye Futbol Federasyonu (TFF) Süper Lig 2025-26 sezonu için kulüplerin harcama limitlerini belirledi. Süper Lig Kulüpleri Takım Harcama Limitleri (THL) kapsamında bu sezon toplam 27.5 Milyar TL harcama yapabilme olanağına kavuşmuş olacak.

 2025-26 sezonu Takım Harcama Limitleri değerlemesine geçmeden önce THL’ne ilişkin kısa bir bilgilendirme yapmayı gerekli buluyorum.

Takım Harcama Limitleri Neyi İfade Ediyor? Nasıl Belirleniyor?

THL, Süper Lig kulüplerinin Takımların bir sezon içinde yapacakları transfer harcamaları, oyuncularına ödeyecekleri ücret ve maaşlar ile kulübün o sezon içinde finansman gideri dahil yapacakları toplam giderleri belirleyen bir üst finansal kısıttır.

Bu uygulamanın temel amacı kulüplerin mali dengesini korumaktır.

Kulüplerin finansal sürdürülebilirliğini ve sağlıklı ekonomik büyümelerini sağlama amacıyla, 2019’da İspanya’dan Süper Lig’e uyarlanmış bir uygulamadır. Yedi sezondur THL hayata geçiriliyor.    

Bu limit öz itibarıyla, kulüplerin gelirleri ve giderleri göz önünde bulundurularak hesaplanır. Buna göre bu limitin hesaplanmasında TFF aşağıdaki gelir ve gider kalemlerini baz alarak, kulüplerin finansal verilerine göre THL’ni belirlemektedir. Bu gelir ve gider kalemleri ise TFF tarafından aşağıdaki gibi belirtilmiştir.

Gelir Kalemleri

- Gişe gelirleri,

- Sponsorluk ve reklam gelirleri,

- Yayın gelirleri,

- Ticari faaliyet gelirleri,

- UEFA gelirleri,

- Diğer faalyet gelirleri,

- Transfer gelirleri,

- Duran varlık satış kârı,

- Duran varlık değerleme farkları,

Gider ve Maliyet Kalemleri

- Ürün satış maliyetleri,

- Futbolcu / Teknik kadro / Menajer ücret giderleri,

- Diğer personel ücret gideri,

- Diğer faaliyet giderleri,

- Transferlere ilişkin giderleri,

 -Finansman giderleri,

 Kulüplerin Takım Harcama Limitleri, TFF’ye sunulacak finansal tablolar doğrultusunda gelir, gider ve maliyet esasları dahilinde oluşturulan yeni sezon bütçesi baz alınarak aşağıdaki iki yöntem ile hesaplanıyor:

1.Yöntem: Gelir Gider farkı üzerinden hesaplama yöntemi,

2.Yöntem: Net Borç / Net Faaliyet Gelir Rasyonu üzerinden hesaplama yöntemi.

Bu limitlere benzer uygulama diğer liglerde de var mı? Bu belirlenen limitlere uyulmadığında Avrupa'da ve bizde ne tür yaptırımlar uygulanıyor? 

Kulüplerin finansal sürdürülebilirliklerini sağlamaya yönelik Avrupalı bazı liglerde bu uygulama değişik isimler altında uygulanmaktadır. Bu kapsamda:

-Premier Lig (İngiltere): Karlılık ve Sürdürülebilirlik Kuralları (Profitability and Sustainability Rools- PSR) Kulüplerin harcamalarını kontrol etmek için finansal düzenlemeleri içermektedir.

-La Liga (İspanya): Limite de Gastos, Limite de Salarial isimleriyle tek bir uygulama altında kulüplerin harcama limitleri, gelirlerine göre belirlenmekte ve harcamalar sıkı denetime tabi tutulmaktadır. 

-Serie-A (İtalya): Kulüplerin mali durumlarına göre harcama limitleri “Limite Salariale della squadra” federasyon tarafından sezonsal olarak belirlenmektedir.

-Bundesliga 1: (Almanya)Kulüplerin finansal sürdürülebilirliğini sağlamak için harcama limitlerini belirleyen “Lizenzierungsordnung” (Lisanslama Yönetmeliği) aracılığıyla kulüplerin harcama limitleri denetlenmekte ve belirlenmektedir.

-Ligue1 (Fransa): Kulüplerin harcamalarını denetleyen ve belirleyen “Réglement de la DNCG” kuralları bulunmaktadır. DNCG, (Direction Nationale du Contrôle de Gestion” Fransız Lig1’de kulüplerin mali durumlarını denetleyen bir kuruluştur.

TFF, takım harcama limitinin aşılması durumunda kulüplere aşağıdaki yaptırımları uygulayabiliyor.

Takım harcama limitinin aşılması halinde uygulanacak yaptırımlar, TFF tarafından şu şekilde belirlenmiştir: 

-Yüzde 5'e kadar aşılması durumunda İhtar Cezası veriliyor.

-Yüzde 6-10 arası aşılması durumunda Kadro Sınırlaması Cezası veriliyor.

-Yüzde 11-15 arası aşılması durumunda Transfer Yasağı Cezası veriliyor.

-Yüzde 16-20 aşılması durumunda 1 Puan Silme Cezası verilir, buna ek olarak Transfer Yasağı, Kadro Sınırlaması ve Para Cezası yaptırımlarından biri veya birkaçı uygulanıyor.

-Yüzde 21-25 aşılması durumunda 2 Puan Silme Cezası verilir, buna ek olarak Transfer Yasağı, Kadro Sınırlaması ve Para Cezası yaptırımlarından biri veya birkaçı uygulanıyor.

-Yüzde 26 ve üstü aşılması durumunda 3 Puan Silme Cezası verilir, buna ek olarak Transfer Yasağı, Kadro Sınırlaması ve Para Cezası yaptırımlarından biri veya birkaçı uygulanıyor.

Bizde limitler yüksek belirlendiği için bugüne kadar bu kapsamda ceza alan bir takım olmadı. Ancak, olayın Avrupa tarafına bakıldığında para cezası, puan silme ve ligden düşürülme cezaları uygulanabilmektedir. Avrupa’da sadece harcama giderleri kontrol edilmemekte, aynı zamanda kulüplerin mali yapıları da sıkı denetim altında bulunmaktadır. Buna ilişkin yaptırımlar çok sert ve tavizsiz olabilmektedir. Örneğin daha çok yakınlarda Lig1’in en önemli kulüplerinden Olympic Lyonnais mali yükümlülüklerini karşılayabilecek finansal dengeye sahip olmadığı için Lig2’ye düşürülmüştür.

 2019’da Başlayan THL Uygulaması Amacına Ulaşabildi mi?

THL’nin Süper Lig’de uygulamaya alındığından bu yana geçen süre içinde THL 2.7 milyar TL’dan, 27.5 Milyar TL’na yükseldi.  Yani, THL’nde yedi yılda %905’lik bir artış gerçekleşmiş durumda. Buna göre yıllık ortalama THL %129 artış kaydetmiş görünüyor. Özellikle kulüp gelirleri ile kıyaslandığında bu artış çok önemli….Çünkü, bu süreçte futbol gelirlerimiz 5,3 kat artarak 4.2 Milyar TL’den 26.5 Milyar TL’na ulaşırken, THL ise 9 kat artarak 2.7 Milyar TL’den 27.5 Milyar TL’na yükselmiş bulunuyor. 2025-26 sezonu açısından konuya yaklaşıldığında ise THL’nin futbol gelirlerini aştığını görüyoruz. Bu durumun 2021-22 ve  2022-23 sezonlarında da aynı şekilde gerçekleştiği görülüyor. 2021-22 sezonunda THL, futbol gelirlerini % 7,4; 2022-23 sezonunda % 6,2 ve 2025-26 sezonunda da % 3,79 aşmış bulunuyor. Henüz 2026 sezonu gelirleri oluşmadıysa da, oysa bu limitler belirlenirken, daha baştan THL’nin yıllık cari gelirleri aşmaması gerekiyor.

Bu konuya geçmeden THL’ndeki artışın kronolojik gelişimini de Tablo 3 ile sizlerle paylaşmak istiyorum.

Tablo:3 konsolide olarak 2019-2025/26 arası Süper Lig’de tüm takımlara tanımlanan harcama limitlerinin gelişimini gösteriyor.  2023/24 sezonundan itibaren THL’nde çift basamağa ulaşan harcama limitleri, hızla 28 Milyar TL sınırına ulaşmış görünüyor. Tablo: 1) Bize bu durumu net olarak gösteriyor.

Tablo:1) Süper Lig’de 2019-2025/26 Arası Gelirlerin Ve Takım Harcama Limitlerinin (THL) Gelişimi (Milyon TL)

TFF 2025-26 Sezonu İçin THL’ni Nasıl Belirledi? 

 TFF’den yapılan açıklamaya göre; Kulüp Lisans Kurulu, 30 Haziran 2025 tarihli toplantısında 2025-2026 Sezonu Süper Lig Takım Harcama Limitleri'ni belirledi.30 Aralık 2022 tarihinde yürürlüğe giren Kulüp Lisans ve Finansal Sürdürülebilirlik Talimatı'nın 121. Maddesi kapsamında, Ek XIII'de yer alan usullerle belirlenen Süper Lig Takım Harcama Limitleri şu şekilde hesaplandı:

Süper Lig’de 2025-26 Sezonu İçin Takım Harcama Limitleri

Kulüp Lisans ve Finansal Sürdürülebilirlik Talimatının EK XIII D Maddesinde belirtildiği üzere, kulüp Lisans ve Finansal Sürdürülebilirlik Talimatı EK XIII/D bendine göre T sezonunda Süper Lig'de yer almamış kulüplerin profesyonel futbol takımı harcama limitleri T sezonunu Süper Lig'i 7-15 sıralarında tamamlamış kulüpler için T+1 sezonu için onaylanan Takım Harcama Limitlerinin (harcama tutarı en yüksek ve en düşük takım dahil edilmeyerek) ortalaması alınmak sureti ile hesaplanacağı belirtilmiştir.[1]

Kulüplere tanımlanan bu limit, 2024-25 sezonuna göre %76,28’lik bir artışı ifade ediyor. 2024-25 sezonunda ise takım harcama limitleri 2023-24 sezonuna göre % 41,65’lik bir artış kaydetmişti.

Tablo: 2) 2025-26 Sezonu İçin Takım Harcama Limitleri

Kulüp Lisans ve Finansal Sürdürülebilirlik Talimatı'nın EK XIII E Maddesinde belirtildiği üzere,

Kulüpler için belirlenen takım harcama limitleri belirtilen gerekçeler ve usullerle, 15 Aralık tarihine kadar yapılacak başvurular ve her iki transfer ve tescil döneminin son günü en geç saat 18.00'e kadar yapılacak başvurular üzerine Kulüp Lisans Kurulu tarafından artırılabilir.”

Süper Lig Kulüpleri THL kapsamında 2025-26 sezonu için toplam     27.505.815.656 TL harcama yapabilecekler.  

THL Kulüpler Arasında Haksız ve Dengesiz Rekabete Neden Oluyor mu?

Bugünkü THL uygulaması Süper Lig’de rekabeti düzenleyen bir yapıya dönüşmüş durumda…Çünkü, kulüplere tanımlanan THL otomatikman kulüplerin rekabetini etkileyen bir niteliğe sahip. Kulüplerin THL’nden aldıkları pay rekabetin yapısını etkiliyor ve değiştiriyor. Tam da bu kapsamda 2025-26 sezonu THL’ne bir göz atalım.

Tablo:3 2019-2025/26 Arası Süper Lig’de THL Gelişimi (Milyon TL)

2025-26 Sezonu THL’nin Rekabet Açısından Değerlendirilmesi

TFF’nin belirlemiş olduğu THL’nin rekabete etkilerini genel olarak değerlendirirsek;

- Geçen sezona göre toplam limitler 11,9 Milyar TL (%76,8) artırılarak 15,6 Milyar TL’na ulaştı.

- İlk dört kulübe tanımlanan 16,7 Milyar TL Takım Harcama Limiti, Toplam THL’nin %61’ine ulaştı. Bu oran geçen sezon %69,5 idi.

- Diğer ondört kulübe tanımlanan 10,7 Milyar TL Takım Harcama Limiti ise toplam THL’nin % %39’una karşılık geldi. Geçen sezon bu ıran %30,5 civarındaydı.

- Onsekiz Süper Lig kulübüne tanımlanan THL ortalaması 1.528.100.870 TL olarak gerçekleşirken, dört büyük kulübe tanımlanan THL ortalaması ise 4.195.624.142 TL oldu. Buna göre, 4 kulübün takım harcama limitleri, ortalamanın 2,75 kat daha fazla gerçekleşti. Geçen sezon bu oran 3,3 kat idi.

- Dört büyük kulübü dışarıda tuttuğumuzda, diğer ondört kulübün THL ortalaması ise 826.907.171 TL olarak gerçekleşti. Geçen sezon bu tutar 316.523.976 TL idi.

- İlk dört kulübe tanımlanan THL ortalaması, diğer ondört kulübe tanımlanan THL’nin 5,07 katına ulaşırken, geçen sezon bu oran 8,57 idi. 2019’da 2.7 Milyar TL olan THL % 905 artış kaydederek, 2025-26 sezonunda 27.5 Milyar TL’ye ulaştı.  Buna göre yedi yıllık dönemde THL ortalama yıllık bazda % 129’luk bir artış kaydetti.

Yukarıdaki tespitlerimiz THL’nin Süper Lig’de rekabeti doğrudan yönlendiren bir uygulamaya dönüştüğünü bize gösteriyor. THL aracılığıyla özellikle yüksek bütçeli ve borçlu kulüplere ekstra harcama yetkisi verilmiş oluyor. Çünkü, bu kulüplerin finansman yükleri de bu limitlerin belirlenmesi esnasında dikkate alınan önemli bir gider kalemi olarak kendisini somutluyor.

THL Uygulaması Süper Lig’de Finansal Disiplini Sağlayabildi mi? 

Kulüplerin bugünkü finansal durumları dikkate alındığında, bu soruya verilecek en kestirme yanıt: Hayır…

Çünkü, yukarıda da grafiklerle ortaya koyduğumuz gibi THL, bugün Süper Lig’de “Olmayan Paranın Harcanması” limitine dönmüş durumda.

THL’nden en fazla payı alan dört kulübün toplam borcu 28 Şubat 2025 itibariyle 44.5 Milyar TL’na ulaşmış durumda. Dört kulübün aynı tarihli finansallarına göre toplam gelirleri ise 19.8 Milyar TL.

2025-26 THL’ne göre dört takıma tanımlanan toplam harcama tutarı 16.8 Milyar TL.

Bu finansal verilere göre THL’nden aslan payını alan dört kulüp, toplam gelirlerinin % 84,8’ini THL kapsamında harcayabilecekler.

Türk futbol gelirlerinin de % 82'sine sahip Galatasaray, Fenerbahçe, Beşiktaş ve Trabzonspor aynı zamanda toplam harcama kaynaklarının da % 61'ini kendi aralarında paylaşıyorlar.  

Bu oranlar bize Süper Lig’de dört büyük kulüp lehine önemli bir rekabet üstünlüğünün oluştuğunu gösteriyor. THL, bu dengesizliği artıran önemli kaynak dağıtma araçlarından birisi olarak ortaya çıkıyor. 

Türk futbol kaynaklarından dört kulübün ne ölçüde pay aldığını ortaya koyabilmek için, sizinle ilginç bir veriyi paylaşmak istiyorum.

Dört kulübün 2019’daki toplam borçları 10,6 milyar lira idi[2].Bugün ise bu tutar 44.5 Milyar TL civarında. Yani, geçen yedi senede bu kulüplerin borçları % 320 artış kaydetmiş. İşin en ilginç yönü ise; bu dönemde (2019-2025/26) dört kulübün THL'nden aldıkları toplam harcama tutarları 45.3 Milyar TL'na ulaşırken, toplam borçlarının da 44.5 Milyar TL'na yükselmiş olması...Bu dönemde kulüpler yaklaşık 34 milyar TL ilave borçlanarak THL'ni kullanmışlar. Şüphesiz ki, borç bakiyesinin artmasında finansal maliyetlerin de önemli bir etkisi söz konusu ama günün sonunda ortada bir gerçek var ki, bu kulüpler THL döneminde bu kulüpler borçlanmalarını artırmışlar. Nitekim dört kulübün konsolide borçlarının toplam gelirlerine oranı bugün %229’a; birikimli zararları toplamı da gelirlerinin %175’ine ulaşmış durumda.[3]  Bu da ortaya şunu koyuyor ki, THL'ni harcayabilmek için kendilerine borçlanarak fon yaratmışlar. 

Oysa, THL uygulaması ile kulüpler finansal disipline sevk edilecek ve mali yapıları daha güçlü hale getirilecekti. Demek ki, THL uygulaması bu konuda beklentiyi gerçekleştirememiş maalesef.

Yukarıdaki verilere göre o zaman sormamız gerekiyor!

Özkaynakları, ancak yeniden değerleme ve enflasyon farkından gelen değerlerle artıya geçirebilen, borç batağındaki Süper Lig kulüplerinin, bu harcama limitleriyle finansal sorunları daha da katlanacak gibi görünüyor.

Yukarıda dile getirdiğimiz konular da gösteriyor ki, Takım Harcama Limitleri finansal güvence gösterilmeden kulüplere kullandırılmamalıdır. Aksi taktirde, kulüpler bu limitleri kullanmak için borçlanmaya yönelmekteler. Bu ise kulüplerin finansal dengelerinin bozulmasına sebep oluyor, birikimli zararlarını artırıyor. 

Takım Harcama Limitleri Finansal Sürdürülebilirlikle Çelişiyor

UEFA’nın 2022 Haziran’ında uygulamaya aldığı Finansal Sürdürülebilirlik ve Kulüp Lisans Talimatı’na göre kulüp özkaynakları pozitif ve karlı olmak zorunda. 

Bu haliyle THL uygulaması kulüplerde mali disiplini sağlamaktan daha çok, harcamayı, dolayısıyla mali disiplinsizliği özendiren bir niteliğe sahiptir. Yetersiz gelir nedeniyle borçlanmak durumunda kalan takımların (Toplam Borç/Toplam Gelir) oranları da sürdürülebilir olmaktan uzaktır. 

THL Rekabeti Bozuyor 

Bugün THL uygulaması, futbol otoritesi tarafından bazı kulüplere bir kaynak aktarım aracına dönüşmüş durumda. Çünkü, THL’nde aslan payı dört büyük kulübe gitmektedir. 

2019’da başlayan THL uygulaması ile TFF 2019-2026 arası Süper Lig’de oynayan 28 kulübe toplam 49,8 Milyar TL THL tanımlamıştır. Bu süreçte Süper Lig kulüplerine tanımlanan THL’nin %61,4’ü dört büyük kulübe gitmiştir. Bu süreçte kulüplerin THL toplamları 45.3 Milyar TL’na ulaşmıştır.

Tablo: 4 Süper Lig’de THL’nin Kulüp Bazında  Gelişimi (2019-2025/26)

Yukarıda açıkladığımız verilere göre THL uygulaması, son yedi yılda Süper Lig’de rekabeti daha da bozmuş ve kulüpler arasındaki gelir dağılımı dengesizliğini artırmıştır. 

Tablo:4 yıllar itibariyle Süper Lig’de kulüpler bazında THL dağılımını göstermektedir. Tabloya göre 2019-2025/26 sezonların arasında geçen yedi sezonda THL’nden;

Galatasaray’ın aldığı pay 14.1 Milyar TL (%19,15)’e ulaşırken, ikinci sırada 12.3 Milyar TL’lık harcama limitiyle Fenerbahçe (%16,73) bulunuyor. Trabzonspor 10.6 Milyar TL’lık harcama limiti ve %14,39’luk payla üçüncü sırada kendisine yer bulurken, Beşiktaş ise 8.2 Milyar TL harcama limiti ve %11,15’lik payı ile dördüncü sırada bulunuyor.

Geçen yedi senede Süper Lig’de mücadele eden 31 kulübe toplam 73.8 Milyar TL THL tanımlanmış ve bu limitin % 61,4’üne karşılık gelen 45.3 Milyar TL dört büyük kulübe gitmiştir.  

THL Uygulaması Amacından Sapmıştır

THL uygulaması kulüplerde mali disiplini sağlamaktan daha çok, kulüpleri daha fazla finansal disiplinsizliğe sevketmiştir.  Bu uygulama Türk futbolunun dengesiz ve haksız rekabetini artırmış; futbolumuzu ekonomik, finansal ve sportif olarak başarısızlığa iten temel faktörlerden birisi olmuştur. 

Yazımızın sonuna gelirken, THL uygulamasına ilişkin aşağıdaki sorularımızı da sormak zorundayım:

1. Zararda (batakta) olan kulüpleri mali disipline sevk etmek için getirilen bu uygulama hala amacına hizmet etmekte midir? Yoksa kulüpleri mali disiplinsizliğe mi (harcamaya mı) teşvik etmektedir?

2. Borçlarını döndüremeyen, faaliyet giderlerini bile karşılayabilecek gelir yaratamayan, zararları gelirlerinin üzerine çıkmış, özkaynakları negatife dönmüş, finansal kriz sarmalındaki Türk kulüpleri, kendilerine tanımlanan ya da bloke edilmiş bulunan limitleri harcayabilecek kaynağı nereden ve nasıl bulacaktır?

3. TFF kulüplere bu harcama limitlerini tanımlarken, harcama yapılabilecek paranın bütçesini (kaynağını) neden sormamaktadır?

4. Futbol federasyonunun belirlediği limitlerin ne kadarlık kısmının kulüplerce harcandığı kontrol edilmekte midir?

5. Futbol otoritesi bu model ile kulüpleri finansal disipline sevk edip mali yapılarını düzeltebileceğine inanmakta mıdır? Finansal Sürdürülebilirlik bu koşullarda nasıl sağlanacaktır?

6. Futbol otoritesi bu limitleri belirlerken, kulüplerin finansal tablolarını kendi web sayfasında yayınlayacak şeffaflığı neden göstermemektedir?

7.Bankalar birliği konsorsiyumuna giren kulüborç yapılandırma sözleşmelerine göre kulüplerin harcama yapabilme yetkileri bu konsorsiyumun onayına tabidir. Buna göre, bu konsorsiyum bu harcamalara nasıl onay vermektedir?

Sonuç olarak,

Türkiye Futbol Federasyonu(TFF)’nun Takım harcama Limiti (THL) uygulaması, her ne kadar kulüplerin harcama bütçelerini kontrol ve denetim altına alarak, kulüplerin mali yapılarının güçlendirilmesini amaçlasa da mevcut uygulama kulüplerin finansal yeterliğini sağlamaktan ve finansal dengeyi kurmaktan uzaktır. Aksine, harcamayı cesaretlendiren, günü kurtarmaya yarayan palyatif bir çözüm olarak karşımıza çıkmaktadır. Bu uygulama, rekabetçi dengenin orta ve uzun vadede daha da bozulması ve haksız-dengesiz rekabetin artması anlamına geliyor. Bu ise Türk futbolunun kalitesini ve rekabetçi dengesini olumsuz etkileyen temel olumsuzlukların başında gelmektedir.

Türk futbolunun yapısal sorunları çözümlenmeden ve buna ilişkin sistemi denetleyecek gerekli kapsayıcı ve denetleyici kurumlar oluşturulmadan, THL aracılığıyla Türk futbolunun ekonomik, finansal ve sportif refah düzeyini yükseltmek mümkün değildir.

Tweet

Tweetle                      Paylaş                        Paylaş